Basık kemer, yassı kemer ya da alçak kemer, yüksekliği, açıklığının yarısından az olan kemerlere verilen isimdir.[1]
Antalya yakınlarında bulunan Kırkgöz kemeri basık kemerlerin kullanımı ile inşa edilmiş bir kemerli köprüdür.
Malabadi Köprüsü veya orijinal adıyla Akarman Köprüsü, Silvan'a 23,2 km uzaklıkta Silvan ilçe sınırları içerisinde yer alan ve Oğuz Türkleri'nden Artuklu beyliğinin önderi Hüsameddin Timurtaş tarafından yaptırılmış tarihi bir köprü. Silvan'dan rahatlıkla ulaşım imkânı vardır. Diyarbakır Tarihi Eserler Envanteri'ne kayıtlıdır. Malabadi Köprüsü 1989 yılında Silvan Belediyesi tarafından restore edilmiştir. Malabadi Köprüsü Silvan Belediyesi'nin logosunu oluşturan ana unsurdur. Malabadi Köprüsü Silvan ilçesine ait bir köprüdür.
Köprü, nehir ve vadi gibi geçilmesi güç bir engelin iki kıyısını bağlayan veya herhangi bir engelle ayrılmış iki yakayı birbirine bağlayan veya trafik akımının, başka bir trafik akımını kesmeden üstten geçmesini sağlayan yapıdır.
Kırkgöz Kemeri ya da Roma dönemindeki adıyla Limyra Köprüsü, dünyadaki en eski basık kemerli köprülerden biridir. 360 m uzunluğundaki bu taş köprü Antalya iline bağlı Finike ilçesin Hasyurt mahallesi sınırları içinde yer alan antik bir Likya kenti olan Limyra'da Alakır Çayı üzerine kurulmuştur. 5,3:1 ok oranındaki 26 adet kemer, köprüye oldukça yassı bir görünüm vermektedir. Bu yassılık oranına köprü yapımı tarihinde daha sonra yüzyıllarca ulaşılamayıp ancak Geç Ortaçağ döneminde yapılan yapılarda ulaşılabilmiştir. Teknik ve tarihi bakımdan olağanüstü önemine rağmen Kırkgöz Kemeri köprüsü veya diğer adıyla Limyra Köprüsü Türkiye'de çok az bilinir. Yapının gittikçe harabeye dönüşmesi, Alman Arkeoloji Enstitüsü'nü 1970'li yıllarda bugüne dek yapılan tek saha araştırmasını yapmaya sevketmişti.
Kemer, mimarlıkta iki sütun veya ayağı birbirine üstten yarım çember, basık eğri, yonca yaprağı vb. biçimlerde bağlayan ve üzerine gelen duvar ağırlıklarını, iki yanındaki ayaklara bindiren tonoz bağlantıdır. Kemerler ilk olarak MÖ 2. binyılda Mezopotamya mimarisinde görülmüş, sistematik kullanımı ise bu tekniği çeşitli mimari yapılara ilk kez uygulayan Romalılarla başlamıştır.
Su kemeri üzerinde su yolu bulunan kemerli köprüdür. Başka bir tanımla; su kemerleri su taşımak amacıyla insanlarca inşa edilen kanallardır. Modern mühendislik ve mimarlıkta ise; suyu kaynağından istenilen noktaya götürmekte kullanılan, boru, ark, kanal, tünel ve bunları destekleyen her türlü yapıdan oluşan bir sistemdir.
Sultançayır Köprüsü, Balıkesir'deki Susurluk Çayı üzerinde bulunan; dar yapılı, basık kemerli ve çember oyuklu antik bir kemerli köprü. 234 metre uzunluğundaki yapının ilk gelişigüzel incelenmesi 20. yüzyılın başlarında yapılmış, ancak o zamandan beri yetkililer tarafından fazlasıyla ihmal edilmiştir. 2009 yılında çekilmiş mevcut fotoğraflar köprünün bu ihmal süresinde yıkıldığını göstermektedir.
Doğal kemer, doğal ark veya daha az bilinen adıyla kaya kemeri, bir kemerin altında meydana gelen açıklık ile oluşan, doğal bir kaya oluşumudur. Doğal kemerler çoğunlukla iç kesimlerdeki uçurumların, falezlerin, kanatçıkların ya da kaya balyalarının denizden, nehirlerden ya da hava koşullarından kaynaklanan erozyona maruz kaldıkları yerlerde oluşurlar.
Kapu Camii, Konya'da 17. yüzyıl Osmanlı dönemine ait tarihi cami. Şehirdeki Osmanlı camileri arasındaki en büyük camidir. Merkez Karatay ilçesi, Sarraflar caddesi üzerindeki caminin mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne ait olup, Karatay Müftüğülüğü'ne bağlı olarak faal durumdadır.
Dereköy Köprüsü, Rize'nin İkizdere ilçesinde bulunan bir kemer köprüdür. Tek gözlü köprü, basık sivri kemerlidir. Köprünün kemer kısmı ve korkulukları kesme taş, diğer kısımları ise moloz taş ile inşa edilmiştir. Köprü yolunun inşasında düzgün moloz taş kullanılmıştır. Korkulukları tabanda kare, bitimde ise oval şeklindedir. Ana kayaya oturtulan kemer ayaklarının iç yüzlerinde küçük nişler bulunmaktadır. Köprünün uzunluğu 36 metre, yüksekliği 9 metre, genişliği ise 3,40 metredir. Kabahor Deresi üzerine konumlanmıştır. 18. yüzyılda inşa edilmiştir. 2000 yılında onarılmıştır.
