İçeriğe atla

Bartolomeu Dias

Bartolomeu Dias
Doğum1450
Portekiz Krallığı
Ölüm29 Mayıs 1500
Ümit Burnu
MeslekKâşif

Bartolomeu Dias (d. 1450 –ö. 29 Mayıs 1500), Portekizli denizci ve kâşif. Afrika kıtasının güney ucu olan Ümit Burnu'nu ilk kez gemiyle keşfedip, yerleşen Avrupa'lıdır.

Biyografi

Dias'ın keşif gezilerinden önceki hayatı tam olarak bilinmemektedir. Büyük ihtimalle Gil Eanes ile 1434 yılında Kap Bojador'u dolaşan Joao Dias'ın ve tüccar, kâşif olan 1444 yılında Afrika'nın en batı ucunu keşfeden, bugünkü Senegal kıyılarına ulaşan, Terra dos Guineus'un kâşifi Diniz Dias ile akrabalığı olduğu tahmin edilmektedir.

Keşifleri

Dias 1486'da Portekiz Kralı II. Joao'dan gizli tutulması gereken bir görev alır. Bu görev Afrika kıtasının en uç noktasına gitmek, burayı dolaşmak ve eğer mümkünse Hindistan'a kadar giderek bu deniz yolunu keşfetmektir.

Kendisine bu görev için 3 gemi verildi. Filo Afrika kıyıları boyunca ilerleyerek, daha önce Portekizlilerin inmediği kadar güneye inerek bugünkü Namibya kıyılarına çıktı. Daha sonra Golfo de São Tomé'yi (bugünkü Spencer Bai) geride bırakan Dias bugünkü Güneybatı Afrika'da Lüderitz Körfezi'nde karaya çıktı. Burada Padrão denilen Portekiz Krallığını simgeleyen ve burasının Portekiz'in egemenliğine geçtiğini vurgulayan kraliyet armalı ilk taştan direkleri dikti. Daha sonra şiddetli kuzey rüzgarına ve fırtınaya tutulan filo rotasını güneye kaydırmak zorunda kaldı.

Birkaç gün sonra hava sıcaklığı iyice düşünce rotasını tekrar kuzeye çeviren Dias, burada üzerinde yaşam olan bir koya rastladı ve buraya Angra dos Vaqueiros adını verdi. Bugün burasının Afrika'nın güney kıyılarındaki Mosselbai olduğu tahmin ediliyor. Buradan rotasını doğuya çevirip Algoa Bai'ye girdi ki 12 Mart 1488 tarihinde, buraya yakın Kap Padrone'de bir armalı direk daha dikti. Mürettebattaki huzursuzluğun yavaş yavaş artması neticesinde, isteği dışında doğuya yöneldi ve Groot Vis nehrinin ağzına ulaştı. Burada artık yönün kuzeye doğru döndüğü fark ediliyordu. Böylece Dias 70 yıldır aranan, Afrika'yı dolaşarak Hindistan'a açılan yolu keşfettiğini fark etmiş oldu. Dias aslında Ümit Burnu'nu dolanmıştı. Ancak mürettebatında baş gösteren bir hastalıktan dolayı geri dönmek zorunda kaldı.

Geri dönüş yolunda Ümit Burnu'nu Fırtınalar Burnu olarak adlandırdı. Bugünkü isim olan Ümit Burnu, Portekiz Kralı Joao tarafından, yakında Hindistan yolu keşfedilecek ümidiyle verilmiştir. Bazı kaynaklar ise bu ismin, gemicilerin moralini bozmamak gayesi ile değiştirildiğini söyler.

Dönüşte Tafelbai körfezinde (bugünkü Capetown) 1 Mayıs 1488 tarihinde son arma direğini dikti. Angola sahillerinde bir müddet konaklayan Dias 16 ay sonra, Aralık 1488 sonunda Portekiz'e geri döndü.

Bu seyahat gizli tutulduğundan elde yazılı olarak detayları anlatan bir belge ve çizimler hiç mevcut olmamıştır.

Dias'ın dönüşünden sonra ilk Hindistan yolculuğu için sadece danışmanlık yapmış, bu yolun deniz haritalarını oluşturmuş ve bu yolu takip edecek gemilerin donanımlarından sorumlu olmuştur. Bununla birlikte yolculuğa çıkan Vasco da Gama'ya Cabo Verde (Yeşil Burun Adaları) Adaları'na kadar eşilk etmiştir. Kral II. Joao'nun yerine geçen I. Manuel'in niçin Dias'ı degil de Vasco da Gama'yı görevlendirdiği bilinmiyor.

