İçeriğe atla

Babil astronomi günlükleri

Büyük İskender'in ölümünü kaydeden bir astronomi günlüğü (British Museum)

Babil astronomi günlükleri, astronomik gözlemlerin ve siyasi olayların sistematik kayıtlarını ve astronomik gözlemlere dayanan tahminleri içeren Babil çivi yazısı metinlerinden oluşan bir koleksiyondur. Ayrıca belirli tarihlerdeki emtia fiyatları ve hava durumu raporları gibi diğer bilgiler de mevcuttur.[1][2]

Şu anda British Museum'da saklanmaktadır.

Günlüklerin, Babil Kronikleri'ne kaynak olarak kullanıldığı ileri sürülmektedir.

Tarihi

Babilliler, astronomik olayların periyodik olduğunu fark eden ve tahminlerine matematiği uygulayan ilk insanlardır.[3] Bilinen en eski önemli astronomik metin, Enuma Anu Enlil koleksiyonunun 63. Tableti olan Ammi-Şaduqa Venüs tabletidir. Bu tablette Venüs'ün yaklaşık 21 yıllık bir süre zarfında görülebilen ilk ve son doğuşları listelenmektedir. Gezegensel olayların periyodik olarak kabul edildiğine dair en eski kanıttır.

Uğursuz olayların astronomi günlüklerine sistematik olarak kaydedilmesi, Nabunasar'ın (h. 747-734 MÖ) saltanatı sırasında, astronomik gözlemlerin kalitesinde ve sıklığında önemli bir artış meydana gelmesiyle başladı. Bu, örneğin, 18 yıllık tekrarlayan bir Saros ay tutulması döngüsünün keşfedilmesine olanak sağlamıştır.[4]

Çeviri

Günlüklerin çevirileri, Abraham Sachs ve Hermann Hunger tarafından düzenlenen çok ciltli Astronomi Günlükleri ve Babil'den İlgili Metinler'de yayınlanmıştır.[1][2][5]

  • Cilt I – MÖ 652'den MÖ 262'ye Günlükler (3-7001-1227-0, 1988).
  • Cilt II – MÖ 261'den MÖ 165'e kadar günlükler (3-7001-1705-1, 1989).
  • Cilt III – MÖ 164'ten MÖ 61'e Günlükler (3-7001-2578-X, 1996).
  • Cilt IV – Tarihsiz Günlükler ve Ekler (978-3-7001-9032-5, 2022).
  • Cilt V – Ay ve Gezegen Metinleri (3-7001-3028-7, 2001), MÖ 8. yüzyıldan MÖ 1. yüzyıla kadar olan ay ve gezegen verilerini içerir.
  • Cilt VI – Hedef Yıl Metinleri (978-3-7001-3727-6, 2006), MÖ 3. yüzyıldan MÖ 1. yüzyıla kadar olan ay ve gezegen verilerini içerir.
  • Cilt VII – Almanaklar ve Normal Yıldız Almanakları (978-3-7001-7627-5, 2014), MÖ 3. yüzyıldan MS 1. yüzyıla kadar olan astronomik yıllıkları içerir.

Kaynakça

  1. ^ a b Geller, M. J. (1990). "Babylonian Astronomical Diaries and Corrections of Diodorus". Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London. 53 (1). ss. 1-7. doi:10.1017/s0041977x00021212. JSTOR 618964. 
  2. ^ a b Rochberg-Halton, F. (1991). "The Babylonian Astronomical Diaries". Journal of the American Oriental Society. 111 (2). ss. 323-332. doi:10.2307/604022. JSTOR 604022. 
  3. ^ Steele, John (1 Haziran 2019). "Explaining Babylonian Astronomy". Isis. 110 (2). ss. 292-295. doi:10.1086/703532. ISSN 0021-1753. 8 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2024. 
  4. ^ A. Aaboe; J. P. Britton; J. A. Henderson; Otto Neugebauer; A. J. Sachs (1991). "Saros Cycle Dates and Related Babylonian Astronomical Texts". Transactions of the American Philosophical Society. 81 (6). American Philosophical Society. ss. 1-75. doi:10.2307/1006543. JSTOR 1006543. One comprises what we have called "Saros Cycle Texts," which give the months of eclipse possibilities arranged in consistent cycles of 223 months (or 18 years). 
  5. ^ Astronomical Diaries and Related Texts from Babylonia, Abraham Sachs and Hermann Hunger (eds.), Wien, Austrian Academy of Sciences.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Gılgamış Destanı</i> tarihin en eski yazılı destanı

