İçeriğe atla

Baryum yıldızı

Baryum yıldızları, spektrumları λ 455,4 nm'de tek başına iyonize baryum, Ba II varlığıyla s-süreci elemanlarının aşırı bolluğunu gösteren spektral G ila K yıldızlardır. Baryum yıldızları ayrıca CH, CN ve C2 moleküllerinin bantları olan karbonun gelişmiş spektral özelliklerini de gösterir. Sınıf ilk olarak William P. Bidelman ve Philip Keenan tarafından tanındı ve tanımlandı.[1] Başlangıçta, keşiflerinden sonra kırmızı dev oldukları düşünülüyordu; ancak aynı kimyasal imza ana dizideki yıldızlarda da gözlemlendi.[2][3]

Dikeyhızlarının gözlemsel çalışmaları, tüm baryum yıldızlarının çift yıldızlar olduğunu ileri sürdü.[4][5][6][7][8] International Ultraviolet Explorer kullanılarak morötesi gözlemlerinde bazı baryum yıldız sistemlerinde beyaz cüceler tespit edildi.[9][10]

Baryum yıldızlarının çift yıldız sistemindeki kütle transferinin sonucu olduğuna inanılıyor. Kütle transferi, yeni gözlemlenen dev yıldız anakolunun üzerindeyken gerçekleşti. Yoldaşı, donör yıldız, asimptotik dev kol (AGB) bir karbon yıldızıydı ve iç kısmında karbon ve s-proses elementleri üretmişti. Bu nükleer füzyon ürünleri yüzeyine konveksiyonla karıştırıldı. Verici yıldız, AGB evriminin sonunda kütle kaybettiğinden, bu maddenin bir kısmı ana dizideki yıldızın yüzey katmanlarını "kirletti" ve daha sonra beyaz bir cüce haline geldi. Bu sistemler, kütle transferi olayından sonra, donör yıldızın uzun süredir beyaz bir cüce olduğu belirsiz bir zamanda gözlemleniyor.[11][12] İkili sistemin ilk özelliklerine bağlı olarak, kirli yıldız farklı evrim aşamalarında bulunabilir.[13]

Evrimi sırasında zaman zaman spektral tip G veya K sınırlarından daha büyük ve daha soğuk oldu. Bu gerçekleştiğinde, normalde böyle bir yıldız spektral tip M'dir; ancak s-süreci aşırılıkları, başka bir spektral özellik olarak değiştirilmiş bileşimini göstermesine neden olabilir. Yıldızın yüzey sıcaklığı M-tipi rejimde iken yıldız, s-proses elementi zirkonyum, zirkonyum oksit (ZrO) bantlarının moleküler özelliklerini gösterebilir. Bu olduğunda, yıldız "dışsal" bir S yıldızı olarak görünecektir.

Tarihsel olarak, baryum yıldızları bir bulmaca oluşturdular, çünkü standart yıldız evrimi teorisinde G ve K devleri, evrimlerinde karbon ve s-süreci elementlerini sentezlemek ve bunları yüzeylerine karıştırmak için yeterince ilerlemiyorlar. Yıldızların ikili doğasının keşfi, bulmacayı çözdü ve spektral özelliklerinin kaynağını, böyle bir malzeme üretmesi gereken bir eşlik eden yıldıza koydu. Kütle transferi olayının astronomik bir zaman ölçeğinde oldukça kısa olduğuna inanılıyor.

Prototipik baryum yıldızları arasında Zeta Capricorni, HR 774 ve HR 4474 bulunur.

CH yıldızları, benzer evrimsel duruma, spektral özelliklere ve yörünge istatistiklerine sahip Öbek II yıldızlarıdır ve baryum yıldızlarının daha eski, metal açısından fakir analogları olduğuna inanılır.[14]

