İçeriğe atla

Balangoda İnsanı

Balangoda İnsanı ya da Balangoda Adamı, Sri Lanka'nın Geç Kuvaterner dönemine ait homininleri ifade eder.[1] Terim başlangıçta adanın Mezolitik 'Balangoda Kültüründen' sorumlu olan Balangoda yakınlarındaki alanlardaki anatomik olarak modern Homo sapiens'e atıfta bulunmak için ortaya atıldı.[2] Balangoda İnsanı'nın mağaralardaki ve diğer yerlerdeki arkeolojik serilerden elde edilen en eski kanıtı, 38.000 GÖ'ye[3] ve bulunan iskelet kalıntılarında 30.000 GÖ'ye kadar uzanmaktadır; bu, aynı zamanda Güney Asya'daki anatomik olarak modern insanların güvenilir bir şekilde ortaya çıkarılmış en erken tarihli kaydıdır.[4][5][6] İskelet parçalarının yanında keşfedilen kültürel kalıntılar arasında 28.500 GÖ'ye tarihlenen geometrik mikrolitler yer almaktadır ve bunlar Afrika'daki bazı alanlarla birlikte bu tür taş aletlerin en eski kaydını temsil etmektedir.

Balangoda İnsanı'nın kalın kafatasları, göze çarpan göz üstü çıkıntıları, çökük burunları, ağır çeneleri, kısa boyunları ve dikkat çekici derecede büyük dişleri olduğu tahmin edilmektedir.[1][7] Farklı dönemlerde yerleşim görmüş mağara alanlarından çıkarılan iskelet parçalarının metrik ve morfometrik özellikleri, yaklaşık 16.000 yıllık bir zaman çerçevesinde nadir bir biyolojik afinite ve günümüz Vedda yerlileri için kısmi bir biyolojik süreklilik olasılığı olduğunu göstermiştir.[8]

Genel bakış

Homo Sapiens'in Sri Lanka'da ortaya çıkışı 125.000 yıl önceye dayanır. İnsan yerleşimlerinin kanıtı ise yaklaşık 34.000 yıl önce gibi daha yakın bir tarihe denk geliyor. Bununla ilgili veriler, ovadaki nemli bölgedeki mağara kazılarından gelmektedir. Anotomik olarak bu modern prehistorik insanlar, Balangoda kültürleri olarak adlandırılan kültüre aitti.

Mezolitik insanın adadaki varlığına dair elimizde kalan kanıt, birkaç kuvars ve kemik alettir. Balangoda kültürlerinin taş işleme teknolojisi protohistorik zamanlara kadar devam ediyor gibi görünüyor. Balangoda kültürlerinin, Mezolitik dönemde, ada çapında yayılım gösterdiği görülmekte. Muhtemelen, Neolitik dönemde ilkel tarım bilgisi bulunmakta. Açık ki, Balangoda Adamı – Mağara Adamı – nasıl ateş yakılacağını bilmekte idi. Bununla birlikte, yiyecek kalıntıları arasında kalsine edilmiş kemiklerin azlığı, etin genellikle çiğ yendiğini ve yamyamlığın olduğuna dair bir işaret.

Fiziksel özellikler bakımından, ağırlıklı olarak Australoid ve Neanderthaloid arasında bir türdü. Sri Lanka'nın Vedda yerlileri, bugün hâlâ adada yaşayan etnik gruplar arasından Balangoda Adamına fiziksel olarak en yakın olanlardır. Mezolitik Balangoda kültüründen, Erken Demir Çağı'na geçiş Sri Lanka'da pek iyi belgelenememiştir. Demir Çağı'nın Sri Lanka'da en erken tezahürünün MÖ 1000–800 civarında olduğuna inanılır. Erken Demir Çağı ile birlikte sığır, at, çeltik ekimi ve çanak çömlekler ortaya çıktı. Demir teknolojisi adada daha fazla insanın yaşamasına büyük ölçüde katkı sağladı. Ekvator yağmur ormanlarını temizlemek artık daha kolay olmuştu.[9]

Özellikler

Balangoda Adamını boyu, erkekler için 174 cm ve kadınlar için 166 cm civarıydı. Balangoda Adamının kemikleri sağlamdır, kalın kafatası kemikleri, basık geniş burunları, ağır çeneleri ve kısa boyunları vardır. Dişleri belirgin şekilde büyüktür. Bu özellikler, Veddalar ve bazı Sinhalese grupları arasında çeşitli değişmelere uğrayarak hayatta kalmıştır.

