İçeriğe atla

Bagavan

Koordinatlar: 39°36′38″K 43°31′04″D / 39.61056°K 43.51778°D / 39.61056; 43.51778
Bagavan Aziz Vaftizci Yahya Manastırı
Aziz Vaftizci Yahya Manastırı'nın yaklaşık 1915 yılında çekilmiş bir fotoğrafı
Harita
Temel bilgiler
KonumTaşlıçay, Ağrı, Türkiye
Koordinatlar39°36′38″K 43°31′04″D / 39.61056°K 43.51778°D / 39.61056; 43.51778
İnançErmeni Apostolik
Durum1915 yılında tamamen yıkıldı
Mimari
Mimari biçimErmeni mimarisi
Tamamlanma7. yüzyıl
Özellikler
Uzunluk20 metre
Genişlik27 metre

Bagavan veya Bağavan (Ermenice: Բագաւան), MÖ 321 ile MS 428 yılları arasında hüküm sürmüş Ermenistan Krallığı'nın orta kesimindeki Pakrevand (Üçkilise) bölgesinde yer alan eski bir yerleşim yeri. Bölge, günümüzde Türkiye'nin Ağrı iline bağlı Taşlıçay ilçesinin Taşteker köyü yakınlarında yer almaktadır.[1] Van Gölü'nün kuzeyinde, Npat Dağı'nın eteklerinde Fırat'ın bir kolu üzerinde yer alan Bagavan, Hristiyanlık öncesi Ermenistan'ın önemli tapınaklarından birine sahipti.[1][2] Ermenistan'ın Hristiyanlaştırılma sürecinden sonra Bagavan, büyük bir kilise ve manastıra ev sahipliği yaptı. 1877'de Kürtler tarafından yağmalanan yerleşim yeri, 1915'ten sonra Ermeni Kırımı sırasında ise tamamen yıkıldı.[1]

Etimoloji

Bagavan ismi tam anlamıyla "tanrıların şehri" olarak tercüme edilmektedir.[1] Agathangelos, kelimenin kökenini Ermenice dic'-awan'ın karşılığı olan Partça olarak açıklamaktadır.[1][3] Antik Çağ Ermeni tarihçisi Horenli Musa burayı, "sunaklar kasabası" anlamına gelen bagnac'n awan olarak tanımlarken, Yunan metematikçi ve coğrafyacı Batlamyus'un notlarında bölge "*Bagauana" veya "Sakauana" olarak yazılmıştır.[1] Bagavan adının büyük olasılıkla, barınak ve sığınak anlamlarına gelen *bagina- veya *bagastāna- gibi Eski Farsça kelimelerden biriyle bağlantısı olduğu düşünülmektedir.[4]

Tarihçe

Bagavan, Hristiyanlık öncesi Ermenistan'ın en önemli türbelerinden birinin yeriydi ve orada sonsuz bir alev yanmaya devam etti.[1][2] Ermenistan kraliyet ailesi, yeni yıl bayramını Ermeni takviminin ilk ayının olan Navasard'ın ilk gününde Bagavan'da kutlamıştır.[1] Bagavan aynı zamanda Ahura Mazda'nın Ermeni versiyonu olan Aramazd'ın ibadet merkeziydi.[2][5] Horenli Musa, Bagavan'daki sunağın kuruluşunu son Tigran'a, Yeni Yıl festivalinin ise Kral Valarsaces'e atfetti; ancak günümüz bilim insanlarından Robert H. Hewsen, bu teorilerin muhtemelen Movses'in kendi icatları olduğunu ifade etti.[1]

Agathangelos'a göre, MS 287–330 arasında hüküm süren Ermenistan Kralı III. Tiridatis ve sarayı, Aydınlatıcı Grigor tarafından Fırat'taki Bagavan'da vaftiz edildi.[1][2] Gregor'un Bagavan'da Vaftizci Yahya Manastırını kurduğu rivayet edilmektedir.[1] Kasabanın Türkçe adı "Üç Kilise" bu manastırdan gelmektedir.[1] Sasani İmparatorluğu Kralı II. Yezdicerd (taht. 438–457) 439'da Sasani Ermenistan'ına düzenlediği sefer sırasında Bagavan'da kamp kurdu.[1] 587 yılında Bizans İmparatoru Mauricius'un saltanatı sırasında, Romalılar Blarathon Muharebesi'nde Sasani Pers İmparatorluğu'nu yendikten sonra Bagavan ve Ermenistan'ın çoğu Roma İmparatorluğu yönetimine girdi.

