İçeriğe atla

Balalık Tepe

Duvar detayı, Balalık Tepe, MS 5.-7. yüzyıl sonları

Balalık Tepe, eski Baktriya, modern Özbekistan'da, birçok duvar resminin bulunduğu bir Orta Asya arkeolojik alanıdır.[1] Burası, soylu bir Ak Hun klanına ait küçük, müstahkem bir malikanenin bulunduğu yerdi.[2] Genellikle Dilberjin'deki tablodan biraz daha geç bir döneme, MS 5. yüzyılın sonlarından MS 7. yüzyılın başlarına,[1][3] veya MS 6. yüzyılın sonundan MS 7. yüzyılın başlarına tarihlenmektedir.[4] Balalık Tepe'deki resimler Acına Tepe ve Kafir-kala'yı da kapsayan "Tokharistan okulunun" bir parçasıdır.[5] Bunların ardından kronolojik olarak Soğd sanatı Pencikent gelmektedir.[6]

Duvar resimleri

Resimler MS 6. yüzyılın başlarında, Birinci Türk Kağanlığı Türklerinin gelişinden ve Balalık Tepe'yi de kapsayan Ceyhun'un MS 571'de güney sınırları olarak birleştirilmesinden önce Ak Hunları tasvir ediyor gibi görünüyor.[7] Duvar resimlerinin çoğu 6. yüzyılın ikinci yarısında (MS 550-600) yıkılmıştır.[6][7] 35 metrelik Buda'nın tavanındaki Bamyan Budalarını bağışlayanların resimlerinde çok benzer Akhalit türleri görülmektedir.[8]

Balalık Tepe duvar resmi

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Dani, Ahmad Hasan; Litvinsky, B. A. (1996). History of Civilizations of Central Asia: The crossroads of civilizations, A.D. 250 to 750 (İngilizce). UNESCO. s. 183. ISBN 978-92-3-103211-0. 
  2. ^ "The exacavations at Balalik Tepe (...) revealed the remains of a small fortified manor that was the seat of a princely Hephthalite clan." in Rowland, Benjamin (1975). The art of Central Asia. New York, Crown. s. 75. 
  3. ^ MUZIO, CIRO LO (2008). "Remarks on the Paintings from the Buddhist Monastery of Fayaz Tepe (Southern Uzbekistan)". Bulletin of the Asia Institute. 22: 199. ISSN 0890-4464. JSTOR 24049243. 
  4. ^ Dani, Ahmad Hasan (1999). History of Civilizations of Central Asia: The crossroads of civilizations: A.D. 250 to 750 (İngilizce). Motilal Banarsidass Publ. ss. 151-152. ISBN 978-81-208-1540-7. 
  5. ^ "The Tokharistan school was represented by Balalyk-tepe, Adzhina-tepe, Kafyr-kala; the northern Tokharistan school was found in the Buddhist Temples of Kuva and in Jeti-su" Kurbanov, Aydogdy (2014). "THE HEPHTHALITES: ICONOGRAPHICAL MATERIALS" (PDF). Tyragetia: 317-334. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Ekim 2023. 
  6. ^ a b Azarpay, Guitty; Belenickij, Aleksandr M.; Maršak, Boris Il'ič; Dresden, Mark J. (January 1981). Sogdian Painting: The Pictorial Epic in Oriental Art (İngilizce). University of California Press. s. 93. ISBN 978-0-520-03765-6. 
  7. ^ a b Frumkin, Grégoire (1970). Archaeology in Soviet Central Asia (İngilizce). Brill Archive. ss. 116-117. 
  8. ^ "A striking parallel to the Balalyk tepe murals is offered by files of donors represented on the right and left walls of the vault of the 34 m Buddha at Bamiyan. (...) The remarkable overall stylistic and iconographic resemblance between the two sets of paintings would argue for their association with the artistic tradition of the Hephthalite ruling classes of Tukharestan that survived the downfall of Hephthalite power in A.D. 577" in "Azarpay, Guitty; Belenickij, Aleksandr M.; Maršak, Boris Il'ič; Dresden, Mark J. (January 1981). Sogdian Painting: The Pictorial Epic in Oriental Art (İngilizce). University of California Press. s. 93. ISBN 978-0-520-03765-6. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Soğdca, Soğutça veya Soğdakça, Orta Asya'da yer alan Soğdiana'da ve Çin'deki Soğd göçmen gruplarının yaşadığı bazı bölgelerde kullanılmış bir Doğu İran dili.

