İçeriğe atla

Baskın parti sistemi

Makale serilerinden
Parti siyaseti
Siyasi yelpaze
Sol
Merkez
Sağ
Program/İdeolojiler
Türler
Parti organizasyonu
Parti içi demokrasi
Siyasi parti sistemi
Partilerle koalisyonlar
Siyasi partiler listesi

Baskın parti sistemi, tek baskın parti sistemi veya hâkim parti sistemi; bir ülke içinde, bir siyasi partinin diğer tüm partilerden baskın ve geniş yetkiye sahip olmasına verilen isimdir. Bu sistem günümüzde birçok ülkede bulunmaktadır.

Belirleyici özellikler

Hâkim parti sistemi, çok partili rejimlere özgü bir uygulamadır. Kesin bir zaman sınırlaması olmasa da bir ülkede bir siyasi parti yaklaşık olarak on yıl ve üzeri iktidarda kalırsa o ülkede baskın parti rejimi vardır denilebilmektedir.

Sistemin işleyişi içerisinde birden çok parti yasal olarak vardır ve kısmen de olsa eşit (veya denk) şartlar altında faaliyet gösterirler. Yani gerçekte çok partili ve çoğulcu bir uygulama vardır. Ancak içlerinden birisi, topladığı oy ve parlamentoda sağladığı çoğunluk bakımından diğerlerine oranla çok daha güçlü ve üstündür. Bu durum bir süreklilik gösterdiğinde ortaya bir “hâkim (baskın/dominant) parti” çıkar. Küçük partiler de muhalefet görevlerini serbestçe yerine getirirler (hegemonyacı sistemin aksine). Fakat baskın partinin gücü nedeniyle iktidar uzun bir süre boyunca değiştirmez. Örneğin Hindistan Ulusal Kongre Partisi.

Bazı hâkim partiler halkın oylarıyla, zorlama veya şiddet olmadan demokratik yollarla iktidarda kalırlar (Örneğin bazı Asya ülkeleri ve çok nadiren birkaç Avrupa ülkesi). Ancak diğer taraftan, bazı ülkelerdeki hâkim partiler, otoriter bir tutum sergileyerek iktidarda kalırlar (Örneğin bazı Asya ve pek çok Afrika ülkesi). Otoriter baskın partiler, hâkimiyetini devam ettirmek için değişik yöntemler kullanabilirler. Örneğin devlet imkânlarını parti etkinliği için kullanmak, devlet fonlarını partiye aktarmak, muhalifleri dışlamak, muhaliflere yönelik denetimleri artırmak hatta daha riskli olan seçimlere şaibe karıştırmak gibi. Ancak bu durum her baskın partinin otoriter olacağı anlamına gelmediği gibi ulusal bütünleşme, ulusal bağımsızlık gibi koşullarda veya kalkınma, çağdaşlaşma gibi değerlerle bir araya gelen ve halkın desteğini alan örnekler çok fazladır. En ilginç örneklerden birisi, küçük bir ada devleti olan Samoa'daki 1982'den beri iktidarda olan İnsan Hakları Koruma Partisi'dir.

Uygulanan ülkeler

19/09/2023 tarihi itibarıyla güncellenmiştir (Kıtalara göre düzenlemiştir.).

Afrika

Asya

Avrupa

Okyanusya

  •  Samoa: İnsan Haklarının Korunması Partisi 1982 yılından bu yana iktidardır.

Kaynakça

  • Parti Sistemleri ve Türkiye'deki Uygulamalar, Murat Yanık, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi
  • Mair, Peter, ed. The West European Party System (Oxford University Press, 1990)
  • DUVERGER, Maurice, Siyasal Partiler, Çev. Ergun Özbudun, Bilgi Yayınevi, ikinci Basım, Ankara 1974
  • Klaus Detterbeck: Parteien und Parteiensystem, Konstanz 2011
  • Giovanni Sartori: Parties and Party Systems. A Framework for Analysis, Cambridge 1976, S. 119–216.
  • Doorenspleet, Renske; Nijzink, Lia (2014). Party Systems and Democracy in Africa. Basingstoke: Palgrave Macmillan. p. 174. ISBN 978-1-137-01170-1.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Siyasi parti</span> politik hayatın en önemli ögesi olan ve belli bir siyasi görüşü temsil eden siyasal örgüt

Siyasi parti, belirli bir ülkenin seçimlerinde yarışacak adayları koordine eden bir örgütlenmedir. Bir parti üyelerinin genellikle politika konusunda benzer fikirlere sahip olması yaygındır ve partiler belirli ideolojik veya politika hedeflerini destekleyebilir.