Vaftizci Yahya Kilisesi

Bagavan'daki Vaftizci Yahya kilisesi 631-639 yılları arasında Fırat nehrinin sol kıyısında tamamlandı.[1] Robert Hewsen, başlangıçta içerideki manastır binalarını koruyan kulelerle çevrili yüksek bir duvar olduğunu belirtmektedir. Kilise 46 metre uzunluğunda, 27 metre genişliğinde ve 20 metre yüksekliğindeydi. Kilisenin dış görünümü, duvarcılık ve süslemelerden oluşmaktaydı.[1] 19. yüzyılda manastır Kostantiniyye'deki Ayasofya ile karşılaştırıldı. Kilisenin beş giriş kapısı ve 51 penceresi bulunmaktaydı. 1877'de Kürtler tarafından yağmalandı ve 1915'ten sonra Ermeni Soykırımı sırasında ise tamamen yıkıldı.[1]

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p Hewsen 1988, ss. 407-408.
  2. ^ a b c d Humphreys 2018, s. 193.
  3. ^ Russell 1987, s. 49.
  4. ^ Canepa 2018, s. 232.
  5. ^ La Porta 2018, s. 1626.
Genel

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan</span> Güney Kafkasyada bir ülke

Ermenistan, resmî adıyla Ermenistan Cumhuriyeti, Avrasya'nın Güney Kafkasya bölgesinde bulunan, denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları üzerinde yer alan ülke, batısında Türkiye, kuzeyinde Gürcistan, doğusunda Azerbaycan, güneyinde ise İran ve Azerbaycan'ın bir parçası olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile sınır komşusudur.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ</span> Güney Kafkasyada bölge

Dağlık Karabağ, Güney Kafkasya'da, Küçük Kafkas Sıradağları'nda Azerbaycan'a ait ancak uzun yıllar Ermeni işgali altında kalmış tarihi bölge. 2020 yılında Dağlık Karabağın bir bölümü 2. Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Azerbaycan tarafından geri alınırken kalan kısmı Rus barış güçleri denetiminde Ermeni kontrolünde bırakan 10 Kasım 2020 tarihli ateşkes anlaşması ile Ermenistan hükûmeti yenilgiyi resmen kabul etmiştir. Günümüzde Anti Terör Operasyonu sonrası Ermeni kontrolünde kalan kısımlar da Azerbaycan kontrolüne geçmesiyle bölgenin tamamı Azerbaycan hakimiyeti altındadır. 2. Dağlık Karabağ Savaşı sonrası, 90'lı yılların başında bölgeden zorla göç ettirilen Azerbaycanlıların dönüşü peyderpey sağlanırken aynı savaş ve 2023 yılındaki Anti Terör Operasyonu sonrası bölgede yaşayan Ermenilerin neredeyse hepsi Ermenistan'a göç etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ermeniler</span> anayurdu Ermeni Yaylaları olan bir halk

Ermeniler, anayurdu Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları olan etnik grup ve millettir.

<span class="mw-page-title-main">Narseh</span>

Narseh, Sasani Devleti'nin 293–302 yılları arasındaki kralıydı. I. Şâpûr'un (241–272) oğludur.

<span class="mw-page-title-main">II. Hüsrev</span> 590–628 yılları arasındaki Pers Sasani şahı

II. Hüsrev, ayrıca Hüsrev Perviz, bir yıl kesinti hariç 590'dan 628'e kadar hüküm süren İran'ın son büyük Sasani kralı (şah) olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Surp Garabet Manastırı</span>

Surp Garapet Manastırı Türkiye'nin Muş ilinin yaklaşık 30 km kuzeybatısındaki Taron bölgesinde bulunan ve 4. yüzyılında inşa edilmiş olan tarihî bir Ermeni manastırı. 1915 Ermeni kırımı'nda vandalize edilmiştir ve sonra ise yıkılmıştır.

