İçeriğe atla

Baltık Yolu

Baltık Yolu
3 Baltık başkentinde Tallinn, Riga ve Vilnius kurulan insan zinciri
Tarih23 Ağustos 1989 (1989-08-23)
KonumEstonya SSC, Letonya SSC ve Litvanya SSC
Diğer adıBaltık Özgürlük Zinciri
Katılanlar~2 milyon kişi
SonuçProtestoların başlamasından sonraki 7 ay içerisinde Baltık ülkeleri bağımsızlığını kazanmaya başladı.
Resmî sitebalticway.net

Baltık Yolu veya Baltık Zinciri (EstoncaBalti kett, LetoncaBaltijas ceļš, LitvancaBaltijos kelias, RusçaБалтийский путь), Özgürlük Zinciri olarak da bilinen[1] ve 23 Ağustos 1989'da düzenlenen barışçıl bir siyasi gösteri. Yaklaşık iki milyon gösterici, Sovyetler Birliği'nin üç Baltık cumhuriyeti olan Estonya SSC, Letonya SSC ve Litvanya SSC'de el ele tutuşarak toplamda 675,5 kilometre uzunluğunda bir insan zinciri oluşturmuştur.

Üç Baltık ülkesinin ortak kaderlerine dünyanın dikkatini çekmek için bu ülkelerin milliyetçi halk cepheleri tarafından organize edilen Baltık Zinciri ile yaklaşık iki milyon Baltık halkı; üç ülkenin başkentleri Tallinn, Riga ve Vilnius şehirlerini birbirlerine bağlayan, tarihin en uzun insan zincirlerinden birini oluşturdular. Bu protesto eylemi, Sovyet yönetimine karşı üç millet için geri dönüşü olmayan bir ulusal kurtuluş hareketinin başlangıcı oldu. Eylem aynı zamanda, üç ülke arasındaki dayanışmayı da gösterdi. Bu protesto eylemi ile üç ulus, bağımsızlıklarını geri alma arzularını dünyaya duyurdular ve bu eylemden altı ay sonra (1990 Mart) bağımsızlıklarını ilân etmeye başladılar. Her ne kadar tam bağımsızlıkları 1991 senesinde tanınmaya başlanmışsa da Rus orduları bu ülkelerden ancak 1993-94'te çekilmiştir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Wolchik, Sharon L.; Jane Leftwich Curry (2007). Central and East European Politics: From Communism to Democracy. Rowman & Littlefield. s. 238. ISBN 0-7425-4068-5. 

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Litvanya</span> Kuzeydoğu Avrupada yer alan Baltık ülkesi

Litvanya, resmî adıyla Litvanya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'daki Baltık bölgesinde yer alan bir ülkedir. Baltık Devletlerinden biri olup Baltık Denizi'nin doğu kıyısında yer alır. Kuzeyde Letonya, doğu ve güneyde Belarus, güneyde Polonya ve güneybatıda Rusya ile sınırı vardır. Batıda ise İsveç ile deniz sınırı bulunur. Litvanya, 65.300 km²'lik bir alanı kaplar ve 2,86 milyon nüfusa sahiptir. Ülkenin başkenti, aynı zamanda en büyük şehri de olan Vilnius'tur. Diğer büyük şehirler sırasıyla Kaunas, Klaipėda, Šiauliai ve Panevėžys'dir. Litvanlar, etnolinguistik olarak Balt halklarının bir parçasıdır ve Hint-Avrupa dil ailesinin Baltik kolunda hayatta kalan birkaç dilden biri olan Litvanca dilini konuşurlar.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti , kısaca Gürcistan SSC olarak da bilinir, eski Sovyetler Birliği cumhuriyetlerinden biriydi. 25 Şubat 1921'de, Kızıl Ordu'nun Demokratik Gürcistan Cumhuriyeti'ni işgal etmesinin ardından Gürcistan SSC adıyla kuruldu. 12 Mart 1922'den 5 Ekim 1936 tarihine kadar, Ermenistan SSC ile Azerbaycan SSC ile birlikte Transkafkasya Federal Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bir parçası olarak kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ya da kısaca Ermenistan SSC, Sovyetler Birliğini oluşturan Sovyet cumhuriyetlerinden biriydi. Bu dönemden önce bağımsız Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti bazen "Birinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırıldığı için Ermenistan SSC bazen "İkinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırılır. 37 rayondan oluşan ve başkenti Erivan olan Ermenistan SSC, Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin Ermenistan kolu olan Ermenistan Komünist Partisi tarafından yönetiliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Estonya Bağımsızlık Savaşı</span>

Estonya Bağımsızlık Savaşı, Rus kontrolünde bulunan Estonya'nın, 28 Kasım 1917'de bağımsızlığını ilan ederek Sovyetlere karşı ayaklanıp başlattığı savaş. Bu ayaklanmanın üzerine Sovyetler ülkeye ordu gönderdi. Sovyetlerin Estonya'yı ilhak etmemesi için Almanlar Estonya'yı desteklediler. Alman savunması altındaki Estonya, 24 Şubat 1918'de resmi olarak bağımsız oldu ve Brest-Litovsk Antlaşmasına göre Almanya, Sovyetlerin Baltık devletlerinden vazgeçmesini sağladı.

