Bahai öğretileri

Makale serilerinden
Bahailik
Merkezî Şahsiyetler Bab Bahaullah Abdülbaha Şevki Efendi
Kutsal metinler Kitab-ı Akdes Kitab-ı İkan Saklı Sözler Yedi Vadi ve Dört Vadi
Kurumlar Bahai Dini’nin Velisi Yüce Adalet Evi Ruhani Mahfiller
Tarih Bahai tarihi Kronoloji Babilik Şeyh Ahmet Zulüm
Önemli kişiler Martha Root Tahire Bedi Havariler Emrin Elleri
Ayrıca bakınız Semboller Kurallar Öğreti Metinler Takvim Bölümler Hac İbadet

Bahai öğretileri önemli sayıda teolojik, etik, toplumsal ve ruhani fikirleri temsil eder ki bunlar, Bahai Dini'nin kurucusu Bahaullah tarafından tesis edilmiş ve Bahai toplumunun birbirini izleyen liderleri Abdülbaha ve Şevki Efendi tarafından açıklığa kavuşturulmuştur. Öğretiler çeşitli Bahai yazılarında yazılmıştır.^[1] Zerdüştlük, Hinduizm, Yahudilik, Budizm, Hıristiyanlık ve İslam gibi geçmiş bazı dinlerin sahih öğretileriyle birleşen Bahai öğretileri, Bahailerce Allah tarafından vahyedilmiş olarak kabul edilmektedir.^[1]

Bahai öğretileri Tanrı, Onun peygamberleri/elçileri ve insanlık hakkında teolojik ifadelerin yanı sıra etik ve toplumsal öğretiler de içermektedir ki bunların arasında cinsiyet, ırk, ulus, renk veya sosyal sınıf ne olursa olsun tüm insanların eşitliği, bilim ile dinin uyumu, cinsiyet eşitliği, zorunlu eğitim ve zenginlik ve yoksulluğun ortadan kaldırılması gibi prensipler vardır.^[1][2]

Bahai öğretilerindeki en belirgin ve ayırt edici prensipler sevgi ve birliktir ki bunlar Altın kural ve birçok sosyal ilke tarafından örneklenirler.

1921-1957 yılları arasında dinin atanmış başı olan Şevki Efendi, Bahaullah'ın öğretilerinin ayırt edici prensipleri olarak gördüğü aşağıdaki özeti yazmış ve bunların Kitab-ı Akdes'in kanunları ve hükümleriyle birlikte Bahai Dini'nin temel taşını oluşturduğunu söylemiştir:

...İlâhî düzenin temel unsurları arasında, bağnazlık ve geleneklerinden arınmış ve bağımsız bir şekilde hakikatin araştırılması; Emrin ana prensibi ve temel doktrini olarak tüm insan ırkının bir olduğu; bütün dinlerin esasta birliği; din, ırk, sınıf ve millet taasusubunun kınanması;din ile bilim arasında uyum ve ahenk bulunması; insan ırkı kuşunun yükselmesini sağlayan iki kanat olan erkek ve kadının eşitliği; zorunlu eğitimin getirilmesi; bir milletlerarası yardımcı dilin kabulü; aşırı zenginlik ve yoksulluğun kaldırılması; milletler arasındaki anlaşmazlıklarda hakemlik yapacak bir dünya mahkemesinin kurulması; hizmet ruhu ile yapılan çalışmanın ibadet derecesine yükseltilmesi; insan toplumunun hakim prensibi olarak adaletin ve bütün milletleri ve kavimleri koruyacak bir siper olarak dinin yüceltilmesi; insanlığın en büyük hedefi olarak devamlı ve evrensel barışın korunması [prensipleri vardır].^[3]

Birlik, Bahai Dini'nin esas inançlarından biri olarak dinin öğretilerinin merkezinde yer alır. Temel olarak üç tür birlikten bahsedilebilir; bunlar Allah'ın birliği, dinin birliği ve insanlığın birliğidir. Bunlar, Allah'ın tek, dinin tek ve insanlığın tek olduğu şeklinde de anılırlar. Bahai yazıları, mesajını bir dizi ilahi elçi veya eğitmen aracılığıyla nazil eden tek, her şeye gücü yeten bir Tanrı olduğunu belirtir. Bahailer tüm dinleri aşamalı olarak vahyedilen tek bir din olarak görür ve bu dinlerin insanlar için geldiklerine inanırlar; öyle ki her bir insan rasyonel bir ruha yani nefs-i natıkaya sahiptir ve insanlar arasındaki farklılıklar yalnızca ten rengi ve kültür gibi maddi koşullardan kaynaklanır. Bu fikir, yalnızca Bahailerin inanışlarını açıklamak için değil, aynı zamanda Bahailerin ilahi ilhamlı olduklarına inandıkları diğer dinlere karşı tutumlarını açıklamak için de temeldir. Dünyadaki her ırkın ve kültürün kabulü, Bahai demografik çeşitliliğini meydana getirmiştir ve böylece Bahai Dini dünyadaki en yaygın ikinci inanç haline gelmiştir.