<span class="mw-page-title-main">Kalmukya</span>

Kalmukya veya Kalmıkya, Rusya'ya bağlı bir cumhuriyettir. En dikkat çeken özelliği Avrupa sınırları içinde Budizm'in en yaygın din olduğu tek bölge olmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Soğdya</span>

Soğdya, Orta Asya'da geniş tarihi ve coğrafi bir alan.

Tarım Havzası, 910,000 km² yüzölçümüne sahip Çin'in uzak batısında Sincan Uygur Özerk Bölgesinde, doğudan batıya 1,000 km boyunca uzanan büyük bir elips şeklinde çökelti havzadır.

<span class="mw-page-title-main">İran halkları</span> çeşitli Hint-Avrupa etno-linguistik grubu

İran halkları, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin, bir alt grubu olan İran dillerini konuşan dilsel ve etnik toplulukların bir toplamıdır. İran platosu boyunca Hindukuş Dağları'ndan Anadolu'ya kadar ve Orta Asya'dan Basra Körfezi'ne dek yayılmışlardır. İran halkları veya İrani halklar ifadeleri, bugünkü İran devletinin sınırları içinde yaşayan İran vatandaşları ile karıştırılmaması için "İranlı" yerine kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">An Luşan</span>

An Luşan, An Luşan İsyanı'nı çıkaran ve önderlik eden Soğd veya Göktürk kökenli bir Tang Hanedanı generalidir.

<span class="mw-page-title-main">Türk Şahiler</span> 7.-9. yüzyıllar arasında var olmuş bir Türk hanedanı

Türk Şahileri, MS 7. ila 9. yüzyıllarda Kabil ve Kapisa'dan Gandara'ya kadar hüküm süren Batı Türk veya Türk-Eftalit kökenli bir hanedandı. Halaç etnik kökenine de sahip olabilirler. Gandara bölgesi, doğuda Keşmir krallığı ve Kanauj krallığı ile sınırında olabilir. 560'lardan itibaren Batı Türkleri, Transoksonya'dan yavaş yavaş güneydoğuya doğru genişlediler ve Baktriya ve Hindukuş bölgesini işgal ederek büyük ölçüde bağımsız yönetimler oluşturdular. Türk Şahileri, Tokaristan Yabgularının siyasi bir uzantısı olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Kidarit Krallığı</span> 4.-6. yüzyıllar arasında var olmuş bir Türk devleti

Kidaritler veya Kidara Hunları, 4. ve 5. yüzyıllarda Baktriya'yı ve Orta Asya ile Güney Asya'nın bitişik bölgelerini yöneten bir hanedandır. Kidaritler, Hindistan'da Huna ve Avrupa'da Hiyonlar olarak topluca bilinen bir halk kompleksine aittir. 5. yüzyıl Bizans tarihçisi Priscus onlara Kidarit Hunları ya da "Kidarit olan Hunlar" adını vermiştir. Huna / Xionite kabileleri, tartışmalı da olsa, benzer bir dönemde Doğu Avrupa'yı fetheden Hunlarla sıklıkla bağlantılıdır. Yaklaşık bir yüzyıl sonra yerini alan Akhunlardan farklılardır.

<span class="mw-page-title-main">Bezeklik Mağaraları</span> Magara

Bezeklik Bin Buda Mağaraları, Çin'in Turfan ve Piçan (Loulan) kentleri arasında yer alan ve 5. yüzyıldan 14. yüzyıla tarihlenen Budist grottolardan oluşan bir komplekstir. Mağaralar kuzeydoğu Taklamakan Çölü'nde, Karahoca antik kalıntılarının da bulunduğu Yanan Dağlar'ın Mutou Vadisi'nde yer alır. Batı Mutou Vadisi'ndeki kayalıklarda yer alan mağaraların ayakta kalanlarının çoğu 10. ila 13. yüzyıllar arasında Batı Uygur Krallığı'ndan kalmadır.

