İçeriğe atla

Bashanosaurus

Bashanosaurus
Yaşadığı dönem aralığı: 169-168 myö
Bajosiyen-Kalloviyen[1] 
PreЄ
J
↓
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Takım:†Ornithischia
Alt takım:†Stegosauria
Cins:†Bashanosaurus
Dai et al., 2022
Tip tür
† Bashanosaurus primitivus
Dai, 2022

Bashanosaurus (anlamı: 'Bashan kertenkelesi') Çin'in Chongqing kentinde yer alan Orta Jura yaşlı Shaximiao Oluşumundan çıkarılan bir stegosaur cinsidir. Tip türü B. primitivus'tur. İlkin stegosaur cinslerinden biri olarak düşünülmektedir, bir önceki en yaşlı stegosaur olan Adratiklit'ten 1 milyon yıl daha yaşlıdır.[2]

Kökenbilim

Dinozorun cins adı Bashan ve saurus sözcüklerinden oluşur ve fosillerin çıktığı kent Chongqing kentinin antik adına referans verir. Tür adı primitivus ise ilgili dinozorun stegosauria içindeki ilkin evrimsel konumuna atıfta bulunmaktadır.[3]

Keşif

Bashanosaurus 2 parçalı iskeletle birlikte üçüncü bir örnekten gelen bir omurgadan bilinmektedir. Bu fosil kalıntılar Zigong Dinosaur Museum içinde korunan Dinosaur Fossil Wall'da yer almaktadır. Burada bir üst kafatası, bir sırt omuru ve bir deri zırhı parçasından oluşan dördüncü bir fosil örneği daha vardır. Bu son örnek 2016'da gün yüzüne çıkarılmıştır, ancak hala tanımlanmamıştır. CLGPR V00006-1 olarak adlandırılan holotip ayak kemikleri, sırt ve kuyruk omurları, sırt levhası ve bir dikenden oluşur. CLGPR V00006-2 adı verilen ikinci örnek beş omur, bir sırt levhası ve bir sağ alt bacaktan oluşur. CLGPR V00006-3 adlı örnek de sadece bir sırt omurundan bilinir.[3] 2022'de bitirilen çalışma sonucu bu üç fosil örnek tanımlanmıştır. Dördüncü örnek bir kafatasından oluşur ve holotipe özgü işaretler ve izler taşımadığından hala tanımlı değildir.[3] Fosillerin bulunduğu tabakalar Orta Jura yaşlı olup 172-167 milyon yıl önce arasına tarihlenmektedir. Stratigrafik olarak katmanlar çamurlu silttaşı ve siltli çamurtaşından oluşur ve bu birimler iç içe tabakalanma gösterirler. Ayrıca feldispatlı ince taneli kumtaşı ve siltli çamurtaşının ardalanması bölgenin göl benzeri[1] bir ortamdan karasal, yarı kurak[3] bir paleoçevreye döndüğünü göstermektedir.

Fiziksel Özellikler

Bilim insanlarına göre holotip 2,8 metre uzunluğa sahiptir, ancak eldeki fosillerin yarı yetişkin olması nedeniyle Bashanosaurus'un daha fazla büyüyebileceği düşünülmektedir.[2]

Sınıflandırma

Bazı özellikleri nedeniyle Bashanosaurus, Thyreophora grubunun ilkin üyesi Scelidosaurus'a benzemektedir, bu nedenle stegosaurların ilkin (bazal) bir cinsi olduğu savunulmaktadır. Aynı zamanda bu cinsi stegosaur aile ağacında diğerlerinden ayıran ciddi otapomorfiler bulunmaktadır. Özellikle kürek kemiğinin distal olarak genişlemesi ve narin olması ile omurlardan çıkan parapofizlerin (çıkıntıların) çapraz uzantılar temelinde yükselmesi onu diğer stegosaurlardan ayırmaktadır.[1][3]

Stegosauria
 
 

Bashanosaurus

 
 

Chungkingosaurus

 
 
 
 
 

Gigantspinosaurus

 
 

Isaberrysaura

 
 
 
 

Huayangosaurus

 
 
 

Alcovasaurus

 
 
 

Jiangjunosaurus

 
 
 
 

Paranthodon

 
 

Tuojiangosaurus

 
 
 
 

Kentrosaurus

 
 
 

Dacentrurinae

 
 

Stegosaurinae

 
 
 
 
 
 
 
 
 

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ a b c Geggel, Laura. "Tiny-headed stegosaur with long tail spikes is one of the oldest of its kind". www.livescience.com. LiveScience. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ a b Lazaro, Enrico de. "New Stegosaur Species Unearthed in China". Sci-news. sci-news.com. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ a b c d e Hui, Dai; ve diğerleri. (2022). "New Stegosaurs from the Middle Jurassic Lower Member of the Shaximiao Formation of Chongqing, China". Journal of Vertebrate Paleontology. doi:10.1080/02724634.2021.1995737. 11 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dinozor</span> Mezozoik Çağa (kuşlar dahil) hâkim olan sauropsid omurgalılar kladı