Bahailer tek Tanrılı bir inanca sahiptir. Buna göre Allah, tüm varoluşun kaynağıdır, ezeli ve ebedidir, yaratılmamıştır. O, bilinemez, erişilemez, tüm Vahiylerin kaynağı, ebedi, her şeyi bilen, her yerde hazır bulunan ve her şeye kadir olan bir Varlık olarak tanımlanır. Her şeyden bağımsız ve münezzeh ve doğrudan erişilemez olsa da, O'nun sevgisi ve gücü tüm yaratılışına yansır. Bahai yazılarına göre yaratılışın amacı, Tanrı'yı tanımak ve O'na tapmaktır. Bahai İnancına göre beşeri kültürler ve dinler, Tanrı'ya ve O'nun doğasına ilişkin anlayışlarında farklılık gösterse de, Tanrı'ya yapılan farklı atıflar yine de tek ve aynı Varlığa işaret eder. Farklılıklar, birbirini dışlayan kültürlerin uzlaştırılamaz yapıları olarak görülmek yerine, ilahi mesajların vahyedildiği toplumların değişik ihtiyaçlarını kasıtlı şekilde yansıtıyor olarak görülüyor.

Bahai öğretileri, Tanrı'nın insanlar için doğru bir kavrayış oluşturulamayacak kadar yüce ve ulu olduğunu belirtir. Bahai anlayışında, Her Şeye Gücü Yeten ve Herkesi Seven gibi Tanrı'ya atfedilen vasıflar, insanların sınırlı güç ve sevgi deneyimlerinden türetilmiştir. Bahaullah, Tanrı bilgisinin insanlar tarafından tümüyle algılanamayacağını ve idrak edilemeyeceğini öğretmiştir, zira insan sınırlı bir varlıktır. Ayrıca Bahaullah, Tanrı'nın niteliklerinin ve bilgisinin insanlığa O'nun elçileri aracılığıyla izhar edildiğini belirtir.

Bizim eşya, mahlûk ve mahdut şeyler hakkındaki bilgimiz, onların mahiyetlerinin değil, mahiyetlerinin bilgisi olduğuna göre, sınırsız olan İlahi Hakikati özünde kavramak nasıl mümkün olabilir?... O halde Allah'ı bilmek, O'nun Hakikatini değil, sıfatlarını idrak etmek ve bilmek demektir. Sıfatların bu bilgisi aynı zamanda insanın kapasite ve kudretiyle orantılıdır; mutlak değildir.^[4]

Bahai yazıları Allah'ın Hak, Bilici, Âlim, her yerde hazır ve herkesi seven Zatî Varlık olduğunu öğretirken, bunun bir insani veya fiziksel formu ima etmediğini açıkça belirtir.^[5] Bahai öğretileri, kişinin dua, meditasyon, kutsal yazıları inceleme ve hizmet yoluyla Tanrı'ya yaklaşabileceğini açıklar.

Bahai yazıları, tek bir insanlık olduğunu ve tüm insanların Tanrı'nın gözünde eşit olduğunu öğretir. Bahai İnancı, ırk, ulus, cinsiyet, kast ve sosyal sınıf gibi tüm ayrımları aşan bir birliği vurgularken, aynı zamanda insanlığın çeşitliliğini de över. Abdülbaha, insanlığın birliğinin artık "dünyanın dinî ve siyasi koşullarının en önemli konusu ve sorunu" haline geldiğini belirtir. Bahai yazıları; insanlığın biyolojik, siyasi ve ruhani birliğini tasdik eder. Bahaullah şöyle yazmıştır:

"Hepiniz bir ağacın meyveleri ve bir dalın yapraklarısınız. Birbirinize büyük bir muhabbet ve şefkat, samimi bir muveddet ve ülfet ile muamele ediniz."^[6]

Biyolojik birlikle ilgili Bahailer şuna inanırlar ki, çeşitli ırklar, uluslar ve etnik gruplar arasında görülen çeşitlilik ya yüzeyseldir (örneğin, ten rengi) ya da insanların geçmişlerindeki veya eğitimlerindeki farklılıklarından kaynaklanır. En temel Bahai öğretilerinden biri, sadece ırksal önyargının değil; cinsiyet, ekonomik statü, din, etnik köken gibi diğer tüm önyargı biçimlerinin de ortadan kaldırılması gerektiği yönündedir.

