Balık yetiştiriciliği
Balık yetiştiriciliği, binlerce yıldan beri bilinen, bir tarım koludur. Dünyada en çok sazan ve alabalık yetiştiriciliği yapılmaktadır. Türkiye'de son 10 yılda Balık yetiştiriciliği 2 kat artmıştır.[1][2]
Tarihçesi
Dünyada balık yetiştiriciliğinin ilk defa M.Ö. 2000 yılında Çin'de başladığı düşünülmektedir.[3] Türkiye'de ise ilk balık yetiştirme tesisi 1960'lı yılların sonunda Bilecik (Bozöyük)’te kurulan alabalık işletmesi, Papila Alabalık Üretim Tesisi'dir.[4] 2020 yılında dünyada iç ve dış sularda toplam 54 milyon 279 bin ton balık üretimi yapılmıştır.[5]
Rakamlarla dünyada su ürünleri yetiştiriciliği
Dünya genelinde yapılan balık yetiştiriciliği üretimini büyük kısmı iç sularda gerçekleştirilmektedir. Dünyanın en çok balık yetiştiren ve ihraç eden ülkesi yıllık 14,1 milyar USD ihracat hacmi ile Çin Halk Cumhuriyeti'dir.[6] Dünyadaki en önemli balık yetiştiricisi ülkelerden biri olarak gösterilen Çin; toplam su ürünleri üretimin % 36’lık kısmını ve kültür balıkçılığı üretiminin % 71’lik kısmını tek başına sağlamaktadır. 2017 yılı itibarı ile su ürünlerinin toplam üretim değerinin neredeyse % 40 kadarı kültür balıkçılığı yöntemi ile yapılan yetiştiricilikten elde edilmektedir. Dünyada su ürünleri alanında yapılan üretimin % 61’ Pasifik ülkelerinden, % 28.3'ü Atlantik ülkelerinden, % 6'lık kısmı Hint Okyanusu ülkelerinden ve % 2.5'luk bölümü ise Karadeniz ve Akdeniz'den elde edilmektedir[7]
| Yıl | Deniz | İç su | Toplam |
|---|---|---|---|
| 2011 | 23.2 | 38.6 | 61.8 |
| 2012 | 24.4 | 42.0 | 66.4 |
| 2013 | 25.4 | 44.8 | 70.2 |
| 2014 | 26.8 | 46.9 | 73.7 |
| 2015 | 27.5 | 48.6 | 76.1 |
| 2016 | 28.7 | 51.4 | 80.0 |
| 2017 | 30.6 | 49.5 | 80.1 |
Üretim rakamlarına su bitkileri ve deniz memelileri dahil değildir.
| Ülke | Yetiştirilen miktar (bin ton) |
|---|---|
| Çin | 41.108 |
| Hindistan | 4.209 |
| Endonezya | 3.068 |
| Vietnam | 3.085 |
| ABD | 420 |
| Japonya | 633 |
| Peru | 72 |
| Rusya | 145 |
| Burma | 885 |
| Norveç | 1321 |
| Şili | 1071 |
| Filipinler | 791 |
| Tayland | 1234 |
| Bangladeş | 1726 |
| Kore | 484 |
| Malezya | 284 |
| Meksika | 144 |
| Mısır | 1018 |
| Brezilya | 707 |
| İspanya | 264 |
| Tayvan | 310 |
| Fas | 1,5 |
| Kanada | 161 |
| İzlanda | 7,5 |
| Arjantin | 3 |
| İngiltere | 203 |
| İran | 297 |
| Türkiye | 212 |
| Fransa | 204 |
| İtalya | 163 |
| Portekiz | 3 |
| Yunanistan | 137 |
Tüketim
2018 yılı verilerine göre dünyadaki su ürünleri üretimin 179 milyon ton civarında olduğu düşünülmektedir. Bahse konu üretimin 156 milyon ton kadarı insanların gıda ihtiyacı için kullanılmıştır. Arda kalan 23 milyon tonluk üretim ise yan mamul olarak (balık yağı, balık unu v.b.) nitelendirilebilecek ürünlerin üretimini gerçekleştirmek amacı ile değerlendirilmiştir. 2017 yılında dünyadaki hayvansal protein gereksiniminin %17 kadarının su ürünlerinden karşılandığı tahmin edilmektedir. Kişi başına düşen balık tüketimi oranı her geçen yıl artmaktadır. 