İçeriğe atla

Bala Hisar

Koordinatlar: 34°30′20″K 69°11′30″D / 34.50556°K 69.19167°D / 34.50556; 69.19167

Bala Hisar Afganistan'ın Kâbil kentinde yer alan eski bir kaledir. Tahminen 5. yüzyılda inşa edilmiştir.[1] Bala Hisar, Kuh-e-Sherdarwaza Dağı arkasında modern şehir merkezinin güneyinde yer alır. Surları çok yüksek ve kalın (20 feet (6,1 m) yükseklik ve 12 feet (3,7 m) kalınlık) olan kabil surları Kuh-e-Sherdarwaza Dağından başlayarak nehre kadar uzanır.

Bala Hisar aslında iki parçaya ayrılır. Aşağıda kalan kısmı Ahır, kışla ve kraliyet sarayları içerirken; yukarıda kalan kısımda konut, cephanelik ve Kabil zindanları nedeniyle kötü bir şöhrete sahiptir. Bu nedenle yerel halk tarafından Siyah Kuyu olarak da adlandırılır.

Tarihçe

Bala Hisar ve Altındaki mezarlık

Bala Hisar I. İngiliz-Afgan Savaşı (1838-1842) ve II. İngiliz-Afgan Savaşı (1878-1880) sırasında işgalci İngiliz ile çatışmaya girdiği 19. yüzyılda Afganistan'ın en kanlı çarpışmaların bazı yerdir.

1839 yılından itibaren İngilizler, 1879 yılında da isyancı Afgan askerleri tarafından İngiliz Misyonlerinin katliamına kadar kışla olarak kullanılır. 1879 Cephanelik patladığında İngiliz konaklama alanları yanmıştır. Daha sonra İkinci Anglo-Afgan Savaşı sırasında kale büyük hasar gördü. General Frederick Roberts 1880 yılında birliklerin takviye ederek bahar aylarında tekrar kaleyi ele geçirmiştir.

5 Ağustos 1979 günü Afganistan Kurtuluş Örgütü Rus yanlısı rejime karşı ayaklanma başlattı. Ancak ayaklanma kanlı bir şekilde bastırıldı ve isyancıların onlarcası rejim yanlıları tarafından tutuklandı ve idam edildi.

Bala Hisar bir kez daha Mesud taraftarları ve Hikmetyar'ın güçleri arasında 1990'lı yılların başlarında Afgan iç savaşı döneminde gruplar arasındaki çatışmanın odak noktası oldu.

Savaş enkazları ile Bala Hisar üstten görünümü

Günümüzde Bala Hisar

Kalenin dış duvarına bakıldığında, bu yıkım ve yeniden tahkimat yaşından yapı malzemelerinin katmanlarını görmek mümkündür. 30 yıl öncesinin savaş malzemeleri hala tepenin üstünde yer alır. Tepede çok sayıda tünel ve mağarada bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ The British Library, Upper Bala Hissar from west Kabul. 10 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved 28 May 2012.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Afganistan</span> Batı, Orta ve Güney Asyanın birleştiği yerde bulunan devlet

Afganistan ya da resmî adıyla Afganistan İslam Emirliği, Orta Asya'nın güneyinde denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Doğu ve güneyde Pakistan; batıda İran; kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan; kuzeydoğuda ise Çin ile komşudur. 652.000 km² yüz ölçümlü, kuzey ve güneydoğusunu düzlüklerin oluşturduğu dağlık bir ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Kâbil'dir. Yaklaşık 40 milyonluk nüfusunun çoğunluğunu Peştunlar, Tacikler, Hazaralar ve Özbekler oluşturur. Ülke, uluslararası alanda Afganistan İslam Cumhuriyeti olarak tanınmaktadır. ABD'nin Afganistan'dan çekilmesine akabinde gerçekleşen Taliban saldırıları ile 15 Ağustos 2021'de Taliban'ın başkent Kâbil'i ele geçirmesi sonucunda kurulmuş olup, yönetimin devri konusundaki tartışmalar ve görüşmeler devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Oyun</span>

Büyük Oyun, 19. yüzyıldan başlamak üzere stratejik bölgelerin büyük güçler tarafından paylaşılma mücadelesini tanımlamak için kullanılan addır.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Savaşı (2001-2021)</span> ABDnin Afganistana girmesiyle başlayan süreç

Afganistan Savaşı, 2001 Ekim'inin 7. gününde başlamıştır. Amerika Birleşik Devletleri tarafından 11 Eylül saldırıları gerekçesi ile yapılmıştır. ABD Başkanı George W. Bush'un "terörle mücadele" politikası kapsamında yaptığı bir savaştır. Harekât Usame bin Ladin'in yakalanmasına değin sürecekti. Aynı zamanda Taliban ve diğer Taliban yandaşı güçlerin ortadan kaldırılması ile harekât sona erecekti. Böylelikle Afganistan'da iç güvenlik sağlanmış olacaktı.