Yıllık yiyecek arama döngüsünde bir yerden bir yere hareket ediyor olmaları muhtemeldir. Mağaralardan ve Bellanbandi Palassa'dan elde edilen iyi korunmuş kanıtlar, çok çeşitli besin bitkilerinin ve hayvanların tüketildiğini göstermektedir. Bulgular; fillerden yılanlara, farelerden salyangozlara ve küçük balıklara kadar akla gelebilecek her tür hayvanın yendiğini öne sürüyor.[10]

Tarih öncesi mağaraların ve yerlerin listesi

Kaynakça

  1. ^ a b Deraniyagala (1996). "Pre- and Protohistoric settlement in Sri Lanka". Congress of the International Union for Prehistoric and Protohistoric Sciences. 5 (16): 277-285. 
  2. ^ Deraniyagala, P. E. P. (1963). "Prehistoric Archaeology in Ceylon". Asian Perspectives. 7: 189-192. 
  3. ^ Premathilake, Rathnasiri (2012). "Human used upper montane ecosystem in the Horton Plains, central Sri Lanka – a link to Lateglacial and early Holocene climate and environmental changes". Quaternary Science Reviews. 50: 23-42. doi:10.1016/j.quascirev.2012.07.002. 
  4. ^ Kourampas (2009). "Rockshelter sedimentation in a dynamic tropical landscape: Late Pleistocene-Early Holocene archaeological deposits in Kitulgala Beli-lena, southwestern Sri Lanka". Geoarchaeology. Wiley Subscription Services, Inc. 24 (6): 677-714. doi:10.1002/gea.20287. 
  5. ^ Kennedy, Kenneth A. R. (1989). "Fossil remains of 28,000-year-old hominids from Sri Lanka". Current Anthropology. 30 (3): 394-399. doi:10.1086/203757. 
  6. ^ Kennedy, Kenneth A. R. (1987). "Upper Pleistocene Fossil Hominids From Sri Lanka". American Journal of Physical Anthropology. 72 (4): 441-461. doi:10.1002/ajpa.1330720405. PMID 3111269. 
  7. ^ The prehistory of Sri Lanka: an ecological perspective. Department of Archaeological Survey, Government of Sri Lanka. 1992. 
  8. ^ Connections and complexity: New approaches to the archaeology of South Asia. 2013. ss. 35-44. 
  9. ^ K. M. De Silva (1981). A History of Sri Lanka (İngilizce). unknown library. University of California Press. ss. 6-7. 
  10. ^ "Early Man and the Rise of Civilisation in Sri Lanka: The Archaeological Evidence". vedda.org. 22 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Tarih öncesi veya Prehistorya, insanlığın yazının bulunmasından önceki dönemidir.

<span class="mw-page-title-main">Eski Taş Çağı</span> çağlar

Kaba Taş Devri, Yontma Taş Devri veya bilimsel adıyla Paleolitik Çağ olarak tanımlanan Eski Taş Çağı günümüzden yaklaşık 2 milyon yıl önce başlamış ve 12.000 yıl önce son bulmuştur. Ancak verilen bu tarihlerin dünya geneli içinde geçerli olduğunu ve yerel olarak değişmeye açık bulunduğunu da belirtmek gerekir. İnsanlık tarihinin %99'u gibi çok büyük bir bölümünü kapsayan bu çağ, aynı zamanda ilk insan atalarının ortaya çıkışı ve ilk aletlerin üretimi yoluyla insanın kavrama yeteneği ve temsil etmesiyle de söz konusu tarihin gelişimi içinde çok önemli bir yer tutmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Neandertal</span> Avrasyada yaşamış ve soyu tükenmiş insan türü veya alt türü

