İçeriğe atla

Baltık Klinti

Estonya, Ida-Viru İlçesindeki Baltık Klint

Baltık Klint (Clint, Glint; EstoncaBalti klint, İsveççeBaltiska klinten, RusçaБалтийско-Ладожский уступ, Глинт), Baltık Denizi'nin çeşitli adalarında, Estonya'da, Rusya'nın Leningrad Oblastı'nda ve İsveç'in Gotland ve Öland adalarında görülen erozyon sonucu meydana gelmiş kireç taşı uçurumlarıdır. 1928'deki 50 kron banknotunun ve 1992'deki 100 kroni banknotunun arka yüzünde yer aldı.

Baltık Klint, günümüzde yamaç geri çekilmesi gösteren aktif bir yeryüzü biçimidir.[1] Ancak Baltık Klint'in buzul sonrası dönemde hangi dereceye kadar ortaya çıktığı ya da Fennoscandian Buz Tabakası tarafından şekillendirilen uçurum benzeri formlardan evrimleşip gelişmediği bilinmemektedir.[1] Gotland'da 20. yüzyılda uçurumun geri çekilme oranları 0.15 ila 0.78 cm/yıl olarak tahmin edilmektedir.[1] Gotland'daki Baltık Klint geri çekilmesi, kıyı platformlarını genişletti.[1]

Coğrafya

Valaste Şelalesi

Baltık Klint, İsveç'teki Öland adası kıta sahanlığı ve Estonya'nın Osmussaar ve Suur-Pakri adalarından Paldiski'ye, Finlandiya Körfezi ve Neva Nehri'nin güney kıyısı boyunca, Rusya'daki Ladoga Gölü'nün güneyindeki bölgeye kadar yaklaşık 1200 km boyunca uzanır.

Uçurum, Estonya'nın Ida-Viru İlçesi, Kohtla Parişi, Ontika'da deniz seviyesinden 55.6 m yüksekliğe ulaşır. Birçoğu şelale ve akıntılar oluşturan çok sayıda nehir (Narova, Luga, Izhora ve Tosna dahil) tarafından kesilir.25 m'lik serbest düşüşü ile Valaste Şelalesi (Kohtla Parişi'nde) en bu şelalelerin en yükseğidir.

Öland ve Gotland'da klint boyunca rauk olarak bilinen bir dizi deniz yığını görülür.[2] Gotland örneğinde, Silüriyen çağında var olan resifleri temsil eden kireç taşında rauk oluşumları görülür. Dalgalar kireç taşı kayalıklarına vururken, önceden var olan dikey çatlaklar aşınmaya ve genişlemeye başladı. Sonunda bu, geride kalan merkezi kaya kütlesi ile birleşen ve bir rauk haline gelen mağaraların oluşumuna yol açtı. Özellikle yüksek rauk konsantrasyonlarına sahip alanlar Kuzey Gotland'da Fårö ve kuzeybatı Öland'daki Byrum'dur.[3] Bazı rauklar uçurumların yanında veya uçurumların bir parçası olarak meydana gelirken, bazılarının uçurumla daha zayıf bir ilişkisi vardır ve bazılarının uçurumlarla herhangi bir ilişkisi yoktur.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e Rudberg, Sten (1967). "The cliff coast of Gotland and the rate of cliff retreat". Geografiska Annaler. 49 (2). ss. 283-298. doi:10.2307/520895. 
  2. ^ "Så stiger rauken ur havet". Forskning & Framsteg (İsveççe). 1 Eylül 2001. 23 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2019. 
  3. ^ "Glöm Gotland – här är okända svenska platserna som har raukar". Expressen (İsveççe). 5 Ağustos 2018. 5 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2019. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Estonya</span> Kuzey Avrupada bir ülke

