İçeriğe atla

Balgat Katliamı

Koordinatlar: 39°55′28″N 32°53′08″E / 39.9244°K 32.8856°D / 39.9244; 32.8856
Balgat Katliamı
12 Eylül Darbesi'ne giden süreç, Türkiye'de sağ-sol çatışması
BölgeBalgat, Çankaya, Ankara, Türkiye
Koordinatlar39°55′28″N 32°53′08″E / 39.9244°K 32.8856°D / 39.9244; 32.8856
Tarih10 Ağustos 1978 (46 yıl önce) (1978-08-10)
HedefSolcu siviller
Ölü5
Yaralı14
İşleyenlerMustafa Pehlivanoğlu ve İsa Armağan

Balgat Katliamı, 10 Ağustos 1978'de Ankara'nın Balgat semtinde genellikle sol görüşlü kişilerin gittiği dört kahvehaneye Mustafa Pehlivanoğlu ve diğer Ülkücüler tarafından bir otomobilden otomatik silahlarla yaylım ateşi açılması sonucu 5 kişinin öldüğü saldırı. Katliamın faillerinden Mustafa Pehlivanoğlu, 12 Eylül Darbesi'nden sonra idam edildi.

Katliam

10 Ağustos 1978'de Ankara Balgat'ta saat 21.00'den sonra, çoğunlukla solcu kişilerin gittiği dört kahvehaneye çalıntı bir otomobilden otomatik silahlarla yaylım ateşi açıldı. 4 kişi öldü, 2'si ağır olmak üzere 11 kişi yaralandı.[1] Ağır yaralananlardan birinin sonradan ölmesiyle ölü sayısı 5 oldu. Ölenlerden gasbedilen arabanın 27 yaşındaki şoförü Hayrettin Devecioğlu'nun herhangi bir siyasi eğiliminin bulunmadığı, evli ve bir çocuk sahibi olduğu, karısının 6 aylık hamile olduğu belirtildi.[2]

Yakalama ve yargılama

Saldırının hemen ardından Ankara Valisi Tekin Alp; kahvelere ateş açan 5 militanın ülkücü Komando olduğunu, bunlardan Mustafa Pehlivanoğlu'nun kimliğinin saptandığını açıkladı.[3] Bıçakla yaralamadan sanık Mustafa Pehlivanoğlu ile silah tehdidi ve silah teşhirinden sabıkalı Haydar Şahin adlı militanların kahvehaneye ateş açan saldırganlardan oldukları saptandı.[4] Haydar Şahin olaydan bir süre sonra ölü bulundu. Diğer militanların da kimliklerinin saptanması sonucu güvenlik güçleri militanları aramaya başladı. 4 militan Ekim 1978'de yakalandı.[5] Katliamla ilgili soruşturmayı yürüten Savcı, hazırladığı iddianamede sanıklar hakkında, "birlikte birden çok kişiyi öldürmek ve öldürmeye kalkışmak" suçundan idam istedi.[6] Dava Aralık 1978'de başladı.[7] 18 Ekim 1979'da Mustafa Pehlivanoğlu ve İsa Armağan idam cezasına çarptırıldı.[8] Askerî Yargıtay 16 Temmuz 1980'de idamları onayladı.[9] Pehlivanoğlu ve Armağan, 27 Temmuz 1980'de Mamak Cezaevi'nden kaçırıldı.[10] Pehlivanoğlu 16 Ağustos 1980'de yakalandı.[11]

İdam

12 Eylül Darbesi'nden sonra yönetime gelen Kenan Evren başkanlığındaki Millî Güvenlik Konseyi, 6 Ekim 1980'de Mustafa Pehlivanoğlu'nun idamını onayladı. Pehlivanoğlu 7 Ekim 1980'de idam edildi.[12]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Cumhuriyet Gazetesi, 11 Ağustos 1978: Ankara'da 4 kahve tarandı, 4 kişi öldü, 11 yaralı var". 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "12 Ağustos 1978 tarihli Milliyet gazetesi, Sayfa 9: Balgat'ta kahve tarayan 3 kişinin kimliği saptandı". 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2023. 
  3. ^ "11 Ağustos 1978 tarihli Milliyet gazetesi, Sayfa 9: ANKARA'DA 3 KAHVE..." 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2023. 
  4. ^ "Cumhuriyet Gazetesi, 12 Ağustos 1978: Balgat Katliamı'nın Sanıkları Saptandı". 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "12 Ekim 1978 tarihli Milliyet gazetesi, Sayfa 8: Balgat katliamının 4 sanığı yakalandı, 3 sanık aranıyor". 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2023. 
  6. ^ "3 Kasım 1978 tarihli Milliyet gazetesi, Sayfa 14: Balgat katliamında savcı idam istedi". 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2023. 
  7. ^ "19 Aralık 1978 tarihli Milliyet gazetesi, Sayfa 9: BALGAT KATLİAMI DAVASI BAŞLADI". 12 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2023. 
  8. ^ "19 Ekim 1979 tarihli Milliyet gazetesi: BALGAT KATLİAMI SANIKLARINDAN 2'SİNE ÖLÜM CEZASI VERİLDİ". 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2023. 
  9. ^ "17 Temmuz 1980 tarihli Cumhuriyet gazetesi: Balgat katliamı sanıklarının idamı onaylandı". 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2023. 
  10. ^ "28 Temmuz 1980 tarihli Cumhuriyet gazetesi: Mamak'tan idama mahkum 2 sağcı kaçırıldı". 6 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2023. 
  11. ^ "19 Ağustos 1980 tarihli Milliyet gazetesi: İDAM MAHKÛMU PEHLİVANOĞLU YAKALANDI". 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2023. 
  12. ^ "8 Ekim 1980 tarihli Cumhuriyet gazetesi: 2 idam infaz edildi". 6 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sivas Katliamı</span> 1993te Türkiyede yaşanmış bir katliam