Bahai öğretileri, etnik ve kültürel çeşitliliğin var olmaya devam edeceğini, ancak insanlığın asıl, ilk bağlılığının ulus veya etnik grup gibi alt gruplara değil, insanlık ırkına olacağını belirtir. Bahai yazılarına göre sadece savaşların değil, gruplar arası rekabetlerin bile sona ereceği bir dönem olacaktır.

Bahai yazıları dünyanın ve insanların birliğinden bahsederken birlik kavramı, tekdüzelik ile eş tutulmamaktadır; bunun yerine Bahai yazıları kültürel, ulusal ve bireysel çeşitliliğin de değerini bilir. Bahai İnancı insanların ve ulusların etnik kökenlerinin, dinlerinin, tarihlerinin, dillerinin, geleneklerinin, düşüncelerinin, ideolojilerinin ve alışkanlıklarının çeşitliliğini görmezden gelmez fakat bastırmaya da çalışmaz. Birliğe dair parolası “çeşitlilik içinde birlik”tir.^[7]

Bahai öğretileri, Tanrı tarafından aşamalı olarak insanlığa tanıtılan tek bir din olduğunu belirtir. İnsanlık olgunlaştıkça ve anlama kapasitesi arttıkça bu din, Allah tarafından Elçileri aracılığıyla insanlığa sürekli olarak açıklanır. Bahai yazıları, dinlerde görülen farklılıkların, o dinin açıklanma zamanı gereği olduğunu belirtir. Bahailer İbrahim, Musa, İsa, Buda, Muhammed, Bab gibi tüm geçmiş Tanrı Elçilerini tanır ve her birini birer İlahi Eğitmen olarak kabul eder. Ayrıca “Tanrı Mazharı” olarak andıkları tüm bu Şahsiyetlerin temellerinin ve kaynaklarının tek ve bir olduğuna inanırlar.

“Hangi ırk veya dinden olurlarsa olsunlar, dünya insanlarının ilhamlarını aynı semavi Kaynak’tan aldıkları ve tek bir Allah’ın kulları oldukları konusunda hiçbir kuşku olamaz.”^[8]

Bahai yazılarına göre son din veya son peygamber şeklinde bir inanç yoktur. İnsanlığın ihtiyaçlarına, kapasitesine ve anlayış seviyesine göre belirli zamanlarda yeniden Tanrı Elçilerinin geleceğini öğretir.

“Bu prensipler ve şeriatlar, bu kökleşmiş kuvvetli sistemler, aynı Kaynaktan çıkmış olup tek bir Işığın ışınlarıdır. Görülen başkalıkların sebebi bunların kuruldukları devirlerin icaplarında aranmalıdır.”^[9]

Bahai yazılarına göre Allah'ın Elçiler göndermesinin nedeni, hiçbir insan idrakinin Tanrı'yı tanıma kapasitesine sahip olmamasıdır. İnsanların Tanrı'yı, O'nun özelliklerini, vasıflarını ve iradesini anlayabilmelerini sağlamak için ise Allah belirli zamanlarda Mazharlarını gönderir. Bu Özel Varlıkların iki doğası vardır: biri insani diğeri ise lahuti. Onlar lahutidirler çünkü aynı Tanrı'dan gelir ve O'nun öğretilerini açıklarlar. Fakat aynı zamanda farklı adlarla bilinen ayrı bireylerdirler. Kendilerine belirli vahiyler gelmiştir ve Onlara belirli görevler Allah tarafından tayin edilmiştir. Bahaullah, Tanrı Elçilerinden herhangi birini inkâr etmenin, bütün Tanrı Elçilerini inkâr etmekle eşdeğer olduğunu birçok yerde belirtmiştir.

Kıdem Sultanına giden yollar kapalıdır. Hiçbir idrak O’nun mukaddes alanına giremez. Bu böyle olunca, o Kıdem Sultanı, inayetinin bir eseri ve fazlının bir delili olmak üzere, Birlik ufkundan Hidayet Güneşlerini insanlar arasında doğdurarak bu Mukaddes Varlıkları tanımanın Kendi Zatını tanıma olmasını kararlaştırmıştır. Her kim Onları tanırsa Tanrı’yı tanımış olur. Her kim Onları dinlerse Tanrı’yı dinlemiş olur. Her kim Onların doğruluğuna tanıklık ederse Tanrı’nın doğruluğuna tanıklık etmiş olur. Onlara arka çeviren Tanrı’ya arka çevirmiş sayılır. Onları inkâr eden Tanrı’yı inkâr etmiş demektir.”^[10]

