İçeriğe atla

Baltacı Deresi

Koordinatlar: 40°58′11″N 40°18′22″E / 40.9698°K 40.3061°D / 40.9698; 40.3061

Baltacı Deresi, Baltacı Çayı veya Yeniköy Deresi (Eski adı: Psykhros[1] veya Psihus[2]), Trabzon'un Hayrat ilçesinde doğan, Trabzon'un Of ilçesinden geçerek Karadenize akan bir nehirdir. Nehirde bulunan 3 hidroelektrik santral toplamda 44 MW'lik enerji üretmektedir.[3] Nehir, I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı ve Rusların kaşılaştığı yerlerden biriydi. 7 Mart ve 28 Mart 1916 tarihleri arasında, nehrin batısına çekilmiş Osmanlı birlikleri, Rus birliklerine karşı savaşmış, ancak 28 Mart 1916 tarihinde Rus İmparatorluğu Of'u ele geçirmiştir.[4] Nehrin adı, buraya yerleştirilen Baltacı bölüklerinden gelmektedir.[5] Nehrin havza alanı 200 km²'dir.[6] Derenin yıllık ortalama debisi 352 hm³'tür.[7]

Kaynakça

  1. ^ Arslan, Murat (2005). Arrianus'un Karadeniz Seyahati: Arriani Periplus Ponti Euxini. Odin Yayıncılık. s. 202. ISBN 9759078007. Erişim tarihi: 8 Aralık 2019. 
  2. ^ Asan, Ömer (1996). Pontos kültürü. Belge Yayınları. s. 48. Erişim tarihi: 8 Aralık 2019. 
  3. ^ "Baltacı Deresi". enerjiatlasi.com. 8 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2019. 
  4. ^ Trabzon. T.C. Kültür Bakanlıǧı, Yayımlar Dairesi Başkanlıǧı. 1996. s. 79. Erişim tarihi: 8 Aralık 2019. 
  5. ^ "Hayrat". trabzon.ktb.gov.tr. 8 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2019. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 31 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Ağustos 2021. 
  7. ^ Uğur Satılmış (12 Mayıs 2015). "Değirmendere Havzası Yerüstü Su Kalitesinin Mekana ve Zamana Bağlı Değişiminin İncelenmesi" (PDF). acikerisim.ktu.edu.tr. 3 Eylül 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Of</span> Trabzonun ilçesi

Of (Lazca: ოფუტე, Oput'e, Romeika: Όφη, Όfi), Trabzon ilinin doğusunda yer alan ve tarihi çok eskilere dayanan bir ilçedir. Arazisini, Of'tan Karadeniz'e dökülen Solaklı ve Baltacı derelerinin aşağı havzaları oluşturur. İlçenin güneyinde Hayrat ve Dernekpazarı ilçeleri, doğusunda Rize ili, batısında Sürmene ilçesi ve kuzeyinde Karadeniz bulunur. Osmanlı döneminde ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında daha büyük bir yüzölçümüne sahip olan ilçenin sınırları 1948 yılında Çaykara'nın, 1990 yılında da Dernekpazarı'nın ve Hayrat'ın ilçe olmasıyla daralmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Akçaabat</span> Trabzonun ilçesi

Akçaabat, eski ismiyle Polathane, Trabzon ilinin bir ilçesi olup batısında Çarşıbaşı ve Vakfıkebir, güneyinde Düzköy ve Maçka, doğusunda ise merkez ilçe olan Ortahisar ilçeleri ile çevrilidir. Trabzon'un nüfus bakımından en büyük 2. ilçesi olan Akçaabat, köftesiyle ve horonuyla meşhurdur. İlçede 90'lı yılların sonuna kadar tütün oldukça önemli bir yere sahipti.

<span class="mw-page-title-main">Hayrat, Trabzon</span> Trabzonun ilçesi

Hayrat, Trabzon ilinin bir ilçesidir.