1961 senesinde 9,0 kg olan kişi başı balık tüketimi, 2018 yılında 20,5 kg düzeyine ulaşmıştır. Ülkelerin çeşitli nedenlerden ileri gelen tüketim alışkanlıkları sebebi ile kişi başına balık tüketimi oranında değişiklik görülse de, tüketim miktarı sürekli artış göstermiştir. Yine 2017 yılı verileri incelediğinde gelişmiş ülke statüsündeki ülkelerin kişi başına balık tüketimi 24,4 kg seviyesindedir. Bu tüketim miktarı gelişmekte olan ülkelerde 19,4 kg'dır. Kıtlık ve yoksulluk ile mücadele eden düşük gelir gurubundaki ülkelerde ise bu oran 9,3 kg'dır.[11]
Dış ticaret
Su ürünleri dış ticarete konu olan gıda ürünlerinden biridir. 2018 yılı verilerine göre dünyada üretilen su ürünlerinin yaklaşık %38'lik kısmı dış ticaret yolu ile alıcısına ulaştırılmıştır. Çin, uzun yıllardır su ürünleri üretimi konusunda dünyanın en önemli ülkesi konumundadır. 2002 yılından beri en çok su ürünleri ihracatı yapan ülke konumunda olan Çin; en çok su ürünleri ithalatı yapan ülke sıralamasında da 2011 senesinden bu yana ilk üç sıradadır.[12]
İhracat
OECD verilerine göre OECD üyesi ülkelerin 2008-2018 yılları arasındaki yıllık su ürünleri ihracat hacimlerini aşağıdaki tablodan inceleyebilirsiniz.
| Ülke | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Avustralya | 941.248.568 | 823.138.172 | 951.222.000 | 1.115.962.855 | 1.008.738.231 | 1.010.430.898 | 1.113.558.175 | 1.078.161.214 | 1.049.641.895 | 1.082.378.888 | 1.091.776.058 |
| Avusturya | 24.040.136 | 26.919.314 | 27.332.069 | 39.767.929 | 43.427.846 | 49.273.750 | 46.227.871 | 42.471.099 | 68.432.932 | 65.896.310 | 80.409.909 |
| Belçika | 1.289.564.520 | 1.087.948.424 | 1.135.448.080 | 1.294.003.170 | 1.065.493.673 | 1.177.928.393 | 1.184.877.080 | 1.034.064.939 | 1.142.712.319 | 1.238.552.380 | 1.134.800.748 |
| Kanada | 3.649.171.718 | 3.183.609.405 | 3.775.342.008 | 4.119.734.854 | 4.249.449.939 | 4.359.728.424 | 4.439.588.454 | 4.670.562.145 | 4.944.525.115 | 5.089.038.317 | 5.116.475.696 |
| Şili | 4.079.098.811 | 3.746.829.262 | 3.513.774.992 | 4.626.069.348 | 4.476.054.660 | 5.182.147.557 | 6.042.972.828 | 4.983.876.058 | 5.299.322.934 | 5.941.331.021 | 6.737.276.397 |
| Kolombiya | 240.425.413 | 208.989.097 | 179.729.577 | 188.332.054 | 200.801.441 | 191.664.010 | 219.078.495 | 167.151.220 | 161.478.377 | 118.025.187 | 149.429.218 |
| Çek Cumhuriyeti | 88.999.416 | 87.344.236 | 91.139.277 | 124.759.991 | 127.464.377 | 149.626.987 | 169.252.024 | 150.298.012 | 186.736.615 | 208.547.304 | 211.721.638 |
| Danimarka | 3.685.902.894 | 3.100.092.212 | 3.218.154.060 | 3.639.342.242 | 3.409.247.093 | 3.836.185.819 | 3.920.591.252 | 3.575.924.165 | 3.858.877.289 | 3.986.074.103 | 4.030.572.522 |
| Estonya | 153.551.405 | 144.553.081 | 196.750.242 | 227.511.569 | 252.046.373 | 265.587.980 | 248.913.904 | 199.703.360 | 155.456.824 | 163.534.056 | 176.952.337 |
