Bartoniyen, ICS'nin jeolojik zaman cetvelinde, Orta Eosen dönemi veya serisindeki bir kat veya çağdır. Bartoniyen devri 41.2 ile 37.8 milyon yıl öncesi arasındaki zamanı kapsar. Öncesinde Lütesiyen, ardından Priaboniyen devri gelir.[4]
Jeolojik zaman cetveli, Dünya'nın jeolojik kayıtlarına dayanan bir zaman temsil şeklidir. Jeolojik zaman cetveli, kronostratigrafiyi ve jeokronolojiyi kullanan bir kronolojik tarihleme sistemidir. Özellikle yer bilimciler tarafından jeolojik tarihteki olayların zamanlamasını ve ilişkilerini tanımlamak için kullanılır. Zaman cetveli, kayaç katmanlarının incelenmesi, bu katmanların ilişkilerinin gözlemlenmesi, litoloji, paleomanyetik özellikler ve fosiller gibi özelliklerin tanımlanmasıyla geliştirilmiştir. Standartlaştırılmış uluslararası jeolojik zaman birimlerinin tanımlanması, birincil amacı jeolojik zaman bölümlerini gösteren Uluslararası Kronostratigrafik Çizelge'deki (ICC) global kronostratigrafik birimleri kesin olarak tanımlayan Uluslararası Jeolojik Bilimler Birliği'nin (IUGS) kurucu organı Uluslararası Stratigrafi Komisyonu'nun (ICS) sorumluluğundadır. Kronostratigrafik bölümler ise jeokronolojik birimleri tanımlamak için kullanılır.
Paleosen, günümüzden 66.043 milyon yıl önce başlayıp 55.8 milyon yıl önce sona eren jeolojik zaman dilimidir. Kuş olmayan dinozorların yok olması ile başlar. Paleosen devrinin başlaması ile memeliler geniş topraklara yayılmaya başlamıştır. Kretase döneminin sonunda bugünküne benzeyen Türkiye belirmeye başlamıştır.
Paleojen, Senozoik Zaman'ın üç alt döneminden ilki olup 65 milyon yıl önce başlayıp 24 milyon yıl önce sona erdiği kabul edilir.
Neojen, Üçüncü Zaman'ın bölündüğü dört büyük devirden son ikisi olan pliyosen ile miyoseni birden kavrayan sistem. Uluslararası Stratigrafi Komisyonu'nun (ICS) jeolojik zaman cetveline göre 23,03 milyon sene evvel başlar ve 2,58 milyon sene evvel biter. Senozoik Zaman'daki ikinci periyot, Paleojen Periyot'tan sonra gelir ve Kuaterner Periyodu onu takip eder. Neojen, iki zamana bölünmüştür: evvela Miyosen, sonra Pliosen.
Kuvaterner, jeolojide yaklaşık son 2,588 ± 0,005 milyon yıllık dönemi kapsayan, Uluslararası Stratigrafi Komisyonunun (ICS) kabul ettiği jeolojik zaman cetveline göre tanımlanmış, Senozoik Zaman'ın sonuncu bölümüdür. Neojen'in sonundan günümüze kadar devam eder. Gayriresmî "Geç Kuvaterner" kavramı, son 0,5–1,0 milyon seneyi kapsar.
Oligosen, 33,9 milyon yıl öncesi ile 23,01 milyon yıl öncesi arası yaklaşık 10 milyon yıl süren, son Paleojen devresi. İklimdeki soğuma, deniz seviyesindeki düşme ve dolayısıyla kuraklık, dönemin belirgin özellikleridir.
Jeolojik zaman cetvelinde, Titoniyen, Geç Jura Devresi'nin en son çağı ve Üst Jura Serisi'nin son katıdır. 152.1 ± 4 myö ile 145.0 ± 4 myö arasındaki zamanı kapsar. Öncesinde Kimmericiyen Çağı vardır, ardından Berriaziyen gelir.