Trabzon Harekâtı, I. Dünya Savaşı sırasında Trabzon'un Rus kuvvetlerince ele geçirilmesini sağlamış deniz ve kara harekâtıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hamidiye, Pazar</span>

Hamidiye, Rize ilinin Pazar ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Göksel, Hayrat</span> Hayrat ilçesine bağlı mahalle

Göksel, Trabzon ilinin Hayrat ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Trabzon</span> Trabzon ilinin merkezi olan şehir

Trabzon, Trabzon ilinin merkezi olan şehridir. Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz Bölümü'nde yer alan ilin Karadeniz'e kıyısı bulunur. Günümüzde Karadeniz Bölgesi'nin Samsun'dan sonra ikinci büyük kentidir. 12 Kasım 2012 tarihinde kabul edilen büyükşehir yasa tasarısı ile büyükşehir belediyesi olmuş ve merkez ilçe kaldırılarak Ortahisar ilçesi kurulmuştur. Trabzon iki il ile birlikte de "şehzadeler şehri" olarak anılır. Evliya Çelebi Trabzon için şöyle demiş: "Bu şehre küçük İstanbul denilse yeridir. İrem bağları gibi süslü bir şehirdir burası.'' Fatih Sultan Mehmed ise Trabzon'u kuşattığı vakit şöyle söylemiştir: ''Trabzon fethedilmeden İstanbul fethedilmiş sayılmaz.''

<span class="mw-page-title-main">Çağlayan Deresi</span>

Çağlayan Deresi, Abunoğa Irmağı veya Fındıklı Deresi, Rize ilinin Fındıklı ilçesinde bulunan ve Karadenize akan bir nehirdir. Nehrin kaynağının denizden yüksekliği yaklaşık 2600 metredir ve nehrin uzunluğu yaklaşık 34.7 kilometredir. Nehrin yatak eğimi %75'tir. Nehir, Karadeniz alasının en önemli yumurtlama alanlarından biri olarak kabul edilir. Nehirde sportif olta balıkçılığı yapılabilmektedir. Doğu Karadeniz bölgesindeki ilk kültür balıkçılığı girişimi, Çağlayan Alabalık Çiftliği adıyla 1974 yılında Çağlayan Deresi'nde gerçekleşti.

Sabuncular Deresi, Senoz Deresi, Çayeli Deresi veya Büyükdere Deresi, Rize ilinin Çayeli ilçesinde bulunan ve Karadenize akan bir nehirdir. Kuzeye doğru akan nehrin kaynağının denizden yüksekliği yaklaşık 3000 metredir ve nehrin uzunluğu yaklaşık 46 kilometredir. Nehrin yatak eğimi %65'tir ve kaynağı Tekfur Tepesidir. Çayeli'nin batısından Karadeniz'e akmaktadır. Denizden 30 kilometre uzaklıkta Ligovi Deresi ve İncesu Deresi'ne ayrılır. Batıdaki kolu Ligovi Deresi, doğudaki kolu ise İncesu Deresidir. Nehirde sportif olta balıkçılığı yapılabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İyidere Deresi</span> Rize ilindeki en uzun akarsu

İyidere Deresi veya İkizdere Çayı, Rize ilinin İyidere, Kalkandere ve İkizdere ilçeleri ile Trabzon ilinin Of ve Hayrat ilçelerinin arasından geçen ve Karadeniz'e akan bir nehirdir. Rize ilindeki en uzun akarsudur. Ortalama debisi 28,35 m³/s'dir. Kaynağı İkizdere ilçesinin dağlık bölgeleri olan nehir, baskın olarak kuzey-kuzeybatı yönünde akmaktadır. Nehrin kaynağının denizden yüksekliği yaklaşık 3000 metredir ve nehrin uzunluğu yaklaşık 78,4 kilometredir. Nehrin yatak eğimi %38'dir. İspir'den Karadeniz'e giden D 925 kara yolu nehrin yanından geçer. Nehrin havza alanı 1047,4 kilometrekaredir. Kalkandere'nin merkezinden geçmekte olan "Karadere" adlı bir uzantısı vardır. Cimil ve Anzer derelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Nehirde sportif olta balıkçılığı yapılabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Rize'deki akarsular listesi</span>

