İçeriğe atla

Bakü-Tiflis-Kars demiryolu

Bakü - Tiflis - Kars demiryolu
Bakü - Tiflis - Ahılkelek - Kars demiryolu
Demir İpek Yolu
Genel bilgiler
Durumİşletmede
SahibiAzerbaycan Demiryolları
Gürcistan Demiryolları
TCDD
YerAzerbaycan
Gürcistan
Türkiye (4. Bölge)
İlk - Son durak
Hizmet
SistemAzerbaycan Demiryolları
Gürcistan Demiryolları
TCDD
Güzergah2
İşletmeci(ler)Azerbaycan Demiryolları
Gürcistan Demiryolları
TCDD Taşımacılık
Bakım tesisiBakü
Tiflis
Kars
Yolcu sayısı1 milyon kişi
Tarihçe
Açılış30 Ekim 2017
Teknik bilgiler
Hat uzunluğu838,6 kilometre (521,1 mi)
Hat açıklığıRus (1524 mm) (Gürcistan ve Azerbaycan)
Standart (1435 mm) (Türkiye)
Çalışma Hızı120 km/sa (75 mph)
Güzergâh haritası

Istanbul Haydarpaşa, Kapıkule, Ankara
0
Kars
76
Türkiye / Gürcistan
Akhalkalaki
105
break of gauge(1435/1520) Akhalkalaki
Ninotsminda
Marabda
Tiblis
Batum
Gürcistan / Azerbaycan
826
Bakü
Türkmenbaşy (Türkmenistan),
Aktau (Kazakistan)

Bakü - Tiflis - Kars demiryolu ya da Bakü - Tiflis - Ahılkelek - Kars demiryolu, kısaca BTK ya da BTAK, Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye'yi doğrudan birbirine bağlayan bölgesel demiryolu hattıdır. Hat, "Demir İpek Yolu" olarak da adlandırılmaktadır.[1]

Demiryolu hattı, Ermenistan'ı bypass ederek Azerbaycan'ın başkenti Bakü şehrinden başlayıp Gürcistan'ın başkenti Tiflis ve Ahılkelek şehirlerinden geçerek 5 km uzunluğunda bir tünelle Türkiye sınırlarına giren hat, Kars şehrine kadar uzanmaktadır.[2] Demiryolunun tamamı 838,6 km olup, toplam maliyeti 450 milyon dolardır.[3] Demiryolunun 503 km'si Azerbaycan'dan, 259 km'si Gürcistan'dan, 76 km'si ise Türkiye'den geçmektedir.[4] İlk etapta hattan yıllık 1 milyon yolcu ve 6.5 milyon ton yük taşınması hedeflenmektedir.

Temeli 2007 yılında atılan hat, 30 Ekim 2017 tarihinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Gürcistan Başbakanı Giorgi Kvirikaşvili'nin katılımıyla hizmete açıldı.

Projenin gelişimi

Demiryolu'nu tanıtan bir Gürcistan pulu
2017 Azerbaycan pulu

Bu proje evvelinde Avrupa ile Asya arasındaki demiryolu ağı Türkiye'den sonra Ermenistan'a kadar gelmekte, daha sonra ise Ermenistan'ın içerisinde üç kola ayrılarak şu şekilde dağılmaktadır: Kars-Gümrü-Ayrum-Marneuli-Tiflis yolu ile Gürcistan'a, Kars-Gümrü-Erivan-İçevan-Kazah-Bakü yolu ve Kars-Gümrü-Nahçıvan-Meğri-Bakü yolu ile Azerbaycan'a.[5] Ermenistan ile Azerbaycan arasında gerçekleşen savaş sonrasında Türkiye, Ermenistan ile olan sınır kapılarını kapatması sonucunda bu ülke ile ve dolayısıyla Orta Asya, Azerbaycan, Gürcistan, Rusya, Ukrayna ve Çin ile demiryolu aracılığıyla ulaşamaz hale gelmiştir.[5] Devam eden sorunlar sonucunda iki ülke arasında diplomatik ilişkilerin bulunmayışı ve Türkiye'nin Orta Asya devletlerine ulaşma isteği, eski hatta alternatif olarak Bakü-Tiflis-Kars demiryolu projesinin doğmasına yol açmıştır. Bu amaçla Gürcistan, Azerbaycan ve Türkiye hükûmetleri arasında, 7 Şubat 2007[6] tarihinde Tiflis'te antlaşma imzalanmıştır.