Miyosen, Senozoyik çağın neojen dönemine dahil olan ve jeolojik zamanda 23.03 ile 5.3 milyon yıl önce arasında yer alan bir jeolojik devirdir. Bilimsel literatürde bu devir 3 parça altında incelenir. Bunlar: Erken Miyosen, Orta Miyosen ve Geç Miyosen'dir. Aynı zamanda Miyosen devri, Aquitanian, Burdigalian, Langhian, Serravallian, Tortonian ve Messinian gibi 6 alt zamana ayrılır. Miyosen devrinin öncesinde oligosen devri varken; akabinde pliyosen devri gelmektedir. İlk olarak 19. yy'ın başında Paris havzası etrafında yapılan stratigrafik incelemeler sırasında Charles Lyell tarafından bulunmuş ve tanımlanmış bir zaman dilimidir.
Eosen, günümüzden 55,8 ± 0,2 ila 33,9 ± 0,1 milyon yıl öncesini kapsayan, Senozoyik Zaman'ın Paleojen dönemine ait bir bölümdür. Eosen, Paleosen bölümün sonundan Oligosen bölümün başına uzanır. Eosen'in başlangıcı ilk çağdaş memeli gruplarının ortaya çıkması ile tanımlıdır. Eosenin sonu ise Büyük Kopukluk olarak adlandırılan büyük bir yok oluş olayı olarak tanımlanmıştır – bu olay, Sibirya'ya ve günümüz Chesapeake Körfezi'ne çarpmış bir veya birkaç büyük göktaşı ile ilişkili olabilir. Diğer jeolojik devreler gibi Eosen'in başı ve sonunu belirleyen katmanlar iyi tanımlıdır ama tam tarihleri belirsizdir.
Holosen, Kuvaterner devri içerisinde yer alan Pleistosen devrinin bitmesinden günümüze kadar sürmekte olan jeolojik devredir. Dönem Genç Buzul çağının bitmesiyle başlayan buzul durgun (interstadial) dönemine karşılık gelir. Adını Yunanca kelimeler olan ὅλος ve καινός sözcüklerinden alır ve "tamamen yeni" anlamına gelir.
Pleistosen ya da Pleyistosen, genellikle halk dilinde Buz Devri olarak adlandırılan, yaklaşık 2.580.000 ila 11.700 yıl öncesini kapsayan jeolojik çağdır. Dünyanın en son tekrarlanan buzullaşma dönemidir. Pleistosen'in sonu, son buzul döneminin sonuna ve arkeolojide kullanılan Paleolitik çağın sonuna karşılık gelir. Pleistosen, Kuvaterner Döneminin ilk dönemi veya Senozoik Çağın altıncı dönemidir. ICS zaman ölçeğinde, Pleistosen üç aşamaya ayrılır. Bunlar;
Gelasiyen,
Kalabriyen,
Çibanyen Bu uluslararası alt bölümlere ek olarak, çeşitli bölgesel alt bölümler sıklıkla kullanılır.Pleistosen'i alt bölümlere ayırmak için çeşitli şemalar.
Jeolojik zaman cetvelinde, Meghaliyen, Kuvaterner döneminin en genç veya en üst çağıdır. Aynı zamanda Holosen döneminin üç alt bölümünden en sonuncusudur. Küresel Sınır Stratotip bölümü ve noktası, Hindistan'ın kuzeydoğusundaki Meghalaya kentinde Krem Mawmluh Mağarası oluşumudur. Mawmluh Mağarası, Hindistan'ın en uzun ve en derin mağaralarından biridir ve buradaki koşullar çağlardaki geçişin kimyasal işaretlerini korumak için uygundur. Küresel Yardımcı Stratotip, Kanada'daki Logan Dağı'ndan bir buz çekirdeğidir.
Jeolojik zaman cetvelinde, Grönlandiyen, Holosen döneminin veya serisinin, Kuvaterner'in bir parçası olan en erken yaşı ve en düşük aşamasıdır. Holosen'in üç alt bölümünden biridir. Grönlandiyen çağının alt sınırı, Grönland'ın merkezindeki Kuzey Grönland Buzul Karotu Projesi'nde (GSSP) tanımlanmıştır. Grönlandiyen GSSP, Genç Dryas'ın sonu ve ''döteryum değerlerinde belirgin sapma'' ile ilişkilendirilmiştir.