| Finlandiya | 49.603.403 | 50.307 317 | 46.579.827 | 51.988.129 | 58.569.807 | 60.209.807 | 54.923.813 | 40.623.000 | 63.038.864 | 166.432.305 | 212.985.723 |
| Fransa | 2.028.270.080 | 1.590.845 236 | 1.606.790.369 | 1.794.564.433 | 1.762.537.268 | 1.847.452.175 | 1.746.144.473 | 1.619.506.777 | 1.705.647.264 | 1.708.644.325 | 1.812.834.034 |
| Almanya | 2.630.500.719 | 2.256.097.000 | 2.518.663.588 | 2.947.271.622 | 2.754.997.976 | 2.968.791.949 | 3.171.229.261 | 2.719.799.360 | 2.858.510.750 | 2.698.671.171 | 2.791.542.241 |
| Yunanistan | 722.185.631 | 711.290.559 | 746.966.476 | 881.195.242 | 780.476.418 | 742.962.454 | 743.991.475 | 657.756.554 | 735.275.708 | 752.244.684 | 804.731.151 |
| Macaristan | 4.769.000 | 5.914.000 | 8.613.000 | 12.578.000 | 15.661.904 | 16.953.725 | 25.895.972 | 21.361.849 | 22.956.756 | 28.623.840 | 30.407.890 |
| İzlanda | 2.007.250.310 | 1.738.761.860 | 1.849.676.569 | 2.217.166.093 | 2.207.814.332 | 2.304.432.730 | 2.157.185.532 | 2.070.618.036 | 2.033.262.907 | 2.003.303.976 | 2.357.273.319 |
| İrlanda | 502.293.350 | 461.141.764 | 504.471.430 | 599.003.602 | 712.643.908 | 696.127.736 | 755.338.351 | 682.026.905 | 668.395.030 | 687.837.545 | 692.775.877 |
| İsrail | 24.701.000 | 25.992.000 | 31.100.000 | 31.636.000 | 28.736.000 | 37.074.000 | 37.216.000 | 29.116.000 | 25.895.000 | 19.484.000 | 25.175.000 |
| İtalya | 798.261.321 | 705.067.513 | 700.593.753 | 790.578.342 | 666.198.020 | 740.364.801 | 790.118.531 | 722.504.389 | 742.800.636 | 754.600.894 | 786.853.183 |
| Japonya | 1.683.030.970 | 1.632.483.860 | 2.014.914.668 | 1.941.881.504 | 1.897.576.614 | 2.057.046.045 | 1.950.357.476 | 1.986.419.331 | 2.113.854.423 | 2.025.242.850 | 2.293.225.660 |
| Kore | 1.394.410.864 | 1.440.881.160 | 1.710.984.988 | 2.173.131.995 | 2.190.065.546 | 1.949.531.720 | 1.846.068.959 | 1.681.149.913 | 1.869.293.032 | 1.614.395.401 | 1.599.473.101 |
| Letonya | 214.681.117 | 170.888.306 | 174.028.711 | 208.213.982 | 244.753.931 | 283.849.097 | 239.283.037 | 188.088.099 | 206.972.426 | 229.989.823 | 247.104.046 |
| Litvanya | 287.014.024 | 330.485.587 | 376.435.960 | 418.530.209 | 390.711.308 | 463.069.150 | 555.832.012 | 531.808.543 | 583.143.087 | 648.525.553 | 676.439.379 |
| Lüksemburg | 19.055.220 | 18.650.929 | 19.505.099 | 16.637.037 | 13.905.210 | 17.041.405 | 18.433.777 | 14.027.901 | 14.404.650 | 15.326.701 | 18.022.749 |
| Meksika | 833.537.140 | 807.345.346 | 777.355.138 | 1.113.932.389 | 866.780.076 | 1.095.653.898 | 1.133.647.687 | 1.058.893.877 | 1.028.752.800 | 1.354.006.035 | 1.468.072.743 |
| Hollanda | 2.951.934.342 | 2.710.961.245 | 2.828.794.460 | 3.610.480.279 | 3.430.616.617 | 3.528.639.048 | 3.900.773.330 | 3.404.215.339 | 3.853.601.532 | 4.068.196.973 | 4.330.042.141 |
| Yeni Zelanda | 971.300.797 | 897.706.954 | 1.070.956.841 | 1.528.194.739 | 1.249.675.720 | 1.214.186.220 | 1.252.789.956 | 1.118.810.689 | 1.209.213.351 | 1.051.548.254 | 1.067.716.240 |
