İçeriğe atla

Bahrî Memlûkler

Bahrî Hanedanı idaresindeki topraklar

Bahrî Hanedanı (Arapça: البحرية, Bahriyye), Kahire merkez olmak üzere Mısır, Suriye ve Hicaz'da hüküm süren genellikle Kıpçak Türk asıllı Memluklu kölemenler ve bunların neslinden oluşan hanedandır.

Hanedana verilen Bahrî isminin Kıpçak Türk asıllı kölelerden oluşan askerlerin Eyyubi Sultanı Salih Eyyubi tarafından Nil üzerinde bulunan El-Rovdah adasında, yani (Bahr-el-Nil)de, konuklaması için yaptırılan kışlada yaşamalarındandır.[1][2]

Bahrî hanedanından olan 24 sultandan Kalavun'a kadar olanları kölemen olarak yetişmiş ve üstün yetenekleri ile en üst hükumdarlık mevkiine çıkmışlardır. Kalavun'dan sonra sultanlar soydan gelir olmaya başlamışlardır. El-Eşref Halil ve Nasır Muhammed bin Kalavun Kalavun'un oğlu; Seyfüddin Ebu Bekir, Alâaddin Küçük, Şihabüddin Ahmed, İmadeddin İsmail, Seyfeddin Şaban, Seyfeddin Hacı, Ebu Maali Hasan ve Seyfeddin Hacı Kalavun'un torunu ve Nasir Muhammed'un oğulları; Selahaddin Muhammed ile Zeyneddin Şaban Kalavun'un torunu ve son Bahrî Hanedani mensubu sultanlar Alaeddin Ali ile Zeyneddin Hacı ise Kalavun'un büyük torunlarıdır. Bundan dolayı sultanlar devlet iktidar gücünü kaybetip kısa müddet saltanat yapıp güçlü Memluklu emirlerin kuklaları olmuşlardır.

Bahrî Hanedanı'ndan Memluklu Sultanları Kahire'de Mukadam Tepesi'nde bulunan Kahire Kalesi içinde kurulmus olan hem sultanın resmi evi hem de devletin yüksek bürokrasisinin çalıştığı yer olan Sultanlık Sarayı'nda yaşamışlardır. Kahire Kalesi'nde Sultanlik Sarayı'nın bulunduğu mevkiye 1830-1848 arasında Kahire Mehmet Ali Paşa Camii yapılmıştır.

1382de Sultan Berkuk'tan başlayarak bu hanedan yerine genellikle Çerkes asıllı Memluklu kölemenlerden oluşan Burci Hanedanı gelmiştir.

Tarihçe

Ana madde: Memlûk Sultanlığı

Bahrî Hanedanı sultanları

No. Saltanatın başı Saltanat sonu İsim Tam isim Saltanat sonu nedeni
112501250Şecer-üd-Dürrİsmeteddin Umm-Halil Şecer-üd-DürrEvlenme
212501257Aybegİzzeddin AybegÖldürülme
312571259Mansur AliMansur Nureddin AliTahttan indirme
412591260KutuzMuzafer Seyfeddin KutuzÖldürülme
512601277I. BaybarsZahir Rukneddin Baybars BundukdariÖlüm
612771279BerekeSaid Nasıreddin BerekeTahttan feragat
712791279SülemişAdil Bedreddin SülemişTahttan indirme
812791290KalavunMansur Seyfeddin KalavunÖlüm
912901293El-Eşref HalilEşref Selaheddin HalilÖldürülme
10
1. kez		12931294Nasır MuhammedNasır Nasıreddin Muhammed Bin KalavunTahttan indirme
1112941296Adil KitbugaAdil Zeyneddin KitbugaKaçma
1212961299LaçinMansur Hüsameddin LaçınÖldürülme
2. kez12991309Nasır MuhammedNasır Nasıreddin Muhammed Bin KalavunTahttan feragat
1313091310II. BaybarsMuzaffer Rukneddin Baybars Çeşnikarİdam
3. kez13101341Nasır MuhammedNasır Nasıreddin Muhammed Bin KalavunÖlüm
1413411341Ebu BekirSeyfüddin Ebu BekirTahttan indirme
1513411342Alâaddin KüçükAlâaddin KüçükTahttan indirme
1613421342Şihabüddin AhmedŞihabüddin AhmedTahttan indirme
1713421345İmadeddin İsmailSalih İmadeddin Ebu İsmailÖlüm
1813451346Seyfeddin ŞabanKamil Seyfeddin ŞabanÖldürülme
1913461347Seyfeddin HacıMuzaffer Seyfeddin HacıÖldürülme
20
1.kez		13471351Ebu Maali HasanNasır Bedreddin Ebu Ma'ali HasanTahttan indirme
2113511354Salih SelahaddinSalih Selahaddin Bin MuhammedTutuklama
2.kez13541361Ebu Maali HasanNasır Bedreddin Ebu Ma'ali HasanKayıp, olasılıkla öldürülme
2213611363Selahaddin MuhammedMansur Selahaddin Muhammed Bin HacıDelilik nedeniyle
tahttan indirme
2313631377Zeyneddin ŞabanEşref Zeyneddin ŞabanVebadan ölüm
2413771381Alaeddin AliEl-Mansur Alaeddîn Ali Ebu al-Ma'aliİdam
25
1. kez		13811382Zeyneddin HacıSalih Salah Zeyneddin HacıTahttan indirme
2. kez13891390Zeyneddin HacıSalih Salah Zeyneddin HacıFeragat etme