Dias 29 Mayıs 1500'de Güney Afrika açıklarında (kendi keşfi olan Ümit Burnu yakınlarında) yakalandığı bir fırtınada bütün mürettebatıyla birlikte ölmüştür.

Kaynakça

İlgili kitaplar

  • Dutra, Francis A. (2007). "Dias, Bartholomew". The Oxford Companion to World Exploration. Oxford University Press.
  • Howgego, Raymond John, ed. (2003). "Dias, Bartolomeu". Encyclopedia of Exploration to 1800. Hordern House. ISBN 1875567364.
  • Ravenstein, Ernst Georg (2010). Bartolomeu Dias. William Brooks Greenlee, Pero Vaz de Caminha. England: Viartis. ISBN 978-1-906421-03-8. OCLC 501399584.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Vasco da Gama</span> Bartelemeu Diasın bulduğu yolu geliştirerek Hindistana giden ilk Portekizli denizci

Vasco da Gama, Keşifler Çağı'nda yaşamış, Avrupa'nın en başarılı kâşiflerinden olan, Avrupa'dan çıkıp doğrudan Hindistan'a giden ilk kişi olarak bilinen, Portekizli denizcidir.

<span class="mw-page-title-main">Ümit Burnu</span> Coğrafi Keşifler

Ümit Burnu, Güney Afrika Cumhuriyeti'ndeki Cape Yarımadası'nın güneydeki uç noktasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ferdinand Macellan</span> dünyanın çevresini ilk kez dolaşan Portekizli kaşif

Ferdinand Macellan, 1519'dan 1522'ye kadar Doğu Hint Adaları'na beraber sefer düzenlediği dostu Juan Sebastián Elcano ile birlikte, dünyanın çevresini dolaşan ilk insan olan Portekizli kaptan ve kâşiftir. İspanyol İmparatorluğu'nun desteğiyle denize açıldı. Hikâyesi, bu seyahate eşlik eden Antonio Pigafetta'nın anılarını yazması sayesinde günümüze ulaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Coğrafi keşifler</span> Dönem

Keşifler Çağı olarak da bilinen Coğrafi keşifler dönemi, 15. yüzyılın ilk yarısından 17. yüzyılın ortalarına kadar Portekizli ve İspanyol kaptanlar tarafından Asya'daki baharat ve değerli maden zenginliğine ulaşacak alternatif ticaret yollarının bulunması amacıyla başlatılıp bu yolda yeni kıtalar, okyanuslar ve denizaşırı toprakların Eski Dünya tarafından keşfedilmesine sebep olan tarihsel aralıktır.

<span class="mw-page-title-main">Agulhas Burnu</span>

Agulhas Burnu ya da İğne Burnu, Afrika kıtasının en güney ucu. Cape Town'ın 176 km güneydoğusundadır. Portekizcede İğneler anlamına gelen adını pek çok geminin batmasına yol açan sığ kayalık ve mercanlardan alır. 1849'da burada bir deniz feneri yapılmıştır. Sığlıkları trol balıkçılığı için çok elverişlidir. Burundan geçen boylam, Hint ve Atlas Okyanusu'nu ayıran sınır kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Pedro Álvares Cabral</span> Portekizli denizci olan Perdo Alvares Cabral Brezilyayı buldu.

Pedro Álvares Cabral Brezilya'nın kâşifi olarak kabul edilen Portekizli denizci.

<span class="mw-page-title-main">Padrão dos Descobrimentos</span>

Padrão dos Descobrimentos Portekiz'in başkenti Lizbon'un Belém semtinde, Coğrafi Keşifler anısına yapılmış bir anıttır. Anıt gemilerin 15 ve 16. yüzyıllarda bilinmeyen yönlere sefere çıktığı Tejo Nehri kıyısına yapılmıştır.

Kâşif ya da bulucu, var olan ancak bilinmeyen bir şeyi bulan, ortaya çıkaran, keşfeden kimsedir. Daha çok coğrafi keşifleri yapan kişiler için kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gemici Henrique</span>

Viseu dükü küçük Henrique, daha yaygın bilinen adıyla Gemici Henrique, , Portekiz Prensi.