Dinozor (Dinosauria), ilk olarak Mezozoyik zamanda ortaya çıkan ve yaşayan tek üyeleri kuşlar olan arkozor sürüngen grubu. Dinozor adı, Richard Owen tarafından Grekçe "korkunç" anlamına gelen deinos ve "kertenkele" anlamına gelen sauros sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşur. Dinozorlar, 243 ile 233 milyon yıl önce Geç Triyas döneminde ortaya çıkmış ve 66 milyon yıl önce kuşlar dışındaki tüm türlerinin soyu tükenmiştir. Dinozorlar, sıcakkanlı ve soğukkanlı arası özellikler gösteren mezoterm canlılardı. Mezozoyik'te oldukça başarılı biçimde tüm kıtalara yayılan dinozorlar çok farklı nişleri doldurdu. Yapılan araştırmalarda şimdiye kadar yaklaşık olarak 1.000 kadar kuş olmayan dinozor türünün yaşadığı belgelendi. Bugün dinozorların evrimsel olarak devamı olan kuşların 11.000 kadar türü vardır ki bu, yaşayan memelilerin tür sayısının (~6000) yaklaşık iki katıdır. Dinozorların nasıl yaşadığı, ne kadar çeşitlendiği ve ekosistemdeki yerleri kadar kuş olmayan dinozorların nasıl yok olduğu da bilim camiasını uzun zamandır meşgul etmektedir. Kuş olmayan dinozorları yeryüzünden silen yok oluşun aşamalı mı, yoksa yerbilimsel olarak katastrofik (ani) mi olduğu tartışmalıdır.

<i>Spinosaurus</i> teropod dinozor cinsi

Spinosaurus, günümüzden 99 ila 93.5 milyon yıl önce Kuzey Afrika'da yaşamış bir teropod dinozor cinsi. Alman paleontolog Ernst Stromer tarafından tanımlanan bu cins ilk olarak 1910'larda Mısır'da keşfedilen kalıntılardan bilinir. Bu kalıntılar 2. Dünya Savaşı esnasında yok edildi; ancak kafatasına ait ekstra parçalar son yıllarda gün yüzüne çıktı. Tanımlanan fosillerin bir veya iki türe ait olduğu konusu açık değildir. Fas'ta toparlanan S. marocannus potansiyel bir tür olmasına rağmen cinsin en iyi bilinen türü Mısır'daki S. aegyptiacus'tur. Bilinen en büyük etçil dinozordu.

<i>Stegosaurus</i> Jura döneminde yaşamış kuş kalçalı dinozor

Stegosaurus, Stegosauridae familyasından Geç Jura döneminde Kuzey Amerika ve Avrupa'da yaşamış, bir kuş kalçalı dinozordur. Sırt levhaları ve kuyruk dikenleriyle ünlüdür.

<i>Abrosaurus</i>

Abrosaurus, Macronaria sauropod dinozorlardandır. Pek çok dinozorun fosillerine rastlanan, Çin’in Siçuan bölgesindeki Dashanpu formasyonunda bulunmuştur. Diğer sauropodlar gibi, Abrosaurus ta dört ayaklı bir otoburdu; ama bir sauropod için oldukça küçüktü. Kafası, kutu gibiydi ve üzerinde burun deliklerini de içeren uzun, kemikli bir kemer vardı.

<i>Chialingosaurus</i>

Chialingosaurus, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yer alan Geç Jura Devri yataklarından Yukarı Shaximiao Formasyonu'nda bulunmuş Kentrosaurus'lara benzer stegosaur cinsi bir dinozordur.

<span class="mw-page-title-main">Stegosauria</span>

Stegosauria ,bir kuş kalçalı (Ornitischia) dinozor kladıdır. Stegosaurların boynundan kuyruğuna kadar uzanan kemik plakalara sahip olan, dört ayaklı bir otçuldur. Bu türün en tanınmış ve temsilcisi stegosaurustur.

<i>Gigantoraptor</i> maniraptoran dinozor cinsi

Gigantoraptor, Geç Kretase döneminde (Senoniyen) Moğolistan'da yaşamış, dev bir Oviraptorosaurian teropod dinozor cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Ouranosaurus</span>

Ouranosaurus Erken Kretase (Aptian) döneminde bugünkü Nijer dolaylarında yaşamış otçul ornithopod dinozor cinsidir.

<i>Gasosaurus</i> Jura döneminde yaşamış teropod dinozor cinsi

Gasosaurus, Jura döneminin ortasında yaklaşık 171.6 ila 161.2 milyon yıl önce yaşamış bir tetanuran teropod cinsidir. "Gasosaurus" adı, İngilizce "benzin" ve Yunanca "sauros' ("kertenkele") kelimelerinden türetilmiştir. Şu anda cinse atanmış sadece bir tür tanınmaktadır, G. buildus; bu özel ad Çin'in Siçuan Eyaletindeki Dashanpu fosil ocağını bulan benzin şirketini onurlandırmaktadır.