Aşağıdaki prensipler Bahai öğretilerinden bazılarının kısa özetleridir. Bu prenspiler Abdulbaha'nın yazılarından ve konuşmalarından derlenmiştir.^[11]

Bahai İnancı kadın-erkek eşitliğini savunur. Bahaullah kadın ve erkeklerin ruhani makamlarında herhangi bir ayrım olmadığını belirtmiştir. Abdülbaha ise kadın ve erkeğin aynı erdem ve akıl potansiyeline sahip olduğunu yazmıştır. Abdülbaha'nın en çok bilinen benzetmesine göre nasıl ki bir kuşun uçmak için iki kanata ihtiyacı varsa aynı şekilde medeniyetin ilerlemesi için de kadın ve erkeğe ihtiyacı vardır. Bu açıdan cinsiyet eşitliği, Bahailer tarafından dünya düzeninin ortaya çıkması ve gezegenin birleşmesi için gerekli olan ahlaki ve ruhani bir standart olarak görülür. Bahai anlayışına göre; insanın gerçeği onun ruhudur ve ruhun cinsiyeti yoktur. Kadın-erkek eşitliği toplumun yararı için sadece ulaşılması arzu edilen bir ideal veya hayal değildir; insanın varoluşu ile ilgili temel bir gerçektir ve insanlık tarihinin şu aşamasında kaçınılmaz bir ihtiyaçtır.^[12] Bu prensibi hem bireysel ve toplumsal yaşamda hem de aile yaşamında uygulamak çok önemlidir.

Bahai öğretileri kadın ile erkeğin ruhani ve sosyal açıdan tamamen eşit olduğunu savunsa da yaşamın belli alanlarında cinsiyetler arasında farklılıklar ve ayırt edici özellikler olduğunu da kabul eder. Kadın ve erkeğin çeşitli rolleri daha iyi yerine getirmek için farklı güçlü yönleri ve yetenekleri vardır. Bu yüzden bazı durumlarda erkeğin bazılarındaysa kadının tercih edildiği belirli öğretiler vardır. Bunlardan birisi biyolojik bir gerçek olarak kadının anne olma potansiyeliyle ilgilidir ve bu yüzden de Bahai öğretileri kız çocuklarının eğitimine öncelik verir çünkü onlar potansiyel olarak bir çocuğun ilk öğretmenleridir. Söz konusu eşitliğin bir yönü kadınların ve erkeklerin toplumun her kademesinde, görüş bildirme ve karar verme mekanizmasında, insani her faaliyette eşit haklara sahip olması ile ilgilidir.

Bahai öğretileri, insanlığın birliğine odaklanmanın bir gereği olarak^[13], dünyanın her yerindeki insanlar arasındaki iletişimin geliştirilmesini dünya birliği ve barışının hayati bir unsuru olarak kabul eder. Bahaullah, ortak bir dilin mevcut olmamasının dünya birliğinin önündeki en büyük engellerden biri olduğunu ifade etmiştir çünkü farklı dillere sahip toplumlar arasındaki iletişim yetersizliği, dilin yanlış anlaşılması nedeniyle dünya barışına yönelik çabaları sekteye uğratmaktadır.

Bu hususta her toplumun çeşitli dilleri muteber sayılarak bir zenginlik olarak görülür ancak tüm dünyada bütün insanların birbirleri ile anlaşmasını sağlayacak ortak bir dilin önemi ve gerekliliği vurgulanır. Dolayısıyla insanların birbirlerini anlayabilmelerini sağlamak amacıyla, okullarda kendi anadillerine ek olarak öğretilecek bir yardımcı dil seçmeleri çağrısında bulunmuştur. Ortak bir yardımcı dil benimsenip kullanılmaya başlanmadıkça, dünyanın farklı bölgeleri arasında tam bir birliğin sağlanamayacağını belirtmiştir.^[14]

Bahai yazıları bu ortak yardımcı dilin mevcut yerel dilleri baskılamaması ve çeşitlilik içinde birlik kavramının tüm dillere yansıtılması gerektiğini vurgular. Bahai öğretileri, insanlığın dünyadaki çeşitli kültürler yoluyla zenginleştiğini ve kültürel çeşitliliğin birlik ile uyumlu olduğunu kabul eder. Ayrıca, uluslararası bir yardımcı dile sahip olmanın, çoğunluk dil gruplarının doğal genişlemesinden kaynaklanan baskıyı ortadan kaldıracağını ve böylece her kişinin kendi ana dilini de korunacağını belirtir.