İçeriğe atla

Bankerler Krizi

Bankerler krizi, Türkiye tarihinde 1980'li yıllarda yüksek faizli gelir elde etmek amacıyla paralarını bankerlere yatıran ve bankerlik sisteminin çöküşü ile mevduat sahiplerinin parasını kaybetmesi ile sonuçlanan olay. Sayılarının 300 bini geçtiği tahmin edilen bankerzedeler 1980'li yıllarda Türkiye gündeminin popüler konularından biri olmuştur. Olay, toplumsal bir infiale yol açmış, o dönem intiharlar, öldürme ve yaralamalar artmıştır.

Arka plan

12 Eylül Darbesi ile ordu yönetime el koymuş ve asker kökenli Bülend Ulusu liderliğinde 21 Eylül 1980 tarihinde 44. Türkiye Hükûmeti kurulmuştur. Bülent Ulusu hükûmeti tarafından, ilgili mevzuatta düzenlemeler yapılmış, bankerlerin reklam yapması kısıtlanmış, banker olma şartları zorlaştırılmış ve bankerlik sistemi için başka sınırlayıcı tedbirler getirilmiştir.

Bankerlerin batması

Yeni mevzuat ve yasal düzenlemelere çok sayıda banker uyum sağlayamamış, basında çok sayıda batık banker haberi çıkmaya başlamıştır. Dönemin maliye bakanı Kaya Erdem, bankerlik sistemine ilişkin "Vatandaş üç-beş kuruş fazla kazanmak için kumar oynamıştır." sözü toplumda endişeye sebep olmuş ve bunun üzerine paralarını geri almak isteyenler başvuruda bulunmuştur. Mevduat sahiplerinin paralarını geri çekmek istemesi nedeniyle 250'ye yakın banker batmış, 300 bin civarı kişi 62 Milyar Türk Lirasını kaybetmiştir.

Sonuç

1983 yılında kabul edilen bir yasa ile parasını kaybedenler için Merkez Bankası, 200 bin Türk Lirasına kadar olan kısmı için geri alma hakkı tanınmıştır. Sağlanan bu fon desteği ile krizin sistematik boyuta geçmesi engellenmiştir.[1]

Popüler kültürde yeri

Bankerlik sistemi birçok filmde konu edilmiştir.

İlgili sayfalar

Kaynakça

  1. ^ Akalın, Ufuk Serdar (2017). "Kamu Harcamaları ve Ekonomik Krizler: Peacock ve Wiseman Sıçrama Tezi Çerçevesinde Türkiye Örneği (YL Tezi)". Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Karaman: tez.yok.gov.tr. s. 58. 

Dış bağlantılar

Vikisözlük'te banker ile ilgili tanım bulabilirsiniz.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yavuz Turgul</span> Türk senarist, yönetmen ve gazeteci

Yavuz Turgul, Türk sinema filmi yönetmeni, senarist ve gazetecidir.

<span class="mw-page-title-main">Şener Şen</span> Türk sinema sanatçısı

Şener Şen, Türk oyuncudur.

<i>Sultan</i> (film, 1978) 1978 filmi

Sultan, Kartal Tibet'in yönettiği, yapımcılığını Nahit Ataman'ın üstlendiği, senaryosunu ise Yavuz Turgul'un yazdığı 1978 yapımı dram-komedi türündeki sinema filmi. Başrollerini Türkan Şoray, Bulut Aras, Şener Şen ve Adile Naşit paylaşmaktadır. Sultan'ın özgün müziğini Cahit Berkay Yavuz Turgul ile birlikte besteledi.

<span class="mw-page-title-main">İlyas Salman</span> Türk oyuncu, yönetmen ve yazar

İlyas Salman, Türk sinema, tiyatro, dizi oyuncusu ve yönetmen.

Hey, 1970'lerin başından 1980'lerin sonuna dek Milliyet yayın topluluğunca çıkarılan müzik ve gençlik dergisidir. Dergi, en tutulduğu dönemde haftada 60,000 satış sayısını yakaladı.

<i>Kibar Feyzo</i> 1978 yapımı Türk komedi filmi

Kibar Feyzo, yönetmenliğini Atıf Yılmaz'ın yaptığı, Kemal Sunal, Müjde Ar, Adile Naşit, Şener Şen, İhsan Yüce, İlyas Salman ve Erdal Özyağcılar'ın rol aldığı 1978 yapımı bir Türk komedi filmidir. Türkiye'de ağalık düzenine kara mizah çerçevesinde yaklaşarak toplumcu gerçekçi bir nitelik taşıyan film, sınıfsal çatışmayı merkeze alması ve komünizm karşıtı önlemleri yermesiyle de politik bir yön taşıyan kült filmlerdendir.

Ertem Eğilmez, Türk senarist, yapımcı ve yönetmen. Geniş izleyici kitlesinin ilgisini çeken kalabalık kadrolu güldürüleriyle Türk sinemasında bir tarz oluşturan Eğilmez, meslek hayatı boyunca 44 film yönetti, 5 senaryo kaleme aldı ve 97 filmin yapımcılığını üstlendi. Aralarında Kemal Sunal, Münir Özkul, Adile Naşit, Şener Şen, Halit Akçatepe, Ayşen Gruda ve Zeki Alasya gibi oyuncuların Türk sinemasında varlık göstermesine öncülük etti.