Jeolojik zaman cetvelinde,Nortgripiyen, Kuvaterner dönemde yer alan Holosen'nin üç ayrı çağı içerisinde orta sırada yer alan çağdır. Grönlandiyen ve Meghaliyen ile birlikte Uluslararası Stratigrafi Komisyonu tarafından Temmuz 2018'de resmen onaylanmıştır.
Çibanyen, hâlen devam eden Kuvaterner devrinin bir parçası olan Pleistosen devrenin ikinci kısmı olan, uluslararası jeolojik zaman cetvelindeki bir çağ ya da kronostratigrafideki bir kattır. Daha önceleri Orta Pleistosen olarak bilinirken Ocak 2020'de Uluslararası Jeoloji Bilimleri Birliği tarafından adı, Japonya'nın Chiba iline atfen Çibanyen olarak değiştirilmiştir. Çibanyen, tahminî olarak 0,770 myö ile 0,126 myö arasında sürmüştür.
Kalabriyen, ~ 1.8 Ma. - 781.000 yıl önce ± 5.000 yıl, ~ 1.019 milyon yıllık bir dönem olarak tanımlanan jeolojik zaman ölçeği olan Pleistosen Dönemi'nin bir alt bölümüdür. Aşamanın sonu, son manyetik kutup dönüşü ve bir buz çağına dalma ve muhtemelen geç Miyosen'den (Messiniyen) erken Pliyosen (Zankliyen) soğuk dönemden daha soğuk ve kuru küresel kuruma ile tanımlanır. Başlangıçta Kalabriyen, öncelikle yumuşakça fosillerine dayanan bir Avrupa faunal evresiydi. Erken Pleistosen'de ikinci jeolojik çağ oldu. Erken Pleistosen dönemine ait memeli fauna topluluklarının çoğu Gelasiyen'de başlar. Örneğin, Platygonus ve diğer Blancan faunası ilk olarak Gelasiyen'de ortaya çıkar.
İpresiyen, jeolojik zaman cetvelinde Eosen'in en eski veya diğer bir deyişle en alt stratigrafik katıdır. 56 ile 47.8 myö arasında bir zaman aralığını kapsar, öncesinde Tanesiyen devri gelir ve bunu Lütesiyen devri izler. İpresiyen alt Eosen ile eşdeğerdir.
Lütesiyen, jeolojik zaman cetvelinde, Eosen'in içinde bir kat veya çağdır. 47,8 ile 41,2 myö arasındaki zamanı kapsar. Lütesiyen'den önce İpresiyen gelirken, Lütesiyen'den sonra Bartoniyen gelir. Lütesiyen, Bartoniyen ile birlikte bazen Orta Eosen alt devresi olarak anılır.
Küresel Sınır Stratotip Kesiti ve Noktası, jeolojik zaman cetvelinde bir katın alt sınırını tanımlayan stratigrafik kesitteki uluslararası kabul edilmiş bir referans noktasıdır. KSKN'leri tanımlama işi, Uluslararası Jeolojik Bilimler Birliği'nin bir parçası olan Uluslararası Stratigrafi Komisyonu tarafından yürütülmektedir. KSKN'lerin çoğu paleontolojik değişikliklere dayanmaktadır. KSKN'ler bu nedenle genellikle farklı fauna katları arasındaki geçişlerle tanımlanır. KSKN tanımlama çabaları 1977'de başlamıştır. 2022 itibarıyla, KSKN'ye ihtiyaç duyan 101 kattan 77'si onaylanmış bir KSKN'ye sahiptir.
Albiyen, hem jeolojik zaman cetvelindeki bir çağ hem de stratigrafik sütunda bir kattır. Erken/Alt Kretase Devresi'nin en genç ve en üstteki alt bölümüdür. Yaklaşık zaman aralığı 113,0 ± 1,0 milyon yıl öncesinden 100,5 ± 0,9 milyon yıl öncesine uzanır. Albiyen'den önce Apsiyen gelir ve Albiyen'in ardından da Senomaniyen gelir.
Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır. Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir. Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.
. 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020.
