İçeriğe atla

Bangsamoro

Bangsamoro Özerk Bölgesi
Filipince: Rehiyong Awtonomo ng Bangsamoro
sa Muslim Mindanao
Özerk bölge
Müslüman Mindanao'daki Bangsamoro Özerk Bölgesi
Bulingan Şelalesi
Bulingan Şelalesi
Bangsamoro Özerk Bölgesi bayrağı
Bangsamoro Özerk Bölgesi arması
Özerklik Plebisiti21 Ocak 2019
Devir26 Şubat 2019
Hükûmetin açılışı29 Mart 2019
Bölgesel merkezCotabato
İller
İdare
 • TürÜniter cumhurbaşkanlığı anayasal cumhuriyeti içinde bölgesel parlamenter hükûmeti
 • OrganBangsamoro Geçiş Hükûmeti
 • Wa'līKhalipa Usman Nando
 • BaşbakanMurad İbrahim
 • Başbakan YardımcısıAli Süleyman
 • Parlamento BaşkanıPangalian Balindong
DemonimBangsamoro
Zaman dilimiUTC+08.00

Bangsamoro veya resmi adıyla Bangsamoro Özerk Bölgesi.[1] Filipinler'in güneyinde Müslümanların çoğunlukta olduğu özerk bir bölge. 21 Ocak 2019 yapılan halk oylamasında Bangsomoro Organik Yasası'nın onaylanmasından sonra Müslüman Mindanao Özerk Bölgesinin yerini aldı. Bu düzenleme 25 Ocak 2019 tarihinde, Filipinler Seçim Kurulu tarafından onaylandı.

Tarihçe

Uzun yıllardır Filipinler ile silahlı mücadele veren Moro İslami Kurtuluş Cephesi ile Devlet Başkanı Benigno Aquino Jr. arasında birçok müzakere yapıldı. Müzakereler ve tartışmalar sonucunda, Filipinler Kongresi tarafından bir Bangsomoro'nun temel yasası adlı bir yasa çıkarıldı; bu yasa 26 Temmuz 2018 tarihinde Başkan Rodrigo Duterte tarafından imzalandı. Bu yasaya göre, Bangsamoro adında özerk bir bölge kurulacak ve buranın idaresi Müslüman Moro halkı halkına verilecekti.[2] Filipinler Seçim Kurulu iki referandum aşamasıyla bu yasayı halkın onayına sundu.[3] İlk aşamada ARMM vatandaşlarına bu devleti feshedip Bangsamoro'yu kurmak isteyip istemedikleri soruldu ve sonuç "evet" çıktı.[4][5] İkinci aşamada, bu bölgedeki kasaba ve yerleşim birimlerine yeni özerk bölgeye katılmak isteyip istemedikleri soruldu. Sonuç olarak 63 birim Bangsamoro'ya katıldı.[6][7]

Kaynakça

  1. ^ "Filipinler'de Müslümanlar yönetimle anlaştı". Tımetürk. 7 Ekim 2012. 8 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Historic Autonomy Deal for Philippine Muslims Takes Aim at 50 Years of Strife". www.voanews.com (İngilizce). Voice of America. 30 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2021. 
  3. ^ Esguerra, Anthony Q. (27 Temmuz 2018). "EU expresses support for Bangsamoro Organic Law". INQUIRER.net (İngilizce). 9 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2021. 
  4. ^ Christian V. Esguerra (25 Ocak 2019). "New era dawns for Bangsamoro as stronger autonomy law ratified". ABS-CBN News (İngilizce). 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2021. 
  5. ^ Galvez, Daphne (22 Ocak 2019). "Zubiri: Overwhelming 'yes' vote for BOL shows Mindanao shedding its history of conflict". INQUIRER.net (İngilizce). 18 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2021. 
  6. ^ Fonbuena, Carmela. "63 out of 67 barangays in Cotabato to join Bangsamoro region". Rappler. 9 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Sarmiento, Bong S. "21 of 67 villages in North Cotabato join BARMM". newsinfo.inquirer.net. 7 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Filipinler</span> Güneydoğu Asya ülkesi

Filipinler, resmî adıyla Filipinler Cumhuriyeti, Pasifik Okyanusu'nun batısındaki coğrafyada konumlanan bir Güneydoğu Asya devletidir. Ülke irili ufaklı 7.641 adet ada ve adacıktan oluşur. Ancak ülkeyi oluşturan üç ana coğrafi kara parçası vardır. Bunlar Luzon, Visayas ve Mindanao'dur. Ülkenin başkenti Manila iken, en kalabalık şehri Quezon City'tir. Bu iki kent de Büyükşehir Manila yönetimsel birimine bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türkistan Millî Özerk Hükûmeti</span> Eski bir Orta Asya Türk devleti

Türkistan Millî Özerk Hükûmeti, Türkistan Millî Muhtar Hükûmeti, 1917'de Rus devriminin meydana geldiği dönemlerde eski Hive, Hokant ve Buhara hanlıklarının topraklarının üzerinde özerkliğini ilan eden ve ileride diğer iki Türki bölgeyle birleşmeyi öngören hükûmet.

