İçeriğe atla

Bakü Uyezdi

Bakü Uyezdi
Бакинский уезд
Bakü Uyezdi'nin arması
Bakü Uyezdi'nin arması
Kuruluşu1840
Kaldırılışı1929
ÜlkeRus İmparatorluğu
Siyasi durumuUyezd
BölgeKafkasya
Yüzölçümü
 • Toplam4.200 km²
Nüfus
 (1926)
 • Toplam527.220[1]
 • Yoğunluk125.53 kişi/km²/km²

Bakü Uyezdi (RusçaБакинский уезд, AzericeBakı qəzası) 1929 yılına kadar Bakü Guberniyası, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti ve Azerbaycan SSR bünyesinde idari bir birimdi. Doğusunda Hazar Denizi, batıda Şamahı Uyezd, kuzeyde Kuba Uyezd, güneyde Lenkeran Uyezdi ile çevriliydi.[2] Uyezdin idare merkezi Bakü idi.[3]

Tarih

Bakü Hanlığı'nın 1806'da Rus İmparatorluğu tarafından ele geçirilmesinden sonra hanlık kaldırılarak Rus İmparatorluğu'nun bir eyaleti haline getirildi. 19 Nisan 1840 tarihli bir idari reformla Bakü Uyezdi kuruldu ve Kaspi Oblastı [az]'nın bir parçası olarak yerini aldı. Çar I. Nikolay 14 Aralık 1846 kararnamesiyle Bakü Uyezdi'ni, Şamahı Guberniyası'na dahil ettirdi. 1859'da Şamahı'da meydana gelen büyük çaplı bir deprem nedeniyle Şamahı Guberniyası'nın merkezi Şamahı'dan Bakü'ye taşındı ve valilik, Bakü Guberniyası (Bakü Valiliği) olarak yeniden adlandırıldı.[3] 10 Mayıs 1888 tarihinde Balahanı [az], Sabuncu, Maştağa ve Saray (Abşeron) [az] bölgelerine bölündü.

1918'de Rus İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra Azerbaycan, Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti'nin bir parçası oldu ve bu dönemde Bakü kentinde yerli Müslümanlara ve Bakü Guberniyası bünyesindeki diğer uyezdlere karşı Mart Olayları yapıldı.[4]

Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti'nin dağılmasından sonra Azerbaycan 28 Mayıs 1918'de bağımsızlığını kazandı. Bolşevik Bakü Komünü o dönemde Bakü'nün kontrolündeydi, ancak Bakü Muharebesi'nden sonra Azerbaycanlılar şehri ele geçirdi ve başkent Gence'den Bakü'ye taşındı. Bakü Uyezdi cumhuriyetin bir ili olarak yapılandı.

1920'de Kızıl Ordu'nun Azerbaycan'ı işgalinden sonra Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Sovyetler Birliği'ne katıldı.

Bakü Uyezdi 1929'da kaldırıldı.

Nüfus

1851 yılında Rusya'daki nüfusun incelenmesine göre idari olarak Bakü, Şamahı, Lenkeran, Nukha ve Şuşa Uyezdlerini kapsayan Şamahı Guberniyası'nın nüfusu 319.923 erkek ve 283.083 kadın olmak üzere 603.006 kişiydi. Toplam nüfusa ilişkin veriler Rus İmparatorluğu Maliye Bakanlığı Transkafkasya Ofisi tarafından hesaplandı. Uyezdlerdeki kadınların tam sayısını belirlemek mümkün olmamıştı. Uyezdlerdeki erkeklerin sayısına ilişkin verilerin toplanıp hesaplanması, Tiflis'te görevli bir resmî devlet danışmanı olan Aleksey Fyodoroviç Kruzenştern tarafından yönetildi. Dolayısıyla bu verilere göre Bakü Uyezdi'nin tüm yerleşim yerlerinde toplam 22.380 erkek yaşadığı saptanmıştı. Bu dönemde tüm Şamahı Guberniyası içinde nüfusun yalnız % 7'sine sahip olan Bakü, en düşük nüfuslu uyezd idi.[5]

