İçeriğe atla

Baltık-Fin halkları

Baltık-Fin halkları
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Finler6.2-7 milyon
Estonlar1.1 milyon
Kareller75,000
Vepsler6,000
İngriler1,000
Livonlar200
Votlar100
Diller
Din
Çoğunlukla Hristiyanlık[1]

Baltık-Fin halkları, başta Finler, Estonlar, Kareller, Vepsler, İngriler, Votlar ve Livonlar olmak üzere Kuzeydoğu Avrupa'da Baltık-Fin dillerini konuşan Baltık Denizi çevresinde yaşayan halklardır.[2]

Finler ve Estonlar, Baltık-Fin halklarının büyük bir kısmını oluşturmakta olup iki bağımsız ulus devleti olan Finlandiya ve Estonya'da yaşamaktadırlar. Baltık-Fin halkları, komşu ülkeler olan İsveç, Norveç ve Rusya'da önemli azınlık gruplarından biridir.

Kaynakça

  1. ^ "Population". Statistics Finland. 18 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2017. 
  2. ^ Niskanen, Markku (2002). "The Origin of the Baltic-Finns" (PDF). The Mankind Quarterly. 2 Ekim 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Estonya</span> Kuzey Avrupada bir ülke

Estonya ya da resmî adıyla Estonya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'da bulunan bir Baltık devletidir. Kuzeyinde Finlandiya Körfezi ve Finlandiya, güneyinde Letonya, batısında Baltık Denizi ve İsveç, doğusunda Peipus Gölü ve Rusya bulunmaktadır. Başkenti ve en büyük şehri Tallinn'dir. Estonya toprakları anakara ve Baltık Denizi'ndeki 2.222 adadan oluşur. Nemli karasal iklim görülür. Ülke nüfusunun büyük çoğunluğunu bir Fin halkı olan Estonlar oluşturmaktadır. Ülkenin resmî dili, Finceden sonra dünyanın en çok konuşulan ikinci Baltık-Fin dili olan Estoncadır. Yapılan araştırmalara göre Estonya, Avrupa'nın; komşusu Finlandiya'dan sonra en temiz ikinci ülkesi, yaşam kalitesi en yüksek dokuzuncu ülkesi, en güvenli beşinci ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Finlandiya</span> Kuzey Avrupa ya da diğer adıyla İskandinavya yarım adasında yer alan devlet, ülke

Finlandiya, resmî adıyla Finlandiya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'daki bir İskandinav ülkesi. Doğuda Rusya, kuzeyde Norveç ve batıda İsveç'le komşudur. Batıda Botniya ve güneyde Finlandiya körfezlerine kıyısı vardır. Yüz ölçümü 338.455 km² ve nüfusu 5,5 milyondur. Helsinki ülkenin başkenti ve en büyük şehridir. Finlerin ana dili olan Fince, yeryüzündeki az sayıda Baltık-Fin dilinden biridir. Finlandiya'nın iklim özellikleri enleme göre değişkenlik gösterir: Güneyde nemli karasal iklim, kuzeyde kutup altı iklimi görülür. Ülke genel olarak tayga biyomuna dahildir. Ayrıca Finlandiya'da 180 binden fazla göl bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Letonya</span> Kuzey Avrupada yer alan bir ülke

Letonya ya da resmî adıyla Letonya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'da yer alan bir ülkedir. Kara sınırlarını kuzeyde Estonya, güneyde Litvanya; doğuda ise Rusya ve Belarus ile paylaşmaktadır. Aynı zamanda Letonya, İsveç ile denizden sınırdaştır. Letonya'nın en büyük şehri ve başkenti Riga'dır. 1 Mayıs 2004'ten beri Avrupa Birliği üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Helsinki</span> Finlandiyanın başkenti

Helsinki, Finlandiya'nın başkenti ve en büyük şehridir. Şehir, Finlandiya'nın güneyinde Finlandiya Körfezi'nin kıyısında yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2016 yılı itibari ile 642.045 olup metropol alanının nüfusu ise 1.47 milyondur.

<span class="mw-page-title-main">Turancılık</span> Ural-Altay kökenli halkları birleştirmeyi hedefleyen pan-milliyetçi

Turancılık veya Pan-Turanizm, tüm Ural-Altay kavimlerinin birliğini savunan siyasi görüş. İlk olarak Macarlar, Finler, Estonlar ve Rusya içindeki Fin-Ugor kavimleri ile beraber Tunguzlar, Moğollar ve Türklerin bir araya getirilmesi olarak ortaya çıkmıştır. Türkçü ve Turancı olan Ziya Gökalp, Türkçülüğün Esasları isimli eserinde Turancılığın; Macarları, Moğolları, Tunguzları, Finuvaları içine alan bir kavimler karması olmadığı görüşünü belirterek Turancılığı Türk halkları ile sınırlandırmış ve Türkçülük ile aynı anlamda kullanmıştır. Turancılık bugünkü Türkî devletlerde bu şekilde benimsense de esas olarak Fin tarihçi Matthias Alexander Castrén tarafından Ural-Altay kavimlerinin birliğini sağlamak amaçlı ortaya atılmış bir görüştür.