<span class="mw-page-title-main">Cotabato</span>

Cotabato Filipinler'in güneyinde Mindanao Adasında yer alan ve Bangsamoro Özerk Bölgesinin merkezi olan şehir

<span class="mw-page-title-main">Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi</span>

Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi Filipinler'in güneyinde Mindanao Adalar grubunda yer alan, Müslümanların çoğunlukta olduğu özerk bir bölgeydi. Özerk bölge Müslümanların çoğunlukta olduğu 5 ilden oluşur. Bu iller Basilan, Lanao del Sur, Maguindanao, Sulu ve Tawi-Tawi'dir. Cotabato Şehri her ne kadar kendi yetkisinin dışında olsa bile bölgesel başkentidir. Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi 21 Ocak 2019 yapılan halkoylamasında Bangsomoro Organik Yasası'nın onaylanmasından sonra yerini Bangsamoro Özerk Bölgesine bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Moro İslami Kurtuluş Cephesi</span>

Moro İslami Kurtuluş Cephesi Filipinler merkezi hükümetinden Mindanao bölgesinde yaşayan Moro halkı için özerk bölge isteyen teşkilat. Uzun yıllar Moro halkı için bağımsızlık isteyen Moro İslami Kurtuluş Cephesi 2010 yılında bu hedefinden vazgeçerek geniş kapsamlı özerkliği yeni hedef olarak benimsedi. Teşkilat 2016'da Filipinler Devlet Başkanı Benigno Aquino III ve MİKC lideri Hacı Murat İbrahim'in de katıldığı bir törenle silah bıraktı. Bu teşkilat Bangsamoro, Mindanao, Sulu Takımadaları, Palawan, Basilan bölgelerinde ve diğer çevre adalarda kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Moro İsyanı</span>

Moro İsyanı, Filipinler'in Mindanao bölgesinde Müslüman Morolar ile Filipinler Ordusu arasındaki çatışmalardır.

<span class="mw-page-title-main">Filipinler'in bölgeleri</span> Filipinlerin idari bölge bölümü

Filipinler'in bölgeleri, Filipinler'in 18 adet idari bölgesidir. Bölgeler, idari kolaylık sağlamak amacıyla ülkenin illerini (lalawigan) organize etmekle görevlidir. Bölgelerden 17'si idari ve biri özerktir.

<span class="mw-page-title-main">Murad İbrahim</span>

Murad İbrahim Moro İslami Kurtuluş Cephesi'nin başkanı ve 22 Şubat 2019 da kurulan Bangsamoro Geçiş Hükûmetinin başbakanı

<span class="mw-page-title-main">2019 Cotabato depremleri</span>

2019 Cotabato depremleri, Ekim 2019'da Filipinler'deki Mindanao adasındaki Cotabato eyaletini vuran deprem serisiydi. Depremlerin üçü magnitüd ölçeği ile 6,0 şiddetinde VII. seviye Mercalli şiddetindeydi. Meydana gelen depremler neticesinde 30'dan fazla kişi öldü ve 700 kişi yaralandı.

<span class="mw-page-title-main">Filipinler-Türkiye ilişkileri</span>

Filipinler-Türkiye ilişkileri, Filipinler ile Türkiye arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir.

Kırım statüsü referandumu, Kırım Özerk Cumhuriyeti yasama organı ve Sivastopol yerel hükûmeti tarafından 16 Mart 2014'te Kırım'ın siyasi statüsüne ilişkin tartışmalı bir oylamaydı. Referandumda yerel sakinlere Rusya'ya federal bir yapı olarak katılmak isteyip istemedikleri veya 1992 Kırım anayasasının restore edilmesini ve Kırım'ın Ukrayna'nın bir parçası olarak kalmasını isteyip istemedikleri soruldu. Kırım Özerk Cumhuriyeti'nin resmi sonucu, yüzde 83 seçmen katılımıyla bölgenin Rusya'ya bağlanması için %97 oy verildi ve Sivastopol yerel yönetimi için de %89'luk bir seçmen katılımıyla bölgenin Rusya'ya bağlanması için %97 oranında oy verildi.