Gılgamış Destanı, antik Mezopotamya'dan günümüze ulaşan en eski edebiyat eseri ve Piramit metinlerinden sonra en eski ikinci dini metin olarak kabul edilen destansı bir şiirdir. Gılgamış'ın yazınsal tarihi, Üçüncü Ur Hanedanlığı'ndan kalma Uruk Kralı Bilgamış hakkında yazılan beş Sümer şiiriyle başlar. Bu bağımsız hikâyeler, daha sonra Akadcada birleşik bir destan için kaynak olarak kullanılmıştır. "Eski Babilce" yorumu olarak bilinen bu birleşik destanın günümüze ulaşan ilk yorumu, MÖ 18. yüzyıla dayanır ve adını açılışından almıştır. Destanın sadece birkaç tableti günümüze ulaşmıştır. Sîn-lēqi-unninni tarafından derlenen daha sonraki Standart Babilce yorumu, MÖ 13. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar uzanır ve Sha naqba īmuru açılışına dayanır. Bunun yaklaşık üçte ikisi daha uzundur ve on iki tabletlik yorum kurtarılmıştır. En iyi kopyalardan bazıları, MÖ 7. yüzyılda yaşamış olan Asur Kralı Asurbanipal'in kütüphane kalıntılarında keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Astroloji</span> Sözdebilim

Astroloji, gök cisimlerinin ve astronomik fenomenlerin, insan karakteri ve kaderi üzerine etkilerinin olduğu önermesini konu alan, bilimsel gerçekliğe sahip olmayan sözdebilimdir.

<span class="mw-page-title-main">Babil kralları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Babil Kralı MÖ 19. yüzyıldan MÖ 6. yüzyıldaki çöküşüne kadar bağımsız bir krallık olarak var olan antik Mezopotamya şehri Babil ve krallığı Babil'in hükümdarıdır. Bağımsız bir krallık olarak varlığının büyük bir döneminde Babil, Sümer ve Akad antik bölgelerini kapsayan Güney Mezopotamya'nın büyük bölümüne hükmetmiştir. Şehir, Babil krallarının Antik Yakın Doğu'nun büyük kısımlarına egemen olduğu Birinci Babil İmparatorluğu ve İkinci Babil İmparatorluğu olmak üzere iki büyük yükseliş dönemi yaşamıştır. Babil, Hammurabi Kanunları'nı hazırlayan Hammurabi tarafından yönetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yehoyakin</span> Yehuda kralı

Yehoyakin, Babil kralı MÖ 6. yüzyılda kendisini tahtından edip sürgüne gönderene kadar Yehuda Krallığı'nın kralıydı. Yehoyakin hakkındaki bilgilerin çoğu Eski Ahit'ten gelmektedir. Irak'ta yapılan kazılar sonucu bulunan Yehoyakin'in İstihkak Tabletleri'yle Yehoyikan'ın varlığı su üstüne çıkarıldı. Bu tabletler Babil'in İştar Kapısı'nın yakınlarında bulunmuş olup tarihi yaklaşık MÖ 592'ye dayandırılır. Çivi yazısıyla yazılan tablette Yehoyakin'in ("Ya-'-ú-kinu") ve beş oğlunun Babil'deki yemek harçlığıyla ilgili bilgi mevcuttur. Babil kayıtlarıyla İbrani dini kayıtlar kıyaslandığında Yehoyakin'in sürgündeki süresi doğru bir şekilde hesaplanabilmektedir. Bir ölçüde, Kudüs'ün düşüşü MÖ 597'ye dayandırılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Astronomi tarihi</span>

Astronomi, kökenleri tarih öncesi dönemin dini, mitolojik, kozmolojik, takvimsel, astrolojik inanç ve uygulamalarına dayanan, antik çağlara kadar uzanan en eski doğa bilimlerinden biridir. Bunların izleri, uzun süre halk ve devlet astronomisi ile iç içe geçmiş bir disiplin olan astrolojide hala görülmektedir. Astronomi ve astroloji, Avrupa'da 1543 yılında başlayan Kopernik Devrimi sırasında tam olarak ayrılmamıştır. Bazı kültürlerde astronomik veriler astrolojik tahminler için kullanılmıştır.