<span class="mw-page-title-main">Abdurrahman Han</span> 1880den 1901e kadar Afganistan Emiri

Abdurrahman Han, 1880-1901 arasında hüküm süren Afganistan emiri.

<span class="mw-page-title-main">Büyük İsyan</span>

Büyük İsyan veya Birinci Yahudi-Roma Savaşı, Yahudiler tarafından Roma İmparatorluğu'na karşı yapılan üç büyük isyanın ilkidir. Yahudi yerleşim yerlerinin yok edilmesine, halkının yerinden edilmesine, toprağın Roma askeri kullanımı için tahsis edilmesine, Kudüs Tapınağı ve yönetiminin tahrip edilmesine yol açan, milattan sonra gerçekleşen ilk büyük savaştı.

<span class="mw-page-title-main">Dost Muhammed Han</span>

Dost Muhammed Han, Afganistan hükümdarı (1826-1863) ve Barakzay Hanedanı'nın kurucusu. Birleşik Krallık ve Rusya arasında siyasal mücadele alanı olduğu bir dönemde Afganistan'ın bağımsızlığını korumuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kâbil</span> Afganistanın başkenti

Kâbil, Afganistan'ın başkenti ve en büyük şehri.

<span class="mw-page-title-main">Afgan Ulusal Ordusu</span>

Afganistan Kara Kuvvetleri, Afgan Silahlı Kuvvetlerinin kara harp koluydu. Afganistan İslam Cumhuriyeti altında, Kabil'deki Savunma Bakanlığı'na bağlıydı ve büyük ölçüde ABD liderliğindeki NATO kuvvetleri tarafından eğitildi. Bu kuvvet 2002 yılında kurulmuştur. Afganistan Silahlı Kuvvetleri komutası altındaki en büyük kuvvetiydi.

<span class="mw-page-title-main">I. İngiliz-Afgan Savaşı</span>

I. İngiliz-Afgan Savaşı diğer adıyla Auckland'ın Budalalığı, 1839-1842 yılları arasında Britanya İmparatorluğu ile Afganistan Emirliği arasında yaşanan ilk savaştır. Bu savaş Birleşik Krallık ile Rus İmparatorluğu arasındaki Büyük Oyun'un ilk çekişmesidir.

<span class="mw-page-title-main">II. İngiliz-Afgan Savaşı</span>

II. İngiliz-Afgan Savaşı, 1878-1880 yılları arasında Britanya İmparatorluğu ve Afganistan Emirliği arasında yaşanan ikinci savaştır.

<span class="mw-page-title-main">III. İngiliz Afgan Savaşı</span>

III. İngiliz-Afgan Savaşı, 6 Mayıs-8 Ağustos 1919 tarihleri arasında Afganistan Emirliği ile Britanya İmparatorluğu arasında gerçekleşmiş olan üçüncü savaştır.

<span class="mw-page-title-main">İç kale</span> bir kentin tahkim edilmiş çekirdek kısmı

İç kale, bir kentin tahkim edilmiş çekirdek kısmıdır. Tahkimatın dış bölümleri düşman eline geçtiğinde insanlar buraya sığınırdı. Önceleri ahmedek adıyla bilinirdi.

Afganistan Savaşı veya Afganistan İç Savaşı ile şu maddeler kastedilmiş olabilir:

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Emirliği</span>

Afganistan Emirliği, Orta ve Güney Asya'nın arasında yer alan, 1823-1926 yılları arasında hüküm sürmüş, bugünkü Afganistan ve Pakistan'ın bir kısmını oluşturan sınırlar içinde yer alan eski bir tarihi devlet ve emirliktir. Söz konusu devlet Kabil'deki Barakzay Hanedanı'nın kurucusu Dost Muhammed Han'ın Dürrânîler'i ortadan kaldırılmasıyla kuruldu. Emirliğin tarihinde; Orta Asya'da süper güç olma yarışı içinde olan Britanya İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu'nun arasındaki Gölgeler Turnuvası etkili olmuştur. Bu dönem, Afganistan'daki Avrupa etkisi olarak da nitelendirilmiştir. Afganistan Emirliği, daha sonra İngiliz güçleri tarafından Birinci İngiliz-Afgan Savaşı'na yol açan Sih İmparatorluğu ile olan savaşa devam etti. Savaş, İngilizlerin geri çekilip Dost Muhammed Han'ın yeniden tahta geçmesiyle sonuçlandı. Ancak İkinci İngiliz-Afgan Savaşı sırasında Britanyalılar bu sefer Afganları mağlup etmeyi başararak bugün modern Pakistan sınırları içinde yer alan Afgan topraklarını işgal etti ve Afgan dış ilişkilerini kendi himayesine aldı. Bu durum Afganların Üçüncü İngiliz Afgan Savaşını kazandıktan sonra Ravalpindi Antlaşması'nın imzalanması sonucu Emanullah Han'ın kontrolü geri kazanmasıyla son buldu.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Savaşı (1978-günümüz)</span>