2019 Filipinler kızamık salgını 2019'un başlarında başladı. Şubat 2019'da Filipin hükûmeti tarafından Metro Manila da dahil olmak üzere Luzon ve Visayas'taki belirli idari bölgelerde resmi olarak kızamık salgını ilan edildi. Salgın, iddiaya göre Dengvaxia aşı tartışmasının nedeniyle 15 yıl önce %88 olan yüksek aşılama oranlarının %74'e kadar düşmesine bağlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">1991 Kırım Egemenlik Referandumu</span>

1991 Sovyetler Birliği referandumundan iki ay önce Ukrayna SSC'nin Kırım Oblastı'nda 20 Ocak 1991'de egemenlik referandumu yapıldı. Seçmenlere, 1945'te lağvedilmiş olan Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyetini yeniden kurmak isteyip istemedikleri soruldu. Bu öneri, seçmenlerin %94'ü tarafından onaylandı.

<span class="mw-page-title-main">Moro İsyanı (1899-1913)</span>

Moro İsyanı (1899-1913) Filipin-Amerikan Savaşı sırasında Moro halkı ile ABD ordusu arasında yaşanan silahlı bir çatışmadır. Özerk fiilen bağımsız konumdaki Moroların Filippinlerle birlikte, kendi bölgelerinde ABD işgaline uğraması neticesi başlayan bu ayaklanma, ABD ordusunca güç kullanılarak bastırılmış, bölgenin tümden ABD işgaline uğraması ve sonuçta Moroların özerkliklerini ve fiili bağımsızlıklarını tamamen kaybetmesi ile son bulmuştur. "Moro" kelimesi - İspanyolca "Moor" - Mindanao, Jolo ve komşu Sulu Takımadalarını içeren bir bölge olan Güney Filipinler'de yaşayan Müslüman halk için kullanılan bir terimdir. Sulu müslümanları olarak da bilinmektedir. II. Abdülhamid'in halife sıfatıyla Morolara yönelik olarak ABD Büyükelçisinin İstanbul'daki diplomatik faaliyetleri neticesinde, ABD lehine hazırlamış olduğu, sözde dini özgürlüklerine izin verilmiş olmak kayıtlı Abd'ye karşı gelmemelerini belirten fetva da Moroların o sırada ABD'ye karşı mücadele veren Hristiyan Filipinliler ve diğer yerli halk ile birleşmesini de engelleyerek bu isyanın başarısız olmasında önemli rol oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol- Moro çatışması</span>

İspanyol-Moro çatışması anlamına yani manasına gelmektedir ve bu şekilde anlaşılır Filipinler'in 1565'te İspanya tarafından işgali ile başlayan ve 1898'e kadar bütün İspanyol hakimiyeti boyunca süre gelen; Sulu Müslümanları olarak da bilinen Morolar ile İspanyol kuvvetleri ile birkaç yüzyıl boyunca süren bir dizi muharebe ve çatışma silsilesidir. İspanya'nın yüzyıllar süren zayıf girişimlerinin ardından nihayet Moro halkına boyun eğdirmeye başladığı ve onlara zulum kin nefret beslediler İspanyol-Amerikan Savaşı'na kadar sürmüştür. İspanya nihayetinde Mindanao ve Jolo adalarının bir kısmını fethetti ve Sulu Sultanlığı'nı bir protektora özerk devlet haline getirerek İspanyol-Amerikan Savaşı'na kadar bölge üzerinde coğrafi hakimiyet kurdu. Ancak Moro direnişi bu dönemde de sonrasında ABD'ye karşı da devam etti.

<span class="mw-page-title-main">Bayang Muharebesi</span>

Bayang Muharebesi ,Pandapatan Muharebesi, Moro İsyanı'nın fiili anlamda ilk büyük çatışmasıydı. Bu ABD iddialarına göre Moroların Malabang'da ve Parang'ın Mindanao adasında işlediği cinayetlere misilleme olarak Albay Frank D. Baldwin liderliğindeki ABDlilerce düzenlenen bir cezalandırma harekâtıydı. Albay Baldwin, özellikle Bayang köyü olan Lanao Gölü'nün güney kıyısında Morolara karşı 27. Piyade Taburu ve 25. Hafif Topçu Bataryası 'nın yedi bölüğüne liderlik etti. Amerikalılar, Fort Pandapatan'ı ve Datu Binadayan'ın cottasını (kalesini) alarak bu süreçte Bayang Sultanını öldürdüler.