Estonya ya da resmî adıyla Estonya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'da bulunan bir Baltık devletidir. Kuzeyinde Finlandiya Körfezi ve Finlandiya, güneyinde Letonya, batısında Baltık Denizi ve İsveç, doğusunda Peipus Gölü ve Rusya bulunmaktadır. Başkenti ve en büyük şehri Tallinn'dir. Estonya toprakları anakara ve Baltık Denizi'ndeki 2.222 adadan oluşur. Nemli karasal iklim görülür. Ülke nüfusunun büyük çoğunluğunu bir Fin halkı olan Estonlar oluşturmaktadır. Ülkenin resmî dili, Finceden sonra dünyanın en çok konuşulan ikinci Baltık-Fin dili olan Estoncadır. Yapılan araştırmalara göre Estonya, Avrupa'nın; komşusu Finlandiya'dan sonra en temiz ikinci ülkesi, yaşam kalitesi en yüksek dokuzuncu ülkesi, en güvenli beşinci ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kireç taşı</span> genellikle mercan, foraminifera ve yumuşakçalar gibi deniz canlılarının iskelet parçalarından oluşan bir karbonat tortul kayaç

Kireç taşı genellikle mercan, foraminifera ve yumuşakçalar gibi deniz canlılarının iskelet parçalarından oluşan bir karbonat tortul kayaçtır. Başlıca maddeleri kalsiyum karbonatın farklı kristal formları olan kalsit ve aragonit minerallerdir. Yakından ilişkili bir kaya, yüksek oranda mineral dolomit içeren dolomittir. Eski USGS yayınlarında, dolomit magnezyum kireç taşı olarak anılırdı, artık magnezyum eksikliği olan dolomitler veya magnezyum açısından zengin kalkerler olarak ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gotland</span> İsveçin 25 tarihi kantonundan biridir

Gotland, İsveç'in 25 tarihi kantonundan biridir. Ayrıca Baltık Denizi'nin en büyük adasıdır.Nüfusu 58.003 'dir. Adada temel gelir kaynakları tarım ve turizmdir. Ayrıca kireç taşı üretimi de yapılmaktadır.Ada 1560 yılında Danimarka kuvvetleri tarafından işgale uğramıştır.Ada tarih öncesi dönemlerden beri iskan edilmiştir. Gotland bir ticaret merkezi, Orta Çağ'dan kalma yapılarıyla UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan ve Gotland adasındaki tek İsveç kenti olan Visby de Baltık Denizi'ndeki en önemli Hansa kentidir.Gotlar'ın ana yurdu olduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ordovisiyen</span> Paleozoyik Zamanın ikinci dönemidir ve 485 ile 444 milyon yıl önce aralığındaki süreyi kapsar

Ordovisiyen, Paleozoyik Zaman'ın ikinci dönemi olarak kabul edilir ve 485,4 milyon yıl önce başlamış ve 443,8 milyon yıl önce sona ermiştir. Ordovisiyen, jeolojik zaman cetvelindeki dönemlerden biridir. Bu dönem boyunca yerküre tarihindeki bazı kayda değer evrimsel olaylar görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Fårö</span>

Fårö Gotland adasının hemen kuzeyinde, İsveç'in güneydoğu kıyılarında bulunan bir Baltık Denizi adasıdır. İldeki en büyük ikinci adadır ve popüler bir sayfiye yeridir.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa coğrafyası</span> Avrupanın fiziksel kara kütlesinin tanımı

Avrupa geleneksel olarak Dünya'daki 7 kıtadan biri olarak düşünülmektedir. Oysa Avrupa ve Asya coğrafi açıdan birbirleriyle bağlantılı kıtalardır ve bazen Avrasya adı altında anılırlar. Avrupa'nın geleneksel tanımına göre Ural Dağları Avrupa'nın doğudaki sınırını oluştururlar. Güneydoğu'daki sınırını Ural Nehri oluşturur. Sınır Hazar denizi, Kafkas Dağlarının zirveleri boyunca devam eder, Karadeniz, İstanbul Boğazı, Marmara Denizi ve Çanakkale Boğazı'yla belirlenir. Akdeniz Avrupa'nın güney sınırını, Atlas Okyanusu ise batı sınırını belirler. İzlanda Avrupa'dan çok Kuzey Amerika'ya yakın olmakla birlikte Avrupa'nın bir parçası olarak sayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Baltık-Fin dilleri</span>

Baltık-Fin dilleri veya Fin dilleri, Baltık Denizi ve çevresinde yedi milyondan fazla insan tarafından konuşulan, Ural dillerine mensup bir dil topluluğudur.