Rize ilinde irili ufaklı pek çok akarsu vardır. Bu bölgedeki akarsular oldukça kısadır; yüksek yerlerden doğar ve hızlı bir akışa sahiptir. Çoğu ana bir akarsuda toplandıktan sonra Karadeniz'e dökülür. Bu akarsular arasında en uzun olanı, 78.4 kilometre uzunluğuyla İyidere Deresi, beslenme alanı en geniş olan ise Fırtına Deresi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kapisre Deresi</span>

Kapisre Deresi, Arhavi Deresi veya Orçi Çayı, Artvin ilinin Arhavi ilçesinde bulunan ve Karadenize akan bir nehirdir. İlçedeki tek akarsu olan Kapisre'de rafting müsabakaları yapılmaktadır. Tarihi Arhavi kenti bu derenin batı yamacına kurulmuştur. Arhavi Köprüsü derenin üzerinde konumlanmıştır. Arhavi'nin kurulduğu derenin girişindeki düzlük, 3-4 kilometre içeri uzanmaktadır. 35 kilometre uzunluğundaki nehrin kaynağının rakımı yaklaşık 3000 metredir. Nehrin yıllık su potansiyeli 329 hektometreküptür. 5 Mart 1915'te Kapisre Deresi'nin doğusunda kalan kısımlar Rus kuvvetleri tarafından ele geçirilmişti. 5 Şubat 1916'da ise Kapisre Deresi geçilmiş ve Arhavi tamamen Rus kontrolüne geçmişti. Derenin kollarından bir tanesi Lazcada Bagudit olarak geçen Sidere Deresi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Solaklı Deresi</span>

Solaklı Deresi, Solaklı Çayı veya Çataklı Çayı, Trabzon ilinin Çaykara, Dernekpazarı ve Of ilçelerinde bulunan, Karadenize akan bir nehirdir. Nehirde bulunan 4 hidroelektrik santral toplamda 99 MW'lik enerji üretmektedir. Nehrin kaynağı denizden yaklaşık 2800 metre yüksekliktedir ve nehrin uzunluğu yaklaşık 65 kilometredir. Nehrin yatak eğimi %43'tür. Doğu Karadeniz Dağlarından doğan nehir kuzey yönünde akar. D 915 yolu nehrin yanından geçmektedir. Uzungöl, nehrin kaynağının yakınlarında yer almaktadır. Nehrin adı, buraya yerleştirilen Solaklı bölüklerinden gelmektedir. Derenin yıllık ortalama debisi 605 hm³'tür.

<span class="mw-page-title-main">Karadere</span> Gümüşhane ve Trabzon illerinden geçip Karadenize akan bir nehir

Karadere, Trabzon ve Gümüşhane illerinden geçip Karadenize dökülen akarsu. Nehir, antik zamanlarda Hyssos veya Hyssus olarak biliniyordu. Nehirde bulunan 2 hidroelektrik santral toplamda 93 MW'lik enerji üretmektedir. Nehrin kaynağı denizden yaklaşık 2200 metre yüksekliktedir ve nehrin uzunluğu yaklaşık 70 kilometredir. Nehrin yatak eğimi %3,1'dir. Gümüşhane'deki Doğu Karadeniz Dağları'nda doğan nehir, Trabzon'un Araklı ilçesinde Karadenize karışmaktadır. Nehrin debisi saniyede 434 metreküptür.

<span class="mw-page-title-main">Manahoz Deresi</span>

Manahoz Deresi, Manahoz Çayı, Manahos Deresi veya Manahos Çayı, Trabzon ilinin Sürmene ve Köprübaşı ilçelerinde bulunan, Karadeniz'e akan bir nehirdir. Nehirde bulunan 7 hidroelektrik santral toplamda 66 MW'lik enerji üretmektedir. Nehrin kaynağı denizden yaklaşık 2300 metre yüksekliktedir ve nehrin uzunluğu yaklaşık 40 kilometredir. Nehrin yatak eğimi %58'dir. Doğu Karadeniz Dağlarından doğan nehir kuzey yönünde akar. Nehir, Ksenofon ve komutasındaki 10.000 paralı askerin devetabanı yedikten sonra hastalandığı yer olarak bilinmektedir. Derenin yıllık ortalama debisi 230 hm³'tür. Derenin ana kolu Madur Tepesi'nden doğar. Dere, Hazmaağa Yaylası'ndan doğan ikinci kolla Arpalı köyünde birleşir ve kuzeye akmayı sürdürür. Doğudan Vartan Deresi, batıdan Vizara Deresi, Egşeho Deresi, Çifteköprü Deresi ve Ormanseven Deresi akarsuya katılır.

