Baltimore Talanı
Baltimore Talanı Küçük Murat Reis liderliğinde berberi korsanlar tarafından 20 Haziran 1631'de İrlanda'nın Baltimore kasabasında gerçekleştirilmiştir. 230 adamıyla kasabaya saldıran Murat Reis kasabayı talan etmiştir.[1][2]
Arka plan
Küçük Murat Reis, Cezayir Beylerbeyliği ve Salé Cumhuriyeti'nden yola çıkarak Atlantik kıyılarındaki bölgelere saldırılar düzenliyordu. 1627 yılında İzlanda Seferi'ne çıktı ve 400 köle ve çeşitli ganimetlerde Akdeniz'e geri döndü.[3] 17 Haziran 1631 tarihinde İngiltere'nin güneybatısındaki Cornwall civarlarında (Land's End bölgesinde) bir İngiliz gemisiyle karşılaştı ve onu batırdı. Dört yelkeni, selviçeyi ve diğer malzemeleri yağmaladıktan sonra gemiyi batırdılar. Gemideki 10 kişilik mürettebatı esir aldı. Gemilerden birinin kaptanı John Hackett adında Dungarvan`lı bir adamdı. Murat Reis ayrıca aldığı esirlerden bölge hakkında bilgi edindi.[2]
Talan
20 Haziran 1631 tarihinde Küçük Murat Reis, yanına John Hackett ve Edward Fawlett'i alarak Baltimore şehri hakkında bilgiler almaya başladı. Fawlett, şehrin konumunu ve şehirdeki zenginlerin nerede yaşadığını gösterdi.[4][5] Ayrıca tüm kıyı boyunca Murat Reis için kılavuzluk yaptı. Korsanlar şehri iki saat boyunca gözetlediler. 21 Haziran 1631, gece saat iki'de 230 korsan kıyıya çıktı ve gruplara ayrılarak şehrin çeşitli bölgelerine dağıldılar. Murat Reis'in emriyle talan başladı. Korsanlar 2 kişiyi öldürdüler ve 22 erkek, 33 kadın ve 54'ü çocuk olmak üzere toplam 109 kişiyi esir aldılar.[6] Murat Reis, yaşlı esirler değersiz olduğu için 3 ihtiyarı serbest bıraktı. Ayrıca verdiği bilgiler karşılığında Edward Fawlett ve James Hackett'i de serbest bıraktı.[4][7][8] Esirlerin bir kısmı zincire vurularak Cezayir'de köle pazarına götürüldü. Bir kısmı ise gemilerde kürek esiri olarak kullanıldı.[9]
21 Haziran 1631 sabahı, güneş doğduktan sonra Baltimore belediye başkanı Joseph Carter, Leamcon'daki koramiral Sir William Hull'a şöyle bir mektup yolladı:[6]
Dün gece, sabah olmadan, 300'er tonluk iki Türk savaş gemisi geldi, üçüncü gemi ise yaklaşık 150 tonluktu ve adamları kıyıya çıkartacak tekneleri de vardı. Gelip erkek,kadın,çoluk çocuk 111 hemşerimizi (iki kişiyi fazla saymıştır.) götürdüler, iki kişiyi de katlettiler. Gemiler şimdi batıya doğru seyretmektedir.[10]
Yağmadan sonra
Baskın haberi çevredeki şehirlere ulaştı. 22 Haziran 1631 tarihinde Sir William Hull Türkler'in hala ortalıkta bulunduklarını ve Cork Burnu'nda oyalanıp yaz sonunda Newfoundland'da balıkçı filolarına saldırmak için başka korsanların da kendilerine katılmasını beklediklerini rapor etti.[11] Bunun üzerine Munster'in Lord başkanı Sir William St.Leger, Kaptan Francis Hooke'a korsanların peşine düşmesini söyledi. Kaptan Hooke, gemisine yeterli erzak gelmediği için denize açılmayı reddetti. Dört gün boyunca kıyıda bekledi ve sonunda Kinsale'ye doğru denize açıldı. Ancak Küçük Murat Reis'ten iz yoktu.