<span class="mw-page-title-main">Gotland (il)</span>

Gotland ili, İsveç'in güneydoğusundaki Gotland adasını kapsayan bir ildir. Gotland, Baltık Denizi'nin ve İsveç'in en büyük adasıdır. Gotland ili ise idari bir bölge olup, Gotland bölgesi adı verilen ada üzerinde bulunur. Tüm İsveç'te illerin alt belediyeleri mevcuttur. Fakat Gotland ilinin tek belediyesi olup, aynı isimdedir. İlin yönetim merkezi tarihi Visby kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Kalmar (il)</span>

Kalmar ili, İsveç'in güneydoğu bölgesinde bulunan Småland bölgesi ve Västergötland bölgesi üzerinde kurulu olan bir ildir. İlin komşuları arasında Kronoberg, Jönköping, Blekinge ve Östergötland illeri bulunmaktadır. Ayrıca ilin doğusunda Gotland adası ve Baltık Denizi yer alır. İlin yönetim merkezi Kalmar'dır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Avrupa</span> Avrupanın yukarısında yer alan konum

Kuzey Avrupa, Avrupa'nın kuzey bölgesine verilen addır. Birleşmiş Milletler Kuzey Avrupa'yı aşağıdaki ülkeler ve bölgelerden oluşmuş olarak kabul etmektedir:

<span class="mw-page-title-main">Doğal kemer</span>

Doğal kemer, doğal ark veya daha az bilinen adıyla kaya kemeri, bir kemerin altında meydana gelen açıklık ile oluşan, doğal bir kaya oluşumudur. Doğal kemerler çoğunlukla iç kesimlerdeki uçurumların, falezlerin, kanatçıkların ya da kaya balyalarının denizden, nehirlerden ya da hava koşullarından kaynaklanan erozyona maruz kaldıkları yerlerde oluşurlar.

<span class="mw-page-title-main">Kıyı erozyonu</span>

Kıyı erozyonu, kıyıda bulunan; kumsal, kum tepeleri ve katmanların, dalga hareketleri, gelgitler, drenaj veya sert rüzgarlar tarafından aşındırılmasıdır. Kıyı şeridinin karaya doğru çekilmesi gelgit ölçeği (mareograf), mevsim ve diğer kısa vadeli döngüsel süreçler üzerinden ölçülebilir ve tanımlanabilir. Kıyı erozyonu, hidrolik hareket, aşınma, rüzgâr, su, doğal veya doğal olmayan diğer kuvvetlerin etkisi ve korozyonundan kaynaklanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Stevns Klint</span>

Stevns Klint, Danimarka'nın Sjælland adasında, Store Heddinge'nin yaklaşık 6 km güneydoğusunda yer alan beyaz kireçtaşı uçurumdur. Sahil boyunca 17 km uzanan bu uçurum, dünyadaki en iyi korunmuş Kretase-Tersiyer (K/T) sınırlarından biri olarak jeolojik açıdan önem taşımaktadır. Sık erozyona maruz kalan uçurum, 40 m (130 ft) yüksekliğe kadar yükselir. 23 Haziran 2014'te, Stevns Klint ve Wadden Denizi'nin Danimarka'daki UNESCO Dünya Mirası Listesine eklendiği ilan edildi.

