Baseri | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
| Din | |
Baseri oymağı (Farsça:ایل باصری), Güneydoğu İran'ın Fars Eyaleti'nde özellikle Şiraz çevresinde yaşayan, göçebe göçebe bir Fars halkıdır.
Baseriler, Şiilerin 12 İmam inancını benimsemiştir .
Baserilerin konuştukları dil Farsçadır.
Bu liste tarih boyunca Türk halkları tarafından kurulmuş özerk cumhuriyet, bağımsız cumhuriyet, beylik, imparatorluk ve hanedanlık hakkındadır.
Farsça ya da Persçe, Hint-Avrupa dillerinin İran dilleri koluna ait bir batı İran dilidir. Başta İran olmak üzere, kuzeyde Rusya ve Azerbaycan, doğuda Afganistan ve Tacikistan, Orta Asya'da Özbekistan ve Basra Körfezi üzerinde Kuveyt ve Irak gibi ülkelerde 100 milyonun üzerinde kişi tarafından konuşulmaktadır. Antik Pers halkının konuştuğu dilden türemiştir.
Kaşkaylar, Güneydoğu İran'ın Fars Eyaleti'nde özellikle Şiraz çevresinde yaşayan ve hâlâ ağırlıklı olarak göçebe bir Türk halkıdır. Azerbaycanlılardan sonra İran'daki en kalabalık Türk grubudur.
Ahura Mazda, eski Pers İmparatorluğu resmi dini Zerdüştlüğün, kötülük ilkesi ya da Tanrı'sı olan Ehrimen'le sürekli bir mücadele ya da savaş hali içinde olmakla birlikte, Zerdüştçü iyimserliğin bir ifadesi olarak, sonunda mutlak bir zafer kazanacak olan baştanrısı, iyilik ilkesi. Moğol mitolojisinde "Hormosta", Türk mitolojisinde "Kurbustan" veya Hürmüz adıyla yer alır. Moğollara göre 55 Batı Tanrısının başında bulunur.
Farslar, Persler veya Osmanlıcadaki tabirle Âcemler, çoğunlukla İran'da yaşayan İranî bir halktır.
Fars Eyaleti, İran'ın 31 eyaletinden birisidir.
Kaşkayca, İran'da yaklaşık 1 milyon Kaşkay tarafından konuşulan Oğuz öbeğine ait bir Türk dilidir. Azericeye çok yakın olan bir dildir. Kaşkaycayı Azericeye dahil edip ağız sayanlar da olmuştur.
I. Hüsrev ya da Farsçada bilinen haliyle Enûşirvân, Âdil Enûşirvân adıyla da tanınan 531–579 yılları arasında Sasani İmparatorluğu'nun hükümdarıydı.
Şeybanîler, Cengiz Han'ın oğullarından Cuci'nin 5. oğlu ve Batu'nun kardeşi olan Şeyban'ın (Şiban) sülalesinden olup Özbekleri yöneten Ebu'l Hayr tarafından kurulmuş Türk veya Türk-Moğol sonradan Farslaşan hanlık.
Fars edebiyatı, Farsça sözlü kompozisyonlardan ve yazılı metinlerden oluşan dünyanın en eski edebiyatlarından biridir. 2500 yıldan uzun bir dönemi kapsayan Fars edebiyatına ait kaynaklar bugünkü İran sınırlarının ötelerine, Orta Asya, Batı Asya, Anadolu, Hint alt kıtası, Mısır ve Balkanlar'a yayılmıştır. Gaznelilerin Orta ve Güney Asya'yı fethinden sonra Afganistan, Pakistan, Hindistan ve Orta Asya'ya yayılmıştır. Yalnız İranlılar değil, Türk, Kafkas, Hint, Pakistanlı ve Slav şair ve yazarların Fars dilinde oluşturdukları eserler de Fars edebiyatı içinde sayılmaktadır.
Tebriz Hanlığı, İran'ın kuzeybatısındaki Güney Azerbaycan bölgesinde yer almış eski hanlıktır. Hanlık, Dunbuli Aşireti reisi Necef Kulu tarafından 1757 yılında kuruldu. Hanlık zaman içerisinde bölgedeki Türklerle akrabalık bağları kurmuştur,1802'de hanlık lağvedildi ve toprakları Hoy Hanlığı'na katıldı.