Sivas Katliamı, Sivas Olayları, Madımak Katliamı ya da Madımak Olayı, 2 Temmuz 1993 tarihinde Sivas'ta düzenlenen Pir Sultan Abdal Şenlikleri sırasında Madımak Oteli'nin radikal İslamcı bir grup tarafından yakılması ve çoğunluğu Alevi 33 yazar, ozan, düşünür ile 2 otel çalışanının yanarak ya da dumandan boğularak ölümü ile sonuçlanan olaylardır.

<span class="mw-page-title-main">12 Eylül Darbesi</span> Türkiyede siyasal şiddet ve istikrarsızlığa karşı yapılan askerî darbe

12 Eylül Darbesi veya 1980 İhtilali, resmî isimlendirmeleriyle 12 Eylül 1980 Harekâtı veya Bayrak Harekâtı, Türk Silahlı Kuvvetlerinin 12 Eylül 1980 günü emir komuta zinciri içinde gerçekleştirdiği askerî darbe. 27 Mayıs Darbesi ve 12 Mart Muhtırası'nın ardından Türkiye Cumhuriyeti tarihinde Silahlı Kuvvetlerin yönetime karşı gerçekleştirdiği üçüncü ve son başarılı açık müdahaledir.

<span class="mw-page-title-main">Erdal Eren</span> Türkiye Devrimci Komünist Partisi militanı

Erdal Eren, Halkın Kurtuluşu ve Türkiye Devrimci Komünist Partisi mensubu militan. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980-1984 arasında idam edilen 50 mahkûmdan biridir. 2 Şubat 1980 günü Piyade Er Zekeriya Önge'yi öldürdüğü iddiası ile yargılanıp 19 Mart 1980'de ölüm cezasına çarptırılmış, darbe sonrasında idam edilmiştir.

Mustafa Pehlivanoğlu, Türk Ülkücü militan. 10 Ağustos 1978'de dört kahvehaneyi otomatik silahla tarayıp 5 kişiyi öldürdüğü, 12 kişiyi yaraladığı iddia edilerek yargılandı ve 18 Ekim 1979'da idama mahkûm edildi. 12 Eylül Darbesi'nden sonra cezası infaz edildi. 1980-1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Doğan Öz</span> Savcı

Doğan Öz, Türk hukukçu. Sultandağı'nda doğan Öz, ölümünden önce Ankara'da Cumhuriyet Savcısı Yardımcısı olarak görev yapıyordu. Devletin içindeki Kontrgerilla yapılanmasını ve Türk derin devletini araştırırken, 24 Mart 1978 sabahı işe gitmek üzere evinden çıkıp arabasına bindiği sırada Ülkü Ocakları'nın bir parçası olan İbrahim Çiftçi tarafından öldürüldü. Öz'ün ölümünün gerçekleştiği koşullar ve suikastının kimler tarafından planlandığı, günümüzde bir tartışma konusu olmaya devam etmektedir.

Bahçelievler Katliamı, 8 Ekim 1978 günü Ankara'nın Bahçelievler mahallesinde Türkiye İşçi Partisi üyesi Latif Can, Efrahim Ezgin, Hürcan Gürses, Osman Nuri Uzunlar, Serdar Alten, Faruk Erzan ve Salih Gevence isimli gençlerin öldürüldüğü olaydır.

Necdet Adalı, Türk Marksist militan. 10 Temmuz 1977'de kahvehane basıp iki kişiyi öldürdü. Yargılandı ve 2 Ekim 1979'da idama mahkûm oldu. Cezası 12 Eylül Darbesi'nden sonra infaz edildi. 12 Eylül Askerî İdaresi tarafından idam edilen 15'i sol görüşlü 48 mahkûmdan biridir.

Piyangotepe Katliamı, 16 Mayıs 1979'da Ankara'nın İncirli Mahallesi'nde genellikle solcuların gittiği bir kahvehanenin sağ görüşlü militanlar tarafından basılarak 7 kişinin ölümü ve 2 kişinin yaralanmasıyla sonuçlanan katliam. Sanıklardan Ali Bülent Orkan, 12 Eylül Darbesi'nden sonra idam edildi.