Areobindus Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu'nda yönetici ve komutandı. Konstantinopolis'te senatör ve 545/6'da Afrika'da magister militum olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Bucellarii</span>

Bucellarii Geç Antik Çağ'da Roma İmparatorluğu'nda kullanılan eskort birlikleri oluşumudur. Flavius Aetius ve Belisarius gibi yüksek rütbeli askerler veya sivil memurlar tarafından istihdam edilirlerdi. Kelime, bu birlikler tarafından yenen ve buccellatum denilen ekmek tayınlarından türetilmiştir. Bucellarii terimi, İmparator Honorius'un hükümdarlığı sırasında yaygın olarak kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Tigranakert (Artsah)</span> Azerbaycanda bir arkeolojik sit

Tigranakert, aynı zamanda Artsah Tigranakerti, Azerbaycan'ın Ağdam Rayonu'nda bulunan, Helenistik Dönem'den kalma yıkık bir Ermeni şehridir.

Robert H. Hewsen Güney Kafkasya'nın antik tarihi üzerinde uzmanlaşmış Amerikalı tarihçi ve Rowan Üniversitesi'nde tarih profesörüydü. Hewsen’in Armenia: A Historical Atlas (2001) adlı kitabı, Ermeni araştırmaları için önemli bir eser olarak kabul edilmektedir.

<i>Bazmavep</i>

Bazmavep Ermeni araştırmalarına yer veren bilimsel dergidir. İtalya'da Mıhitarist manastırı tarafından yayımlanır. Robert H. Hewsen'e göre ilk Ermenice bilimsel dergidir. Dergi aynı zamanda hâlâ yayında olan en eski Ermenice dergidir. Kapriyel Ayvazyan ve Gevont Alişan tarafından Mayıs 1843'te kuruldu. Sahak Chemchemean derginin mevcut baş editörüdür.

<span class="mw-page-title-main">Kapadokya takvimi</span> antik güneş takvimi

Kapadokya takvimi, Pers Zerdüşt takviminden türetilen bir güneş takvimidir. Adını, günümüz Türkiye'sindeki tarihi bölge olan Kapadokya'dan almıştır. Her biri 30 günlük 12 ay ve beş epagomenal güne sahip olan takvim, Kapadokya'nın Pers Ahameniş İmparatorluğu'nun bir parçası olduğu MÖ 550 ile 330 yılları arasında ortaya çıkmıştır. Kapadokya takvimi, Zerdüşt takvimiyle aynı olup yapısında Avestaca adlar ile ayların sıralaması yer almaktadır. Bölgedeki İran kültürel etkisini yansıtan takvimin mevcut kanıtları, Yunan gök bilimcilerin hesapları aracılığıyla Geç Antik Çağ'a kadar uzanmakta ve o zamana kadar zaten Jülyen takvimine uyarlanmıştır.

Aramazd Zerdüştçülüğün Ermeni versiyonunda baş ve yaratıcı tanrıydı. Tanrı ve adı, MÖ 6. yüzyılda Medler'in Ermenistan'ı ele geçirmesinden sonra tanrı Ahura Mazda'dan türetilmiştir. Aramazd, cömert bir doğurganlık, yağmur ve bereket tanrısı ve Anahit, Mihr ve Nane gibi diğer tanrıların babası olarak görülüyordu. Ahura Mazda gibi, Aramazd da diğer tanrıların babası olarak görülüyordu, nadiren bir eşle, bazen de Anahit veya Spandaramet'in kocası olarak görülüyordu. Aramazd, Ahura Mazda'nın Partça biçimiydi.

Huzistan Vakayinamesi, anonim bir 7. yüzyıl Nasturi Hristiyan vakayinamesidir. Doğu Süryani çevrelerinde Süryanice yazılmış olup yaklaşık 590–660, Sasani hükümdarı IV. Hürmüz'ün hükümdarlığının sonundan itibaren Sasani İmparatorluğu'nun çöküşünün (652) kadarki dönemi içerir. Çalışma, dönemin anlatımlarının bir çalışmasıdır ve yazılı kaynaklardan ve sözlü anlatımlardan alınan materyalleri birleştirir. Vakayiname, İtalyan oryantalist Ignazio Guidi (1844–1935) tarafından keşfedilmiş ve aynı zamanda Guidi Vakayinamesi veya Anonim Guidi olarak da bilinir. Arap fetihlerine dair önemli bir kaynaktır.