<span class="mw-page-title-main">Değirmendere (akarsu)</span> Trabzonda bir nehir

Değirmendere, Trabzon ilinin Maçka ve Ortahisar ilçelerinden geçen, Karadenize akan bir nehirdir. Nehrin kaynağı denizden yaklaşık 2000 metre yüksekliktedir ve nehrin uzunluğu yaklaşık 60 kilometredir. Nehrin yatak eğimi %33'tür. Kaynağı Zigana Geçidi olan nehrin yanından Avrupa E-yolu E97 yolu geçmektedir. Nehir, kuzey-kuzeydoğu yönünde akmaktadır. Nehrin ana kolları Galyan Deresi ve Altındere'dir. Nehrin debisi saniyede 560 metreküptür.

<span class="mw-page-title-main">Fol Deresi</span> Vakfıkebirde bir akarsu

Fol Deresi veya Kumandere(Eski adı: Viopoli), Gümüşhane'nin Kürtün ilçesinden doğan, Trabzon'un Tonya ve Vakfıkebir ilçelerinden geçerek Karadenize akan bir nehirdir. Nehrin içinden geçtiği ilçelerden Vakfıkebir'in eski adı Foldur. Bu ad nehirden türemiştir. Coğrafyacı Heinrich Kiepert, bu nehirden Kerasun Dere olarak bahsetmektedir. Fol Deresi çevresinin antik Liviopolis olduğu iddia edilmiştir ama bu iddianın doğruluğu belirsizdir. Nehrin uzunluğu 45 kilometredir. Derenin yıllık ortalama debisi 130 hm³'tür.

<span class="mw-page-title-main">Yanbolu Deresi</span>

Yanbolu Deresi veya Yanbolu Çayı, Gümüşhane'deki Kalkanlı Dağlarında doğan, Trabzon'un Arsin ilçesinden geçerek Karadenize akan bir nehirdir. Nehir, Arsin ve Araklı ilçelerinin doğal sınırını oluşturur. Nehrin uzunluğu 46 kilometredir. Nisan, mayıs ve haziran ayları nehrin en fazla su taşıdığı zamandır. Nehirde bulunan 5 hidroelektrik santral toplamda 37 MW'lik enerji üretmektedir. Tandırlı Köprüsü nehrin üzerinde konumlanmıştır. Derenin yıllık ortalama debisi 189 hm³'tür.

Söğütlü Deresi, Kalanima Deresi veya Kalenüma Deresi, Trabzon'un Balahor Yaylası'ndan geçerek Akçaabat ilçesinin doğusundan Karadenize akan bir nehirdir. 25 km uzunluğundaki nehrin kaynağının rakımı 1250 metredir. Kaynağı Kumanandoz Yaylası olan derenin, Çal Deresi ve Visera Suyu adlı iki kolu vardır. Dere, 18. yüzyıla ait bir bilgi arşivine göre, Akçaabatı iç kesimlere bağlıyordu. Arşivde, 1727 yılında derenin bitişiğinde bir gümrük merkezinin olduğu yazar. Gayrimüslimler gümrük vergilerini burada öder, sonrasında dereyi takip ederek güneye giderdi. Derenin yıllık ortalama debisi 112 hm³'tür.

Yomra Deresi veya Durana Deresi, Maçka'nın dağlık bölgelerinde doğan ve Yomra ilçe merkezinde Karadenizle buluşan bir nehirdir. Yomra'nın köyleri çoğunlukla Yomra Deresi vadisinde kuruludur. Şana Deresi ile birlikte ilçedeki en önemli iki su kaynağından biridir. Nehrin üzerine kurulan hidroelektrik santralinde yıllık ortalama 11,24 GWh enerji üretilmektedir. Derenin yıllık ortalama debisi 69.60 hm³'tür.