Kaynakça

  1. ^ El-Makrizi (1997), Al Selouk Leme'refatt Dewall al-Melouk, Kahire: Dar al-kotob, (Arapça), Cilt 1 say. 441
  2. ^ Bir başka açıklamaya göre ise Bahrî ifadesi kölemen askerlerin hemen hepsinin deniz üzerinden getirilmeleridir.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Muizzuddin El-Mansur Aybeg, Mısır Memlûk Sultanlığı'nın kurucusu ve ilk sultanı olan Türkmen kökenli hükümdar. 1250 ve 1257 yılları arasında hüküm sürdü.

Kalâvûn; tam adıyla Seyfeddin Kalâvûn el-Elfi el-Mansûr veya bütün lâkaplarıyla El-Melik el-Mansûr Seyf ed-Dīn Kalâvûn el-Elfi es-Sâlihî en-Necmî el-Alâ'î, 1279 ile 1290 döneminde Mısır'da hüküm sürmüş Türk asıllı Bahrî Hanedanı'ndan Memlûk Devleti'nin yedinci hükümdarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Şecerüddür</span> Memlûk Sultanlığının ilk hükümdarı

Şecerüddür, Memlûk Sultanlığı'nın ilk hükümdarı.

Seyfeddin Ebû Bekir ya da tam adıyla Melik el-Mansur Sultan Seyfeddin Ebû Bekir ) Mısır'da 1341 yılında hüküm sürmüş on üçüncü Türk Bahri hanedanından Memluk Sultanıdır.

Berkuk, tam adı Melikü'z-zahir Seyfeddin El-Osmani El-Yelboğavî Berkuk, Çerkes kökenli Burcî Memlûkler hanedanının ilk Memlük hükümdarı. İç çekişmelerle yıpranan Memlûk Devleti'ni merkezi bir devlet durumuna getirmeye çalışmıştır. "Berkuk" ismi Çerkesçedir ve onun doğuştan ismidir.

Sultan İnal, tam ismiyle Melik Eşref Seydeddin Ebu Nasr-el-Alai Zahiri Nasır İnal el-Acrud, 1453 ile 1461 döneminde saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memlûk hükümdarı. El-Acrud lakabını sakalının şeklinden almıştır.

Ketboğa, Mısır ve Suriye'de 1294 ile 1296 yılları arasında hüküm sürmüş Bahri hanedanından onuncu Memluk Sultanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hasan (Memlûk sultanı)</span> Türk Asıllı Memlük Sultanı

Ebu Maali Hasan d. 1334 - ö. 1361), 1347 ile 1351 dönemi ve 1354 - 1361 döneminde olmak üzere iki defa hükümdarlık yapmış olan ondokuzuncu Bahri hanedanından Türk asıllı Memlûk sultanıdır. Hükümdarlık dönemleri arasında kardeşi Salih Selahaddin 1351de hükümdarlığa getirilmişti. Ama hemen 1354de Ebu Maali Hasan tekrar tahta geçirildi ve 1361de öldürülene kadar tahtta kaldı. Nasır Muhammed bin Kalavun'un hükümdarlık yapan 8 oğlundan 7incisi olup bunlar arasından üç yıldan fazla bir dönem saltanat süren tek oğludur. 1361de tahttan indirilip yeğeni Salahaddin Muhammed yerine sultan olmuştur.

Nûreddin Ali ya da tam adıyla El-Mansur Nureddin Ali Bin Aybeg Mısır ve Suriye'de 1257-1259 döneminde hüküm sürmüş ikinci Kıpçak Türk asıllı Bahri hanedanından Memluk Sultanıdır. Babası Aybeg'in eşi Şecer-üd-Dürr'ün komplosu sonucu öldürülmesi üzerine 13 yaşındayken tahta çıkmış ve naip atabeği olan Seyfeddin Kutuz tarafından tahttan indirilmiştir.

Adil Tumanbay tam ismiyle Malik Àdil Sayfeddin Tumanbay 1501'de bir komployla Memlûk Sultanı Eşref Canbulat'ın yerine geçen ve 1501'de yüz günlük bir dönem için saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memlûk hükümdarı.