Kaynakça

  1. ^ Bidelman, W. P.; Keenan, P. C. (1951), "The BA II Stars", Astrophysical Journal, cilt 114, s. 473, Bibcode:1951ApJ...114..473B, doi:10.1086/145488 
  2. ^ Porto de Mello, G. F.; da Silva, L. (20 Şubat 1997). "HR 6094: A Young Solar-Type, Solar-Metallicity Barium Dwarf Star". The Astrophysical Journal. 476 (2). ss. L89-L92. Bibcode:1997ApJ...476L..89P. doi:10.1086/310504Özgürce erişilebilir. ISSN 0004-637X. 
  3. ^ North, Pierre; Jorissen, Alain; Mayor, Michel (2000). "Binarity among Barium Dwarfs and CH Subgiants: Will They Become Barium Giants?". Symposium - International Astronomical Union. Cilt 177. ss. 269-275. doi:10.1017/s0074180900002497Özgürce erişilebilir. ISSN 0074-1809. 
  4. ^ McClure, R. D.; Fletcher, J. M.; Nemec, J. M. (1980), "The binary nature of the barium stars", Astrophysical Journal Letters, cilt 238, ss. L35, Bibcode:1980ApJ...238L..35M, doi:10.1086/183252 
  5. ^ McClure, R. D.; Woodsworth, A. W. (1990), "The binary nature of the barium and CH stars. III – Orbital parameters", Astrophysical Journal, cilt 352, s. 709, Bibcode:1990ApJ...352..709M, doi:10.1086/168573 
  6. ^ Jorissen, A.; Mayor, M. (1988), "Radial velocity monitoring of a sample of barium and S stars using CORAVEL – Towards an evolutionary link between barium and S stars?", Astronomy and Astrophysics, cilt 198, s. 187, Bibcode:1988A&A...198..187J 
  7. ^ Jorissen, A.; Boffin, H.M.J.; Karinkuzhi, D.; Van Eck, S.; Escorza, A.; Shetye, S.; Van Winckel, H. (30 Mayıs 2019). "Barium and related stars and their white-dwarf companions. I. Giant stars". Astronomy & Astrophysics. Cilt 626. ss. A127. arXiv:1904.03975 $2. Bibcode:2019A&A...626A.127J. doi:10.1051/0004-6361/201834630. ISSN 0004-6361. 
  8. ^ Escorza, A.; Karinkuzhi, D.; Jorissen, A.; Siess, L.; Van Winckel, H.; Pourbaix, D.; Johnston, C.; Miszalski, B.; Oomen, G-M. (22 Nisan 2019). "Barium and related stars, and their white-dwarf companions. II. Main-sequence and subgiant stars". Astronomy & Astrophysics. Cilt 626. ss. A128. arXiv:1904.04095 $2. Bibcode:2019A&A...626A.128E. doi:10.1051/0004-6361/201935390. ISSN 0004-6361. 
  9. ^ Dominy, J. F.; Lambert, D. L. (July 1983). "Do all barium stars have a white dwarf companion?". The Astrophysical Journal. Cilt 270. s. 180. Bibcode:1983ApJ...270..180D. doi:10.1086/161109. ISSN 0004-637X. 
  10. ^ Gray, R. O.; McGahee, C. E.; Griffin, R. E. M.; Corbally, C. J. (4 Nisan 2011). "First Direct Evidence That Barium Dwarfs Have White Dwarf Companions". The Astronomical Journal. 141 (5). s. 160. Bibcode:2011AJ....141..160G. doi:10.1088/0004-6256/141/5/160Özgürce erişilebilir. ISSN 0004-6256. 
  11. ^ McClure, R. D. (1985), "The carbon and related stars", Journal of the Royal Astronomical Society of Canada, cilt 79, s. 277, Bibcode:1985JRASC..79..277M 
  12. ^ Boffin, H. M. J.; Jorissen, A. (1988), "Can a barium star be produced by wind accretion in a detached binary?", Astronomy and Astrophysics, cilt 205, s. 155, Bibcode:1988A&A...205..155B 
  13. ^ Escorza, A.; Boffin, H. M. J.; Jorissen, A.; Van Eck, S.; Siess, L.; Van Winckel, H.; Karinkuzhi, D.; Shetye, S.; Pourbaix, D. (December 2017). "Hertzsprung-Russell diagram and mass distribution of barium stars". Astronomy & Astrophysics. Cilt 608. ss. A100. arXiv:1710.02029 $2. Bibcode:2017A&A...608A.100E. doi:10.1051/0004-6361/201731832. ISSN 0004-6361. 
  14. ^ McClure, R. D. (1984), "The barium stars", Publications of the Astronomical Society of the Pacific, cilt 96, s. 117, Bibcode:1984PASP...96..117M, doi:10.1086/131310Özgürce erişilebilir 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Büyük yıldızlar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşağıdaki liste yarıçapına göre bilinen en büyük yıldızları göstermektedir. Kullanılan ölçü birimi güneş yarıçapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ağız (yıldız)</span>

Ağız, Irmak takımyıldızının en parlak ve gökyüzünün de sekizinci en parlak yıldızıdır.

