Yüksek hızlı demiryolu (YHD), kendine özgü ray sistemi ve bu sisteme entegre özel raylı taşıtları ile geleneksel demiryolu trafiğinden önemli ölçüde daha hızlı ulaşıma imkân tanıyan demiryolu taşımacılığı türüdür. Dünya çapında bir tek geçerli standart tanım bulunmamakla birlikte, 250 kilometre/saat (160 mph) ve üstü hıza uygun yeni demiryolu hatları ve 200 kilometre/saat (120 mph) ve üstü hıza uygun geliştirilmiş mevcut demiryolu hatları yaygın olarak yüksek hızlı demiryolu olarak kabul edilir.
Tren, raylar üzerinde bir ya da birkaç lokomotif tarafından çekilen veya itilen vagonlardan oluşan ulaşım aracı. Tren kelimesi Türkçe ve diğer dillere Latince trahereden (çekmek) türeyen eski Fransızca trahinerden gelmiştir.
Bir yerden bir yere madeni bir yol üzerinde, mekanik bir güçle hareket ettirilen araçlar içinde, insan ve eşya taşımasını temin eden tesislerin hepsine birden demiryolu denir.
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD), Türkiye'deki demiryolu ulaşımının altyapısını geliştiren, düzenleyen ve kontrol eden resmî kurumdur.
Bakü - Tiflis - Kars demiryolu ya da Bakü - Tiflis - Ahılkelek - Kars demiryolu, kısaca BTK ya da BTAK, Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye'yi doğrudan birbirine bağlayan bölgesel demiryolu hattıdır. Hat, "Demir İpek Yolu" olarak da adlandırılmaktadır.
Demiryolu hat açıklığı, bir demiryolu hattını oluşturan yük taşıyan iki tren rayı arasındaki mesafeyi tanımlar. Dünyadaki demiryolu hatlarının %60'ı standart hat açıklığı olarak 1.435 mm mesafeyi kullanır. Farklı mesafelerdeki hat açıklıkları geniş veya dar olarak adlandırılır. İki farklı hat açıklığına sahip hatların buluştuğu yerlerde hat kesintiye uğrar. Bu yüzden bazı geçiş bölgelerinde farklı hat genişlikleri arasında kolayca geçiş yapılabilmesi için çok sayıda hat içeren kısımlar inşa edilmiştir. Hat açıklığı olmayan tek demiryolu türü monoray olarak adlandırılan hat yapısıdır. Bazı hafif yük taşıyan elektrikli demiryolu hatlarında üçüncü veya dördüncü hat bulunabilmektedir. Esas hattın dışında yer alan bu hat elektrik şebekesinin beslenmesi amacıyla kullanılır.
Eskişehir Garı, Eskişehir'in Tepebaşı ilçesi Hoşnudiye Mahallesi'nde yer alan TCDD'ye ait hemzemin ana tren istasyonudur.
Arifiye Garı ya da Arifiye Tren İstasyonu, Sakarya'nın Arifiye ilçesi Arifbey Mahllesi'nde yer alan TCDD'ye ait tren istasyonudur.
Çin'de ulaşım, son yıllarda büyük bir büyüme ve genişleme yaşamıştır. Havaalanları, yollar ve demiryolu inşaatı, Çin'deki önde gelen iş kaynaklarındandır.
Konya Garı, Konya'nın Meram ilçesi Konevi Mahallesi'nde Ferit Paşa Caddesi üzerinde yer alan TCDD'ye ait hemzemin ana tren istasyonudur.
Japonya'da demiryolu ulaşımı, özellikle büyük şehirler arasındaki toplu ve yüksek hızlı seyahatler ile metropolitan bölgelerinde düzenli yolcu taşımacılığındaki önemli ulaşım yollarından biridir. Özelleştirilen ağlar oldukça verimli ve son derece hızlı bir şekilde çalışmaktadır.
Demiryolu hattı, raylar, bağlantı elemanları, traversler ve balast ile alttaki alt kattan oluşan bir yapıdır. Demiryolu hattı, raylı taşıtların tekerlekleri üzerinde dönebilecekleri güvenilir bir yüzey sağlayarak hareket etmesini sağlar. Elektrikli trenlerin veya elektrikli tramvayların geçtiği şeritler, üstten elektrik güç hattı veya ilave elektrikli ray gibi bir elektrifikasyon sistemi ile donatılmıştır.
Bernina demiryolu, Rhaetian Demiryolu'nun (RhB) bir parçasını oluşturan tek parça 1000 mm hat açıklığıana sahip demiryolu hattıdır. İsviçre'nin Graubünden Kantonu'ndaki Saint-Moritz kaplıca beldesini Bernina Geçidi üzerinden İtalya'nın Sondrio ilinde bulunan Tirano kasabasına bağlar. Deniz seviyesinden 2.253 metreye (7,392 ft) ulaşan yüksekliği ile Avrupa'daki en yüksek demiryolu geçişi ve İsviçre'nin en yüksek üçüncü demiryoludur. Ayrıca, %7'ye varan eğimi ile dünyadaki en dik demiryolu hattıdır.
Tramvay-tren, tramvayların hem kentsel bir tramvay ağını, hem de geleneksel trenlerin kullandığı demiryolu hatlarında hareket eden bir hafif raylı toplu taşıma sistemidir. Sistem, bir tramvayın esnekliğini ve ulaşılabilirliğini bir trenin yüksek hızıyla birleştirerek, ana demiryolu istasyonları ile bir şehir merkezi arasındaki mesafede köprü kurmaktadır.
TCDD Taşımacılık A.Ş., Türkiye'de demiryolu taşımacılığı hizmeti veren bir kamu şirketidir.
Derince Tren İstasyonu, Kocaeli'nin Derince ilçesinde bulunan tren istasyonudur. İstasyon, Deniz Mahallesi'nde yer almakta olup Adapazarı - Gebze Bölgesel Trenleri'ne hizmet vermektedir.
TCDD Taşımacılık Yük Taşımacılığı, TCDD'ye ait demiryolu hatları üzerinde TCDD Taşımacılık tarafından yürütülen Yük Taşımacılığı Hizmetidir.
Afyonkarahisar Şehir Garı, eskiden Afyonkarahisar Garı ya da halk arasındaki adıyla İzmir İstasyonu, Afyonkarahisar'ın il merkezi Selçuklu Mahallesi'nde yer alan TCDD'ye ait eski hemzemin ana tren istasyonudur.
Yüksek standartlı demiryolu,, yüksek performanslı demiryolu, yarı yüksek hızlı demiryolu veya orta hızlı demiryolu, konvansiyonel demiryolundan daha yüksek hız ve standartlara sahip olan ancak yüksek hızlı demiryolu olarak adlandırılacak kadar yüksek hız ve standartlara sahip olmayan şehirlerarası yolcu demiryolu hizmetlerini tanımlamak için kullanılan bir jargondur. Terim aynı zamanda planlamacılar tarafından, yüksek hızlı demiryolu ağlarını oluşturmak veya genişletmek için daha büyük çabalara alternatif olarak tren hızlarını artırmak ve seyahat süresini azaltmak için artan demiryolu iyileştirmelerini tanımlamak için kullanılır. Bazı ülkeler bunun yerine orta hızlı tren veya yarı yüksek hızlı tren terimini kullanır.
TCDD Teknik Mühendislik ve Müşavirlik A.Ş., Türkiye'de demiryolu altyapı, üstyapı projelendirme, bakım ve onarım hizmeti veren bir kamu şirketidir.