| Norveç | 6.953.185.775 | 7.089.841.156 | 8.873.369.700 | 9.477.353.375 | 8.925.848.922 | 10.383.195.074 | 10.823.545.753 | 9.206.645.269 | 10.798.033.753 | 11.245.966.830 | 11.926.335.262 |
| Polonya | 1.167.681.266 | 1.093.969.376 | 1.329.717.361 | 1.493.347.761 | 1.447.238.084 | 1.828.240.554 | 1.905.427.550 | 1.695.348.548 | 1.891.631.212 | 2.095.188.158 | 2.540.073.171 |
| Portekiz | 898.747.139 | 725.880.572 | 911.013.357 | 1.109.304.733 | 1.007.116.623 | 1.085.458.177 | 1.192.778.218 | 996.611.550 | 1.062.620.463 | 1.069.755.600 | 1.232.024.017 |
| Slovakya | 9.669.113 | 8.195.546 | 10.034.895 | 20.982.808 | 9.730.402 | 19.951.549 | 28.296.203 | 11.825.728 | 10.264.835 | 11.768.680 | 18.852.422 |
| Slovenya | 22.425.184 | 23.462.658 | 20.299.315 | 23.938.147 | 22.618.494 | 25.944.519 | 33.503.781 | 27.083.162 | 31.599.357 | 31.743.674 | 37.662.951 |
| İspanya | 3.544.099.198 | 3.159.191.099 | 3.308.040.874 | 3.987.610.166 | 3.852.024.461 | 3.905.036.339 | 4.018.583.990 | 3.724.516.648 | 4.067.859.441 | 4.225.618.304 | 4.560.898.105 |
| İsveç | 1.902.020.244 | 2.042.038.355 | 2.660.125.827 | 2.865.043.277 | 2.875.147.652 | 3.594.804.599 | 3.888.195.958 | 3.678.127.770 | 4.438.299.218 | 4.145.136.014 | 4.834.397.534 |
| İsviçre | 24.169.199 | 21.630.283 | 21.389.631 | 25.211.261 | 23.515.274 | 26.740.582 | 23.109.280 | 20.826.858 | 19.488.824 | 19.969.746 | 21.343.019 |
| Türkiye | 439.702.140 | 346.243.100 | 361.149.945 | 437.195.622 | 448.107.383 | 574.303.640 | 696.134.080 | 699.629.942 | 806.756.207 | 844.969.341 | 950.153.325 |
| İngiltere | 1.953.714 152 | 1.711.926.894 | 2.124.245.832 | 2.470.084.296 | 2.161.808.067 | 2.383.457.691 | 2.709.556.514 | 2.180.322.752 | 2.354.835.533 | 2.386.623.287 | 2.300.180.627 |
| Amerika Birleşik Devletleri | 4.247.786.335 | 3.961.806.821 | 4.518.371.457 | 5.590.495.488 | 5.489.590.992 | 5.688.432.133 | 5.850.685.097 | 5.675.829.185 | 5.589.671.438 | 5.649.980.179 | 5.505.457.366 |
İthalat
| Ülke | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Avustralya | 1.189.591.993 | 1.144.575.831 | 1.333.782.484 | 1.448.623.306 | 1.593.435.140 | 1.668.307.510 | 1.769.486.473 | 1.463.013.367 | 1.505.565.707 | 1.551.367.911 | 1.587.361.535 |
| Avusturya | 449.485.004 | 430.624.667 | 431.992.674 | 503.243.232 | 485.044.887 | 563.707.202 | 579.034.103 | 504.090.920 | 561.032.122 | 574.564.847 | 613.643.593 |
| Belçika | 2.275.643.729 | 1.973.655.835 | 2.005.806.715 | 2.321.579.267 | 2.059.790.651 | 2.307.331.965 | 2.393.182.060 | 1.942.147.139 | 2.138.585.552 | 2.236.036.719 | 2.194.759.210 |
| Kanada | 2.064.507.065 | 2.025.166.107 | 2.275.599.709 | 2.666.911.964 | 2.712.341.187 | 2.833.715.331 | 3.000.420.919 | 2.722.456.257 | 2.818.129.506 | 2.791.919.038 | 2.860.923.491 |
| Şili | 291.727.027 | 136.948.419 | 278.684.929 | 395.677.711 | 402.474.885 | 438.725.993 | 461.687.782 | 454.454.813 | 347.846.853 | 397.208.607 | 430.577.603 |