<span class="mw-page-title-main">Iota Orionis</span>

Iota Orionis Avcı takımyıldızı'nın Kılıcını oluşturan çift yıldızdır. Geleneksel adı Hatsya, veya Arapça, Na'ir al Saifdir. Yıldız bazen "Kılıcın en parlak yıldızı." olarak da tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Messier 18</span>

Messier 18 veya M18, Yay takımyıldızında bulunan bir açık yıldız kümesidir. Charles Messier tarafından 1764 yılında keşfedilmiş ve kuyruklu yıldız olmayanlar listesine eklenmiştir. M18, Dünya'dan bakış açısıyla Omega Bulutsusu ve Yay yıldız bulutu (M24) arasında yer alır. Doğrusal çapı 8,04 pc, gelgit yarıçapı ise 7,3 pc olan seyrek bir kümedir ve merkezi 0,012 pc'lik çekirdek yarıçapı ile konsantredir.

<span class="mw-page-title-main">Yakın yıldızlar dizini</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste, Güneş Sistemi'nden en fazla 5 parsek uzaklıkta olan yıldızları ve kahverengi cüceleri kapsamaktadır. Bu mesafe içerisinde Güneş Sistemi de dâhil olmak üzere 56 yıldız sisteminin varlığı bilinmektedir. Bu sistemlerde bilinen toplam 60 hidrojen-füzyon yıldız ve 13 Kahverengi cüce bulunmaktadır. Bu nesneler görece olarak Dünya'ya yakın olmasına rağmen, sadece dokuz tanesinin görünen büyüklüğü 6,5'ten daha azdır ve bu da bu nesnelerin, sadece %12'sinin çıplak gözle görülebileceği anlamına gelmektedir. Güneş'in dışında sadece üç tane yıldız; Alfa Centauri, Sirius ve Procyon, birinci kadir yıldızlarıdır. Tüm bu nesneler, yerel kabarcık içindeki Samanyolu Gökadası'nın Orion–Kuğu Kolu bölgesinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Gliese 876</span>

Gliese 876, Kova takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 15 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir kırmızı cüce yıldızdır. 2011 yılında yıldızı yörüngeleyen dört güneş dışı gezegen onaylanmıştır. Orta gezegenlerin ikisi Jüpiter benzeri iken, en yakın gezegenin küçük bir Neptüne ya da geniş bir karasal gezegene benzediği, en dıştaki gezegeninse kütlece Uranüs'e benzediği düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Zeta Reticuli</span>

Zeta Reticuli, Ağcık takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 39 ışık yılı uzaklıkta yer alan ikili yıldız sistemidir. Çok karanlık bir gecede sadece güney-yarıküreden çıplak gözle iki yıldız da görülebilir. Türkiye'den gözlemlenebilir bir konumda değildir. Zeta2 Reticuli'nin yörüngesinde yıldızı çevreleyen bir enkaz diski bulunmaktadır. Her iki yıldız da Güneş ile benzer özellikleri paylaşan solar analog yıldızlardır. Ortak bir kökene ait yıldızların oluşturduğu Zeta Herculis Hareketli Grubu üyesidirler.

<span class="mw-page-title-main">Açık kümeler dizini</span> Vikimedya liste maddesi

Bu dizin, Güneş Sistemi'nden uzaklığına göre sıralanmış olan açık yıldız kümelerinin bir listesidir. Açık küme, aynı dev moleküler bulut içinde oluşan ve yerçekimsel olarak birbirlerine bağlı olan birkaç bin yıldızın oluşturduğu bir gruptur. Samanyolu gökadasında 1,000'den fazla açık küme bilinmektedir ancak gerçekte bu rakam on katına kadar çıkabilir.

<span class="mw-page-title-main">Wolf 359</span>

Wolf 359, Leo takımyıldızında yer alan bir kırmızı cücedir. Yıldız, Dünya'dan yaklaşık 7.8 ışık yılı uzaklıkta olup aynı zamanda Güneş'e en yakın yıldızlardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Lalande 21185</span>

Lalande 21185, Ursa Major takımyıldızında yer alan bir kırmızı cücedir. Yaklaşık olarak 8.31 ışık yılı. uzaklıkta yer almakta olup Güneş'e en yakın yıldızlardan biridir. Yıldız, küçük bir teleskopla görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Tau Ceti</span>

Tau Ceti, Cetus takımyıldızında yer alan bir yıldızdır. Güneş'in kütlesinin sadece yaklaşık %78'i olmasına karşın Güneş'e oldukça benzemektedir. Tau Ceti, Güneş Sistemi'nden 12 ışık yılı uzaklıkta yer almakta olup en yakın yalnız G-tipi anakol yıldızıdır.

