İçeriğe atla

Bakü Metrosu

Bakü metrosu
Bakü metrosu amblemi
Genel
Yerel adıBakı Metropoliteni
SahibiBakı Metropoliteni
Hizmet alanıBakü, Azerbaycan
BölgeBakü
Taşıma türüMetro
Hat sayısı3
İstasyon sayısı27
Günlük yolcu sayısı629,315 (2019)[1]
Yıllık yolcu sayısı229 Milyon (2019)[1]
Baş yöneticiZaur Huseynov
Web sitesiwww.metro.gov.az
Hizmet
İnşaata başlama1951
Hizmete giriş6 Kasım 1967
İşletmeci(ler)Bakı Metropoliteni
Taşıt sayısı228
Teknik
Sistem uzunluğu40,7 km
Hat açıklığı1.520 mm
Elektriklendirme825 V DA Üçüncü ray
En yüksek hız80 km

Bakü Metrosu (AzericeBakı Metropoliteni), Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de yer alan metro sistemidir. 6 Kasım 1967 yılında açılmıştır. Uzunluğu 40,7 km olup 3 hattan oluşur ve 27 durak içerir. Türki ülkelerde kurulan ilk metrodur.

Tarih

20. yüzyılın başında Bakü, sadece Kafkasya'nın değil aynı zamanda bütün eski Rus İmparatorluğu ve Sovyetler Birliği'nin büyük nüfuslu sanayi, medeniyet ve bilim merkezlerinden birine dönüşmüştü. Buna göre de Moskova ve Leningrad kentlerinin metro inşası planlarından sonra 1932 yılında üçüncü kent olarak Bakü kentinin gelişiminin ana planının ilk taslağında metro inşasına karar verildi.

Fakat bir müddet sonra başlanan 1941-1945 yılları arasında II. Dünya Savaşı bu amacın gerçekleşmesine engel oldu. Sadece 1947 yılında savaştan 2 yıl sonra Sovyet hükûmeti proje araştırma faaliyetlerinin başlanması konusunda karar aldı. 1949 yılında metro inşaatı altyapısının oluşturulmasına başlandı. 1954 yılında ise birinci hattın teknik projesi onaylandı ve metrosunun 12,1 km.lik hattının inşası başlandı. Baş yol Hazar Denizi sahilinden 500–700 m uzakta koya paralele bir şekilde yapılmıştı.

1953 yılında inşaat faaliyetleri geçici olarak durduruldu ve 1960 yılında tamamlandı. Bu da Bakü metrosunun hizmete sokulmasını bir hayli geciktirdi.

1966 yılında bünyesinde hareket, hareket trenleri, yol ve tünel aygıtları, sağlık teknolojisi ve elektromekanik, işaret verme ve iletişim, materyal-teknik teminat hizmetleri gibi 6 hizmeti olan Bakü Metrosu Kurumu tesis edildi.

6 Kasım 1967'de Bakü kentinde metronun 5 istasyonu - Bakı Soveti (bugün İçərişəhər), 26 Bakı Komissarı (bugün Sahil), 28 Aprel (bugün 28 May), Gənclik ve Nəriman Nərimanov istasyonları ve 9,2 km.lik yeraltı hatlara sahip 1. etabı hizmete sokuldu. Bu istasyonlardan 4'ü büyük derinlikte idi. Bunlardan da birisi Garaşehir adlanan bölgede yerleşen Xətai (bugün Şah İsmail Xətai) istasyonu. 25 Kasım 1967'de metronun devamlı hizmeti ve trenlerin program üzere hareketi başladı.

Birinci bölgeden sonra 2,3 km.lik ikinci bölge faaliyete başladı. Sonra 6,4 km.lik üçüncü bölge kullanıma sokuldu. Bu da büyük "8. kilometre" kasabasını ve sanayi bölgesini zonasını kent merkezine bağladı. 9,1 km.lik ikinci etap ise Bakü yaylasının Kuzeybatı bölgesinden geçti ve bu bölge beş istasyonun inşasıyla birlikte 1985 yılında tamamlandı. Buradaki istasyonlardan ikisi büyük derinlikli istasyonlardır.

28 May istasyonuna geçit olarak inşa edilmiş Cəfər Cabbarlı istasyonu 1993 yılında kullanıma sokulmuştur.

2002 yılında hizmete sunulan Həzi Aslanov istasyonunun tamamlanması için Avrupa Birliği 4.1 milyon Euro ayırmıştır.

2006 yılından itibaren eski jeton ödeme sisteminin yerine yeni RFİD kartlar uygulanmaya başlamıştır. 2007 yılında tam olarak bu kartların kullanımına geçilmiştir.