İrlanda kıyılarını korumakla görevli Sir Thomas Button, Kaptan Sir Francis Hooke'ı suçlayarak raporunda şöyle yazmıştı:[12]
"Bu ne onursuzluk ve nasıl bir Hıristiyanlık dışı anlayıştır ki, şu Türklerin, sırf muhafızlarının zaafı yüzünden, majestelerinin kıyılarında böylesine cüretkar ve duyulmamış bir saldırganlığa kalkışabilmelerini mümkün kılmıştır."[13]
Küçük Murat Reis'e yardım eden John Hackett ile Edward Fawlett serbest bırakıldıklarından sonra yakalanıp sorguya alındılar. Fawlett, İngiliz yetkilileri her şeyin silah zoruyla yaptırıldığını inandırmayı başardı. Ancak Hackett o kadar şanslı değildi. Hackett, korsanları Baltimore'ye getirmekle suçlandı.[14] Cork yargıçları da Hackett'i suçlu bularak "devlete ve ülkeye ihanet" suçundan astılar.[7][14]
Cezayir'deki İngiliz konsolosunun esirler hakkında tuttuğu 28 Temmuz 1631 tarihindeki kaydında "Moratto Fleming ile adamları İrlanda'nın Baltimore şehrinden 89 kadın ve çocuk ile 20 erkek getirdiler." yazmıştı.[15]
Olaydan sonra korsan korkusu İrlanda kıyılarında devam etti ve Munster başkanı yerel halkı silahlandırdı. Tüm İrlanda kıyılarında işaret ateşleri yakıldı.[16]
Yıkımdan sonra Baltimore şehri bir daha toparlanamadı. 19.yüzyılda bir tarihçi Baltimore için "Bugün artık yıkık ve yoksul bir balıkçı kasabasıdır. Oturulabilecek tek bir ev bile yoktur. Sadece tarihsel O'Driscolls şatosunun kalıntıları ve bir avuç zavallı baraka bulunmaktadır."[17] yazıyordu.[16]
Kaynakça
- ^ Adrian Tinniswood, 17.yüzyılda Akdenizde Korsanlık, s.135
- ^ a b "The Sack of Baltimore". Baltimore & The Isles. 23 Haziran 2024. 1 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ Adrian Tinniswood, 17.yüzyılda Akdenizde Korsanlık, s.131-132
- ^ a b Barnby, "The Sack of Baltimore" s.102
- ^ Adrian Tinniswood, 17.yüzyılda Akdenizde Korsanlık, s.134
- ^ a b Adrian Tinniswood, 17.yüzyılda Akdenizde Korsanlık, s.136
- ^ a b Adrian Tinniswood, 17.yüzyılda Akdenizde Korsanlık, s.138
- ^ Adrian Tinniswood, 17.yüzyılda Akdenizde Korsanlık, s.132
- ^ "From Baltimore to Barbary: the 1631 sack of Baltimore". History Ireland. 24 Haziran 2024. 24 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2024.
- ^ Richard Caulfield (ed.), The Council Book of the Corporation of Kinsale, 20 Haziran 1631.
- ^ Adrian Tinniswood, 17.yüzyılda Akdenizde Korsanlık, s.136-137
- ^ Adrian Tinniswood, 17.yüzyılda Akdenizde Korsanlık, s.137
- ^ Button'dan Nicholas'a CSPD, 5 Temmuz 1631.
- ^ a b Chatsworth MSS, Earl of Cork's Letter-Book, s.396
- ^ Aktaran: Des Ekin, The Stolen Village: Baltimore and the Barbary Pirates, s.240.
- ^ a b Adrian Tinniswood, 17.yüzyılda Akdenizde Korsanlık, s.140
- ^ Smith, The Antient and Present State of the County and City of York, C 1, s.254