<span class="mw-page-title-main">Estonlar</span> Estonyada çoğunluğu oluşturan Ural halkı

Eston, Estonya'nın çoğunluğunu oluşturan ve ülkenin resmi dili olan Estoncayı konuşan etnik gruba verilen isimdir. Estonlar, binlerce yıl önce Uralların ötesinden bulundukları bölgeye göç etmişlerdir. Konuştukları dil Ural Dil Ailesi'nin Fin-Ugor dilleri grubundandır. Finler ve Macarlarla tarihi yakınlıkları vardır. Estonya sözcüğünün bölgenin Baltık denizinin doğusu olması nedeniyle doğuda yaşayanlar manasında Eastern'den türediği söylenir. 600 yıl önce Baltık Denizi kıyısındaki limanları geliştirmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Karelce</span>

Karelce, başta Rusya'nın Karelya Cumhuriyeti'nde konuşulan bir Baltık-Fin dilidir. Dilsel olarak Finceye çok yakındır. Hatta Estoncadan bile daha çok yakındır. Öyle ki, iki dilden birini bilen diğerini anlayabilir. Fin Karelyası'nda konuşulan ağızlar Fincenin lehçeleri olarak kabul edilir. Karelcenin standart bir yazı dili olmayıp her yazar kendi dialekti ile yazmaktadır. Karelcenin, Genel Karelce, Olonets Karelcesi ve Ludikçe olmak üzere üç ana dialekti bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Finlandiya tarihi</span>

Finlandiya tarihi günümüzde Finlandiya Cumhuriyeti'nin sınırları içinde kalan bölgelerin tarih öncesi zamanlardan günümüze kadar süregelen tarihidir.

Estonya tarihi, bugünkü Estonya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Baltık-Fin dilleri</span>

Baltık-Fin dilleri veya Fin dilleri, Baltık Denizi ve çevresinde yedi milyondan fazla insan tarafından konuşulan, Ural dillerine mensup bir dil topluluğudur.

Finler, Finlandiya'da yaşayan yerli halkın etnik kökenidir.

Fin mitolojisi, kökenini bugün Fin halkının çok az bir kısmının inandığı Fin paganizminden alır. Kendileri gibi bir Fin-Ugor kavmi olan Estonlar ile komşuları, Hint-Avrupalı Balt ve İskandinav halklarının mitolojileriyle de pek çok ortak temayı paylaşır. Hatta kimi mitler gene bir Fin-Ugor halkı olan komşuları Laponlardan direkt alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Heimosodat</span> Fin topraklarında iki savaş arası dönem çatışmaları

Heimosodat aralarında Fin akrabalığı olan halkarın bağımsız ve büyük bir Finlandiya kurmak için yaptıkları savaşları anlatan bir terimdir. Genellikle Rusya'da ya da Rusya sınırlarındaki diğer baltık Fin halklarının yaşadığı bölgelerdeki çatışmaları ifade eder. 1918-1922 yılları arasında bu harplere katılan yaklaşık 9000 Finlandiya gönüllüsü ya ilgili Fin halklarının yaşadığı alanları kontrol etmeye ya da bağımsızlık kazanmalarına yardımcı olmak için muharebelere katılmıştır. Gönüllü askerlerin çoğu Büyük Finlandiya fikrinden esinlenmiştir. Çatışmaların bir kısmı Finlandiya'dan gelen saldırılardır ve bazıları da gönüllülerin ya bağımsızlık mücadelesinde halka yardım etmeyi ya da bölgeyi Finlandiya'ya katmayı amaçlayan yerel ayaklanmalardı.

Vepsler, Rusya'nın kuzeybatısında Onega Gölü'nün güneyinde yaşayan bir Baltık-Fin halkıdır. Toplam nüfusları 6,000 civarındadır.

<span class="mw-page-title-main">Kvenler</span>

Kvenler,, Norveç'te 18. ve 19. yüzyıllarda Finlandiya ve İsveç'in kuzey bölgelerinden Kuzey Norveç'e göç eden Fin köylü ve balıkçıların soyundan gelen bir azınlıktır. Baltık-Fin halklarından biridir. Norveç tarafından 1996'da resmî olarak azınlık statüsü verilmiştir. 2005 yılında da Kvence Norveç'in azınlık dili olarak kabul edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Vepsçe</span>

Vepsçe, Vepsler tarafından konuşulan bir Baltık-Fin dilidir. Fince ve Karelceye yakın olup toplamda 6000 civarı kişi tarafından konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Elias Lönnrot</span> Finli yazar, filolog ve doktor (1802-1884)

Elias Lönnrot, Fin doktor, filolog ve şair. Lönnrot, en çok Finlandiya, Karelya, Kola Yarımadası ve Baltıklar'da gerçekleştirilen çeşitli keşif gezileri sırasında Fin sözlü geleneklerinden toplanan kısa halk şarkıları ve şiirlerinden Finlandiya'nın ulusal destanı Kalevala'yı derlemesiyle bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Letonya kültürü</span>

Letonya kültürü, geleneksel Letonya ve Livonya mirasını ülkenin çeşitli tarihi mirasının etkileriyle birleştirir.

<span class="mw-page-title-main">Alegría (şekerleme)</span>

Alegría, Amaranthus tohumundan yapılan, bal veya şeker ile tatlandırılan bir Meksika şekeridir. Temel olarak Meksiko'nun Santiago Tulyehualco ilçesinde üretilen şeker, 16. yüzyıldan beri "alegría" olarak biliniyor. Eylül 2016'da resmi olarak ''Patrimonio Cultural Intangible de la Ciudad de México'' ilan edildi.

<span class="mw-page-title-main">Çud</span>

Çud, günümüzde Estonya, Karelya ve kuzeybatı Rusya olan topraklarda yaşayan Baltık-Fin halkları için erken Doğu Slav kaynaklarında kullanılan bir terimdir. Terim, aynı zamanda diğer Fin-Ugor halklarını tanımlamak için de kullanılmıştır.