Bakü Metrosu
 Bakü metrosu amblemi | |
 | |
| Genel | |
|---|---|
| Yerel adı | Bakı Metropoliteni |
| Sahibi | Bakı Metropoliteni |
| Hizmet alanı | Bakü, Azerbaycan |
| Bölge | Bakü |
| Taşıma türü | Metro |
| Hat sayısı | 3 |
| İstasyon sayısı | 27 |
| Günlük yolcu sayısı | 629,315 (2019)[1] |
| Yıllık yolcu sayısı | 229 Milyon (2019)[1] |
| Baş yönetici | Zaur Huseynov |
| Web sitesi | www.metro.gov.az |
| Hizmet | |
| İnşaata başlama | 1951 |
| Hizmete giriş | 6 Kasım 1967 |
| İşletmeci(ler) | Bakı Metropoliteni |
| Taşıt sayısı | 228 |
| Teknik | |
| Sistem uzunluğu | 40,7 km |
| Hat açıklığı | 1.520 mm |
| Elektriklendirme | 825 V DA Üçüncü ray |
| En yüksek hız | 80 km |
Bakü Metrosu (Azerice: Bakı Metropoliteni), Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de yer alan metro sistemidir. 6 Kasım 1967 yılında açılmıştır. Uzunluğu 40,7 km olup 3 hattan oluşur ve 27 durak içerir. Türki ülkelerde kurulan ilk metrodur.
Tarih
20. yüzyılın başında Bakü, sadece Kafkasya'nın değil aynı zamanda bütün eski Rus İmparatorluğu ve Sovyetler Birliği'nin büyük nüfuslu sanayi, medeniyet ve bilim merkezlerinden birine dönüşmüştü. Buna göre de Moskova ve Leningrad kentlerinin metro inşası planlarından sonra 1932 yılında üçüncü kent olarak Bakü kentinin gelişiminin ana planının ilk taslağında metro inşasına karar verildi.
Fakat bir müddet sonra başlanan 1941-1945 yılları arasında II. Dünya Savaşı bu amacın gerçekleşmesine engel oldu. Sadece 1947 yılında savaştan 2 yıl sonra Sovyet hükûmeti proje araştırma faaliyetlerinin başlanması konusunda karar aldı. 1949 yılında metro inşaatı altyapısının oluşturulmasına başlandı. 1954 yılında ise birinci hattın teknik projesi onaylandı ve metrosunun 12,1 km.lik hattının inşası başlandı. Baş yol Hazar Denizi sahilinden 500–700 m uzakta koya paralele bir şekilde yapılmıştı.
1953 yılında inşaat faaliyetleri geçici olarak durduruldu ve 1960 yılında tamamlandı. Bu da Bakü metrosunun hizmete sokulmasını bir hayli geciktirdi.
1966 yılında bünyesinde hareket, hareket trenleri, yol ve tünel aygıtları, sağlık teknolojisi ve elektromekanik, işaret verme ve iletişim, materyal-teknik teminat hizmetleri gibi 6 hizmeti olan Bakü Metrosu Kurumu tesis edildi.
6 Kasım 1967'de Bakü kentinde metronun 5 istasyonu - Bakı Soveti (bugün İçərişəhər), 26 Bakı Komissarı (bugün Sahil), 28 Aprel (bugün 28 May), Gənclik ve Nəriman Nərimanov istasyonları ve 9,2 km.lik yeraltı hatlara sahip 1. etabı hizmete sokuldu. Bu istasyonlardan 4'ü büyük derinlikte idi. Bunlardan da birisi Garaşehir adlanan bölgede yerleşen Xətai (bugün Şah İsmail Xətai) istasyonu. 25 Kasım 1967'de metronun devamlı hizmeti ve trenlerin program üzere hareketi başladı.
Birinci bölgeden sonra 2,3 km.lik ikinci bölge faaliyete başladı. Sonra 6,4 km.lik üçüncü bölge kullanıma sokuldu. Bu da büyük "8. kilometre" kasabasını ve sanayi bölgesini zonasını kent merkezine bağladı. 9,1 km.lik ikinci etap ise Bakü yaylasının Kuzeybatı bölgesinden geçti ve bu bölge beş istasyonun inşasıyla birlikte 1985 yılında tamamlandı. Buradaki istasyonlardan ikisi büyük derinlikli istasyonlardır.
28 May istasyonuna geçit olarak inşa edilmiş Cəfər Cabbarlı istasyonu 1993 yılında kullanıma sokulmuştur.
2002 yılında hizmete sunulan Həzi Aslanov istasyonunun tamamlanması için Avrupa Birliği 4.1 milyon Euro ayırmıştır.
2006 yılından itibaren eski jeton ödeme sisteminin yerine yeni RFİD kartlar uygulanmaya başlamıştır. 2007 yılında tam olarak bu kartların kullanımına geçilmiştir.
