İçeriğe atla

Bakü Ulu Camii

Koordinatlar: 40°21′56″K 49°50′09″D / 40.36556°K 49.83583°D / 40.36556; 49.83583
Bakü Ulu Camii
Cümə Məscidi
Harita
Temel bilgiler
KonumBakü, Azerbaycan
Koordinatlar40°21′56″K 49°50′09″D / 40.36556°K 49.83583°D / 40.36556; 49.83583
İnançİslam
MezhepŞii İslam
Mimari
Mimari türCami
Mimari biçimİslam mimarisi
Tamamlanma1899

Bakü Ulu Camii (Azerice: Cümə məscidi) ya da Cuma Camii, Bakü, Azerbaycan'da yer alan bir camidir.[1] Katedral Camii, 12. yüzyılda bir Zerdüşt tapınağının yerine inşa edilmiştir.

Caminin üzerinde “Emir Şarafüddin Mahmud'un bu camiyi Receb 709 H. (1309) ayında restore ettirdiğini” vurgulayan bir kitabe bulunmaktadır. Caminin kuzey duvarına 1437 yılında sarkıtlarla çevrili bir minare eklenmiştir.

Tarihi İçerişehir'de bulunan cami birkaç kez yeniden inşa edildi. Bugünkü Cuma Camii, Bakü hayırsever tüccar Hacı Şeyhali Ağa Dadaşov'un finansmanı altında 1899 yılında inşa edilmiştir. Alanda bir Zerdüşt tapınağının izleri bulunmaktadır.

Ulu cami, Orta Çağ Azerbaycanının kültürel yaşamında sosyo-kültürel merkezler olarak hizmet vermiştir.[2][3][4]

Tarihi

Cuma Camii

Cuma Camii, 12. yüzyılda inşa edilmiştir. Caminin sofistike tasarımı, birkaç aşamada inşa edildiğini göstermektedir. Ana bölümleri güneyde bir ibadet salonu ve kuzeyde minarelerinden ibarettir. İbadet salonu ile minareler arasında küçük avlular bulunmaktadır. Caminin en eski kısmı kare planlı harimdir. Harim Selçuklu dönemine ait camilerdekine benzemektedir. Kapağı arkaikti. Dış cephesine göre kubbesi, 12. yüzyılda faaliyet gösteren Marağa-Nahçıvan mimarlık okulu tarzında inşa edilmiştir.

Kubbenin üst kısmını örten bezeme motifleri, Şemkir minareleri, Karabağ ve Atabeyler Külliyesi, Marağa Kızıl Gümbet (Kubbe) Türbesi vb. Selçuklu dönemi mimari anıtlarında da görülmektedir.

Bazı bilim adamları, özellikle Andrey Pavlinov, Juma Camii'nin bir pagan tapınağının kalıntıları üzerine inşa edildiğine inanmaktadır.[]

Ulu Caminin minaresindeki kitabe.

Minare

1437'de caminin kuzey duvarına, ibadet edenleri namaza çağırmak için minaresi inşa edildi. Minarenin arkeolojik araştırmaları sırasında ortaya çıkarılan kitabesinin üzerine İlhanlıların lideri Muhammed Olcaytu'nun ağıtı kazınmıştır.

Medrese hizmeti

Ulu Cami'nin odaları, cami avlusunda 15. yüzyılda eğitim amaçlı olarak inşa edilmiştir. On dokuzuncu yüzyılda A. Zeynallı Caddesi'nin genişletilmesi ve yol yapımı nedeniyle cami hücreleri yıkılmış ve cami medresesi olarak kullanılmak üzere sadece bir tanesi kalmıştır.

Ulu Cami'nin inşası

Ulu Cami, 1899 yılında Bakülü milyoner ve hayırsever Hacı Şeyhali Ağa Dadaşov tarafından eski Ulu Cami'nin kalıntıları üzerinde yaptırılmıştır.

Cami, Sovyet döneminde halı müzesi olarak faaliyet göstermiştir. 1990'larda cami olarak faaliyet göstermek üzere restore edilen Ulu Cami, devlet bütçesinden gelen ödenekle onarıldı.

Caminin orta kısmında yer alan kare planlı, 4 sütunlu harim ve küçük kubbesi, caminin ana bileşenleridir. Binanın mimarisinde Doğu ve Avrupa klasikleri motifleri kullanılmıştır. Portal, Azerbaycan mimarisinin temel ilkelerini sergiler: taş oymalar, ulusal desenler, sanatsal yazıtlar vb.