Emir Ali Bey, 16. yüzyıl Osmanlı denizcisi. Batılı kaynaklarda adı Amir Ali Bey ve Mir Ali Bey olarak da geçer. Ayrıca çeşitli kaynaklarda sık sık bir "Türk korsanı" olduğu da söylenir.

<span class="mw-page-title-main">Portekiz coğrafi keşifleri</span> Avrupada Portekiz öncülüğünde başlatılan coğrafî keşifler

Portekiz Coğrafi Keşifleri (1415-1542), 15. ve 16. yüzyılda Portekizliler tarafından dünya çapında özellikle denizde yapılan coğrafi keşifleri tanımlar. Bu dönemde Portekiz, Afrika kıtasının etrafını Ümit Burnu yoluyla dolanıp Hindistan'a giden doğu yolunu keşfetmiş, bu sayede Güneydoğu Asya'nın neredeyse tamamıyla temas kurmuş, Afrika'nın bazı bölgelerini sömürgeleştirmiş, Brezilya'yı keşfetmiş ve Çin'e, Avrupa'dan giden ilk ticari ve diplomatik elçileri göndermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Padrão</span> Yeni keşfedilen toprakların Portekiz kralına ait olduğunu simgeleyen, üzerinde Portekiz simgesi bulunan büyük taştan haçlar

Padrão, Portekiz coğrafi keşifleri döneminde Portekizli kaşifler tarafından yeni keşfedilen toprakların Portekiz kralına ait olduğunu simgeleyen, üzerinde Portekiz simgesi bulunan büyük taştan haçlardır. Padrão diken kâşifler arasında Diogo Cão, Bartolomeu Dias ve Vasco da Gama sayılabilir.

<span class="mw-page-title-main">II. João</span> Portekiz kralı (1455-1495; hd. 1481-1495)

II. João, Príncipe Perfeito olarak da bilinir, Portekiz'in onüçüncü kralıdır. Portekiz tahtını konsolide etmiş, ekonomisini güçlendirmiş, coğrafi keşifleri sürdürmüştür.

Diogo Dias ya da bilinen diğer adıyla Diogo Gomes, 15. yüzyılda yaşamış Portekizli kâşifti. Bartolomeu Dias'ın kardeşiydi ve António Noli'yle birlikte Yeşil Burun Adaları'nın bazılarını keşfetti.

<span class="mw-page-title-main">Pero de Alenquer</span>

Pero de Alenquer, 15. yüzyılda yaşamış Portekizli bir Afrika kıyıları kaşifiydi.

Dinis Dias, Batı Afrika kıyılarında yelken açarak Senegal Nehri'ni geçen ve Yeşil Burun Adaları'na ilk kez ulaşan 15. yüzyıldan bir Portekizli kaşifti.

<span class="mw-page-title-main">Pêro da Covilhã</span>

Pêro da Covilha, kimi zaman Pero de Covilhăo diye yazılır, Portekizli bir diplomat ve kaşifti.

João de Sá, şövalye, Avrupa'dan doğrudan Hindistan'a giden ilk gemilerin yolculuğunda Vasco da Gama'ya eşlik eden Portekizli bir kaşifti.

<span class="mw-page-title-main">Tristão Vaz Teixeira</span> Portekizli denizci ve kaşif

Tristão Vaz Teixeira, João Gonçalves Zarco ve Bartolomeu Perestrelo ile birlikte Madeira takımadalarının (1419–1420) resmi kaşifi ve ilk yerleşimcilerinden biri olan Portekizli bir denizci ve kaşif.

<span class="mw-page-title-main">Nicolau Coelho</span>

Nicolau Coelho Keşifler Çağı'nda uzman bir Portekizli denizci ve kaşif. Vasco da Gama tarafından Hindistan'a giden deniz yolunun keşfine katıldı ve geri dönen ilk karavel olan Berrio'ya kumanda etti; Brezilya'ya ayak basan Pedro Álvares Cabral liderliğindeki filodan bir geminin kaptanıydı. Francisco de Albuquerque ile birlikte 5. Portekiz Armadası'nda Hindistan'dan dönerken, muhtemelen Mozambik kıyısı açıklarında denizde öldü.