9 Ekim 2008'de Nəsimi istasyonu hizmete girmiştir.
30 Aralık 2009'da Azadlıq prospekti istasyonu hizmete girmiştir.
29 Haziran 2011'de Dərnəgül istasyonu hizmete girmiştir.
19 Nisan 2016'da Avtovağzal ve Memar Əcəmi 2 istasyonları ile 3. hat hizmete girmiştir.
Hâlen Bakü metrosu toplam uzunluğu 40,7 km olan 3 hattan, 27 çalışan ve bir inşaatı devam eden istasyondan oluşmaktadır. Bu istasyonların 27 giriş lobisi bulunmaktadır. İstasyonların yedisi büyük derinliktedir. Metroda merdiven kısmının toplam uzunluğu 4000 metreden fazla olan beş tür 41 yürüyen merdiven yapılmıştır. Tünel yapımlarının toplam uzunluğu 17,1 kilometreden fazladır. Bakü metrosunun diğerlerinden seçilme özelliği, onun hatlarının tepelik bölgede bulunan kentin birbiriyle kesişen rölyefe göre yapılmıştır, burada %60 ve %40'binlik eğimliliği ve küçük yarıçaplı birçok eğrinin mevcut olmasıdır.
Bakü Metro Ağı
Hatlar
| Ad | Bölüm | Açılış Tarihi | Uzunluk | Durak | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. Hat | İçerişehir ↔ Hazi Aslanov | 1967 | 20,1 km | 13 | |
| 2. Hat | Şah İsmail Hatai ↔ Dernegül | 1976 | 14,5 km | 10 | |
| 3. Hat | Hocasen ↔ 8 Kasım | 2016 | 6,1 km | 4 | |
İstasyonlar
Kronoloji
| Bölüm | Açılış Tarihi | Uzunluk |
|---|---|---|
| İçerişehir-Neriman Nerimanov | 6 Kasım, 1967 | 6,5 km |
| 28 Mayıs-Şah İsmail Hatai | 22 Şubat, 1968 | 2,3 km |
| Neriman Nerimanov-Ulduz | 5 Mayıs, 1970 | 2.1 km |
| Ulduz-Petrolcüler | 7 Kasım, 1972 | 5,3 km |
| 28 Mayıs-Nizami | 31 Aralık, 1976 | 2,2 km |
| Neriman Nerimanov-Bakmil | 28 Mart, 1979 | 0,5 km |
| Nizami-Mimar Acemi | 31 Aralık, 1985 | 6,5 km |
| Petrolcüler-Ahmetli | 28 Nisan, 1989 | 3,3 km |
| Cafer Cabbarlı | 27 Aralık, 1993 | |
| Ahmetli-Hazi Aslanov | 10 Aralık, 2002 | 1,4 km |
| Mimar Acemi-Nesimi | 9 Ekim, 2008 | 2,1 km |
| Nesimi-Azatlık caddesi | 30 Aralık, 2009 | 1,3 km |
| Azatlık caddesi-Dernegül | 29 Haziran 2011 | 1,5 km |
| Otogar-Mimar Acemi-2 | 19 Nisan 2016 | 2,1 km |
| Mimar Acemi-2-8 Kasım | 29 Mayıs 2021 | 1,6 km |
| Otogar-Hocasen | 23 Aralık 2022 | 2,4 km |
| Toplam: | 27 Durak | 40,7 km |
Galeri
Eski 81-717/714 model vagon
Yeni 81-760B/761B/763B model vagon
Ayrıca bakınız
- 1995 Bakü metro yangını
Kaynakça
- ^ a b "Metrodan istifadə edənlərin sayı artıb" [The number of subway users increased] (Azerice). Baku. Azerbaycan Devlet Haber Ajansı (AZƏRTAC). 21 Ocak 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2019.
Dış bağlantılar
- Bakü Metrosu Resmî Sayfası25 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Azerice) (Rusça) (İngilizce)
- Urbanrail - Bakü Metrosu18 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Bakü metrosu | ||
|---|---|---|
| 1. Hat | İçerişehir · Sahil · 28 Mayıs · Gençlik · Neriman Nerimanov · Bakmil · Ulduz · Köroğlu · Kara Karayev · Petrolcüler · Halklar Dostluğu · Ahmetli · Hazi Aslanov |  |
| 2. Hat | Yeni Güneşli · Eski Güneşli · Mehmed Hadi · Nobel caddesi · Azerneftyağ · Ak Şehir · Hatai · Cafer Cabbarlı · Nizami · İnşaatçılar · İlimler Akademisi · 20 Ocak · Mimar Acemi · Nesimi · Azatlık caddesi · Dernegül | |
| 3. Hat | ||
| Tarih |  | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Coğrafya | Yerleşim yerleri · İklim • Bakü Körfezi • Hazar Denizi • Abşeron Yarımadası • Bakü Takımadaları • Göller | ||||||
| Ekonomi | Alışveriş merkezleri · Bakü Limanı · Elet Serbest Bölgesi · Petrol Taşları · Bakü Petrolü | ||||||
| Kültür |
| ||||||
| Spor | ASK Arena • AZAL Stadyumu • Azersun Arena • Bakü Olimpiyat Stadyumu · Bakü Su Sporları Sarayı • Bakü Spor Sarayı • Dalga Arena • Tevfik Behramov Stadyumu · Tevfik İsmailov Stadyumu • İsmet Gayibov Stadyumu • Serhedçi İdman Kompleksi · Millî Jimnastik Arenası · MOİK Stadyumu • Neftçi Arena
| ||||||
| Yönetim | Rayonlar • Belediyeler · Bakü Valiliği (Liste) | ||||||
| Eğitim | |||||||
| Altyapı |
| ||||||
 Azerbaycan konuları | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|  | |||||||||||||
| Siyaset ve yönetim |
| |||||||||||||
| Coğrafya |
| |||||||||||||
| Ekonomi | ||||||||||||||
| Toplum |
| |||||||||||||
| Semboller |
| |||||||||||||