<span class="mw-page-title-main">Mozambik Kurtuluş Cephesi</span>

Mozambik Kurtuluş Cephesi 1975 yılında bağımsızlığını kazandığından beri Mozambik'i yöneten siyasi partidir. Ana dayanağı azınlık olan Shangaan etnik grubudur. Kurtuluş önderleri ve parti liderleri Fabio Symplicio'dur.

<span class="mw-page-title-main">Güney Yemen</span> Eski bir sosyalist devlet

Yemen Halk Cumhuriyeti (1967-1970), sonra Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti (1970-1990), 1967-1990 arasında bugünkü Yemen'in güneyinde var olmuş sosyalist devlet. 22 Mayıs 1990'da Kuzey Yemen'le birleşerek Yemen Cumhuriyeti adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Milton Obote</span> Ugandanın ikinci devlet başkanı (1924-2005)

Milton Obote, Uganda'nın bağımsızlıktan sonraki ilk başbakanı (1962-1966) ve devlet başkanı. Ülkesinin bağımsızlığa kavuşmasında önemli rol oynadı ve iki kez askerî darbeyle görevinden uzaklaştırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Halk Partisi</span> Avrupadaki en büyük uluslararası siyasi parti

Avrupa Halk Partisi (EPP), Hıristiyan demokrat, liberal-muhafazakar ve muhafazakar üye partilere sahip bir Avrupa siyasi partisidir. Ulusötesi bir örgüt olup diğer siyasi partilerden oluşur. 1976'da ağırlıklı olarak Hristiyan demokrat partiler tarafından kurulan parti, o zamandan beri üyeliğini liberal-muhafazakar partileri ve diğer merkez sağ siyasi perspektiflere sahip partileri kapsayacak şekilde genişletti. 31 Mayıs 2022'de parti, aynı zamanda EPP'nin de üyesi olan Manfred Weber'i Başkan olarak 2019'da Spitzenkandidat seçti.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Cumhuriyeti'ndeki siyasi partiler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Kıbrıs Cumhuriyeti'nde bulunan siyasal partiler listesi, Kıbrıs Cumhuriyeti'nde bulunan siyasal partileri göstermektedir. Kıbrıs Cumhuriyeti'nde çok partili sistem vardır, birçok parti birden Kıbrıs Temsilciler Meclisi'nde yer alabilir.

<span class="mw-page-title-main">Kuomintang</span> Çin Cumhuriyetindeki siyasi parti

Kuomintang ya da Çin Milliyetçi Partisi, daha çok Tayvan olarak bilinen Çin Cumhuriyeti’nde kurulu bir siyasi partidir. Çin Cumhuriyeti’nin kurucu partisidir. Merkezi Tayvan adasındaki Taipei’dedir. KMT, Uluslararası Demokrat Birliği üyesidir. Önceki cumhurbaşkanı Ma Ying-jeou bu görevi üstlenen yedinci KMT üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Siyasi parti sistemi</span>

Siyasi parti sistemi, demokrasinin bir parçasıdır. Halk içinden doğan ve halkın destekledği toplumsal hareketlerin, siyasi faaliyet göstermesine verilen isimdir. Siyasi parti sistemi, bir ülkede siyasi partilern bulunmasını ve seçimler yoluyla ülkenin idare edilmesini şart koşar.

<span class="mw-page-title-main">Burkina Faso devlet başkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Burkina Faso devlet başkanı, Afrika ülkesi Burkina Faso'nun Fransa'dan bağımsızlığını kazandığı 1960 yılından bu yana ülkenin en üst makamında yer alan kişiye verilen unvandır.