İsmet Kaya Erdem, Türk siyasetçi. Tarhan Erdem'in abisidir.

<i>Çiçek Abbas</i> 1982 yapımı Türk komedi–dram filmi

Çiçek Abbas, Sinan Çetin'in yönettiği ve baş rollerinde İlyas Salman, Şener Şen ve Pembe Mutlu'nun yer aldığı, 1982 yapımı komedi - drama filmidir.

<i>Banker Bilo</i>

Banker Bilo, 1980 yılında Ertem Eğilmez tarafından çekilen İlyas Salman, Meral Zeren ve Şener Şen'in başrollerinde olduğu Türk filmidir.

<i>Namuslu</i> 1984 yapımı Türk filmi

Namuslu, yönetmenliğini Ertem Eğilmez'in yaptığı ve başrolünde Şener Şen'in oynadığı 1984 yapımı Türk komedi filmidir. Şener Şen'in ilk başrol oynadığı filmdir. Şener Şen bu filmle sahtekâr dolandırıcı ahlâksız tiplemelerini terk ederek iyi adam rollerine geçiş yapmıştır. Film, dönemin siyasi yapısını ve bu düzende yaşayan halkın para tutkusunu mizahi bir şekilde ele almaktadır.

<i>Züğürt Ağa</i> 1985 yapımı Türk filmi

Züğürt Ağa, yönetmenliğini Nesli Çölgeçen'in yaptığı 1985 yapımı Türk Dram filmi.

<span class="mw-page-title-main">Cevher Özden</span> Türk banker

Abidin Cevher Özden Türk iş insanı ve bankerdi. Kamuoyunda Banker Kastelli olarak tanındı.

<i>Çöpçüler Kralı</i> 1977 yapımı Türk komedi filmi

Çöpçüler Kralı, yönetmenliğini Zeki Ökten'in üstlendiği, 1977 yapımı uzun metrajlı bir Türk komedi filmidir. Bu sinema filminin başrollerini Kemal Sunal, Şener Şen ve Ayşen Gruda paylaşmıştır.

<i>Faize Hücum</i>

Faize Hücum, yönetmenliğini Zeki Ökten'in üstlendiği 1982 Türk yapımı bir sinema filmidir.

<i>Gelin</i> (film) film

Gelin, yönetmenliğini Lütfi Ömer Akad'ın yaptığı 1973 yapımı Türk filmi. Film Akad'ın Türkiye'de göç sorununu ele aldığı Düğün ve Diyet filmlerinden oluşan üçlemesinin ilk filmidir.

<i>Beş Parasız Adam</i>

Beş Parasız Adam, senarist ve yönetmenliğini Osman F. Seden'in yaptığı, başrollerini İlyas Salman, Ali Poyrazoğlu, Adile Naşit, Kadir Savun, Sümer Tilmaç, Sami Hazinses ve Ali Şen'in paylaştıkları 1980 yapımı Türk filmidir.

Türkiye'de finansal krizler ya da ekonomik krizler makro ekonomik yapının bozulmasıyla ortaya çıkan buhran dönemleridir. 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı sonrası yaşanan başlıca krizler; 1946, 1958, 1960, 1974, 1980, 1982, 1990, 1994, 2000-2001, 2008-2012 ve 2018-2023 krizleridir.

İşçi Kredi Bankası, 1954 yılında Demokrat Parti'nin teşvikiyle Kayseri'de Sümerbank Bez Fabrikası işçilerinin yardım sandığında toplanan bir buçuk milyon lira sermayeyle kurulmuş Türkiye'nin ilk işçi bankasıdır. 5 Ocak 1954 tarihinde dönemin Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından açılışı yapılmıştır. 1962 yılında statüsü değişerek mevduat bankaları grubuna dahil edilmiştir. 1978-1979 yılında çıkan para krizini izleyen süreçte 1982 yılının sonunda çıkan banker krizi sonucu feshedilen veya devredilen altı millî bankadan biri olan İşçi Kredi Bankası'nın faaliyetine 1983 yılında son verilmiştir. 16 Eylül 1983 tarih ve 5238/217/6-63673 sayılı Maliye Bakanlığı yazılı emri ile bankanın yönetim ve denetimi hissedarlarından olan Türkiye İş Bankası'na devredilmiş, 25 Ekim 1983 tarih 8/723 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul yetkisi kaldırılmıştır.

Türkiye'de devalüasyon, Türkiye ekonomi tarihinde çok sayıda gerçekleştirilen ve cari dengeyi sağlayabilmek amacıyla yapılan ekonomik müdahalelerden biridir. Devalüasyon yoluyla ülkenin dış satın alma gücü düşürülerek diğer ülke dövizleri karşısında Türk lirasına değer kaybettirilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.