1897 nüfus sayımına göre uyezdde 182.897 kişi yaşıyordu, bunlardan 111.904'ü Bakü şehrinde idi.[6] Nüfus sayımında, anadili Azerice olan 63.415 (bu nüfus sayımı Tatarları da içerir) ve Rusça olan 45.510 kişi kaydedildi.[7]

Nüfus 1926 yılında Bakü Uyezdi'nin nüfusu 527.220 kişiye yükseldi.[1]

1897'de Etnik Gruplar

Uyezd Azeriler
(Tatarlar dahil)
RuslarTatlarErmenilerAlmanlarFarslarYahudiler
Bakü% 34,7 % 24,0 % 18,9 % 12,3 % 1,8 % 2,6 % 1,1

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b "Всесоюзная перепись населения 1926 г. Белорусская, Украинская, Закавказская, Узбекская, Туркменская республики и их основные регионы. Населенные места. Наличное городское и сельское население" [1926'da Tüm Birlik nüfus sayımı. Belarus, Ukrayna, Transkafkasya, Özbek, Türkmen cumhuriyetleri ve ana bölgeleri. Nüfuslu yerler. Mevcut kentsel ve kırsal nüfus.] (Rusça). Demoskop Weekly. 14 Eylül 2020. 28 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  2. ^ Atlas of the Ethno-Political History of the Caucasus. New Haven: Yale University Press. 2014. s. 59. ISBN 9780300153088. 
  3. ^ a b "Administrative Territorial Division" (PDF). preslib.az. s. 9. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  4. ^ "Pamiat' ob utratakh i Azerbaidzhanskoe obshchestvo/Traumatic Loss and Azerbaijani. National Memory". Azerbaidzhan i Rossiia: obshchestva i gosudarstva (Azerbaijan and Russia: Societies and States) (Rusça). Sakharov Center. 15 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  5. ^ Keppen, Peter (1857). "О народонаселенiи Россiи по губернiямъ и уѣздамъ: LXII. Шемахинская губернiя, Девятая ревизiя. Изслѣдованiе о числѣ жителей въ Россiи въ 1851 году" [Rusya'nın illere ve uzdamlara göre nüfusu hakkında: LXII. Şamahı Guberniyası - Dokuzuncu revizyon - 1851'de Rusya'da yaşayanların sayısının incelenmesi] (Rusça). Sankt-Peterburg: Rusya Bilimler Akademisi Basımevi. s. 154. 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  6. ^ "Первая Всеобщая перепись населения Российской империи 1897 года. Наличное население в губерниях, уездах, городах Российской Империи (без Финляндии)" [1897'de Rus İmparatorluğu nüfusunun ilk genel sayımı. Rusya İmparatorluğunun illerinde, ilçelerinde ve şehirlerinde nakit nüfus (Finlandiya olmadan)] (Rusça) (869-870). Демоскоп. 14 Eylül 2020. 14 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  7. ^ "Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам Российской Империи кроме губерний Европейской России" [1897'de Rus İmparatorluğu nüfusunun ilk genel sayımı. Avrupa Rusya eyaletleri hariç, Rus İmparatorluğu'nun ana dili ve ilçelerine göre nüfus dağılımı] (Rusça) (328). Демоскоп. 14 Eylül 2020. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nahçıvan</span> Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin başkenti

Nahçıvan, Azerbaycan'da bir şehirdir. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin başkentidir. Aras Nehri'nin kolu olan Nahçıvan Nehri'nin batı kıyısındadır. Babek Rayonu ile çevrili olan Nahçıvan şehri, özel bir statüye sahiptir. 2019 itibarıyla, şehir nüfusu 93.700'dür. Bakü'den uzaklığı 536 km'dir. Uluslararası havaalanı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Astrahan Guberniyası</span>

Astrahan Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Astrahan Oblastı'nı kapsamaktaydı. Guberniyanın merkezi Astrahan idi.