Neandertal ya da Neandertal insanı, günümüzden yaklaşık 250 bin ila 40 bin yıl önce yaşamış insan türüdür. İkili adlandırmada ismi "Homo neanderthalensis"dir. Fosilleri muhafaza etmeye müsait kireç taşı mağaralarda yaşadıkları için haklarında en fazla bilgi sahibi olunan ve bunun bir sonucu olarak modern kültürde tipik "mağara adamı" kalıbını yaratan tarih öncesi insan türüdür.

<i>Homo floresiensis</i> Floresli cüce insan

Homo floresiensis ya da Flores insanı Pleyistosen'de Flores Adası'nda yaşamış bir arkaik insan türüdür. Bu türe ait ilk fosillerin 2003 yılında keşfedilmesi ve çok az olması nedeniyle bu insanlar hakkındaki bilgiler oldukça azdır. İlk aşamada bu insanların kretenizm hastalığına sahip olan bir Homo sapiens alt türü olduğu düşünülse de Homo erectus'un küçülmüş bir versiyonu olduğu da ortaya atılmıştır. Yeni incelemeler ışığında Homo floresiensis fosillerinin, Homo sapiens'lere ait olmadığı kesinleşmiştir.

<i>Homo sapiens idaltu</i> Etiyopyanın Üst Pleyistoseninden insan kafatası

Herto Adamı, Etiyopya'nın Afar Üçgeni'ndeki Bouri Formasyonunun Üst Herto Üyesinden 1997 yılında keşfedilen 160.000 ila 154.000 yıllık insan kalıntılarına atıfta bulunur. Herto Adamı'nın keşfi, 300 ila 100 bin yıl önce fosil kayıtlarında uzun bir boşluğa düştüğü için özellikle önemliydi ve 2003'teki tanımında en eski tarihli H. sapiens kalıntılarını temsil ediyordu. Orijinal açıklama belgesinde, bu 12 birey "anatomik olarak modern insan" şemsiyesinin hemen dışında yer alıyor olarak tanımlandı. Böylece, Herto Adamı gibi yeni bir alt türde sınıflandırıldı. Daha arkaik H. (s.?) rhodesiensis ve H. s. sapiens arasında bir geçiş formunu temsil ettiği varsayılır. Daha sonraki araştırmacılar bu sınıflandırmayı reddetmişlerdir. Ata ve soyundan gelen türlerin kesin bitiş morfolojisi ve başlangıç morfolojisi doğası gereği çözülemez olduğundan, özellikle bir kronotür tartışılırken, "türler" ve "alt türler"in belirsiz tanımları nedeniyle bu tür alt türlerin geçerliliğini haklı çıkarmak zordur.

<i>Homo rhodesiensis</i> soyu tükenmiş hominid türü

Homo rhodesiensis, Arthur Smith Woodward (1921) tarafından Zambiya Broken Hill'deki bir mağaradan çıkarılan bir Orta Taş Devri fosili olan Kabwe 1'i sınıflandırmak için önerilen tür adıdır. 2020'de kafatası 324.000 ila 274.000 yıl öncesine tarihlendirildi. Türe ait diğer benzer yaşlı örnekler de mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Orinyasiyen</span>

'Orinyasiyen' (Aurignacian), Üst Paleolitik dönem içinde önemli bir arkeolojik dönemi temsil eder. Bu dönem Erken Avrupa modern insanının (EEMH) ortaya çıkışıyla yakından ilişkilidir ve yaklaşık 43.000 ila 26.000 yıl öncesine kadar sürdüğü tahmin edilmektedir.

