İçeriğe atla

Barış suyu projesi

Barış suyu projesi, Orta Doğu Barış Sürecine katkı olması amacıyla, Türkiye sularının İsrail ve Arap ülkelerine ulaştırılması projesidir.[1]

Gerekçe

Orta Doğu ülkeleri deniz suyunu arıtıp kullanmaktadır, bu pahalı bir yöntemdir. Başka bir düşünce kutuplardaki buzdağı kütlelerinin gemilerin arkasına bağlayıp bölgeye taşınmasıdır. Dev gemi veya balonlar ile su taşınması teklif edilen diğer düşüncelerdir. Bu metotlar pahalı ve kalıcı olmayan yöntemlerdir. En uygun yol suyun fazla olduğu ülkelerden boru hattı ile bölgeye su taşınmasıdır.[2]

Seyhan ve Ceyhan

Projeden ilk kez Turgut Özal tarafından 1986 yılında söz edilmiştir. Seyhan ve Ceyhan'ın sularının dev bir boru hattı ile Orta Doğu'ya nakledilecektir. Proje ile S. Arabistan, Ürdün, Suriye ve körfez ülkelerine şehir suyu ulaştırılacaktır. 1988'de fizibilite çalışmaları biten proje taraflara sunulmuştur. Projeye göre; Adana'dan Suriye'ye doğru büyük bir boru hattı döşenecek. Hat Suriye'de iki kola ayrılacaktı. Doğu hattı (Körfez hattı), Suriye, Ürdün, Kuveyt, Suudi Arabistan, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve Umman'a ulaşacaktı. Hat 3900 km uzunluğa, 2,5 milyon m³günlük hacme sahip olacaktı. 2700 km'lik Batı hattı, Suriye'den Ürdün'e sonra S. Arabistan'a ulaşacak, Mekke ve Cidde'ye su taşıyacaktı.[2]

İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres bir açıklamasında (2002); 20 yılda Orta doğu barışının sağlanacağını, suyun tankerlerle taşınmasına gerek kalmayacağını, Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin sularının iki boru hattı ile Orta Doğu'ya ulaşacağını söyledi.[3]

Engeller

Barış suyu şu nedenler ile uygulanamamıştır:[4]

  • Arap devletleri Türkiye'nin suyuna muhtaç hale gelmekten ve Türkiye'nin su imparatoru olmasından rahatsız olması.
  • 8 devlet ve 23 bölgeden geçecek boru hatlarının saldırılara açık olması.
  • Arap devletlerinin İsrail'in sudan faydalanmasına karşı çıkması.
  • Borulardan gelecek suyun pahalı bulunması.

Manavgat Barış Suyu

Arap ülkelerinin barış suyuna karşı olmaları nedeniyle, İsrail Manavgat Nehri sularını ülkesine taşınacağı kendi projesini geliştirmiştir. Proje etütleri gizli yürütülmüştür.[2]

Turgut ÖZAL'ın Barış Suyu adını verdiği projenin, resmi adı Manavgat Nehri Su Temini Projesi'dir. DSİ 1992'de çalışmalara başlamış, 1999'da bitirilebilmiştir.[5]

Türkiye, Manavgat'ın Akdeniz'e akan sularından yıllık 300 milyon $ kazanma ve Ortadoğu barışına katkıda bulunmayı hedeflemiştir. 129 milyon harcama ile, 1992'de başlayan proje, 1998'de bitirilmiştir. Projede, Manavgat Barajının alt kısmındaki Ulukapı köyünde su alım istasyonu, pompa bölümü, sahile kadar 10 km boru hattı, sahilde dolum tesislerinden oluşmaktadır. İsrail maliyetleri gerekçe göstererek alımdan vazgeçmiştir[1]

1997 yılında Norveç'li bir firma balon ile Kıbrıs'a su taşıyabileceğini bildirmiştir. 1998'de yapılan birkaç seferden sonra Akdeniz'in tuzlu sularına dayanamayan balonlar patlamıştır.[6] Taşınan su İçel ili, Aydıncık ilçesinde deniz kenarından çıkan bir kaynaktan alınmıştır. Kaynak suyu 930 m borular ile deniz içine ulaşıp, balonları doldurmaktadır. Taşımada plastik ve elyaftan yapılma üç balon kullanılmıştır.[7]

Suyun satışı için İsrail ile görüşmeler yapılmıştır. İsrail 2002'den sonra, 5-10 yıl içinde 30-50 milyon m³ su satın almaya niyetli olduğunu ifade etmiştir. Fakat suyun maliyeti, ortaya çıkacak diğer masraflar gibi tereddütleri bulunduğundan kesin anlaşma sağlanamamıştır.[8]