Çaneva Köprüsü veya resmi adıyla Ortaköy-Nurluca Köprüsü, Rize'nin Hemşin ilçesindeki Nurluca köyünde bulunan bir kemer köprüdür. Doğu-Batı yönünde uzanan köprünün, 1700'lü yıllarda inşa edildiği düşünülmektedir. Köprü 30.15 metre uzunluğunda ve 2.7 metre genişliğindedir. Tek kemerli köprünün kemerinin ve korkuluk bitimlerinin yapımında kesme taş kullanılmışken, köprünün diğer yerlerinin yapımında moloz taş kullanılmıştır. Köprü yolu düzenli molozla döşenmiştir. 11 metre yüksekliğindeki köprü, Akyamaç-Ortaköy-Kito Yaylası-İlçe Merkezi bağlantılarının kesişim noktasında konumlanmıştır. Köprünün ayakları kaidenin üzerine oturtulmuştur. Tek gözlü ve basık yuvarlak kemerli olan köprünün kemer ayaklarının iç yüzünde ikişer tane niş bulunmaktadır. Ayrıca köprünün kuzeyinde betonarme bir köprü bulunmaktadır.
Yücehisar Köprüsü veya Lamgo Köprüsü, Rize'nin Pazar ilçesindeki Yücehisar köyünde bulunan bir kemer köprüdür. Kuzey-Güney yönünde uzanan köprünün, 18. yüzyılda inşa edildiği düşünülmektedir. Köprü 23.5 metre uzunluğunda ve 3 metre genişliğindedir. Tek kemerli köprünün kemerinin ve korkuluklarının yapımında kesme taş kullanılmışken, köprünün diğer yerlerinin yapımında moloz taş kullanılmıştır. Köprü yolu düzenli molozla döşenmiştir. 7 metre uzunluğundaki köprü, Uğrak ve Boğaziçi köylerinin yol ayrımında konumlanmıştır. Köprünün ortası kemer nedeniyle kavislidir. Köprüye yol kotundaki köprüyle ulaşılmaktadır. Tek gözlü ve yuvarlak kemerli olan köprünün kemer ayaklarının iç yüzünde nişler bulunmaktadır. Ayrıca köprünün doğusunda betonarme bir köprü bulunmaktadır.
Basık kemerli köprüler, mimarlıkta kemerleri 180° dereceden daha düşük bir açıya sahip köprülere verilen isimdir. 180° dereceden daha düşük açıya sahip olan kemerler, basık kemer olarak da adlandırılmaktadırlar.
İç Kale, Diyarbakır kentinin ilk yerleşim yeri olarak kabul edilen yerdir. Kentin kuzeydoğusunda, Dicle Nehri'nin 100 m kadar yükseğinde yer alır.
Vahap Ağa Hamamı, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir hamamdır.
Bu liste Türkiye'deki köprüleri gösterir.
Meydancık Köprüsü, Artvin ilinin Şavşat ilçesinde konumlanmış, tek gözlü ve düz yollu bir kemer köprüdür. Orta Çağ'da inşa edildiği düşünülen köprü, Bocanat Deresi'nin üzerinde konumlanmıştır. Korkulukları olmayan basık kemerli köprünün tamamının yapımında kaba yontu taşı kullanılmıştır.
Alaköprü Mersin ilinin Anamur ilçesinde bulunan ve hâlâ kullanılabilir durumda olan tarihi bir köprüdür.
Yeşildere Köprüsü, Rize'nin Merkez ilçesinde konumlanmış tek gözlü ve basık kemerli bir kemer köprüdür. 10,00 metre uzunluğundaki köprünün genişliği 2,30 metredir. Mimari özelliklerinden 19. yüzyılda yapıldığı anlaşılan kemer köprünün yapımında moloz taş ve kesme taş kullanılmıştır. Kemer ayakları ana kayanın üzerine inşa edilen köprü, kuzey-güney doğrultusunda uzanmaktadır. Köprünün kuzey ayağının iç yüzeyinde niş vardır.
Veliköy Köprüsü, Rize'nin Merkez ilçesinde konumlanmış tek gözlü ve basık kemerli bir kemer köprüdür. Kilit taşından anlaşıldığı kadarıyla 1836 yılında inşa edilen köprü, 1936 yılında onarılmıştır. Ayakları dere yatağına inşa edilen köprünün yapımında moloz taş ve kesme taş kullanılmıştır.
Ambarlık Köprüsü, Rize'nin Merkez ilçesinde konumlanmış tek gözlü ve basık kemerli bir kemer köprüdür. 40,00 metre uzunluğundaki köprünün genişliği 3,20 metre, yüksekliği ise 7 metreydi. Doğu-batı doğrultusunda uzunan köprünün yapımında moloz taş ve kesme taş kullanılmıştı. Köprü ayakları ana kayaya inşa edilen köprü, mimari özelliklerine göre 18. yüzyıla tarihlenmekteydi. 2003 yılında tescil edilip koruma altınan alınan köprü, 2011'de restore edildi. Kemer köprü 10 Temmuz 2019'da kendi kendine yıkıldı. Yıkılmasından birkaç gün sonra yeniden inşasına başlanan köprü, yaklaşık 1 senede yeniden inşa edildi.