Aymak, Türkçe ve Moğolcada kullanılan bölge ve toplumu ifade eder terim.
Barlaslar, Barlas Boyu veya Barlas Aşireti Orta Asya'da bulunan Türk veya Türkleşmiş, Moğol göçebe konfederasyonu ve Büyük Timur İmparatorluğu'nun yönetici boyu.
Ebu Abdullah Cafer ibn Muhammed Rudekî, Rudagi olarak da yazılır, Fars şair. Şiirlerini yeni Fars alfabesi ile yazan şair Modern Farsçanın ilk büyük edebi dehası kabul edilir. Ayrıca Rudaki klasik Fars edebiyatının kurucusu kabul edilir. Onun şiirleri Fars şiirinin en eski türlerini barındırır. Günümüzde şiirlerinden sadece küçük bir kısmı kalmıştır.
Büyük Horasan veya Antik Horasan Antik İran'ın bir parçası olan ve Sasani İmparatorluğu döneminden, İran'ın doğu bölgelerine atıfta bulunmak için kullanılan geleneksel ve yaygın bir isimdir. Sasaniler, İran topraklarını, biri "güneşin ülkesi" anlamına gelen Horasan olmak üzere dört parçaya bölmüştüler. İran'dan sonra sırasıyla Afganistan, Türkmenistan, Pakistan ve Tacikistan sınırları içinde de alanı vardır.
Araplar, Kafkasya'da ilk olarak 8. Yüzyılda Müslümanların İran'ı fethi sırasında yerleştiler. 10. Yüzyılda Abbasi Halifeliğinin küçülme sürecini, başta Mezyedi Hanedanı tarafından yönetilen Şirvanşahlar prensliği olmak üzere bölgede Arapların yönettiği birkaç prensliğin kurulması izledi. Şirvanşah hükümdarları kontrollerini Güneydoğu Kafkasya'nın büyük bir kısmına dağıtırken, aynı zamanda kendilerini Arap dünyasından gitgide daha fazla uzaklaştılar, onlar kademeli bir Farslaşma sürecinden geçiyorlardı. Şirvanşahların Arapça olan isimleri yerini Farsça isimlere bıraktı, iktidardaki hanedanın üyeleri Pers kökenli olduklarını iddia ediyorlardı. Farsça büyük şehirlerde yaygın olarak konuşulmasına rağmen, illerde ve köylerde Arran dili konuşuluyordu. 17. Yüzyılda Azerice artık günlük iletişim, ticaret ve uluslararası dil olarak bölgede yaygınlaştı.
Delhi Sultanlığı edebiyatı, Farsça konuşan Türklerin Delhi Sultanlığı tahtına yükselmesiyle başladı ve doğal olarak Hindistan'da Fars dilinin yayılmasına neden oldu. Resmi dil buydu ve kısa süre sonra dilde edebi eserler ortaya çıkmaya başladı. Başlangıçta Fars edebiyatı, İran'dan gelenlere aşina olan konulardan bahsetti. Yavaş yavaş ancak daha fazla Hint dili öğrendikçe, edebi eserler daha Hint temasına sahip olmaya başladı. Amir Khusrav, Hindistan ile ilgili olaylar hakkında Fars edebiyatı yazan ilk yazarlardan biri olan dönemin tanınmış bir yazarıydı. İlhamını etrafta gördüğü olaylardan aldı, çalışmaları kısa sürede takdir topladı ve saray şairi oldu.
Persis ya da İngilizcesi ile Persia günümüzde İran'ının güneybatısında bir şehir ve Fars bölgesidir. Farslar'ın başlangıçta ya Orta Asya'dan ya da daha büyük olasılıkla kuzeyden Kafkasya üzerinden göç ettikleri düşünülmektedir. O halde, MÖ birinci milenyumun başlarında mevcut Persis bölgesine göç etmiş olmalıdırlar. Ülke ismi olan Persia adını doğrudan Eski Farsça bir kelime olan Parsa'dan almıştır.
Şiraz halısı, İran'ın Fars eyaletindeki Şiraz şehri çevresindeki köylerde dokunan bir İran halısı türüdür.
Mugatlar, İran, Afganistan ve Orta Asya'da yaşayan göçebe etnik gruptur. Soylarının Sasani Perslerine dayandığını iddia eden Mugat nüfusunun çoğu İran'dadır.