| Kolombiya | 242.099.744 | 229.801.962 | 258.535.264 | 312.388.235 | 368.881.980 | 465.697.936 | 518.093.554 | 438.374.141 | 424.793.882 | 399.984.350 | 474.557.612 |
| Çek Cumhuriyeti | 225.874.420 | 205.429.017 | 206.611.482 | 258.710.362 | 254.798.946 | 286.671.965 | 312.511.246 | 283.486.448 | 321.512.769 | 360.964.292 | 379.095.047 |
| Danimarka | 2.423.941.757 | 1.987.727.769 | 2.224.511.545 | 2.539.507.307 | 2.495.612.975 | 2.734.941.959 | 2.926.428.532 | 2.627.446.572 | 2.901.930.385 | 2.899.091.047 | 2.974.301.774 |
| Estonya | 143.332.753 | 99.453.543 | 119.212.574 | 153.651.154 | 171.963.885 | 216.865.543 | 202.944.179 | 165.773.874 | 129.808.532 | 142.475.799 | 148.693.405 |
| Finlandiya | 341.908.244 | 342.566.727 | 392.681.434 | 459.589.736 | 442.987.675 | 527.491.226 | 515.903.691 | 407.656.588 | 433.433.869 | 570.428.801 | 611.553.718 |
| Fransa | 5.865.084.414 | 5.564.942.004 | 5.937.584.606 | 6.689.337.200 | 6.092.819.874 | 6.590.686.584 | 6.592.606.633 | 5.815.905.831 | 6.241.988.849 | 6.403.757.907 | 6.719.325.578 |
| Almanya | 4.970.175.068 | 4.618.563.000 | 5.014.167.904 | 5.688.142.156 | 5.409.274.633 | 5.800.435.061 | 6.265.466.212 | 5.379.433.662 | 5.714.285.429 | 5.862.428.978 | 6.067.313.054 |
| Yunanistan | 850.960.414 | 750.634.200 | 682.417.962 | 740.783.400 | 635.668.169 | 628.526.734 | 657.011.034 | 552.096.756 | 618.850.850 | 645.804.051 | 728.517.550 |
| Macaristan | 81.496.000 | 72.662.000 | 76.106.000 | 85.082.000 | 79.910.104 | 88.787.755 | 102.735.397 | 97.975.832 | 99.731.833 | 117.832.826 | 133.089.798 |
| İzlanda | 130.480.262 | 78.264.428 | 111.420.001 | 137.037.256 | 113.760.509 | 120.722.137 | 134.334.206 | 198.328.997 | 133.798.631 | 119.942.140 | 146.915.187 |
| İrlanda | 258.928.563 | 223.559.242 | 233.878.621 | 268.907.602 | 279.426.542 | 295.040.157 | 333.533.507 | 313.291.702 | 314.574.780 | 335.087.938 | 356.284.651 |
| İsrail | 247.948.000 | 227.982.000 | 306.696.000 | 387.701.000 | 385.798.000 | 453.577.000 | 484.950.000 | 446.584.000 | 508.595.000 | 625.996.000 | 663.055.000 |
| İtalya | 5.580.245.354 | 5.103.633.250 | 5.390.505.038 | 6.259.630.899 | 5.501.459.746 | 5.741.116.079 | 6.099.423.139 | 5.552.412.905 | 6.168.781.400 | 6.129.350.674 | 6.487.928.290 |
| Japonya | 14.706.781.392 | 13.529.697.932 | 15.219.005.608 | 17.750.902.604 | 18.363.515.278 | 15.640.243.638 | 15.202.607.240 | 13.742.343.937 | 14.214.338.467 | 14.532.241.024 | 14.898.648.301 |
| Kore | 2.950.746.305 | 2.712.305.973 | 3.226.845.925 | 3.959.643.002 | 3.759.910.193 | 3.674.716.481 | 4.309.988.390 | 4.383.881.943 | 4.634.992.361 | 4.391.324.942 | 5.019.651.883 |
| Letonya | 144.225.985 | 118.505.282 | 134.667.870 | 168.540.395 | 191.048.235 | 228.103.164 | 191.258.552 | 153.103.167 | 182.570.871 | 183.780.458 | 190.418.013 |
| Litvanya | 289.011.165 | 298.065.589 | 349.601.039 | 357.755.808 | 365.840.329 | 441.444.354 | 507.576.029 | 448.545.737 | 538.424.073 | 572.499.555 | 632.586.525 |