9 Ekim 2008'de Nəsimi istasyonu hizmete girmiştir.

30 Aralık 2009'da Azadlıq prospekti istasyonu hizmete girmiştir.

29 Haziran 2011'de Dərnəgül istasyonu hizmete girmiştir.

19 Nisan 2016'da Avtovağzal ve Memar Əcəmi 2 istasyonları ile 3. hat hizmete girmiştir.

Hâlen Bakü metrosu toplam uzunluğu 40,7 km olan 3 hattan, 27 çalışan ve bir inşaatı devam eden istasyondan oluşmaktadır. Bu istasyonların 27 giriş lobisi bulunmaktadır. İstasyonların yedisi büyük derinliktedir. Metroda merdiven kısmının toplam uzunluğu 4000 metreden fazla olan beş tür 41 yürüyen merdiven yapılmıştır. Tünel yapımlarının toplam uzunluğu 17,1 kilometreden fazladır. Bakü metrosunun diğerlerinden seçilme özelliği, onun hatlarının tepelik bölgede bulunan kentin birbiriyle kesişen rölyefe göre yapılmıştır, burada %60 ve %40'binlik eğimliliği ve küçük yarıçaplı birçok eğrinin mevcut olmasıdır.

Bakü Metro Ağı

Bakü metrosu güzergâh diyagramı
Hazi Aslanov
Ahmetli
Halklar Dostluğu
Petrolcüler
Kara Karayev
Köroğlu
Ulduz
Bakmil
Neriman Nerimanov
Gençlik
Şah İsmail Hatai
28 Mayıs
Cafer Cabbarlı
Nizami
Sahil
İlimler Akademisi
İçerişehir
İnşaatçılar
20 Ocak
8 Kasım
Mimar Acemi
Mimar Acemi
Nesimi
Otogar
Azatlık caddesi
Hocasen
Dernegül

Hatlar

Ad Bölüm Açılış Tarihi Uzunluk Durak
1. Hat İçerişehirHazi Aslanov1967 20,1 km 13
2. Hat Şah İsmail HataiDernegül1976 14,5 km 10
3. Hat Hocasen8 Kasım2016 6,1 km 4

İstasyonlar

Kronoloji

BölümAçılış TarihiUzunluk
İçerişehir-Neriman Nerimanov6 Kasım, 1967 6,5 km
28 Mayıs-Şah İsmail Hatai22 Şubat, 1968 2,3 km
Neriman Nerimanov-Ulduz5 Mayıs, 1970 2.1 km
Ulduz-Petrolcüler7 Kasım, 1972 5,3 km
28 Mayıs-Nizami31 Aralık, 1976 2,2 km
Neriman Nerimanov-Bakmil28 Mart, 1979 0,5 km
Nizami-Mimar Acemi31 Aralık, 1985 6,5 km
Petrolcüler-Ahmetli28 Nisan, 1989 3,3 km
Cafer Cabbarlı27 Aralık, 1993
Ahmetli-Hazi Aslanov10 Aralık, 2002 1,4 km
Mimar Acemi-Nesimi9 Ekim, 2008 2,1 km
Nesimi-Azatlık caddesi30 Aralık, 2009 1,3 km
Azatlık caddesi-Dernegül29 Haziran 2011 1,5 km
Otogar-Mimar Acemi-219 Nisan 2016 2,1 km
Mimar Acemi-2-8 Kasım29 Mayıs 2021 1,6 km
Otogar-Hocasen23 Aralık 2022 2,4 km
Toplam:27 Durak40,7 km

Galeri

Ayrıca bakınız

  • 1995 Bakü metro yangını

Kaynakça

  1. ^ a b "Metrodan istifadə edənlərin sayı artıb" [The number of subway users increased] (Azerice). Baku. Azerbaycan Devlet Haber Ajansı (AZƏRTAC). 21 Ocak 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2019. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Metrosu</span> İstanbul, Türkiyede hizmet veren metro ağı

İstanbul Metrosu, Türkiye'nin nüfus bakımından en büyük şehri olan İstanbul'daki metro sistemidir. 3 Eylül 1989'da M1 hattının hizmete girmesiyle birlikte faaliyete başlamıştır. Günümüzde M1ᴀ, M1ʙ, M2, M3, M4, M5, M6, M7, M8, M9 ve M11 olmak üzere 11 hattan oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İzmir Metrosu</span> İzmirde hizmet veren metro sistemi