Projenin önemi

İstanbul Boğazı'nda sürdürülen Marmaray Projesi'nin de tamamlanmasına paralel olarak, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Projesi hayata geçirildiğinde Avrupa'dan Çin'e, Rusya'ya alternatif bir güzergah üzerinden demiryoluyla kesintisiz bir şekilde yük taşınması mümkün hale gelmiştir. Böylece Avrupa ile Orta Asya arasındaki yük taşımalarının tamamının demiryoluna kaydırılması planlanmaktadır.[7]

Ermenistan'la olan kara ve demiryolu sınır kapılarının kapanması sonrası BTK hattı ile Türkiye, Gürcistan arasında ilk kez doğrudan demiryolu bağlantısı sağlanmıştır.

Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu hizmete girdiğinde, orta vadede yıllık 6.5 milyon ton yük taşınması hedeflenmekte 2034 yılına gelindiğinde ise 16 milyon 500 bin ton yük ile 1 milyon 500 bin yolcu taşınması hedeflenmektedir.[5]

Hattın gerçekleştirilmesi ile bu bölgeye gerek istihdam, gerekse ticari açıdan bir canlılık getirmiştir.

Bakü-Tiflis-Ceyhan ve Bakü-Tiflis-Erzurum Projelerinden sonra her üç ülkenin gerçekleştirdiği üçüncü büyük proje olan bu proje, yukarıda da belirtildiği üzere, üç ülkenin tarihten gelen dostluklarını daha da pekiştirecek, bölge halkına barış ve refah getirecektir.

BTK Projesinin hayata geçirilmesiyle Boğaz Tüp Geçişi'yle (Marmaray Projesi) birlikte ayrıca bu projeleri destekleyen diğer demiryolu projelerinin inşasıyla; Asya'dan Avrupa'ya, Avrupa'dan Asya'ya çok büyük hacimde taşınabilecek yüklerin önemli bir bölümü Türkiye'de kalacak, böylece Türkiye, uzun vadede milyarlarca dolar taşıma geliri elde edebilecektir.

Hattın inşası

Hattın Gürcistan kısmının temeli 21 Kasım 2007 tarihinde üç ülkenin cumhurbaşkanlarının katılımı ile atıldı. Hattın ilk başta 24 Eylül 2012 tarihinde tamamlanması öngörülmüştür.[8] Türkiye tarafında kalan bölümünün yapılması için ise 24 Temmuz 2008'de temel atılmıştır.[9][10]

76 km'si Türkiye, 29 km'si ise Gürcistan'da kalan altyapısı çift, üstyapısı tek, sinyalli ve elektrifikasyonlu olarak inşa edilmesi planlanmış toplam 105 km uzunluğundaki yeni inşa edilecek hat ile Gürcistan sınırlarında kalan mevcut 230 km ve Azerbaycan sınırlarında kalan mevcut 503 km uzunluğundaki hatların renovasyonu ile Kars, Tiflis ve Bakü arasında yük taşımacılığının yanında yolcu taşımacılığı da öngörülmüştür.

Açılış

Türkiye-Gürcistan arasındaki demiryolu bağlantısının tamamlanmasıyla BTK demiryolu, tüm kesimleriyle 30 Ekim 2017 tarihinde hizmete açılmıştır. Açılışa Azerbaycan, Türkiye, Gürcistan, Kazakistan ve Özbekistan cumhurbaşkanları katılmıştır. Açılış töreni Bakü, Azerbaycan'da yapılmıştır.

Açılış konuşmasında Azerbaycan cumhurbaşkanı Ilham Aliyev :"Bakü-Tiflis-Kars demiryolu paydaşlarının iş ve gelişim açısından ortaklaşa fayda göreceği bir projedir. Ben eminim ki bu projeye büyük katkı sağlayan ülkeler -Azerbaycan, Türkiye, Gürcistan- hep bir kalacaklar ve birbirlerini destekleyeceklerdir. Bu proje bizim dostluğumuzu ve birlikteliğimizi daha da güçlendirecektir. Açılış tarihi olarak 30 Ekim gününü seçilmesinin sembolik bir anlamı vardır. 30 Ekim 1920 tarihinde Türkiye Kars ilini Ermenistan'dan geri almıştır.[11]