2003'te İsrail Enerji ve Alt Yapı Bakanı şu açıklamayı yapmıştır: Su alımında; miktar, fiyat ve süre konusunda anlaşmaya varıldı. Fakat suyun taşınmasında sorun var, bunun için dev tanker yaptık, balonla taşımanın tavsiye ediliyor, ama bu yöntemde soru işaretleri bulunmaktadır.[9]

İsrail'in su almayacağı anlaşıldıktan sonra, Yunanistan, KKTC, Kuzey Afrika ve Ortadoğu ülkelerine su satılmaya çalışılmış fakat bir ilerleme sağlanamamıştır. Tesisler Antalya Belediyesine isteği üzerine devredilmesine rağmen onlarda su satışı gerçekleştiremedi. 2008'de aldıkları tesisleri 2011'de yeniden DSİ'ye geri devrettiler.[1]

Kıbrıs Barış Suyu

Barış suyu kavramı 90'lı yıllarda Ortadoğu'yu ifade ederken 2010'lu yıllarda Kıbrıs'ı ifade eder olmuştur. 2011'de temeli atılan, 2015'te tamamlanan, Dragon Çayı'nın sularını KKTC'ye su ulaştıran, KKTC Su Temin Projesi'nden basında barış suyu olarak isimlendirilmiştir.[10][11]

Kaynakça

  1. ^ a b c "Manavgat Barış Suyu satılamıyor". hurriyet.com.tr. 31 Mayıs 2011. 18 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018. 
  2. ^ a b c TEPEKAYA, Yrd. Doç. Dr Muzaffer (1996). "DEĞİŞEN DÜNYA KONJONKTÜRÜNDE TÜRKİYE'NİN SINIR AŞAN SULARI". Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. 17 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2018. 
  3. ^ "Özal'ın Barış Suyu rüyası gerçek olacak". hurriyet.com.tr. 8 Ağustos 2002. 18 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018. 
  4. ^ KALAYCI, Doç. Dr. İrfan. "Ortadoğu'nun Kült Sorunu - 'Su': Sosyo - Ekonomik ve Jeo - Ekonomik Bir Tahlil". dergipark.gov.tr. 17 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018. 
  5. ^ "İsrail 'Manavgat Suyu' projesini onayladı". yenisafak.com. 6 Ocak 2004. 17 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018. 
  6. ^ "Barış Suyu Projesi yaşam buluyor" (PDF). emo.org.tr. 17 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Aralık 2018. 
  7. ^ "KKTC'YE BALONLA BUGÜNE DEK 1.9 MİLYON TON SU TAŞINDI". 19 Nisan 2002. 17 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2018. 
  8. ^ "Barış Suyu'nda anlaşma sağlandı". arsiv.ntv.com.tr. 17 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018. 
  9. ^ "Manavgat'ın suyu 20 yıl İsrail'e akacak". hurriyet.com.tr. 4 Ekim 2003. 18 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018. 
  10. ^ "Barış suyu' Kıbrıs'ta müzakerelerin seyrini değiştirecek'". aa.com.tr. 18 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2018. 
  11. ^ "'Barış suyu der, güneye de su verebiliriz'". haberturk.com/. 17 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Güneydoğu Anadolu Projesi</span>

Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), Fırat ve Dicle nehirleri üzerinde yapımı öngörülen barajlar, hidroelektrik santralleri ve sulama tesislerinin yanı sıra kentsel ve kırsal altyapı, ulaştırma, sanayi, eğitim, sağlık ve diğer sektörlerin gelişmesini ve hizmetlerini kapsayan entegre projedir. Projenin toplam maliyeti 32 milyar dolardır.

<span class="mw-page-title-main">Seyhan Nehri</span> Türkiyenin Akdenize dökülen ırmaklarından birisi

Seyhan Nehri, Türkiye'nin Akdeniz'e dökülen ırmaklarından birisidir. Uzunluğu 560 km'dir. Havza alanı ise 20.600 km²dir. İki önemli kolu vardır: uzun olanı, Kayseri-Pınarbaşı ilçesinden, 1500 metre yükseklikteki Uzun Yayla'dan doğan Zamantı suyudur ve Kayseri'nin Pınarbaşı, Tomarza, Develi ve Yahyalı ilçelerinden geçer. Orta Toroslar'ın uzanış doğrultusunda akan bu su, Çukurova'ya inmeden önce Adana'nın 80 km kuzeyinde Aladağ ilçesinin Akinek Dağı yamaçlarında diğer önemli kolu olan Göksu ile birleşir.

<span class="mw-page-title-main">Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı</span> Petrol boru hattı

Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Boru Hattı, 1.768 km uzunluğunda, Azerbaycan Bakü yakınlarındaki Sangaçal Terminali'nden gelen petrolü, Türkiye Akdeniz kıyısında Ceyhan deniz terminaline; Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye üzerinden geçerek taşıyan petrol boru hattı.