<i>Alxasaurus</i>

Alxasaurus, İç Moğolistan'ın Erken Kretase Bayin-Gobi Formasyonu'ndan gelen therizinosauroid theropod dinozorlarının bir cinsidir. Therizinosauroidea'nın bilinen en eski üyelerinden biridir, ancak daha sonraki therizinosauroidlerin uzun boyun, kısa kuyruk ve nispeten büyük pençeleri dahil olmak üzere vücut şekline zaten sahiptiler. Bu grubun diğer üyeleri gibi, bitki materyalini işlemek için büyük bir bağırsağa sahip iki ayaklı bir otoburdu. Farklı boyutlarda birkaç örnek bilinmektedir.

<i>Brighstoneus</i>

Brighstoneus, İngiltere Wight adasındaki Erken Kretase yaşlı Wessex Oluşumundan bilinen bir kuş kalçalı hadrosauriform dinozor cinsidir. Cinsin şimdilik içerdiği tek tür B. simmondsi'dir.

<i>Iberospinus</i> teropod dinozor cinsi

Iberospinus Portekiz'in Erken Kretase (Barremiyen) yaşlı Papo Seco Formasyonu'ndan soyu tükenmiş bir spinosaurid dinozor cinsidir. Bu cins, bir bireye ait çeşitli kemik örneklerinden bilinen tek bir tür olan I. natarioi'yi içerir. Iberospinus, İber Yarımadası'ndan bilinen dört spinosaurid taksondan birini temsil eder, diğerleri Baryonyx, Vallibonavenatrix ve Camarillasaurus'tur.

Yuxisaurus Erken Jura döneminde yaklaşık 192-174 milyon yıl önce bugün Çin'e denk düşen yerde yaşayan ilkin bir Thyreophoran cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Maip</span>

Maip Geç Kretase döneminde bugünkü Patagonya'daki Santa Cruz ili içinde yer alan Chorrillo Oluşumundan bilinen büyük megaraptorid bir dinozor cinsidir. Cins, eksik ve dağınık bir iskeletten bilinen tek bir tür içerir ve Maip'in Güney Amerikalı en büyük megaraptorid olduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Meraxes gigas</span>

Meraxes Geç Kretase yaşlı Arjantin, Patagonya'daki Huincul Oluşumundan bilinen carcharodontosaurid bir teropod cinsidir. Cins tek bir tür içerir: M. gigas.

Mbiresaurus(anlamı: Mbire kertenkelesi) Zimbabve'nin Geç Triyas yaşlı (Carnian) Pebbly Arkose formasyonundan ilkin sauropodomorpha dinozorların yok olmuş bir cinsidir. Bu cins tek bir tür içerir. Mbiresaurus Afrika'nın bilinen en erken tanımlı dinozorlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Elemgasem</span>

Elemgasem, Arjantin'in Patagonya bölgesindeki Geç Kretase yaşlı Portezuelo formasyonundan bilinen brachyrostran abelisaurid dinozor cinsidir. Bu cins tek bir tür içerir. Elemgasem'in brachyrostra içindeki kladistik konumu belirsizdir. Yapılan kladistik çözümlemelere göre Elemgasem ya Furileusauria ya da bu kladın içindeki bazı konumlara kardeş takson olarak bulunmuştur.

<i>Agilisaurus</i>

Agilisaurus, günümüz Doğu Asya'sının Orta Jura Dönemi'nden bir ornithischian dinozor cinsidir. Yaklaşık 1,2-1,7 m uzunluğunda, 0.6 m yüksekliğinde ve 40 kg ağırlığındadır.

<i>Mamenchisaurus</i>

Mamenchisaurus, toplam vücut uzunluğunun neredeyse yarısını oluşturan oldukça uzun boyunları ile tanınan bir sauropod dinozor cinsidir. Bu cinse çok sayıda tür atanmıştır; ancak bunların çoğu sorgulanabilir olabilir. Çin'in Sichuan Havzası ve Yunnan Eyaletinde fosiller bulundu. Birkaç tür, jeolojik yaşı belirsiz olan Yukarı Shaximiao Formasyonundandır. Bununla birlikte, kanıtlar bunun Geç Jurassic'in Oxfordian aşamasından daha erken olmadığını gösteriyor. M. sinocanadorum, Oxfordian aşamasına ve M. anyuensis, Erken Kretase'nin yaklaşık 114,4 milyon yıl öncesine ait Aptiyen aşamasına aittir. Çoğu tür orta ile büyük boy sauropodlardı, yaklaşık 15 ila 26 metre uzunluğundadır ve tanımlanmamış iki omura dayanarak olasılıkla 35 metre (115 ft) uzunlukta olabilir.

<i>Qianlong shouhu</i>

Qianlong, Çin'in Erken Jura yaşlı Ziliujing Formasyonu'nda bulunan soyu tükenmiş bir bazal sauropodomorf dinozor cinsidir. Cins, bazıları embriyo içeren birkaç yumurtayla ilişkili, üç olgun bireyin parçalı iskeletlerinden bilinen Q. shouhu adında tek bir tür içerir. Bunlar şu anda bilinen en eski derimsi yumurtaları temsil ediyor olabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.