Dr. Paules Edward Pieris Deraniyagala, Sri Lankalı paleontolog, zoolog ve sanatçdır. Hindistan alt kıtasının faunası ve insan fosilleri üzerine uzmanlaştı. 1939-1963 yılları arasında Seylan Ulusal Müzesi'nin müdürü ve 1961-1964 yılları arasında Vidyodaya Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi'nin dekanı olarak görev yaptı. Prini Molamure ile evlendi. Oğlu Siran Upendra Deraniyagala da arkeoloji alanında uzmanlaşmış bir bilim insanıdır.

Batadombalena, Sri Lanka'daki Kolombo'dan 85 km uzaklıkta, Kolombo'dan iki saatlik bir sürüş mesafesinde bulunan, MÖ 8.000 yıllarına tarihlenen ve Balangoda İnsanına dair buluntuların elde edildiği bir arkeolojik alandır.

<span class="mw-page-title-main">Fa Hien Mağarası</span>

Fa Hien Mağarası, aynı zamanda Pahiyangala Mağarası, Sri Lanka'nın Batı Eyaleti, Kalutara ilçesinde yer alan bir mağaradır. Yerel bir efsaneye göre, adını geçmiş bir tarihte ikamet eden Budist keşiş Faxian'ın adından almıştır. Ancak bu efsaneyi destekleyecek arkeolojik veya tarihi kanıtlar bulunmamaktadır. Bununla birlikte, 1960'larda, 1980'lerde ve 2013'teki kazılar sırasında mağaranın çökeltilerinde Geç Pleistosene tarihlenen fosilleşmiş insan iskelet kalıntıları keşfedildiğinden, site arkeolojik öneme sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Güney Asya Taş Devri</span>

Güney Asya taş devri Paleolitik, Mezolitik ve Neolitik çağları kapsar. Modern İnsan'dan önce Homo Erectuslar varlık gösterdi. 75.000 yıl önce günümüzden ilk defa Homo Sapiensler geldi. Paleolitik çağ MÖ 2.500.000 - 250.000 yılları arasında yaşanmıştır. Neolitik çağ ise 10.800 - 3300 yılları arasında yaşanmıştır. 9000 yıl önce ise yerleşik hayata geçiş yapıldı.

<span class="mw-page-title-main">Sungir</span>

Sungir ; 1955'te Rusya'nın Vladimir Oblastı'nda yer alan Sungir deresi yakınlarında keşfedilen, bir mamut avcısı kültürüne ait 28 ila 32 bin yıllık bir arkeolojik sittir. Homo sapiens'in Avrasya'da yer alan en eski kayıtlarından biri olan gömü alanı; içindeki mezarlar ile, o dönemde yaşayan insanların DNA'larının gerektirdiğinin ve diğer Homo ve hayvan türlerinin davranışlarının çok ötesinde sosyopolitik kodlar geliştirdiğini kanıtlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Baço Kiro mağarası</span>

Baço Kiro mağarası, Bulgaristan'ın Direnova şehrinin 5 km (3,1 mi) batısında, Direnova Manastırı'na sadece 300 m (980 ft) uzaklıkta yer alan bir mağaradır. Andaka ve Direnova Nehri kanyonlarında yer almaktadır. 1890'da içine girilmiş ve ilk rekreasyonel ziyaretçiler mağaraya, Bulgar Ulusal Uyanış lideri, öğretmen ve devrimci Baço Kiro'nun onuruna yeniden adlandırılmadan iki yıl önce 1938'de girmiştir. Mağara, toplam uzunluğu 3.600 metre (11.800 ft) olan galeriler ve koridorlardan oluşan dört katlı bir labirenttir, mağaranın 700 metre (2.300 ft)'lik bölümü kamuya açıktır ve 1964'ten beri aydınlatılmaktadır. Mağaranın içinden akan bir yer altı nehri zamanla sayısız sarkıt ve dikit mağara oluşumları içeren büyük güzellikteki birçok galeriyi şekillendirdi. 1.200 metre (3.900 ft) uzunluğundaki uzun bölüm, bir dizi peri masalından ilham alınarak adlandırılmıştır. Oluşumlar art arda şu isimlerle anılmaktadır: Baço Kiro'nun Tahtı, Cüceler, Uyuyan Prenses, Taht Salonu, Kabul Salonu, Haidouti Buluşma Alanı, Çeşme ve Kurban Sunağı.