Yavi Katliamı, 25 Ekim 1993'te Erzurum'un Çat ilçesine bağlı Yavi beldesinde PKK tarafından düzenlenen katliam.

Maraş Katliamı veya Maraş Olayları, 19 Aralık ile 26 Aralık 1978'de Kahramanmaraş'ta meydana gelen Aleviler'e, Kürtler'e ve solculara yönelik katliamdır. Yedi gün süren olaylar sırasında iddianameye göre 111 kişi öldürüldü. Aleviler'e ait 559 ev yakıldı, 290'a yakın iş yeri tahrip edildi. 23 yıl süren davalar sonunda 22 kişi idam, 7 kişi müebbet hapis, 321 kişi de 1-24 yıl arasında hapis cezası aldı. Katliamda önemli rol oynayan 68 kişiye ise ulaşılamadı. 12 Eylül Darbesi'ne sebep olan olaylardan biri olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Zekeriya Önge'nin öldürülmesi</span> Jandarma eri

Zekeriya Önge, Türk asker. 12 Eylül Darbesi öncesi askerliğini er olarak yaptığı Ankara'da 2 Şubat 1980 günü gerçekleştirilen bir eyleme müdahale ederken Halkın Kurtuluşu örgütü militanı Erdal Eren tarafından açılan ateş sonucu yaralanmasının ardından hastaneye kaldırılırken yolda ölmüştür. Kalaslar arasında gizlenen silahlı Erdal Eren, ellerini havaya kaldırarak teslim olmuş, yargılanmış ve 19 Mart 1980 tarihinde idama mahkûm edilmiştir. 12 Eylül Darbesi'nden sonra karar onaylanmış ve 19 yaşındaki Erdal Eren idam edilmiştir.

Türkiye'de sağ-sol çatışması, 1968 yılında başlayıp 12 Eylül 1980 Darbesi'ne kadar süren bir siyasal şiddet sürecidir. Sağcı ve solcuların mahalleleri kapatması, katliamlar, sokaklarda kim tarafından işlendiği bilinmeyen cinayetler ve bombalı saldırılar nedeniyle süreç bazı kesimler tarafından "örtülü iç savaş" ve "küçük çaplı iç savaş" olarak da adlandırılmaktadır.

Türkiye'de 12 Eylül 1980 Darbesi'ne giden süreç ; Türkiye'de siyasi, ekonomik, sosyal krizlerin yaşandığı ve 4.250'den fazla kişinin öldürüldüğü dönemdir. "Örtülü iç savaş" ve "küçük çaplı iç savaş" olarak da tanımlanmıştır.

Karageçit Köyü Katliamı, 8 Kasım 1984 tarihinde, Siirt'in Eruh ilçesine bağlı Karageçit köyüne PKK militanlarının saldırısı sonucu 5'i kadın 4'ü çocuk 9 Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı sivilin öldüğü ve PKK'nın ilk kitlesel sivil saldırısı olduğu iddia edilen bir katliamdır. Bu hadise, PKK'nın aynı köye gerçekleştirdiği üç saldırıdan ikincisidir.

Sığırlı Mezrası Baskını veya Sığırlı Mezrası Katliamı, 15 Aralık 1984 tarihinde, Siirt'in Pervari ilçesine bağlı Erkent köyünün Sığırlı mezrasında, PKK militanlarının saldırısı sonucu 3 Kürt asıllı Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı sivilin yaşamını yitirdiği ve PKK'nın aynı yıl 15 Ağustos 1984 PKK saldırılarını ve Karageçit Köyü Katliamı'nı gerçekleştiren militan grup içerisindekiler tarafından gerçekleştirildiği iddia edilen bir katliamdır. Bu hadise, PKK'nın 1985'e kadar aynı köye gerçekleştirdiği iki saldırıdan birincisidir.

Ali Aktaş (Ağtaş), Türk Marksist militan. 9 Haziran 1980 gecesi sağ görüşlü Sulhi Adsoy'u öldürme suçundan mahkûm olmuştur. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980-1984 arasında idam edilen 17'si sol görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Ahmet Kerse, Türk Ülkücü militan. 22 Mayıs 1979 günü sol görüşlü Battal Türkaslan'ı öldürdü. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Cengiz Baktemur, Türk ülkücü militan. 20 Şubat 1980'de Malatya Doğanşehir Cumhuriyet Halk Partisi Gençlik Kolları Başkanı Hasan Doğan'ı öldürdü. Yargılandı ve idam cezasına çarptırıldı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Ali Bülent Orkan, Piyangotepe Katliamı faillerinden Türk Ülkücü militan. 16 Mayıs 1979'da kahvehane basıp sol görüşlü 7 kişiyi öldürdü. Yargılandı ve ölüm cezasına çarptırıldı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Bu sayfada, 1980 yılında Türkiye'de görevdeki siyasi kurumlar ve kişiler, yaşanan olaylar, doğan ve ölen kişiler yer alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.