Baha Sait Bey

Baha Sait Bey
Doğum	1882 Biga, Karesi Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	16 Ekim 1939 (57 yaşında) İstanbul, Türkiye
Ölüm sebebi	Kalp krizi
Defin yeri	Merkezefendi Mezarlığı, İstanbul
Vatandaşlık	Osmanlı İmparatorluğu Türkiye
Eğitim	Mekteb-i Erkân-ı Harbiye
Meslek	Asker
Ödüller	İstiklâl Madalyası

Baha Sait Bey (1882, Biga – 16 Ekim 1939, İstanbul), Türk Kurtuluş Savaşı kahramanı.

Türk Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul’dan Anadolu’ya cephane ve millî mücadeleci kaçırılması, millî mücadele aleyhindeki plan ve yazışmaların öğrenilip Ankara’ya bildirilmesini sağlayan Karakol Cemiyeti’nin kurucularındandır. Alevilik üzerine yaptığı araştırmalarla da tanınır.

Kafkasya’dan Anadolu’ya göç etmiş Dağıstanlı bir Türk (Kumuk) ailenin oğlu olan Baha Sait, kimi kaynaklara göre 1882’de Biga’da dünyaya gelmiş, kimilerine göre ise, Dağıstan’da doğmuş ve Türkiye’ye 16 yaşında gelmiştir.^[1][2][3]

Yüksek öğrenimini Harp Okulu ve Harp Akademisi’nde yaptı. Resme kabiliyetli bir genç olan Baha Sait, Harp Okulu’nda ressam Üsküdarlı Ali Rıza Bey’in başarılı bir öğrencisi oldu. 1906 yılında Kurmay Yüzbaşı olarak ordu saflarına katıldı ve kısa bir süre sonra da askerlikten emekliye çıkarılarak ayrıldı.

Askerlikten ayrıldıktan sonra babasının öğüdüne uyarak bir süre için İstanbul’dan uzaklaştı. Kahire’deki aile dostlarının yanına giderek Mısır’ın ünlü ressam ve hattatlarından süsleme sanatı üzerine dersler aldı, bazı Kahire camilerinin tezyin işlerinde çalıştı. Meşrutiyet’in ilanı üzerine İstanbul’a döndü, sigortacılık ve ticaretle uğraştı.

Hayatının bu döneminde yaptıklarına dair kesin bilgiler yoktur ancak İttihad ve Terakki Cemiyeti’nin sanat ve bilim alanındaki çalışmalarına ilgi duymakta idi. Kimi kaynaklarda ünlü bir İttihatçı olarak adı geçse de İttihatçıların yönetiminde yurt içinde herhangi bir resmî görevde bulunmadı. Ancak İran, Afganistan, Türkistan ve Kafkaslar’daki Türkler’e ilişkin görevler üstlendi. Alevilik konusunda araştırma yapmakla görevlendirilmiş ve değerli araştırma eserleri ortaya koymuştu. Konya ve Kırşehir’de bulunarak Mevlevilik ve Bektaşilik üzerine araştırmalar yaptığı, Mevlâna ve Hacı Bektaş-ı Velî hakkında neşredilmemiş bir kitap yazdığı, Dağıstan’da hükûmet kurmaya çalıştığına dair bilgiler vardır. Ona göre Bektaşilik, Kızılbaşlık gibi Anadolu'daki tarikat ve mezhep hareketlerinin kesinlikle İran menşeli değildi ve bu cereyanlar eski Türk adetleri ve gelenekleri ile ilişkiliydi.^[4]

I. Dünya Savaşı’ndan sonra kurulan Karakol Cemiyeti adlı gizli direniş örgütünün üç kurucusundan birisi oldu. Türk Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul’dan Anadolu’ya silâh, cephane, subay ve mebuslar kaçırarak ve haber alma - haber verme suretiyle büyük hizmetler görmüştür.

Baha Sait Bey, 1920’de Mustafa Kemal Paşa’ya haber vermeden, kendi başına Karakol Cemiyeti adına Bolşeviklerle anlaşma imzalayınca bu anlaşmayı onaylamayan Mustafa Kemal Paşa’nın tepkisini çektiyse de iyi niyetli olduğu anlaşılınca araları tekrar düzelmişti. Polatlı'ya yaklaşan Yunan saldırısına karşı halkın paniğe kapılmasını önlemek ve direnişini sağlamak üzere Mustafa Kemal Paşa tarafından görevlendirilince Anadolu’da dolaşarak halka öğütler verdi ve Millî Mücadele’ye desteğin artmasına yardımcı oldu.

Savaştan sonra İstiklâl Madalyası ile ödüllendirilen Baha Sait Bey, Tayyare Müfettişliği (Türk Hava Kurumu Müfettişi) görevi ile Anadolu’yu dolaştı. Türk kabilelerinin, özellikle Doğu illerindeki dağlık bölgelerde yaşayan ahali ve aşiretlerin soy, dil, mezhep ve geleneklerini incelemeyi kendisine iş edindi, yazılarının bir bölümü Türk Yurdu Dergisi’nde 1926-1927 yıllarında yayımlandı.

Resme olan ilgisi hayatı boyunca devam eden Baha Sait Bey, son yıllarında yağlı boya resimler yapmıştı. Baha Sait Bey, 16 Ekim 1939'da kalp krizi geçirerek İstanbul'da öldü. Naaşı Merkezefendi Mezarlığı’na defnedildi.

Toplanabilen tabloları ölümünden 47 yıl sonra, 1986’da İstanbul’da sergilenmiştir.