Kaynakça

  1. ^ Demir İpek Yolu 22 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NTVMSNBC.COM
  2. ^ Ozinian, Alin (6 Kasım 2017). "Bir izolasyon projesi olarak Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu". Agos. 9 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2017. 
  3. ^ Onur Uysal. "Bakü Tiflis Kars demiryolu projesi". Rail Turkey. 28 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2016. 
  4. ^ Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu'nun Temeli Atıldı 23 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. VOA News
  5. ^ a b c "Demirden İpekyolu"nda İnşaat Başladı[] Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Web Sitesi
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2016. 
  7. ^ Kesintisiz Ağ 22 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NTVMSNBC.COM
  8. ^ http://www.rayturk.net/?p=27342 []
  9. ^ Bakü-Tiflis-Erzurum hattındaki doğalgaz artırılacak[] CNNTURK.COM
  10. ^ Bakü-Tiflis-Kars demiryolu temeli atılacak[] CNNTURK.COM
  11. ^ "Speech by Ilham Aliyev at the opening ceremony of Baku–Tbilisi–Kars railway". en.president.az. 21 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2018. 

Dış bağlantılar

  1. ^ Standart (1435 mm) hat açıklığından Rus (1520 mm) hat açıklığına geçiş yapılır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bakü</span> Azerbaycanın başkenti

Bakü, Azerbaycan'ın, Hazar Denizi'nin batı kıyısında yer alan başkentidir. Kafkasya’nın en büyük şehri, en önemli kültür ve ticaret merkezidir. Ülkenin en doğusundaki ve en önemli sanayi, ticaret ve kültür merkezi olmanın yanı sıra bir liman kenti olarak da önemlidir. Şehirde yaşayanların büyük çoğunluğunu Azerbaycanlılar oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı</span> Petrol boru hattı

Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Boru Hattı, 1.768 km uzunluğunda, Azerbaycan Bakü yakınlarındaki Sangaçal Terminali'nden gelen petrolü, Türkiye Akdeniz kıyısında Ceyhan deniz terminaline; Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye üzerinden geçerek taşıyan petrol boru hattı.

<span class="mw-page-title-main">Moskova Antlaşması (1921)</span> Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile TBMM Hükûmeti arasında 16 Mart 1921de imzalanan antlaşma

Moskova Antlaşması, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti arasında 16 Mart 1921'de imzalanan antlaşmadır. Bu antlaşma ve devamı niteliğindeki antlaşmalarla belirlenmiş olan sınırlar günümüzde Türkiye, Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan arasında hâlen geçerlidir.

<span class="mw-page-title-main">Bakü-Tiflis-Erzurum Doğalgaz Boru Hattı</span>

Güney Kafkasya Doğal gaz Boru Hattı Projesi, Şahdeniz Gaz Sahası'nda üretilecek doğalgazın Türkiye-Gürcistan sınırına getirilmesi için tasarlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan-Türkiye ilişkileri</span>

Gürcistan-Türkiye ilişkileri, geçmişi Osmanlı dönemine ve daha eskilere dayanan Gürcü-Türk ilişkileri.

<span class="mw-page-title-main">Trans Anadolu doğalgaz boru hattı</span> Azerbaycan doğalgazını Türkiye üzerinden Avrupaya aktarması planlanan boru hattı

Trans Anadolu doğal gaz boru hattı (TANAP), Azerbaycan doğalgazını Türkiye üzerinden Avrupa'ya transfer etmesi planlanan boru hattı. Şahdeniz doğal gaz tesislerinde çıkarılan gazın transferinde kullanılacaktır. Maliyetinin 5-7 milyar dolar olacağı öngörülmüş, 2018 yılında da tamamlanmıştır. Hattın kapasitesinin ilk aşamada yılda 16 milyar m³, nihai olarak da 31 milyar m³ olması hedeflenmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Ankara-Sivas yüksek hızlı demiryolu</span> Yüksek hızlı demiryolu hattı

Ankara – Sivas yüksek hızlı demiryolu ya da kısaca Ankara – Sivas YHD, Türkiye'nin Ankara ve Sivas illeri arasında yer alan ve 26 Nisan 2023'te hizmete giren yüksek hızlı demiryolu hattıdır. Çift hatlı, elektrikli ve sinyalli olan YHD hattında TCDD Taşımacılık tarafından azami 250 kilometre/saat (160 mph) hızla Yüksek Hızlı Tren seferleri düzenlenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de ulaşım</span>