<span class="mw-page-title-main">Abhazya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Abhazya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya kısaca Abhazya ÖSSC, Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı 1931'den 1996'ya kadar varlığını sürdürmüş özerk Sovyet sosyalist cumhuriyettir.

Litvanya tarihi bugünkü Litvanya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Letonya tarihi</span>

Letonya tarihi bugünkü Letonya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya'nın posta tarihi ve posta pulları</span>

Litvanya'nın posta tarihi yaklaşık 10. veya 12. yüzyılda başlar veya krivūlė olarak bilinen Hristiyanlık öncesi haberleşme sistemiyle daha da önceleridir. İlk posta hizmetleri servisi 1562 yılında tanıtıldı, Vilnius bağlantısı ile Kraków ve Venedik.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin dağılması</span> Sovyetler Birliğinin dağılması

Sovyetler Birliği'nin dağılması, 25 Aralık 1991 tarihinde Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov'un istifa etmesinin ardından Sovyetler Birliği'ni teşkil eden cumhuriyetlerin bağımsızlığını kazanmalarıyla 26 Aralık 1991'de Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin dağıldığı olaydır.

Uluslararası hukukta diplomatik tanıma, bir devletin başka bir devlet veya yönetimin, statüsünü veya bir eylemini, kabul ettiği, dahilî ve uluslararası sonuçlar doğuran, tek taraflı bir politik eylemdir. Diplomatik tanıma de facto veya de jure olabilir, genelde tanıyan hükûmetin bir resmî açıklaması yoluyla bu gerçekleşir.

Eski Sovyet ülkeleri ya da Rus politik tabiriyle Yakın çevre, Sovyetler Birliği'nin Aralık 1991 tarihinde dağılması sonucu ortaya çıkan 15 bağımsız ülkedir. Bunlardan en büyüğü olan Rusya, Sovyetler Birliği'nin ardılı olarak kabul edilir. İlk olarak 11 Mart 1990 tarihinde Litvanya bağımsızlığını ilan etmiş olup bunu daha sonra Ağustos 1991'de Estonya ve Letonya takip etti. Geriye kalan 12 cumhuriyet sonradan ayrıldı. 12 devlet Bağımsız Devletler Topluluğu'nu kurdu ve çoğunluğu KGAÖ'ye katılmış olup Baltık ülkeleri ise NATO ve Avrupa Birliği'ne katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet askerî işgalleri</span>

1939 yılında gizlice imzalanan Molotov–Ribbentrop Paktı uyarınca, Sovyetler Birliği II. Dünya Savaşı sırasında, Nazi Almanyası tarafından kendisine terk edilen kimi ülke ve bölgeleri ilhak ve işgal etti. İşgal edilen bölgeler arasında; Doğu Polonya, Letonya, Estonya, Litvanya, Doğu Finlandiya'nın bir parçası ve Doğu Romanya bulunmaktaydı. Bunların yanı sıra, Karpat Rutenyası Çekoslovakya'dan ilhak edilerek, Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bir parçası haline getirildi.

<span class="mw-page-title-main">Cengel Operasyonu</span>

Cengel Operasyonu, istihbarat ve direniş ajanlarının Polonya'ya ve Baltık ülkelerine gizlice sokulması için Soğuk Savaş'ın (1948-1955) başında İngiliz Gizli İstihbarat Servisi'nin (MI6) yürüttüğü gizli programın adı. Ajanların çoğu, İngiltere ve İsveç'te özel olarak eğitilen; Polonyalı, Estonyalı, Leton ve Litvanyalı sürgünlerden oluşuyordu. Bu ajanlar sızdıkları ülkelerde, Lanetli askerler ya da Orman Kardeşleri gibi Sovyet karşıtı gruplarla bağlantı kuruyorlardı. Operasyonun deniz ayağı Royal Navy ve Alman Mayın Tarama Yönetimi'ne bağlı askerlerdi. Amerikan destekli Gehlen Organizasyonu da Doğu Avrupa'dan ajan teminine dahil oldu. KGB bu casusluk ağına sızdı; ajanların çoğunu yakalayarak veya taraf değiştirmelerini sağlayarak, operasyonu çökertti.