2008 yılında inşaat uzmanları, mimarlar ve sanatçılar tarafından cami tamamen restore edilmiş, ısıtma ve aydınlatma sistemleri kurulmuştur. Caminin duvarlarına el yapımı süslemeler, Kur'an'dan sureler işlenmiş ve Ehl-i Beyt'in İslam'da kutsal olan beş üyesinin isimleri yazılmıştır.[5]

Fotoğraf Galerisi

Kaynakça

  1. ^ Зодчество Азербайджана XII-XV вв. и его место в архитектуре Переднего Востока. Главная редакция восточной литературы. 1966. s. 400. 
  2. ^ "Джума мечеть (Ичери-Шехер, Баку)". 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2020. 
  3. ^ Л. С. Бретаницкий Баку Архитектурно художественные памятники 1956 стр.15
  4. ^ "Культовые сооружения Баку". 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2020. 
  5. ^ "Juma Mosque, Baku - Mosque in the Icheri-sheher". 21 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Büyük Mecidiye Camii</span> Osmanlı dönemi Neo Barok tarzındaki cami

Büyük Mecidiye Camii ya da Ortaköy Camii, İstanbul Boğaziçi'nde Beşiktaş ilçesinin, Ortaköy semtinde sahilde bulunan Neobarok tarzında bir camiidir.

<span class="mw-page-title-main">Minare</span>

Minare, İslam dininin ibadet yeri olan camilerde namaza çağrıyı bildirmek ve sala okumak için inşa edilmiş ana yapıdan yüksek tasarlanan yapılardır. Namaza çağrının o mahaldeki herkesin işitebileceği yüksek bir yerden okunması, ibadethanelerde minare inşasının esasını teşkil etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kurtuba Camii</span> Kurtuba, İspanyada "mescit-katedral" olarak adlandırılan tarihi bir mabet

Kurtuba Camii-Katedrali, resmî adıyla Göğe Alınan Meryem Ana Katedrali, İspanya'nın Córdoba kentinde yer alan yapı. Geçmişte bir dönem cami olarak kullanıldığı için İspanyolcada Arapça mescit (مسجد) kelimesinden türemiş Mezquita adıyla da bilinir. 600'lerde kilise olarak inşa edilen yapı 786-1146 yılları arasında çeşitli eklemeler yapılarak cami olarak kullanılmış, sonrasında tekrar kilise olarak kullanılmaya devam edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Defterdar Camii</span> İstanbulda cami

Defterdar Camii ya da Defterdar Mahmut Efendi Camii, İstanbul'un Eyüpsultan ilçesinde bulunan, 1542 yılında Defterdar Nazlı Mahmut Efendi tarafından yaptırılmış olan bir Osmanlı camidir. Kasım 2023 itibarıyla ibadete kapalı olup restore edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yağ Camii</span> Adananın merkezinde, eski çarşı içindeki tarihî cami

Yağ Camii, Adana Eski Cami veya eskiden Surp Hagop Ermeni Apostolik Kilisesi, Adana'nın merkezinde, eski çarşı içindeki tarihî cami.

<span class="mw-page-title-main">Yeşil Cami (Bursa)</span> Bursa, Türkiyede bir cami

Yeşil Cami, Bursa'da ilk dönem Osmanlı mimarisinin önemli örnekleri arasında yer alan bir tarihi yapı.

<span class="mw-page-title-main">İçerişehir</span> Bakünün tarihî çekirdeği

İçerişehir ya da Eskişehir, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'nün tarihî çekirdeği olarak bilinmektedir. Haydar Aliyev Vakfı'nın çalışmaları sonucunda UNESCO'nun Dünya Miras Komitesi'nin 2000 yılında Avustralya'nın Cairns kentinde yaptığı 24. oturumda Şirvanşahlar Sarayı ve Kız Kulesi ile birlikte Dünya Mirası olarak kabul edilen İçerişehir, Azerbaycan'dan listeye dahil olan ilk yapıdır. Bakü'nün en eski kısmı olan İçerişehir, iyi korunmuş kale duvarları ile çevrilidir. 221.000 m² alana sahip olan koruma alanında 1300'den fazla aile yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Cenne Ulu Camii</span> Malideki kerpiç cami

Cenne Ulu Camii, birçok mimar tarafından Sudani-Saheli mimari stilinin en muazzam eserlerinden biri olarak kabul edilen büyük kerpiç bina. Cami, Mali'nin Bani Nehri sel ovasındaki Cenne şehrinde yer almaktadır. İlk cami 13. yüzyılda inşa edilmiştir, ama şimdiki yapı 1907'ye dayanır. Cenne halkının merkezidir ve Afrika'nın en meşhur yerlerindendir. "Cenne Eski Kasabaları" ile beraber 1988'de UNESCO tarafında Dünya Mirası listesine eklenmiştir. Rüzgar ve yağmurun aşındırdığı camiyi, yerel halk her yıl yeniden çamurla sıvar ve bu da mantolama görevi görür.