| Lüksemburg | 100.429.486 | 98.406.381 | 100.360.661 | 110.331.474 | 108.364.034 | 118.329.404 | 127.301.938 | 109.442.043 | 117.823.533 | 111.108.562 | 126.151.927 |
| Meksika | 598.645.232 | 393.247.428 | 539.850.896 | 641.672.666 | 458.366.226 | 803.269.149 | 955.640.254 | 807.097.936 | 837.860.926 | 939.381.301 | 926.988.357 |
| Hollanda | 2.393.720.482 | 2.309.827.854 | 2.434.619.507 | 3.223.774.109 | 2.973.740.248 | 2.984.759.168 | 3.240.737.343 | 2.563.321.172 | 2.875.249.842 | 3.092.237.206 | 3.204.201.314 |
| Yeni Zelanda | 128.606.454 | 108.153.354 | 127.405.231 | 197.086.301 | 159.130.120 | 153.081.070 | 186.059.402 | 176.323.166 | 166.994.401 | 172.343.680 | 195.570.428 |
| Norveç | 1.228.568.762 | 1.192.300.226 | 1.124.195.204 | 1.363.938.891 | 1.384.052.585 | 1.303.034.419 | 1.385.113.243 | 1.259.656.881 | 1.270.841.128 | 1.210.676.225 | 1.297.606.356 |
| Polonya | 1.275.742.424 | 1.207.510.746 | 1.503.361.365 | 1.601.944.403 | 1.536.033.389 | 1.993.861.115 | 2.082.455.109 | 1.820.823.563 | 2.133.875.418 | 2.183.540.037 | 2.567.172.978 |
| Portekiz | 2.040.905.859 | 1.759.736.308 | 1.831.998.845 | 2.087.882.804 | 1.867.437.856 | 1.908.852.915 | 2.075.932.597 | 1.941.390.634 | 2.125.598.349 | 2.183.328.217 | 2.464.612.275 |
| Slovakya | 78.592.371 | 72.647.028 | 79.598.318 | 92.567.979 | 89.416.477 | 108.870.068 | 122.014.611 | 105.098.756 | 104.247.723 | 110.299.256 | 122.944.913 |
| Slovenya | 85.611.587 | 80.131.490 | 74.589.817 | 90.915.681 | 82.839.107 | 88.562.282 | 94.292.197 | 86.452.302 | 103.607.117 | 105.029.452 | 114.557.514 |
| İspanya | 7.311.483.335 | 5.994.914.951 | 6.545.464.406 | 7.268.342.546 | 6.327.210.505 | 6.435.447.757 | 6.971.278.517 | 6.475.567.696 | 7.163.505.685 | 7.324.217.749 | 7.746.724.693 |
| İsveç | 2.743.903.936 | 2.616.123.103 | 3.273.176.419 | 3.630.888.023 | 3.608.840.887 | 4.479.826.577 | 4.771.240.449 | 4.412.366.490 | 5.193.906.682 | 4.905.144.749 | 5.585.603.655 |
| İsviçre | 654.070.004 | 629.924.176 | 669.694.760 | 772.122.016 | 736.087.612 | 829.695.620 | 860.646.520 | 775.021.268 | 816.668.556 | 824.590.509 | 855.890.154 |
| Türkiye | 205.007.448 | 191.637.716 | 248.470.744 | 279.704.795 | 321.420.800 | 380.630.646 | 384.949.789 | 438.522.836 | 399.695.353 | 453.772.537 | 458.729.100 |
| İngiltere | 4.418.489.708 | 2.689.392.227 | 3.809.317.278 | 4.484.716.245 | 4.219.838.446 | 4.510.925.070 | 4.724.448.907 | 4.290.268.463 | 4.377.560.117 | 4.257.696.730 | 4.409.301.436 |
| Amerika Birleşik Devletleri | 4.247.786.335 | 3.961.806.821 | 4.518.371.457 | 5.590.495.488 | 5.489.590.992 | 5.688.432.133 | 5.850.685.097 | 5.675.829.185 | 5.589.671.438 | 5.649.980.179 | 5.505.457.366 |
Dünyada su ürünleri fiyatları
Dünya üzerinde su ürünleri piyasası ülkeden ülkeye değişiklik gösteren yapıya sahiptir. Su ürünlerinin ithal edilip edilmemiş olması, yetiştirilme yapılan coğrafya, yetiştirilme yöntemi gibi etkenler fiyata doğrudan etki etmektedir.