İzmir Metrosu, Türkiye'nin İzmir'de hizmet veren metro sistemidir. Sahibi İzmir Büyükşehir Belediyesi, işletmecisi ise İzmir Metro A.Ş.'dir. Sistemde biri işletmede, biri inşa hâlinde, üçü ise proje aşamasında olan beş hat bulunmaktadır. Sistemin ilk hattı olan ve ilk aşaması 22 Mayıs 2000'de hizmete giren M1 hattı üzerinde yirmi dört istasyon bulunmaktadır. Bu hat üzerindeki son genişletme 4 Mart 2024'te tamamlanmış ve 2018'de hatta 120 milyon yolcu taşınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">M4 (İstanbul Metrosu)</span> İstanbul Metrosu hattı

M4 Metro Hattı, İstanbul'un Anadolu Yakası'nda yer alan metro hatlarından biridir. Anadolu Yakası'nın ilk metro hattı olma özelliğini taşır. İlk istasyonu Kadıköy, son istasyonu ise Sabiha Gökçen Havalimanı olmak üzere 23 istasyonu mevcuttur ve istasyonlar tamamen yer altındadır. Kadıköy ve Ayrılık Çeşmesi istasyonları ile Tavşantepe - Sabiha Gökçen Havalimanı arasındaki istasyonlar hariç, hat D.100'e paralel gider. 17 Ağustos 2012 tarihinde Kadıköy - Kartal, 10 Ekim 2016 tarihinde Kartal - Tavşantepe uzatması ve 2 Ekim 2022 tarihinde Tavşantepe - Sabiha Gökçen Havalimanı uzatması hizmete girmiştir. M4 hattı, 33,5 kilometre (20,8 mi) uzunluğu ile İstanbul'da M11 hattından sonraki en uzun ikinci metro hattıdır. Hattaki toplam seyahat süresi 52 dakikadır. İşletme 8'li ve 4'lü tren dizileriyle yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">M2 (İstanbul Metrosu)</span> İstanbul Metrosu hattı

M2 Metro Hattı, İstanbul'da yer alan metro hatlarından birisidir. Hattın 16 istasyonu olup, Haliç Metro Köprüsü üzerinde yer alan Haliç Metro İstasyonu haricindeki 15 istasyon yer altında yer almaktadır. Hat, yaklaşık olarak 2,5 dakikada bir sıklıkla çalışır.

<span class="mw-page-title-main">T1 (İstanbul Tramvayı)</span> İstanbul Tramvayı hattı

T1 Tramvay Hattı, İstanbul'un Avrupa Yakası'nda, ilk istasyonu Kabataş son istasyonu ise Bağcılar olan ve 31 istasyondan oluşan 19,3 km uzunluğundaki tramvay hattıdır.

<span class="mw-page-title-main">İçerişehir (Bakü Metrosu)</span>

İçerişehir metro istasyonu, Bakü metrosuna bağlı duraklardan biridir. 6 Kasım 1967'de, Bakü metrosunun 1. etabı hizmete sokulmasıyla, hizmete açıldı. İçerişehir metro istasyonu 2008 yılına kadar Bakü Sovyeti durağı olarak adlandırılıyordu. Bu yıldan itibaren durağın adı değiştirilmiş ve bu istasyon yeniden düzenlenmiştir. Yeniden düzenleme ile istasyon, piramit şeklinde dizayn edilmiştir. Bu istasyonun duvarlarına eski Bakü'nün Fransa'da hazırlanmış 16 panoramik görüntüsü işlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">M6 (İstanbul Metrosu)</span> İstanbul Metrosu hattı

M6 Metro Hattı, İstanbul'un Avrupa Yakası'nda, ilk istasyonu Levent son istasyonu ise Boğaziçi Üniversitesi/Hisarüstü olan metro hattıdır. 19 Nisan 2015'te Recep Tayyip Erdoğan ve Ahmet Davutoğlu'nun birlikte katıldıkları törenle hizmete açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">M5 (İstanbul Metrosu)</span> İstanbul Metrosu hattı

M5 Metro Hattı, İstanbul'un Anadolu Yakasında, ilk istasyonu Üsküdar, son istasyonu ise Samandıra Merkez olan 26,5 km uzunluğunda 20 istasyonlu bir metro hattıdır. Metro hattında çalışan araçlar Türkiye'nin ilk sürücüsüz metro araçları olma özelliğine sahiptir. M4 Metro Hattı'ndan sonra Anadolu Yakası'nın ikinci metrosu olma özelliğini taşır. Hattın Üsküdar - Yamanevler arasındaki ilk bölümü 15 Aralık 2017'de hizmete girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yenikapı Aktarma Merkezi</span> Fatih, İstanbulda bir aktarma merkezi