Carpenter antlaşması 22 Mart 1915'te bir Muhtıra (memorandum) şeklinde Sulu Sultanı Jamamul Kiram II ile ABD Filipin Adaları Genel Valisi Frank Watson Carpenter arasında imzalanan antlaşmadır. Kiram- Bates Antlaşması'nın imzalanması sonrası ABD, 1902'de saldırıları vs. gerekçe göstererek kendisine bağlı ama özerk gözüken Sulu ve Moro topraklarını işgal etti ve çıkan Moro İsyanı 'nı 1913'te bastırdıktan sonra bölgede hakimiyetini iyice pekiştirdi. Sulu sultanını bu anlaşmayı imzalamaya zorladı. Anlaşma hükümleri şu şekildedir.

"Ekselansları Genel Vali ve Sulu Sultanı Hacı Muhammed Cemalül Kiram tarafından usulüne uygun olarak yetkilendirilen Mindanao ve Sulu Departmanı Valisi Frank W. Carpenter, Hükümetin diğer memurları ve Sultanın çeşitli danışmanları ile birlikte, Genel Vali ve Filipin Komisyonu Başkanı Luke E. Wright ve adı geçen Sulu Sultanı ve ilgili ortakları, Bates Antlaşması'nın 21 Mart 1904 tarihinde Birleşik Devletler Başkanı tarafından feshedilmesini takiben 19, 20 ve 26 Temmuz 1904 tarihlerinde Manila'da yapılan belirli görüşmelerde, söz konusu görüşmenin sonucuna ilişkin aşağıdaki karşılıklı mutabakata varmışlardır:

MADEM Kİ, Sulu Sultanı, Amerika Birleşik Devletleri hükümeti altında böyle bir dini otorite tarafından kullanılabilen ve aynı sınırlamalara tabi olan tüm Muhammedan (Müslüman) hakları ve ayrıcalıkları ile Sulu Takımadaları'ndaki Muhammedan Cemaatinin'nin ünvansal ruhani başkanıdır; bu haklar, din adamlarının ayinlerini ve dini nitelikteki diğer gerekli yasal harcamaları desteklemek için gönüllü halk katkılarını isteme ve alma hakkı da dahil olmak üzere, Amerikan topraklarında mevcut diğer tüm dinlerin en yüksek ruhani başkanları için geçerli olan sınırlamalar onun içinde geçerlidir.

Sulu Sultanı, kendi adına ve Sulu Takımadaları'ndaki ve Amerikan topraklarının başka yerlerindeki taraftarları adına, herhangi bir çekince veya sınırlama olmaksızın, Ekselansları Genel Vali ve bu hükümetin Mindanao ve Sulu'daki temsilcisi tarafından, Hükümetin kanun ve emirlerine giren tüm medeni ve cezai konularda hükümet mahkemeleri veya usulüne uygun olarak yetkilendirilmiş diğer memurları tarafından karar verilmesi de dahil olmak üzere, Amerikan toprakları ve bağımlılıklarında başka yerlerde uygulanan egemen hükümetin tüm niteliklerinin kullanılması yönünde Amerika Birleşik Devletleri'nin egemenliğini tanıdığını onaylar ve teyit eder,

Sulu Sultanı ve taraftarları ile Müslüman inancına mensup kişiler, Amerika Birleşik Devletleri yasalarının temel ilkelerini ihlal etmeyen dini özgürlüklere ve inançlara sahip olacaklardır..."

<span class="mw-page-title-main">Jamalul Kiram II</span>

II. Cemalül Kiram, Sulu Sultanıydı. Uzun hükümdarlığı sırasında birçok ülkeyle anlaşmalar imzaladı. Hem İspanya hem de Amerika altında görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Datu Ali</span>

Datu Ali,, 1899'dan 1905'e kadar Buayan Sultanı olarak kuzeni Datu Uto'nun yerini almadan önce, büyük ayrıcalıklara sahip önde gelen bir Moro Reisi ve Tinukop'un Rajahmuda'sıydı. O, Datu Djimbangan ve Kudarangan Sultanı Tambilawan'ın kardeşiydi ve yükselen bir lider olarak Datu Ali, Kudarangan'ı yönetmek için kardeşlerini yenip liderliğe yükseldi.

<span class="mw-page-title-main">Jolo</span>

Jolo güneybatı Filipinler'de volkanik bir adadır ve aynı adı taşıyan başkentin bulunduğu Sulu eyaletinin birincil adasıdır. Sulu Takımadalarında, Borneo ve Mindanao arasında yer alır ve yaklaşık 500.000 kişilik bir nüfusa sahiptir.