Seyfeddin Şaban tam ismiyle Kamil Seyfeddin Şaban Sultan Nasır Muhammed bin Kalavun'un beşinci oğlu olup 1345'te, suikastla öldürülen kardeşi İmadeddin İsmail'in yerine geçen ve 1345-1346 arasında kısa bir saltanat süren Türk kökenli Bahri Hanedanı'ndan onyedinci Memluk Devleti hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">I. Muhammed (Memlûk sultanı)</span> Memlûk Sultanı

I. Muhammed ya da Muhammed bin Kalavun, Mısır ve Suriye'de üç dönem saltanat sürmüş olan Türk asıllı Bahri hanedanından dokuzuncu Memluklu sultanı.

II.Baybars veya Baybars Çeşnigar tam ismiyle Malik Muzaffer Rukneddin Baybars Çeşnigar Mansuri 1309da bir komployla Memluk Sultanı Nasır Muhammed bin Kalavun'un yerine geçen ve 10 ay 24 gün gibi kısa bir dönem için saltanat süren Çerkes kökenli ama Bahri Hanedanı'ndan onikinci Memlûk Devleti hükümdarı.

II. Selâhaddin ya da tam künyesiyle Malik Mansur Selahaddin Muhammed bin Hacı bin Kalavun Sultan Nasır Muhammed bin Kalavun'un torunu ve Sultan Seyfeddin Hacı'nin oğlu olup 1361'de yaklaşık 40 yaşındayken, bir suikasta kurban gidip tutuklanıp olasılıkla öldürülen amcası Ebu Maali Hasan'ın yerine geçen ve 1361-1363 döneminde saltanat süren Türk kökenli Bahri Hanedanı'ndan yirminci Memluk Devleti hükümdarı.

Alaeddin Ali tam ismiyle Malik Mansur Alaeddin Alí bin Şaban Sultan Zeyneddin Şaban'nin oğlu olup 1377'de bir devlet darbesinde suikastla öldürülen babası yerine 10 yaşındayken tahta geçirilen ve 1377-1381 döneminde saltanat süren Türk kökenli Bahri Hanedanı'ndan Memluk Devleti hükümdarı.

Zeyneddin Şaban tam kunyesiyle Malik Mansur Alaeddin Alí Bin Şaban Bin Hasan Bin Muhammed Bin Kalavun Sultan Ebu Maali Hasan'in oğlu ve Sultan Kalavun'un torunu olup 1363'te Emir Yelboğa el-Ömerî tarafından hazırlanan bir darbe ile tahttan indirilen amcası Selahaddin Muhammed yerine yaklaşık 12 yaşında iken tahta geçirilen ve 1363 - 1377 döneminde saltanat süren Türk kökenli Bahri Hanedanı'ndan Memluk Devleti hükümdarı.

Hoşkadem tam ismiyle Melik Zahir Seyfeddin Hoşkadem Nasirí el-Muayyadí Bazı kaynaklar ismini Kuşkadam olarak verirler. 1461de bir komplo ile tahtan indirilen Memluk Sultanı Muavyed Ahmed'in yerine geçirilen ve 1461-1467'de saltanat süren, Anadolu Türkü kökenli, ama Çerkes Burci Hanedanı'ndan Memlûk Devleti hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">II. Hacı</span> Mısır ve Suriye sultanı

Zeyneddin Hacı tam ismiyle Melik Salih Zeyneddin Hacı Sultan Zeyneddin Şaban'ın oğlu ve Sultan Alaeddin Ali'nin küçük kardeşi olup 1381'de Emir Berkuk'un devlet darbesi ile kardeşi yerine ismen sultan olarak tahta geçirilmiş ve 1381-1382 döneminde kısa bir ismî saltanattan sonra yerine hükümdarlığa geçen Berkuk tarafından tahttan indirilmiştir. 1389-1390'da Sultan Berkuk aleyhine yapilan bir darbe sonunda tekrar yine kısa bir dönem sultan olmuştur. Her iki kısa salatanat dönmeminde de hiçbir gerçek iktidar gücü bulunmamıştır. En son hüküm süren Türk kökenli Bahri Hanedanı'ndan Memluk Devleti hükümdarıdır ve kendinden sonra gelen Sultan Berkuk'le Çerkes kökenli Burci Hanedanı başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Burcî Memlûkler</span>

Burcî Hanedanı Mısır'da Memlûk Devleti'nde 1382-1517 döneminde hüküm süren yani en uzun süre hükmeden Memlûk hanedanı. Çerkes kökenlidir. Bu isim "burç" sözcüğünden yani "kale surlarının üstü" anlamına gelmekte ve bu hanedana mensup olan çoğu Çerkes asıllı olan Memluklu kölelerden oluşan askerlerin Kahire kalesi içinde bulunan kışlalarından mülhem olmaktadır.

Mısır Memlûk sultanları listesi, Bahri Hanedanı ve Burci Hanedanı başta olmak üzere Mısır Memlûk hanedanlarının sultanlar listesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.