<span class="mw-page-title-main">Konya Ovası Projesi</span>

Konya Ovası Sulama Projesi (KOP), birkaç değişik kaynaktan Konya Ovası'nın sulanmasını sağlayacak büyük sulama projesidir.

<span class="mw-page-title-main">Arap Birliği</span> 22 Arap ülkesinin üye olduğu uluslararası örgüt

Arap Birliği veya Arap Ligi, 22 Arap ülkesinin üye olduğu milletler arası bir örgüttür. Arap ülkeleri arasında ilk ittifak 1936'da Irak ve Suudi Arabistan arasında gerçekleşmiştir. 1944'te imzalanan İskenderiye Protokolü ile Arap Birliğinin temeli atılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arap Doğalgaz Boru Hattı</span>

Arap Boru Hattı, Mısır doğal gazını Avrupa'ya taşımak amacıyla kurulması planlanan boru hattıdır. Lübnan, Ürdün, Suriye ve Türkiye'yi de kapsayacak hattın 2007 veya en geç 2008'de Türkiye'ye Mısır doğalgazını getirmesi beklenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yom Kippur Savaşı</span> Ekim 1973te İsrail ile Arap devletleri Mısır ve Suriye arasındaki savaş

Yom Kippur Savaşı olarak isimlendirilen 1973 Arap–İsrail Savaşı, 6 ila 25 Ekim 1973 tarihleri arasında Mısır ve Suriye liderliğindeki Arap devletlerinin İsrail'e karşı başlattığı bir savaştı.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı</span> şirket

Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, Türkiye'de bir petrol şirketidir.

<span class="mw-page-title-main">Bakü-Tiflis-Kars demiryolu</span> Demiryolu hattı

Bakü - Tiflis - Kars demiryolu ya da Bakü - Tiflis - Ahılkelek - Kars demiryolu, kısaca BTK ya da BTAK, Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye'yi doğrudan birbirine bağlayan bölgesel demiryolu hattıdır. Hat, "Demir İpek Yolu" olarak da adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nabucco Doğalgaz Boru Hattı</span>

Nabucco boru hattı Ankara'da 13 Temmuz 2009 Pazartesi günü hükûmetler arasında imzalanan anlaşmayla başlamıştır, Türkiye'üzerinden AB ülkelerine doğalgaz taşımak üzere kurgulanan uzun geçişli bir boru hattı taşımacılığı projesidir. Avrupa'nın en büyük doğal gaz tedarikçisi konumundaki Rusya'dan yapılan sevkiyata alternatif olması amacıyla daha çok ABD ve AB tarafından desteklenmektedir. İmzalandığı tarihten daha önce adından söz ettirmeye başlayan projeye dair, 2006 yılında AB Enerji Komiseri Andris Piebalgs “Avrupa için gerekli ve AB’nin en önemli doğal gaz tedarik projesi” ifadelerini kullanmıştır. 2007 yılının ortalarında Rusya'nın, Orta Asya'daki, hattın büyük doğal gaz tedarikçileri olan ülkelerle büyük miktarlarda doğal gaz alım sözleşmeleri imzalayacağını duyurması ile büyük oranda sekteye uğradığı iddia edilmektedir. Bununla birlikte Alman RWE firmasının Şubat 2008'de Nabucco Şirketi'ne eşit ortak olmasıyla proje güç kazanmıştır. Hattın tam kapasitede karlı olabilmesi için gereken doğal gaz üretiminin halen İran'a uygulanan ambargo nedeniyle bu ülkeden de sağlanamayacak olması, hattın geleceğinde büyük soru işaretleri oluştursa da ABD hükûmetinin projenin geleceğine olan iyimser bakışının devam ettiği açıklanmıştır. Günümüzde proje Nabucco Batı ismini alarak Türkiye-Bulgaristan sınırından başlayacak şekilde değiştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Faysal-Weizmann Anlaşması</span>

Faysal-Weizmann Anlaşması, Hicaz Kralı'nın oğlu Emir Faysal ile daha sonra Dünya Siyonist Teşkilatı'nın başkanlığına gelecek olan Chaim Weizmann arasında, I. Dünya Savaşı'ndan kaynaklanan anlaşmazlıkların çözüme kavuşturulması amacı ile toplanan 1919 Paris Barış Konferansı kapsamında, 3 Ocak 1919 tarihinde imzalanmıştır. Filistin'de Yahudiler için bir yurt, Orta Doğu'nun büyük bölümünde de bir Arap devleti kurulması amacıyla Arap-Yahudi işbirliğini öngören, ancak kısa ömürlü olmuş bir anlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Orta Doğu</span>

Büyük Orta Doğu, 21'inci yüzyılın ilk on yılında, özellikle müslüman dünyasından İran, Türkiye, Afganistan ve Pakistan ile çeşitli ülkeleri kapsayan, Amerika Birleşik Devletleri'nde George W. Bush yönetimi tarafından ortaya atılan siyasi terimdir.