<span class="mw-page-title-main">Poltava Guberniyası</span>

Poltava Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Poltava Oblastı ve çevresini kapsamaktaydı. Guberniyanın merkezi Poltava idi.

<span class="mw-page-title-main">Besarabya Guberniyası</span> 1812–1917 Rus İmparatorluğunun oblastı ve valilik bölgesi

Besarabya Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Moldova ile Ukrayna'nın Odessa Oblastı'nın güneyini kapsamaktaydı. Guberniyanın merkezi Kişinev idi.

<span class="mw-page-title-main">İrkutsk Guberniyası</span>

İrkutsk Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz İrkutsk Oblastı'nı kapsamaktaydı. Guberniyanın merkezi İrkutsk idi.

<span class="mw-page-title-main">Tavrida Guberniyası</span>

Tavrida Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Ukrayna'nın güneyini ve Kırım Yarımadası'nı kapsamaktaydı. Guberniyanın merkezi Bahçesaray idi.

<span class="mw-page-title-main">Kursk Guberniyası</span>

Kursk Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Kursk Oblastı'nı kapsamaktaydı. Guberniyanın merkezi Kursk idi.

<span class="mw-page-title-main">Ufa Guberniyası</span>

Ufa Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Başkurdistan Cumhuriyeti ve çevresini kapsamaktaydı. Guberniyanın merkezi Ufa idi.

<span class="mw-page-title-main">Tver Guberniyası</span>

Tver Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Tver Oblastı'nın bir kısmını kapsamaktaydı. Guberniyanın merkezi Tver idi.

<span class="mw-page-title-main">Smolensk Guberniyası</span>

Smolensk Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Smolensk Oblastı ve çevresini kapsamaktaydı. Guberniyanın merkezi Smolensk idi.

<span class="mw-page-title-main">Simbirsk Guberniyası</span>

Simbirsk Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Ulyanovsk Oblastı ve çevresini kapsamaktaydı. Guberniyanın merkezi Simbirsk idi.

<span class="mw-page-title-main">Novgorod Guberniyası</span>

Novgorod Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Novgorod Oblastı ve çevresini kapsamaktaydı. Guberniyanın merkezi Novgorod idi.

<span class="mw-page-title-main">Penza Guberniyası</span> Rus İmparatorluğunun bir guberniyasi

Penza Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Penza Oblastı ve çevresini kapsamaktaydı. Guberniyanın merkezi Penza idi.

<span class="mw-page-title-main">Olonets Guberniyası</span>

Olonets Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Karelya Cumhuriyeti ve çevresini kapsamaktaydı. Guberniyanın merkezi Petrozavodsk idi.

<span class="mw-page-title-main">Moskova Guberniyası</span>

Moskova Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Moskova Oblastı ve çevresini kapsamaktaydı. Guberniyanın merkezi Moskova idi.

<span class="mw-page-title-main">Terek Oblastı</span>

Terek Oblastı, Rus İmparatorluğu'nun oblastlarından biriydi. Oblast, günümüz Kuzey Kafkasya'nın bir kısmını kapsamaktaydı. Oblastın merkezi Vladikavkaz idi.

<span class="mw-page-title-main">Kutaisi Guberniyası</span>

Kutaisi Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Gürcistan'ın batısını ve Türkiye'nin kuzeydoğu ucunu kapsamaktaydı. Guberniya merkezi Kutaisi idi.

<span class="mw-page-title-main">Bakü Guberniyası</span>

Bakü Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Azerbaycan'ın doğusunu kapsamaktaydı. Guberniya merkezi Bakü idi.

Tiflis Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Gürcistan'ın orta ve doğusunu kapsamaktaydı. Guberniya merkezi Tiflis idi.

<span class="mw-page-title-main">Zengezur Uyezdi</span>

Zangezur Uyezdi Yelizavetpol Guberniyası'nın idari bölümlerinden (uyezd) biri. Rusya İmparatorluğu tarafından 1868 yılında yaratılmış ve uyezd'in Sovyet yönetimi tarafından ortadan kaldırıldığı 1921 yılına kadar idari merkezi Goris şehri olmuştur.