Afganistan Savaşı, Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin 27-28 Nisan 1978'de gerçekleştirdiği Sevr Devrimi ile Afganistan Cumhuriyeti'nin yıkılıp Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'nin kurulması sonrasında, kurulan hükûmete karşı olan kesimin ayaklanmasıyla başlayan ve devam eden iç savaş. Savaşın evreleri şunlardır:

<span class="mw-page-title-main">Afganistan ordu tarihi</span>

Afganistan ordusu, ilk kez 1709'da Kandehar'da Hotakîler'in ve ardından Dürrânîler'in kurulmasıyla ortaya çıkmıştır. Afgan ordusu, ülkenin Abdurrahman Han tarafından yönetildiği 1880'de İngilizlerin yardımıyla yeniden yapılandırılmıştır. 20. yüzyılın başlarında Kral Emanullah Han'ın yönetimi sırasında ve daha sonra Kral Muhammed Zahir Şah'ın kırk yıllık yönetimi sırasında modernize edildi; Sovyetler Birliği, 1950'ler ve 1970'ler arasında neredeyse tüm silah, eğitim ve askeri ihtiyaçları sağladı. 1978'den 1992'ye kadar, Sovyet destekli Afgan Silahlı Kuvvetleri, o zamanlar Amerika Birleşik Devletleri, Pakistan ve diğer ülkeler tarafından desteklenen çok uluslu mücahit gruplarla şiddetli çatışmalara girdi. Başkan Necibullah'ın 1992'de istifa etmesi ve Sovyet desteğinin sona ermesinden sonra, Afgan ordusu farklı gruplar tarafından kontrol edilen kısımlara ayrıldı. Bu dönemi, liderleri Pakistan Silahlı Kuvvetleri tarafından eğitilen ve etkilenen Taliban rejimi izledi.

<span class="mw-page-title-main">Barakzay Hanedanı</span>

Barakzay Hanedanı, Afganistan'ı 1826'dan 1973'e kadar yöneten hanedan. Monarşinin Muhammed Zahir Şah döneminde kaldırılmasıyla hanedanın yönetimi sona erdi. Barakzay Hanedanı, Ahmed Şah Dürrânî'nin kurduğu Dürranî Hanedanı'nın iktidardan düşürülmesinin ardından Dost Muhammed Han tarafından kurulmuştur. Bu dönemde Afganistan topraklarının çoğunu güneyde ve doğuda İngilizlere, batıda İranlılara ve kuzeyde Rusya'ya kaptırdı. Afganistan'da üç büyük İngiliz-Afgan Savaşı ve 1929 iç savaşı da dahil olmak üzere birçok çatışma oldu.

Afridiler, Sefid Kuh'un doğu burnundan Pakistan'ın Peşaver bölgesi sınırlarına uzanan dağlık bölgede yaşayan Peştu kabilesi. Toprakları Hayber Geçidine kadar dayanan Afridilerin kökenleri bilinmemektedir. Peşaver yöresinde yaşayan ve Herodotos'un söz ettiği Aparitler ile aynı kabile oldukları sanılmışsa da, bu konuda kesin kanıya varılamamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arg (Kâbil)</span>

Arg Afganistan'ın başkenti Kâbil'de ülkenin cumhurbaşkanlığı sarayı olarak kullanılmaktadır. Deh Afghanan ve Wazir Akbar Khan mahalleleri arasında 34 hektarlık bir arazide yer almaktadır. Emir Abdurrahman Han'dan Cumhurbaşkanı Eşref Gani'ye kadar farklı Afgan devlet başkanları tarafından kullanılmıştır.

Badaber ayaklanması, 26-27 Nisan 1985 tarihinde Pakistan'ın Peşaver bölgesinde bulunan Badaber kalesinde Sovyet ve Afgan esirlerinin silahlanıp isyan çıkarması sonucu yaşanan olay.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.