Türkiye’de ulaşım, bu ülkenin kamusal ve özel ulaşım sistemiyle ilgilidir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'da ulaşım</span>

Azerbaycan'da ulaşım, bu ülkenin kamusal ve özel ulaşım sistemiyle ilgilidir.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan-Türkiye sınırı</span>

Ermenistan-Türkiye sınırı, Ermenistan ile Türkiye arasındaki 328 km uzunluğundaki kara sınırıdır. Türkiye'nin en uzun dördüncü sınırı olup Kars Antlaşması ile günümüze kadar gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan-Türkiye sınırı</span>

Gürcistan-Türkiye sınırı 276 kilometre olup Türkiye'nin en uzun üçüncü, Sarp, Hopa köyüyle başlayan Ermenistan sınırına kadar devam eden kara sınırıdır. Karadeniz'den doğan Gürcistan sınırları içerisinden Türkiye'ye gelen Çoruh Nehri'nin yer yer sınır oluşturduğu iki ülkenin sınırları Kars Antlaşması ile günümüze kadar gelmiştir. Türkiye'den karayolu ile Gürcistan'a geçişin olduğu tek ana yol ve 'dir. İki ülke arasındaki ticari ilişkileri geliştirmeye paralel olarak Azeri doğalgazı Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı Gürcistan üzerinden Türkiye'ye gelmektedir. Gürcistan'a doğrudan demiryolu ile ulaşım Bakü-Tiflis-Kars demiryolu ile mümkündür.

<span class="mw-page-title-main">Tiflis Garı</span> Tren istasyonu

Tiflis Garı,, Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te bulunan ana tren istasyonudur. 1872 yılında inşa edilmiş olup çeşitli mimari dönüşümlere uğramıştır ve günümüzde tren istasyonu ve aynı zamanda alışveriş merkezi olarak hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kars Garı</span> Kars Merkez, Karsta bir tren istasyonu

Kars Garı, Kars'ın il merkezinde Cumhuriyet Caddesi üzerinde yer alan TCDD'ye ait hemzemin ana tren istasyonudur.

<span class="mw-page-title-main">Akyaka Tren İstasyonu</span> Akyaka, Karsta bir tren istasyonu

Akyaka Tren İstasyonu, Kars'ın Akyaka ilçesinde yer alan Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları'ye ait hemzemin tren istasyonudur.

Doğukapı Tren İstasyonu, Kars'ın Akyaka ilçesine bağlı Kalkankale köyünde bulunan bir tren istasyonudur. İstasyon, Kars-Gümrü-Tiflis demiryolu üzerinde yer almaktadır.

Ankara – Kars demiryolu, Türkiye'nin başkenti Ankara'yı sınır şehri Kars'a bağlayan TCDD'ye ait konvensiyonel demiryolu hattıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kars-Gümrü-Tiflis demiryolu</span> Türkiye, Ermenistan ve Gürcistanda bir demiryolu hattı

Kars – Gümrü – Tiflis demiryolu, Türkiye'nin Kars şehrinden başlayarak önce Ermenistan'ın Gümrü şehrine, oradan da Gürcistan'ın Tiflis şehrine giden demiryolu hattıdır.

<span class="mw-page-title-main">TCDD 4. Bölge</span> Demiryolu bölge müdürlüğü

TCDD 4. Bölge Müdürlüğü, merkezi Sivas'taki Sivas Garı olan TCDD müdürlüğüdür.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Demiryolları</span> Gürcistanın ulusal demiryolu şirketi

Gürcistan Demiryolu LLC, Gürcistan'ın ulusal demiryolu şirketidir.

<span class="mw-page-title-main">Zengezur Koridoru</span> Azerbaycan ile eksklav parçası olan Nahçıvan arasında kara bağlantısı oluşturması planlanan ulaşım koridoru

Zengezur Koridoru veya Nahçıvan Koridoru, 2020 Dağlık Karabağ Savaşı'nın Azerbaycan tarafından kazanılmasının ardından Azerbaycan ve Ermenistan arasında imzalanan ateşkes antlaşmasının 9. maddesi gereğince Azerbaycan ile eksklav parçası olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasında bağlantıyı kuracak olan koridordur. Koridor Ermenistan topraklarında inşa edilecektir. Koridorun güvenliği Rusya Federasyonu Federal Güvenlik Servisi Sınır Muhafıza Servisi tarafından sağlanacaktır.