Dünyada yetiştirilen balık türleri
FAO (Gıda ve Tarım Örgütü) tarafından 2013 yılında açıklanan bir çalışmanın sonucuna göre dünya üzerinde en çok yetiştirilen 15 kültür balığı türü aşağıdaki tabloda sıralanmıştır.[14]
| Tür | Yetiştirme ortamı | Üretim miktarı (milyon ton) | Ticari Değeri (milyar ABD Doları) |
|---|---|---|---|
| Sazangiller * | Tatlı su | 21,31 | 30,91 |
| Nil tilapyası | Tatlı su | 3,26 | 5,39 |
| Havuz balığı | Tatlı su | 2,45 | 2,67 |
| Atlantik sombalığı (Atlantik somonu) | Deniz | 2,07 | 10.10 |
| Süt balığı | Deniz | 0,94 | 1,71 |
| Gökkuşağı alabalığı | Tatlı su, acı su, deniz | 0,88 | 3,80 |
| Çin çipurası | Tatlı su | 0,71 | 1,16 |
| Kuzey yılanbaşı | Tatlı su | 0,48 | 0,59 |
| Amur yayın balığı | Tatlı su | 0,41 | 0,55 |
*Sazangiller: Çim sazanı (ot sazanı), gümüş sazan, sazan (ortak sazan), kocabaş sazan, Hint sazanı,kara sazan, rohu balığı türlerinin toplam üretim miktarı ve ticari değerini ifade eder.
Türkiye'de su ürünleri yetiştiriciliği
Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre Türkiye'de 2036 adet [15] izinli su ürünleri yetiştirme tesisi bulunmaktadır. Türkiye'de 2019 tarihi itibarı ile 373 bin ton balık üretimi gerçekleştirilmiştir. Üretilen balıkların 138 bin tonu levrek, 100 bin tonu çipura ve geri kalan kısmı ise alabalık türevleri olarak üretilmiştir.[16]
| Yıl | Deniz | İç su | Toplam |
|---|---|---|---|
| 2000 | 35.646 | 43.385 | 79.031 |
| 2001 | 29.730 | 37.514 | 67.244 |
| 2002 | 26.868 | 34.297 | 61.165 |
| 2003 | 39.726 | 40.217 | 79.943 |
| 2004 | 49.895 | 44.115 | 94.010 |
| 2005 | 69.673 | 48.604 | 118.277 |
| 2006 | 72.249 | 56.694 | 128.943 |
| 2007 | 80.840 | 59.033 | 139.873 |
| 2008 | 85.629 | 66.557 | 152.186 |
| 2009 | 82.481 | 76.248 | 158.729 |
| 2010 | 88.573 | 78.568 | 167.141 |
| 2011 | 88.344 | 100.446 | 188.790 |
| 2012 | 100.853 | 111.557 | 212.410 |
| 2013 | 110.375 | 123.019 | 233.394 |
| 2014 | 126.894 | 108.239 | 235.133 |
| 2015 | 138.879 | 101.455 | 240.334 |
| 2016 | 151.794 | 101.601 | 253.395 |
| 2017 | 172.492 | 104.010 | 276.502 |
| 2018 | 209.370 | 105.167 | 314.537 |
Türkiye’de ağ kafeste ve karasal alanda balık yetiştiriciliği ile ilgili karşılaşılan sorunlar
Türkiye'de su ürünleri yetiştiriciliği yapmak isteyen müteşebbis ve hayvancılar günümüzde aşağıdaki sorunları yaşamaya devam etmektedir.[18]
Bürokratik sorunlar
Su ürünleri yetiştiriciliği için işletme kuruluşu başvurusu yapmak ve ruhsat almak oldukça zordur.[18] Bu sebeple girişimciler su ürünleri yetiştiriciliğine yeteri kadar[18] ilgi göstermemektedir.