<span class="mw-page-title-main">Cengel Operasyonu</span>

Cengel Operasyonu, istihbarat ve direniş ajanlarının Polonya'ya ve Baltık ülkelerine gizlice sokulması için Soğuk Savaş'ın (1948-1955) başında İngiliz Gizli İstihbarat Servisi'nin (MI6) yürüttüğü gizli programın adı. Ajanların çoğu, İngiltere ve İsveç'te özel olarak eğitilen; Polonyalı, Estonyalı, Leton ve Litvanyalı sürgünlerden oluşuyordu. Bu ajanlar sızdıkları ülkelerde, Lanetli askerler ya da Orman Kardeşleri gibi Sovyet karşıtı gruplarla bağlantı kuruyorlardı. Operasyonun deniz ayağı Royal Navy ve Alman Mayın Tarama Yönetimi'ne bağlı askerlerdi. Amerikan destekli Gehlen Organizasyonu da Doğu Avrupa'dan ajan teminine dahil oldu. KGB bu casusluk ağına sızdı; ajanların çoğunu yakalayarak veya taraf değiştirmelerini sağlayarak, operasyonu çökertti.

<span class="mw-page-title-main">Finlandiya Savaşı</span> 1808-1809a kadar süren Rus İsveç Savaşı

Finlandiya Savaşı, 1808-1809 yılları arasında İsveç ve Rus İmparatorluğu arasında gerçekleşen bir savaştır. Savaşın sonucu olarak Finlandiya İsveç'ten ayrılarak Rus İmparatorluğu'na bağlı özerk bir grandüklük haline geldi. Diğer önemli etkiler ise 1809 İsveç Devrimi'nin patlak vermesi ve buna bağlı olarak İsveç parlamentosunun yeni bir anayasayı kabul etmesi ile 1818'de yeni İsveç kraliyet ailesi olan Bernadotte Hanedanı'nın kurulmasıydı.

İsveç’te turizm, 2011’de ülke ekonomisinin % 2,9’unda İsveç ekonomisinin nispeten küçük bir bölümünü oluşturmuştur; Bu sırada, turizm 264 milyar İsveç Kronu getirdi, bunun 98,8 milyarı İsveç'te yabancı ziyaretçi harcamasıydı. İsveç'te hane halkı gelirinin % 7,1'i yurt içi turizm harcanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dalga yalama zonu</span> Çalkantılı su tabakası

Çalkantı, gelen bir dalga kırıldıktan sonra sahilde yıkanan çalkantılı bir su tabakasıdır. Çalkalama hareketi, plaj malzemelerini sahilden aşağı ve yukarı hareket ettirerek kıyı boyunca tortu değişimine neden olabilir. Çalkalama hareketinin zaman ölçeği, plaj türüne bağlı olarak saniyelerle dakikalar arasında değişir. Genelde daha düz plajlarda daha fazla çalkantı meydana gelir. Çalkalama hareketi, morfolojik özelliklerin oluşumunda ve çalkalama alanındaki değişimlerde birincil rolü oynar. Çalkantı hareketi, daha geniş kıyı morfodinamiğindeki anlık süreçlerden biri olarak da önemli bir rol oynamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İsveç-Rusya ilişkileri</span>

İsveç-Rusya ilişkileri 10. yüzyıla kadar uzanır; İsveçli Vikingler Varegler olarak adlandırıldıkları zaman yeni devletler kurdukları bölge daha sonra Rusya, Ukrayna ve Beyaz Rusya'ya dönüştü.

<span class="mw-page-title-main">1677 Køge Körfezi Savaşı</span>

Køge Körfezi Savaşı, Danimarka-Norveç ve İsveç İmparatorluğu arasında, Skåne Savaşı sırasında 1-2 Temmuz 1677 tarihinde Køge körfezinde gerçekleşen bir deniz savaşıydı. Savaş, amiral Niels Juel için büyük bir başarıydı ve Danimarka deniz tarihindeki en büyük deniz zaferi olarak kabul ediliyor.

Bu liste Avrupa kıtasının iç denizlerinde ve sınırı olan okyanuslarda yer alan adaları göstermektedir.