<span class="mw-page-title-main">Halep Ulu Cami</span> Suriyede bir cami

Halep Ulu Cami ya da Halep Emevi Camii, Kuzey Suriye'nin Halep şehrindeki en büyük ve en eski camilerinden biridir. El-Medine Sûk (çarşısı) girişine yakın, Dünya Mirası listesinde olan Halep Antik Şehri'n el-Callum mıntıkasındadır. Caminin içinde Yahya'nın babası olan Zekeriya'nın türbesi mevcuttur. Cami 8. yy.'ın başında inşa edilmiş; ancak şimdiki bina 11. ila 14. yy.'a dayanmaktadır. Minare 1090 yılında inşa edilmiş, Nisan 2013'te Suriye İç Savaşı çatışmaları esnasında içine yerleştirilen mühimmattan veya bir tank topundan dolayı patlayıp yıkılmıştır. 2017 yılından bu yana restorasyon çalışmaları devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Veled-i Yaniç Camii</span> Erken dönem Osmanlı camisi

Veled-i Yaniç Camii ya da Yaniçoğlu Camii, Bursa'nın Osmangazi ilçesi, hisar semtinde bulunan erken dönem Osmanlı camisidir. Kapısı üzerindeki yazıtına göre 844 Hicri Safer ayında Yaniçoğlu Hacı Hayrûddin oğlu Mahmud Çelebi tarafından yaptırılmıştır. Mimarı bilinmeyen caminin kitabe ve vakfiyesi mevcuttur. Plan şeması ve özellikle son cemaat yerinin kullanılışı nedeniyle özel bir düzenlemeye sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Selimiye Camii</span> Üsküdar Mahallesinde bir cami

Büyük Selimiye Camii, Osmanlı Padişahı III. Selim tarafından Barok ve Osmanlı mimarisi tarzlarında yaptırılmış, İstanbul'un Üsküdar semtinde bulunan tarihi cami.

<span class="mw-page-title-main">Hisar Camii</span> İzmir, Türkiyede bir cami

Hisar Camii, İzmir, Konak ilçesinde, adını verdiği Hisarönü bölgesi ile Kemeraltı Çarşısı ve Kızlarağası Hanı çevresinde yer alan cami.

Cizre Ulu Camii, Şırnak ilinin Cizre ilçesinin merkezindeki Dağkapı Mahallesi'nde yer alan tarihî ibadet yapısı.

<span class="mw-page-title-main">Antakya Ulu Camii</span>

Antakya Ulu Camii, Hatay'ın Antakya ilçesinde yer alan bir camiydi. Selçuklu mimari özellikleri gösteren cami, Memlüklüler tarafından 1268-1271 yılları arasında inşa edilmiş 18. yüzyılda kapsamlı bir onarımdan geçmiştir. Minarede bulunan kitabede Hicrî 1117 tarihi bulunmaktadır. Cami, Hatay'daki en eski ve en büyük cami olarak kabul edilmekteydi. 2023 Kahramanmaraş depreminde tamamen yıkılmıştır.

Bu liste; Ankara'daki camiler hakkında bir listedir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Han Camii</span> Kırımın en büyük camilerinden ve Hansarayın ilk binalarından birisi

Büyük Han Camii, Bahçesaray'da yer alan Hansaray saray kompleksinin içerisinde bulunan tarihi cami. Kırım'ın en büyük camilerinden ve Hansaray'ın ilk binalarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Saatli Camii, Şuşa</span> Azerbaycanın Şuşa şehrinde camii

Saatli Camii Şuşa'da yer alan bir camidir.

<span class="mw-page-title-main">Şamahı Ulu Camii</span>

Şamahı Ulu Camii veya Şamahı Cuma Camii Azerbaycan'ın Şamahı şehrinde bir yer alan bir camidir.

Avanos Ulu Camii, Türkiye'nin Nevşehir ilinin Avanos ilçesinde yer alan bir camidir. Kitabesi bulunmadığından dolayı ilk inşa tarihi ve banisi bilinmemektedir. Mimari özellikleri incelendiğinde XVIII. yüzyıl yapılarından biri olduğu düşünülmektedir. Camiye toprak zeminden merdivenle inildiği için Yeraltı Camisi olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Şah Mescidi</span>

Şah Mescidi, Bakü'de Şirvanşahlar saray kompleksinde bulunan 15. yüzyıla ait bir camidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.