Babil takvimi, 12 kameri aydan oluşan ve yıllık bir ay-güneş takvimidir. Babil'de kullanılan takvim, hem kamerî ve hem de Güneş esaslı olarak düzenlenmiştir. Babil takviminde de gün, günbatımında başlar ve bir sonraki günbatımında sona erer. Sümerde M.Ö. IV binyılın sonu ile III binyılın başlangıcında her bir şehrin kendi takvimi vardı. Rahipler yıldızlı gökyüzünü gözlem yapmakla birçok astronomik sonucu elde etmişlerdir. M.Ö. III binyılda gökyüzü cisimlerinin hareketinin gözlemlemek için yüksekliği 20 m'ye ulaşan çok katlı kuleler inşa ediliyordu. Bu kuleler genellikle tapınakların yanına dikilirdi.

<span class="mw-page-title-main">Enuma Anu Enlil</span> Babil astrolojisinin tabletleri

Enuma Anu Enlil yaklaşık 7000 adet Babil Omen'inden oluşan çivi yazılı metinlerdir. Metinlere ismini veren Anu ve Enlil eski mezopotamya tanrılarındandır.

Stephanie Mary Dalley, Antik Yakın Doğu İngiliz bilginidir. Oxford Doğu Enstitüsünden öğretim görevlisi olarak emekli olmuştur. Çivi yazısı metinlerinin yayınları ve Babil'in Asma Bahçeleri ile ilgili araştırmalarıyla tanınır. Babil'in Asma Bahçeleri'nin Ninova'da bulunduğunu ve Sanherib yönetimi sırasında inşa edildiğini önermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mısır astronomisi</span>

Mısır astronomisi, tarih öncesi zamanlarda, Predinastik Dönem'de gelişmeye başladı. M.Ö. 5. binyılda yapılan Nabta Playa'daki taş dairelerin tasarımında astronomik hizalamalardan esinlenilmiş olabilir. Tarihi Hanedan Dönemi M.Ö. 3. binyılda başladığında, 365 günlük periyot sistemi zaten Mısır takviminde kullanılıyordu ve Nil'in yıllık su baskınlarının belirlenmesinde yıldız gözlemi önemli bir yer tutuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Babil matematiği</span> matematik

Babil matematiği, Sümerlerin ilk günlerinden, MÖ 539'da Babil'in düşüşünü izleyen yüzyıllara kadar Mezopotamya halkı tarafından geliştirilen veya uygulanan tüm matematiktir. Babil matematik metinleri bol miktarda bulunur ve iyi düzenlenmiştir. Zaman açısından iki farklı gruba ayrılırlar: biri Eski Babil döneminden, diğeri ise MÖ son üç ya da dört yüzyıldan, Seleukoslular döneminden kalmadır. İçerik açısından, iki metin grubu arasında neredeyse hiç fark yoktur. Babil matematiği, karakter ve içerik olarak yaklaşık iki bin yıl boyunca sabit kaldı.

<span class="mw-page-title-main">YBC 7289</span> yaklaşık √2 değerini gösteren antik kil tablet

YBC 7289, birim karenin köşegeninin uzunluğu olan 2'nin kareköküne altmışlık (seksagesimal) düzende doğru bir yaklaşım içermesiyle dikkat çeken bir Babil kil tabletidir. Bu sayı, "antik dünyada ... bilinen en büyük hesaplama doğruluğu" olan altı ondalık basamağa eşdeğer doğrulukta verilmiştir. Tabletin, MÖ 1800-1600 yılları arasında Güney Mezopotamya'da bir öğrencinin eseri olduğuna inanılmaktadır. J. P. Morgan tarafından Yale Babil Koleksiyonu'na bağışlanmıştır.

Zic Güneş, Ay, yıldızlar ve gezegenlerin konumlarının astronomik hesaplamaları için kullanılan parametreleri tablolaştıran İslami astronomi kitabıdır.