<span class="mw-page-title-main">Kůlna Mağarası</span>

Kůlna Mağarası Çek Cumhuriyeti'nde, Brno'nun 35 kilometre (22 mi) kuzeyinde yer alan bir mağaradır. Moravya Karstının bir parçasıdır. Kůlna Mağarası, Sloupsko-Šošůvské Mağaraları'nın bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Franhti Mağarası</span>

Franchthi Mağarası veya Frankhthi Mağarası, Yunanistan'ın güneydoğusundaki Argolis'teki Kiladha köyünün karşısında, Argolic Körfezi'ndeki Kiladha Koyu'na bakan bir arkeolojik sit alanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Peștera Muierilor</span>

Peștera Muierilor veya Peștera Muierii, Romanya'nın Gorj ilindeki Baia de Fier komününde bulunan bir mağara sistemidir. Mağara ayısı kalıntıları ve bir insana ait kafatası içermesi nedeniyle önemlidir. Radyokarbon tarihleme yöntemine göre kafatası günümüzden 30.150 ± 800 yıl öncesine tarihlenmektedir. 1952 yılında ortaya çıkarılmıştır. Cioclovina Mağarası'nda bulunan benzer kalıntılarla birlikte, Romanya tarihöncesindeki en eski erken modern insan kalıntıları olarak gösterilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İgnatyevka Mağarası</span>

İgnatyevka Mağarası, Rusya'nın güneyinde, Ural Dağları'ndaki Belaya nehrinin bir kolu olan Sim Nehri kıyısındaki büyük bir kireçtaşı mağarasıdır. Mağarada 1980 yılında bir kadın figürünün parietal duvar resmi keşfedildi. Mağara resmindeki kadının bacakları arasındaki yirmi sekiz kırmızı noktanın kadın adet döngüsünü temsil ettiğine inanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pešturina</span>

Pešturina güneydoğu Sırbistan'daki Nişka Banya belediyesinde yer alan bir mağaradır. Jelašnica'nın güneybatısında, Niş'in 20 kilometre (12 mi) güneydoğusunda yer alır. 2006 yılında başlayan arkeolojik kazılardan bu yana Orta ve Üst Paleolitik dönemlere ait eserler keşfedilmiştir. Musteryen kültürü olarak tanımlanan kalıntılar, 102.000 BP + 5.000 ila 39.000 BP + 3.000 arasına tarihlenmektedir, bu tarih aralığı Pešturina'yı hayatta kalan en son Neandertal habitatlarından biri halline getirmektedir. Mağara "Sırp Atapuercası" olarak da bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Divje Babe</span>

Divje Babe, Slovenya'daki Idrijca Nehri'ne bakan bir karst mağarası ve arkeoloji parkıdır. Bir Neandertal müzik aleti olarak yorumlanan ve Divje Babe Flütü olarak bilinen, bir mağara ayısının işlenmiş kemiği de dahil olmak üzere Paleolitik kalıntılarıyla dikkat çekmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tarih öncesi Asya</span> Vikimedya anlam ayrımı sayfası

Tarih öncesi Asya, yazı sistemlerinin icadından veya kayıtlı tarihin belgelenmesinden önceki dönemlerde Asya'daki insan varlığını ifade eder. Buna, şu anda veya geleneksel olarak Asya kıtası olarak kabul edilen Avrasya kara kütlesinin bazı kısımları da dahildir. Kıta genel olarak Ural Dağları, Kafkas Dağları, Hazar Denizi, Karadeniz ve Kızıldeniz'in doğusunda yer alan Büyük ve Hint okyanusları ile Kuzey Buz Denizi arasında sınırlanan bölge olarak tanımlanmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.