<span class="mw-page-title-main">Bagavan Muharebesi</span>

Bagavan Muharebesi veya Vagabanta Muharebesi, 371 yılında Büyük Ermenistan'ın Bagrevand bölgesindeki Bagavan yerleşimi yakınında, Roma - Ermeni ortak kuvveti ile Sasani ordusu arasında yapılan çatışmadır; Romalılar ve Ermeniler galip gelmiştir. Romalı tarihçi Ammianus Marcellinus'un yanı sıra Ermeni tarihçi Bizantionlu Faustus tarafından da kaydedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Avarayr Muharebesi</span> 451 muharebesi

Avarayr Muharebesi 26 Mayıs 451'de Vaspuragan'daki Avarayr Ovası'nda Vardan Mamikonyan komutasındaki Hristiyan Ermeni ordusu ile Sasani Persleri arasında gerçekleşmiştir. Hıristiyan inancının savunulması için yapılan ilk savaşlardan biri olarak kabul edilir. Persler savaş alanında galip gelse de Avarayr, Ermenistan'ın Hristiyanlığı özgürce uygulama hakkını onaylayan 484 Nvarsak Antlaşması'nın yolunu açtığı için bu Pirus zaferi kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Nvarsak Antlaşması</span> Ermenistan ile Sasani İmparatorluğu arasında 484 antlaşması

Nvarsak Antlaşması Ermeni isyancı lideri Vahan Mamikonyan ile Sasani Kralları Kralı (şahinşah) Belâş temsilcileri arasında 484'te Nvarsak'ta imzalanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Vardan Mamikonyan</span> Ermeni kumandanı (388-451)

Vardan Mamikonyan, 450-451'de Sasani İran'ına karşı isyana öncülük eden bir Ermeni askeri lideridir. Mamikonyan soylu ailesinin reisi ve Ermeni silahlı kuvvetlerinin baş komutanı olan sparapet unvanının kalıtsal unvanının sahibiydi. Vardan ve yoldaşlarının çoğu 451'deki Avarayr Muharebesi'nde öldüler, ancak onların fedakarlıkları Ermeni tarihçiler Yeğişe ve Gazar Parpetsi'nin eserlerinde ölümsüzleştirildi. Ermeniler arasında ulusal bir kahraman olarak kabul edilir ve Ermeni Kilisesi'nin bir şehidi ve bir azizi olarak saygı görür. Vardan ve önderlik ettiği isyan pek çok sanat ve edebiyat eserinde anılmaktadır. Arşak Çobanyan'a göre, "Vardan, Ermeni milleti için en sevilen şahsiyettir, tarihlerinin en kutsalıdır, milli ruhu temsil eden sembolik bir kahramandır."

<span class="mw-page-title-main">V. Vologases</span> Part kralı

V. Vologases, 191'den 208'e kadar Part İmparatorluğu'nun Krallarının Kralıydı. Ermenistan kralı olarak, II. Vologases olarak bilinir. Ermenistan'daki krallık dönemi hakkında, oğlu Rev I'i 189'da İber tahtına çıkması dışında çok fazla bigi yoktur. Vologases, 191 yılında babası IV. Vologases'in yerine Part İmparatorluğu'nun kralı oldu; İktidar geçişinin barışçıl mı olduğu yoksa Vologases'in tahta bir iç savaşta mı geçtiği belirsizdir. Vologases Part tahtına çıkınca, Ermeni tahtını oğlu I. Hüsrev'e vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">III. Tiridatis (Ermenistan kralı)</span> Ermenistan kralı ve aziz

III. Tiridatis (y. 250ler - y. 330 Büyük Tiridates veya IV. Tiridatis olarak da bilinen, y. 298 ila y. 330 arasında Ermenistan'ın Arşak hanesine mensup kralıydı. 4. yüzyılın başlarında, Tiridatis, Hristiyanlığı Ermenistan'ın resmî dini ilan etti ve böylece Ermeni Krallığı, Hristiyanlığı resmi olarak kabul eden ilk devlet oldu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.