<span class="mw-page-title-main">Kangju</span>

Kangju Orta Asya'da eski bir krallığın Çince adıydı ve bu krallık birkaç yüzyıl boyunca Yüeçiler'den sonra Mâverâünnehir'deki ikinci en büyük güç olmuştur. Kangju halkı olan Kāng'lar Hint-Avrupalı yarı göçebe bir halktı, İranlı Soğdlar veya kendileriyle yakından ilişkili olan diğer Asii halkları ile özdeşleştirilmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kara Tepe</span>

Kara Tepe, Orta Asya'daki Bactria bölgesinde, Güney Özbekistan'daki Tirmiz şehrine yakın Termez vahasında bulunan bir Budist arkeolojik sit alanıdır. Sit alanının temelleri 1. yüzyıla dayanır. Bölgede bulunan sikkelerden ulaşılan sonuçlara göre 5. yüzyılda Kuşan-Sasani istilası ile karşılaşmadan önce, 3. ve 4. yüzyıllarda Kuşan İmparatorluğu döneminde altın çağını yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">İran Hunları</span> Orta Asyadan gelerek Pers İmparatorluğuna saldıran ve oralara yerleşen göçebe kabileler.

İran Hunları terimi bazen dördüncü ve yedinci yüzyıllar arasında Afganistan'da ve komşu bölgelerde yaşayan ve kuzeybatı Hindistan'a kadar genişleyen bir grup farklı kabile için kullanılır. Kabaca Hunalara karşılık gelirler. Ayrıca Sasani İmparatorluğunun kuzeydoğu sınırlarını tehdit ettiler ve Şahların onlara karşı eksik belgelenmiş birçok kampanya yürütmesine neden oldular.

<span class="mw-page-title-main">Emirsana</span>

Emirsana, Khoid Moğolları reisi. Emirsana'nın emrindeki birliklerin Çing Hanedanı'na yenilmesi, Moğolların İç Asya'daki etki ve gücünün azalışının sinyallerini vermiştir. Emirsana'nın yenilgisiyle beraber Moğol toprakları Çing Hanedanı'na bağlanmıştır. Emirsana'nın döneminde, Çing Hanedanı ülkenin kuzey sınırındaki problemleri çözmek için son çözüm olarak Dzungar soykırımını gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yueban (kabile)</span>

Yueban veya Yuyeban — Hun boylarından biri. 160-490 yıllarında Yuebanların "Yueban Devleti" diye devletleri mevcut olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kirada</span>

Kirada modern bilim insanları tarafından kuzeybatı Hindistan'daki Gandhara bölgesinde Kidarite Hunlarının bilinen ilk hükümdarı olarak kabul edilir.

Çungarların Altışehir'i ele geçirmesi, 1678-1680 yılları arasında arasında Çungar Hanlığı'nın Çağatay Hanlığı'nın son toprağı olan Altışehir'i işgalidir. Çungar Hanlığı'nın Altışehir'i ele geçirmesiyle Çağatay Hanlığı Çungar Hanlığı egemenliği altına girdi.

<span class="mw-page-title-main">Pencikent duvar resimleri</span>

Pencikent duvar resimleri, Tacikistan'ın antik Soğdya kenti Pencikent'te İslam öncesi döneme ait en ünlü duvar resimleri arasında yer alıyor. Bölgeden çok sayıda duvar resmi ele geçirildi ve bunların birçoğu şu anda Sankt-Peterburg'daki Ermitaj Müzesi'nde ve Duşanbe'deki Tacikistan Ulusal Eski Eserler Müzesi'nde sergileniyor. Duvar resimleri, çoğunlukla Soğd ve Türk elitlerden ve muhtemelen heterojen kökene sahip diğer yabancı tüccar gruplarından oluşan Pencikent toplumunun kozmopolit doğasını ortaya koyuyor. Karşılaştırmalı araştırmalar, Eski Türk kıyafetleri, silah eşyaları, saç stilleri ve ritüel fincanlarla önemli benzerlikler olduğunu ortaya koymaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Acına Tepe</span>

Acına Tepe, Tacikistan'ın Kurgantepe kentinin 12 kilometre doğusunda bulunan bir Budist manastır kümesidir.

Zunbiller, aynı zamanda Zhunbil veya Zabulistan'ın Rutbilleri, günümüzün güney Afganistan bölgesinde Hindukuş'un güneyinde bir kraliyet hanedanıydı. MS 680'den MS 870'deki Saffarid fetihlerine kadar hüküm sürdüler. Zunbil hanedanı, Ak Hun İmparatorluğu'nu Kâbil'deki başkentinden yöneten Türk Şahi hükümdarının ağabeyi Rutbil tarafından kuruldu. Tarikh al-Tabari ve Tarikh-i Sistan gibi Arap kaynaklar Zunbillerin hizmetlerinde Türk birliklerinin bulunduğunu belirtmektedir.