<span class="mw-page-title-main">Epsilon Eridani</span>

Epsilon Eridani, Irmak takımyıldızında yaklaşık olarak 10,5 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir yıldızdır. 3,73 kadir görünür büyüklüğüyle çıplak gözle görülebilen üçüncü en yakın bireysel yıldız veya yıldız sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Gamma Ursae Minoris</span>

Gamma Ursae Minoris veya Ferkad, Küçük Ayı takımyıldızında bulunan bir yıldızdır. Dünyadan 487 ışık yılı uzaklıkta yer almakta olup Küçük Ayı takımyıldızının kuzey sınırında yer almaktadır. Beta Ursae Minoris ile birlikte, ayının kuyruğunu oluşturan bir yıldız işareti olan "Küçük Kepçe"'nin kabının sonunu oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">YZ Ceti</span>

YZ Ceti, Balina takımyıldızında bulunan bir yıldızdır. Dünyadan 12 ışık yılı uzaklıkta yer almakta olup nispeten yakın bir yıldız olmasına rağmen çıplak gözle görülememektedir. Parlaklıkta aralıklı dalgalanmalara maruz kalan bir parıltılı yıldız olarak sınıflandırılır. YZ Ceti, Güneş'in kütlesinin yaklaşık yüzde 13'ü ve yarıçapının %17'si kadardır.

<span class="mw-page-title-main">Iota Aurigae</span>

Iota Aurigae veya Hassaleh, Arabacı takımyıldızında bulunan bir yıldızdır. Dünya'dan 490 ışık yılı uzaklıkta yer almakta olup 2,7 görsel büyüklüğü ile çıplak gözle kolayca görülebilecek kadar parlaktır.

<span class="mw-page-title-main">WASP-11/HAT-P-10</span>

WASP-11/HAT-P-10, Koç takımyıldızında yaklaşık olarak 424 ışık yılı uzaklıkta bulunan ikili yıldız sistemidir. Sistemin birincil yıldızı, ana kol turuncu cüce, ikincil yıldız ise, yaklaşık 42 AU öngörülen mesafeyle ayrılan M-tipi kırmızı cüce yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük kütleli yıldızlar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Güneş kütlesine (M) göre keşfedilen en büyük yıldızların listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Beta Virginis</span>

Beta Virginis, ekvatoryal takımyıldız Başak'ta bulunan bir yıldızdır. Özel adı Zavijava'dır ve 'beta' olarak adlandırılmasına rağmen, 3.604'lük görsel parlaklığıyla takımyıldızının beşinci en parlak yıldızıdır. Paralaks ölçümlerinden yola çıkarak uzaklığı Güneş'ten 35,7 ışık yılıdır ve +4,1 km/s dikeyhızla daha da uzaklaşmaktadır. Ekliptiğin 0,69 derece kuzeyinde olduğundan Ay ve (nadiren) gezegenler tarafından örtülebilmektedir. Beta Virginis'in bir sonraki gezegensel örtülmesi 9 Kasım 2210'da Venüs tarafından gerçekleşecektir.

<span class="mw-page-title-main">Merope (yıldız)</span> Boğa takımyıldızındaki bir yıldız

Merope Boğa takımyıldızında bulunan ve Ülker açık yıldız kümesi'nin (M45) bir üyesi olan yıldızdır. Yaklaşık olarak 460 ışık yılı (142 pc) uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">OTS 44</span>

OTS 44, Bukalemun takımyıldızında IC 2631 yansı bulutsusunun yakınlarında, Dünya'dan yaklaşık olarak 550 ışık yılı (170 pc) uzaklıkta serbest dolaşan gezegen kütleli bir cisim veya kahverengi cücedir. Jüpiter'in kütlesinin yaklaşık 11,5 katı kütlesiyle en düşük kütleli serbest dolaşan yıldızaltı cisimlerden biridir. Yarıçapı tam olarak bilinmemekle birlikte Güneş'in yarıçapının %23-57'si arasında olduğu tahmin edilmektedir.