Yenikapı Aktarma Merkezi, İstanbul'un Avrupa Yakası'nda, Fatih ilçesindeki Yenikapı Meydanı'nda yer alan TCDD'ye ait yer altı tren istasyonu, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'na ait hemzemin raylı sistem istasyonu, Metro İstanbul'a ait yer altı metro istasyonları ve İETT otobüslerine hizmet veren otobüs duraklarını kapsayan ve hatlar arasında aktarma imkanı sağlayan aktarma merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">M7 (İstanbul Metrosu)</span> İstanbul Metrosu hattı

M7 Metro Hattı, İstanbul'un Avrupa Yakası'nda, ilk istasyonu Yıldız, son istasyonu ise Mahmutbey olan 48 km uzunluğunda ve 33 istasyonlu tam otomatik sürücüsüz metro hattıdır. Hat, doğu-batı aksında Haliç'in kuzeyindeki ilçeler arasında önemli bir bağlantı teşkil etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kayseray</span> Kayseride hizmet veren tramvay sistemi

Kayseray, 1 Ağustos 2009 tarihinde Kayseri'de hizmete başlayan bir tramvay sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Ünalan (İstanbul Metrosu)</span> İstanbul Metrosu istasyonu

Ünalan Metro İstasyonu, İstanbul Metrosu'nun M4 Metro Hattı'nda yer alan ve 17 Ağustos 2012'de hizmete giren yer altı metro istasyonudur.

<span class="mw-page-title-main">M9 (İstanbul Metrosu)</span> İstanbul Metrosu hattı

M9 Metro Hattı, İstanbul'un Avrupa Yakası'nda, ilk istasyonu Ataköy, son istasyonu ise Olimpiyat olmak üzere toplam 14 istasyondan oluşan ve 17,2 km uzunluğunda olan bir yer altı metro hattıdır.

M10 Metro Hattı, İstanbul'un Anadolu yakasında, tamamı Pendik ilçe sınırları içinde, ilk istasyonu Pendik Merkez, son istasyonu ise Sabiha Gökçen Havalimanı olan 9,64 km uzunluğundaki metro hattıdır.

<span class="mw-page-title-main">M11 (İstanbul Metrosu)</span> İstanbul Metrosu hattı

M11 / U1 & U2 Metro Hattı, İstanbul'un Avrupa yakasında, bütün etapları bitirildiğinde Gayrettepe ve Halkalı'yı İstanbul Havalimanı üzerinden birbirine bağlayacak olan yaklaşık 69 km uzunluğundaki hızlı metro projesidir.

<span class="mw-page-title-main">M1 (İzmir Metrosu)</span> İzmir Metrosu hattı

M1 Metro Hattı, İzmir Metrosu'nun batıda Narlıdere Kaymakamlık ile doğuda Evka 3 arasında hizmet veren 27 km uzunluğundaki metro hattıdır. Yirmi dört istasyonu bulunan hat, İzmir Metrosu'nun işletmede olan tek hattıdır. 22 Mayıs 2000'de hizmete giren hattaki son genişletme 4 Mart 2024'te tamamlandı.

<span class="mw-page-title-main">Mersin Metrosu</span> metro sistemi

Mersin metrosu, Türkiye'nin Mersin şehrinde yapımı devam eden metro sistemidir. 13,4 kilometrelik hat üzerinde on bir istasyon bulunacaktır. Sistem, Akdeniz Bölgesi'nin ikinci metro hattı ve üçüncü raylı sistem hattı olacaktır. Mersin'in kurtuluşunun 100. yıl dönümüne denk gelen 3 Ocak 2022 tarihinde inşaat çalışmaları başladı.

<span class="mw-page-title-main">Bornova Tren İstasyonu</span> Bornova, İzmirde kapatılan bir tren istasyonu

Bornova Tren İstasyonu, İzmir'in Bornova ilçesi Kazımdirik Mahallesi'nde yer alan TCDD'ye ait eski hemzemin tren istasyonudur.

HızRay veya M34 Hızlı Metro Hattı, Eylül 2020'de İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu tarafından gündeme getirilen, İstanbul'un doğu-batı doğrultusunda yapılacağı duyurulan hızlı metro projesidir.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk Mahallesi (İstanbul Metrosu)</span> İstanbul metrosu istasyonu

Atatürk Mahallesi (M7) Metro İstasyonu, İstanbul Metrosu'nun M7 Metro Hattı'nda yer alan inşa hâlindeki yer altı metro istasyonudur.