Ruanda başbakanı, Afrika ülkesi Ruanda'nın bağımsızlığını kazandığı 1962 yılından önce oluşturulan ve bu yüzden 1961 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır.

Ekvator Ginesi seçimleri, Afrika ülkesi Ekvator Ginesi'nde 1968 yılında elde edilen bağımsızlıktan sonra gerçekleştirilen devlet başkanlığı seçimlerini, parlamento seçimlerini ve referandumları içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sosyal Demokrat Parti (Romanya)</span>

Sosyal Demokrat Parti, Romanya'da sosyal demokrat bir siyasi partidir. 2020 genel seçimleri sonrasında, Senatoda sahip olduğu 47 vekil ve Temsilciler Meclisinde 110 vekille Romanya'nın en büyük siyasi partisidir. Ayrıca ülkede en çok sayıda belediye başkanına, yerel belediye meclis üyesi ve ilçe başkanına da sahiptir. Bu sayede ülkedeki en büyük ve en etkili siyasi güçtür.

Arnavutluk; iki büyük siyasi partinin öncülüğünde, çok partili sistem ile yönetilen bir ülkedir. Merkezi Seçim Komisyonu'nun 2014 yılı verilerine göre mecliste toplam 124 siyasi partinin kaydı bulunmaktadır. Buna rağmen 2015 Yerel Seçimleri yalnızca 54 partinin katılımıyla gerçekleşmiştir.

Bu liste Güney Kore'deki siyasi partileri içermektedir. Güney Kore'nin zayıf kurumsallaşmış çok partili bir sistemi var. Bu parti düzenlemelerinde sıklıkla yapılan değişikliklerle karakterize edilir. Siyasi partilerin tek başına güç kazanma şansı var.

Aşağıda, İslami demokrasi sistemi altında çeşitli yaklaşımlarda İslam kimliği veya siyasi İslam'ı savunan siyasi partilerin listeleri bulunmaktadır. İslami demokrasi, İslami ilkeleri demokratik bir çerçeve içinde kamu politikasına uygulamayı amaçlayan politik bir ideolojiye atıfta bulunur. Listeler ideolojik bağlılığa göre sınıflandırılmış ve ülkeye göre sıralanmıştır.

Bu makale Afganistan'daki siyasi partileri listeler.

Etiyopya Halkın Devrimci Demokratik Cephesi, Etiyopya'da eski bir sosyalist siyasi ittifaktı. EPRDF, Tigray Halk Kurtuluş Cephesi (TPLF), Amhara Demokrat Partisi (ADP), Oromo Demokrat Partisi (ODP) ve Güney Etiyopya Halkın Demokratik Hareketi (SEPDM) olmak üzere dört siyasi partiden oluşuyordu. Etiyopya Demokratik Halk Cumhuriyeti'nin devrilmesine öncülük ettikten sonra, 1991'den 2019'a kadar Etiyopya siyasetine egemen oldu.

<span class="mw-page-title-main">Chama Cha Mapinduzi</span>

Chama Cha Mapinduzi, Tanzanya'daki baskın iktidar partisi ve Afrika'nın en uzun süreli ikinci iktidar partisidir, ancak Liberya'nın Gerçek Whig Partisi'nden sonra. 1977'de Tanzanya anakarasında ve Zanzibar'ın yarı özerk adalarında tek faaliyet gösteren partiler olan Tanganyika Afrika Ulusal Birliği (TANU) ve Afro-Şirazi Partisi'nin (ASP) birleşmesinden sonra kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Libya'daki siyasi partiler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu madde, Libya'daki siyasi partileri listeler.

Arap Milliyetçi Hareketi - Arap Milliyetçileri Hareketi ve Harakiyyin olarak da bilinir - Arap dünyasının çoğunda, özellikle Filistin hareketi içinde etkili olan pan-Arap milliyetçi bir örgüttü. 1952 yılında Corc Habaş tarafından kurulmuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.