Kuzey Kıbrıs'ta su, sorunlu bir konudur. Ülkenin su kaynaklarında en büyük payı yeraltı suları almakta, bunu yerüstü ve pınar suları izlemektedir. Ülkenin su kaynakları az yağış ve aşırı kullanım nedeniyle her yıl giderek azalmaktadır. Ülkenin su sorununu çözmek amacıyla Türkiye'den deniz altından borular geçirme yoluyla su getirmek yönünde planlar yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İsrail-Ürdün Barış Antlaşması</span>

İsrail–Ürdün Barış Antlaşması, iki ülke arasında devam eden çeşitli sorunları ve toprak anlaşmazlıkları çözmek amacıyla 1994 yılında imzalanan barış antlaşmadır. İki ülke arasında yaşanan sorunlardan dolayı toplamda 18.3 milyar dolarlık bir kayıp meydana gelmişti. Bu barış antlaşması İsrail ile Filistin Ulusal Yönetimi arasında devam eden Ortadoğu Barış Süreci'nin bir kolu olmuştur. Antlaşma, 26 Ekim'de Arava Vadisi'nin güney sınırlarında imzalanmıştır. Bu antlaşmayla Ürdün, Mısır'dan sonra İsrail ile ilişkilerini normalleştiren 2. Arap ülkesi olmuştur.

Büyük Melen Projesi, Melen Çayı'ndan İstanbul iline boru hatlarıyla su getirme çalışmasıdır. Proje Türkiye'nin en büyük su temini çalışmasıdır.

KKTC Su Temin Projesi, Toros Dağları'nın suyunun Akdeniz'den boru ile geçirilerek KKTC topraklarına taşınması işidir. KKTC'ye yılda 75 milyon m³ su ulaşacak, elli yıl boyunca kullanma ve içme suyu ihtiyacını karşılayacaktır.

<span class="mw-page-title-main">Geçitköy Barajı</span>

Geçitköy Barajı, KKTC Su Temin Projesi kapsamında Girne yakınlarında Geçitköy'de yapılan baraj. Adaya proje kapsamında ulaşacak suyun, sulamada kullanılacak kısmının depolaması yapılacaktır.

Katar-Türkiye Doğalgaz boru hattı, Katar'daki doğalgazın Avrupa'ya taşınması amacıyla yapılması planlanan doğal gaz boru hattıdır. Boru hattı kaynak ülke olan Katar'ın Ras Laffan bölgesinden başlayarak önce Suudi Arabistan, Ürdün ve Suriye'den geçerek Ankara'ya ulaşacaktı. Ankara'ya ulaştıktan sonra Nabucco hattı ile birleşerek Avrupa'ya ulaşacak ve böylece Nabucco projesi daha etkin bir şekilde faaliyet gösterecek ve Avrupa'nın doğalgaz güvenliği artmış olacaktı. Suriye 2009 yılında Avrupa'nın en büyük doğalgaz tedarikçisi olan müttefiki Rusya'nın çıkarlarını korumak için boru hattının kendi topraklarından geçmesine izin vermedi. Proje için planlanan ikinci güzergâh ise doğalgazın Bahreyn, Suudi Arabistan, Tarafsız Bölge'den geçerek Kuveyt sularını kullanarak Irak üzerinden Ankara'ya ulaştırılmasına dayanıyordu. Projenin gerçekleşmesi 2011 yılında Suriye'de iç savaşın başlaması nedeniyle engellendi.

<span class="mw-page-title-main">Arap Birliği-Türkiye ilişkileri</span>

Arap Birliği-Türkiye ilişkileri, 1945'te kurulan 22 üyesi ve dört gözlemci üyesi olan Arap Birliği ile Türkiye'nin diplomatik ilişkileridir. 2006 yılından itibaren Türkiye daimi gözlemci statüsünde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Siyasi Komutanlık</span>

Ortak Siyasi Komutanlık veya Birleşik Siyasi Liderlik olarak da tercüme edilen bir Birleşik Siyasi Komutanlık, 1964'te Mısır ve Irak cumhurbaşkanları ile Mısır ve Kuzey Yemen cumhurbaşkanları arasında yapılan bir anlaşmaydı. Her iki proje de paraleldi ancak birbirleriyle bağlantılı değildi. Birleşik Siyasi Komutanlık, Irak'ın Mısır ile ve Kuzey Yemen'in Mısır ile yeni bir Birleşik Arap Cumhuriyeti'nde kademeli olarak birleşmesini hazırlaması gereken bir tür geçiş hükümeti anlamına geliyordu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.