Otto Eduard Neugebauer, astronomi tarihi ile Antik Çağlarda ve Orta Çağ'da uygulanan diğer kesin bilimler üzerine yaptığı araştırmalarla tanınan Avusturyalı-Amerikalı bir matematikçi ve bilim tarihçisiydi. Kil tabletlerini inceleyerek, eski Babillilerin matematik ve astronomi hakkında daha önce fark edildiğinden çok daha fazlasını bildiklerini keşfetti. Ulusal Bilimler Akademisi, Neugebauer'i "çağımızın müspet bilimler tarihinin, belki de bilim tarihinin en özgün ve üretken bilim insanı" olarak adlandırmıştır.

Asger Hartvig Aaboe, antik Babil astronomisi tarihine katkılarıyla tanınan bir bilim tarihçisi ve matematikçiydi. Babil astronomi çalışmalarında, Babillilerin hesaplama şemalarını nasıl tasarladıklarını anlamak için modern matematik açısından analizlerin ötesine geçti.

<span class="mw-page-title-main">Toledo Cetvelleri</span> Orta Çağ astronomi Cetvelleri

Toledo Cetvelleri, Güneş, Ay ve gezegenlerin sabit yıldızlara göre hareketlerini tahmin etmek için kullanılan astronomi cetvelleridir. Takvim tarihlerinin tahmini, kozmik olayların zamanları ve kozmik hareket dahil olmak üzere kozmosun farklı yönlerini tanımlayan bir matematik cetvelleri koleksiyonudur.

Lis Brack-Bernsen, Danimarkalı ve İsviçreli bir matematikçi, bilim tarihçisi ve matematik tarihçisi olup Babil astronomisi üzerine çalışmalarıyla tanınmaktadır. Regensburg Üniversitesi'nde bilim tarihi alanında extraordinary profesör olarak görev yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Babil astronomisi</span>

Babil astronomisi, Mezopotamya'nın tarihinin ilk dönemlerinde gök cisimlerinin incelenmesi veya kaydedilmesiydi. Kullanılan sayısal sistem olan altmışlık sistem, modern ondalık sistemdeki on sayısının aksine altmışa dayanıyordu. Bu sistem alışılmadık derecede büyük ve küçük sayıların hesaplanmasını ve kaydedilmesini kolaylaştırıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Güneş Sistemi astronomisinin zaman çizelgesi</span>

Aşağıda, Güneş Sistemi astronomisi ve biliminin bir zaman çizelgesi verilmiştir. Bu çizelge, Güneş Sistemi'nin bir parçası olarak Dünya hakkında gezegensel ölçekteki bilgilere dair ilerlemeleri de içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hyspaosines</span>

Hyspaosines Güney Mezopotamya'da bulunan Harakini krallığının kurucusudur. Başlangıçta Kral IV. Antiohos tarafından tahta çıkarılan bir Selefkî satrapıydı ancak Selefkîlerin İran ve Babil'deki otoritesinin yıkılması ve ardından Partlara geçmesinin ardından MÖ 141'de bağımsızlığını ilan etmiştir. Hyspaosines, MÖ 127 yılında kısa bir süre Part şehri Babil'i işgal etti ve kayıtlarda kral (šarru) olarak kaydedildi. Ancak M.Ö. 124'te Part egemenliğini tanımak zorunda kalmıştır. Aynı yıl ölmüş ve yerine küçük oğlu Apodakos geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ammi-Şaduqa Venüs tableti</span> Venüsün astronomik gözlemlerine ilişkin Antik Yeni-Asur kayıtları

Ammi-Şaduqa Venüs tableti, MÖ 1. bin yıldan kalma çok sayıda çivi yazılı tablette korunduğu gibi, Venüs'ün astronomik konumlarının bir kaydıdır. Bu astronomik kaydın ilk kez Hammurabi'den sonra dördüncü hükümdar olan Kral Ammi-Şaduqa döneminde derlendiğine inanılmaktadır. Dolayısıyla bu metnin kökeni için iki farklı tarihten söz etmek mümkün olsa da muhtemelen MÖ 17. yüzyılın ortalarına tarihlendirilebilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.