Banja Luka
| Banja Luka | |
|---|---|
Бања Лука | |
 | |
 Arma | |
 Banya Luka'ın Sırp Cumhuriyeti'ndeki konumu (mavi) | |
| Ülke | Bosna-Hersek |
| Entite | Sırp Cumhuriyeti |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Draško Stanivuković (PDP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1232 km² |
| Nüfus | |
| • Toplam | 195.000 |
| Alan kodu | +387 51 |
Resmî site www.banjaluka.rs.ba/ | |
Banja Luka ya da Banaluka (Sırp Kiril: Бања Лука, UFA: baɲaˈluːka), Bosna-Hersek'te bir şehir ve aynı zamanda Bosna-Hersek'te bulunan özerk yönetim Sırp Cumhuriyeti'nin fiilî başkentidir. Osmanlı kaynaklarında Banaluka (بنالوقه) olarak geçen şehir 1639 yılında değin Bosna beylerbeyinin ikâmetgâhı olarak büyük bir gelişme gösterdi. Daha sonra eyalet merkezinin Saraybosna'ya taşınmasıyla eski önemini yitirdi.[1]
Tarih
Erken Tarih ve Osmanlı Dönemi
Banja Luka’nın tarihi, Romalılar dönemine kadar uzanır. Şehir, ilk olarak Romalılar tarafından kurulmuş ve 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun bir parçası haline gelmiştir. Osmanlı döneminde Banja Luka, önemli bir idari ve ticaret merkezi olmuştur. Ayrıca bu dönemde şehirde birçok cami, köprü ve hamam inşa edilmiştir.[2]
Avusturya-Macaristan Dönemi
Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşüyle birlikte, Banja Luka 1878 yılında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun kontrolüne geçti. Bu dönem, şehrin modernleşmesi açısından önemli bir dönüm noktası olmuştur. Şehirdeki idari yapılar, altyapı projeleri ve sanayi yatırımları hız kazanmıştır.[3]
Yugoslavya Dönemi
Banja Luka, II. Dünya Savaşı sonrası kurulan Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin bir parçası haline geldi. Yugoslavya döneminde şehir, Bosna-Hersek'in bir endüstri merkezi olarak gelişti ve modern bir şehir görünümü kazandı. Ancak 1969 yılında şehir büyük bir depremle sarsıldı ve ciddi hasar gördü.[4]
Bosna Savaşı ve Sonrası
1992-1995 yılları arasında yaşanan Bosna Savaşı sırasında Banja Luka, Sırp Cumhuriyeti'nin de facto başkenti haline geldi. Savaş sırasında şehirde ciddi çatışmalar yaşanmasa da, Banja Luka etnik temizlik ve zorunlu göçlerle anıldı. Savaşın ardından, Sırp Cumhuriyeti'nin en büyük şehri ve siyasi merkezi olarak görev yapmaya devam etti.[5]
Coğrafya
Banja Luka, Vrbas Nehri kıyısında yer alır ve şehir, nehrin her iki yakasına yayılmış durumdadır. Şehir, deniz seviyesinden yaklaşık 163 metre yükseklikte bulunur ve Bosna-Hersek'in kuzeybatısındaki önemli bir ulaşım ve ticaret merkezidir. Bölge, karasal iklimin etkisi altındadır, yazları sıcak ve kışları soğuk geçer.[6]
Demografi
2013 nüfus sayımına göre, Banja Luka'nın toplam nüfusu 185,042'dir. Şehirdeki nüfusun büyük bir kısmını Sırplar oluşturmaktadır; ayrıca Boşnaklar, Hırvatlar ve diğer etnik gruplar da şehirde yaşamaktadır.[7]
Ekonomi
Banja Luka, Bosna-Hersek'in önemli bir ekonomik merkezidir. Şehirde birçok sanayi tesisi ve ticaret merkezi bulunmaktadır. Tarım, enerji, tekstil ve gıda işleme gibi sektörler, şehir ekonomisinin temel taşlarıdır. Ayrıca şehir, Bosna-Hersek'in mali ve bankacılık sektöründe de önemli bir rol oynamaktadır.[8]
Kültür ve Eğitim
Banja Luka, Bosna-Hersek'in önemli bir kültür ve eğitim merkezidir. Şehirde Banja Luka Üniversitesi gibi önemli eğitim kurumları bulunmaktadır. Ayrıca şehirde birçok kültürel etkinlik ve festival düzenlenmektedir. Banja Luka Tiyatrosu ve birçok müze, şehirdeki kültürel yaşamın önemli unsurlarıdır.[9]
Spor
Banja Luka, özellikle basketbol ve futbol gibi spor dallarında önemli başarılar elde etmiştir. Şehirde birçok spor kulübü bulunmaktadır ve Borac Banja Luka futbol kulübü, Bosna-Hersek'in en tanınmış spor kulüplerinden biridir. Ayrıca şehir, yıllık olarak düzenlenen uluslararası bir tenis turnuvasına da ev sahipliği yapmaktadır.[10]
Ulaşım
Banja Luka, Bosna-Hersek'in önemli ulaşım merkezlerinden biridir. Şehir, karayolu ve demiryolu ile ülkenin diğer büyük şehirlerine ve komşu ülkelere bağlıdır. Ayrıca şehirde bir havaalanı da bulunmaktadır. Banja Luka Uluslararası Havalimanı, bölgenin hava trafiği açısından önemli bir merkezdir.[11]
Görülecek Yerler
Banja Luka'da birçok tarihî yapı ve turistik mekân bulunmaktadır. Kastel Kalesi, şehrin en eski yapılarından biridir ve şehir merkezinde yer almaktadır. Ayrıca Vrbas Nehri, hem yerel halkın hem de turistlerin dinlenme ve spor etkinlikleri için tercih ettiği bir bölgedir.[12]
Kaynakça
- ^ "Banaluka". www.islamansiklopedisi.com. Diyanet İşleri Başkanlığı - İslam Ansiklopedisi. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2015. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Malcolm, Noel. "Bosnia: A Short History." New York University Press, 1996.
- ^ Lampe, John R. "Yugoslavia as History: Twice There Was a Country." Cambridge University Press, 2000.
- ^ UNESCO. "Banja Luka Earthquake Recovery." 1969.
- ^ Glenny, Misha. "The Fall of Yugoslavia." Penguin Books, 1996.
- ^ Geographical Institute of Republika Srpska. "Climate and Geography of Banja Luka".
- ^ Agency for Statistics of Bosnia and Herzegovina. "2013 Census Results".
- ^ World Bank. "Economic Overview of Banja Luka". 2017.
- ^ "Cultural Guide to Banja Luka". Republika Srpska Cultural Institute.
- ^ "Sports in Banja Luka". Banja Luka Sports Federation.
- ^ "Banja Luka International Airport". Official Airport Website.
- ^ Banja Luka Tourism Board. "Tourist Guide to Banja Luka".