<span class="mw-page-title-main">Ocak Olayları</span> 1991de SSCB silahlı güçlerinin Litvanyaya müdahalesi sırasında yaşanan olaylar

Ocak Olayları, 11-13 Ocak 1991 tarihleri arasında Litvanya'da Sovyet güçlerinin müdahalesi sırasında yaşanan olaylardır. Litvanya'nın 13 Mart 1990 tarihinde bağımsızlığını ilan etmesinin ardından Sovyetler Birliği müdahale etme kararı aldı. Olaylar sırasında 14 sivil öldü ve 702 kişi yaralandı. Olaylar, başkent Vilnius ve banliyöleri ile Alytus, Šiauliai, Varėna ve Kaunas kentlerinde gerçekleşen eylemlerle merkezlendi.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin Baltık devletlerini işgali</span>

Sovyetler Birliği'nin Baltık devletlerini işgali, Sovyetler Birliği'nin Molotov-Ribbentrop Paktı'na göre Estonya, Letonya ve Litvanya olmak üzere üç Baltık devletini Haziran 1940'ta askeri işgalidir. İşgalden sonra Ağustos 1940'ta kurucu cumhuriyetler olarak Sovyetler Birliği'ne ilhak edildiler. Bu ilhak, Batılı ülkeler ve çoğu kuruluşlar tarafından asla tanınmadı. 22 Haziran 1941'de Nazi Almanyası Sovyetler Birliği'ne saldırdı ve birkaç hafta içinde Baltık topraklarını işgal etti. Temmuz 1941'de Nazi Almanyası, Baltık bölgesini Reichskommissariat Ostland'a dahil etti. Kızıl Ordu'nun 1944'teki Baltık Taarruzu'nın bir sonucu olarak Sovyetler Birliği, Baltık devletlerinin çoğunu yeniden ele geçirdi ve 1945'te resmi olarak teslim olana kadar geri kalan Alman kuvvetlerini Kurlandiya Kuşatması'nda tuttu. Sovyetler Birliği'nin Baltık ülkelerini "ilhak işgali" veya sui generis işgali Ağustos 1991'de bağımsızlıklarını yeniden kazanmasına kadar sürdü.

<span class="mw-page-title-main">1940 Sovyetler Birliği'nin Letonya'yı işgali</span>

1940 Sovyetler Birliği'nin Letonya'yı işgali, Nazi Almanyası ile Ağustos 1939'da imzalanan Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı ve Gizli Ek Protokol hükümleri uyarınca Letonya Cumhuriyeti'nin Sovyetler Birliği tarafından askeri işgali anlamına gelir. İşgal, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Letonya Hükûmeti, Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı ve Avrupa Birliği'ne göre gerçekleşti. 1989'da Sovyetler Birliği ayrıca Nazi Almanyası ile Letonya da dahil olmak üzere üç Baltık ülkesinin istila ve işgaline yol açan 1939 gizli protokolünü kınadı.

<span class="mw-page-title-main">Baltık bölgesi</span> Kuzey Avrupada coğrafi bölge

Baltık Denizi Bölgesi, Baltık Kıyısı ülkeleri ve Baltık Denizi ülkeleri/devletleri terimleri, Kuzey Avrupa'da Baltık Denizi'ni çevreleyen genel bölgedeki ülkelerin biraz farklı kombinasyonlarını ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Granitte Devrim</span>

Granit'te Devrim ya da Granit Devrimi Ekim 1990'da Kiev, Ukrayna'da düzenlenen bir öğrenci protesto kampanyasıdır. Ukrayna, 1922'den itibaren 24 Ağustos 1991'de Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan edene kadar Birliğin bir parçası olan Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti olarak yönetilmekteydi. Protesto 2 Ekim'den 17 Ekim 1990'a kadar sürdü. Öğrencilerin taleplerinden biri de Ukrayna SSC Bakanlar Kurulu Başkanı Vitaliy Masol'un istifasıydı. Protestoların son gününde Masol istifa etmek zorunda kaldı ve yerine Vitold Fokin getirildi.

<span class="mw-page-title-main">Litvan mutfağı</span>

Litvan mutfağı, Litvanya'nın serin ve nemli kuzey iklimine uygun ürünleri içerken bir mutfak kültürü gösterir. Arpa, patates, çavdar, pancar, yeşil sebzeler, çilek ve mantar yerel olarak yetiştirilmektedir ve süt ürünleri ülkenin uzmanlık alanlarından biridir. Kışın yiyecekleri saklamak için çeşitli turşulama yöntemleri kullanılır. Çorbalar son derece popülerdir ve yaygın olarak sağlıklı beslenmenin anahtarı olarak kabul edilir. İklim ve tarım uygulamalarını Kuzey Avrupa ile paylaştığı için, Litvanya mutfağının Baltık komşuları ve genel olarak kuzey ülkeleri ile pek çok ortak noktası bulunur. Uzun süren tarım ve yiyecek arama gelenekleri, ülkenin tarihi boyunca çeşitli etkilerle birlikte Litvanya mutfağını oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Baltık Filosu</span> Rus Donanmasının birimi

Baltık Filosu Rusya Deniz Kuvvetleri'nin Baltık Denizi'ndeki filosudur.