Su kirası sorunu
Su ürünleri yetiştiriciliği yapmak için kafeslerin yerleştirildiği iç sulardaki alanların kiraya verilmesi il özel idaresi'nin sorumluluğu ve inisiyatifi altındadır. Kiraya verme talebinde ise Orman ve Tarım Bakanlığı'ndan yalnızca üretim kapasitesi ve yeterliliği konusunda görüş alınmaktadır. Yapılacak olan üretimin ya da kapasitenin önemi olmaksızın kiralama işlemlerinde birim alan fiyatlarında bölgeden bölgeye değişen önemli fiyat dalgalanmaları gözlemlenmektedir. Girişimcinin kiralama taleplerinde yapılacak üretimin kar/zarar dengesi ve bölgesel gereklilik kriterleri unsurlarından ziyade, ilgili alanın rayiç bedelleri hesaplanmaktadır. Bu sebeple girişimci tarafından kârlılığı imkansız olan kiralama bedelleri talep edilmektedir.[18]
Yem fiyatları
Ülkedeki yem üretiminin yetersiz olması ve su ürünleri üreticilerinin yem tedarik etmede ithalata bağımlı olması, küçük yatırımcıyı ve aile işletmelerini zora sokmaktadır.[18]
Örgütsel yetersizlik
Su ürünleri yetiştiricileri her ilde tam anlamı ile mesleki sivil topluk örgütleri ve meslek odaları kuramadıkları için yetkili organlar tarafından çıkarılan kanun ve yönetmeliklerde sektörün ihtiyaçlarını dile getirememektedir.[18]
ÇED raporu
Su ürünleri üretim tesisi içi alınması zorunlu olan ÇED raporu düzenlenmesi için ayrılması gereken bütçenin ve beklenilen sürenin; küçük ölçekli girişimciler tarafından hayata geçirilmesi oldukça zordur.[18]
Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği kaynaklı sorunlar
Türkiye'de yaşanılan kuraklık sorunlarından dolayı içilebilir su kaynaklarının büyük bir kısmı içme suyu rezervlerine ayrılmaktadır. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği uyarınca, içme suyu için tahsis edilen kaynaklarda su ürünleri yetiştiriciliği yapılamamaktadır.[19]
Kullanım alanları
Yetiştiricilik yöntemi ile üretilen balıkların büyük bir kısmı gıda olarak tüketilmektedir. Ayrıca kozmetik ve ilaç sanayisi için de alternatif iç su ürünleri türleri alanında üretim gerçekleştirilmektedir.[20]
Kaynakça
- ^ "Türkiye'nin çiftlik balığı üretimi 10 yılda ikiye katlandı". Anadolu Ajansı. 27 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.
- ^ Tarimci; Tarimci. "BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ". www.tarimkutuphanesi.com (İngilizce). 28 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.
- ^ ""Dünyada su ürünleri yetiştiriciliği ve ülkemizin geleceğine bakış" makalesi" (PDF). SÜMAE YUNUS Araştırma Bülteni. aquast.org. 2004. 31 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ ""Türkiye'de Su Ürünleri Yetiştiriciliği ve Pazarlanması" başlıklı makale (indirilebilir PDF dosyası)". Tarım İstanbul TKB İstanbul İl Müdürlüğü Yayın Organı. 2003.
- ^ Özacar, İlyas Umut (2020). "Dünyada ve Türkiye'de balık yetiştiriciliği artıyor". trthaber.com.
- ^ "En Çok Deniz Ürünleri İhracatı Yapan 10 Ülke". tr.halal-seafood.com. 2017. 21 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021.
- ^ "Türkiye ve Dünya'da Su Ürünlerinin Mevcut Durumu". dergipark.org.tr. 2017. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Dünyada Balıkçılık ve Su Ürünleri Yetiştiriciliğinin Durumu" (PDF). 2018. foa.org. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Tarım Ürünleri Piyasaları (Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü)" (PDF). tarimorman.gov.tr. 21 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2021.
- ^ "Su Ürünleri Raporu" (PDF). isub.org.tr. 31 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Su Ürünleri Ürün Raporu 2020" (PDF). tarimorman.gov.tr. 2020. 21 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "Fao Su Ürünleri Raporu". fao.org. 2020. 31 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "International trade of fisheries products". oecd.org. 2019. 20 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "World aquaculture production of fish" (PDF). fao.org. 2014. 21 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından lisans verilmiş su ürünleri işletmeleri" (PDF). T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. tarimorman.gov.tr. 2021. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Özacar, İlyas Umut (2020). "Dünyada ve Türkiye'de balık yetiştiriciliği artıyor". trthaber.com.
- ^ "Su Ürünleri Sektör Politika Belgesi 2019-2023" (PDF). tarimorman.gov.tr. 2019. 21 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2021.
- ^ a b c d e f g ""Türkiye'de Ağ Kafeste Alabalık Yetiştiriciliği, Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri" başlıklı makale". Süleyman Demirel Üniversitesi, Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi. dergipark.org.tr. 2008. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği". mevzuat.gov.tr. 21 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021.
- ^ "Alternatif İç Su Ürünleri Yetiştiriciliği Çalıştayı Raporu" (PDF). tarimorman.gov.tr. 2016. 21 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2021.
