Baba (film)

Baba

The Godfather
Yönetmen	Francis Ford Coppola
Yapımcı	Albert S. Ruddy
Senarist	Roman: Mario Puzo Uyarlama: Mario Puzo Francis Ford Coppola
Uyarlama	The Godfather –Mario Puzo
Oyuncular	Marlon Brando Al Pacino James Caan Robert Duvall Richard S. Castellano Diane Keaton Abe Vigoda Sterling Hayden Talia Shire John Cazale John Marley Richard Conte Gianni Russo Al Lettieri
Müzik	Nino Rota Carmine Coppola
Görüntü yönetmeni	Gordon Willis
Stüdyo	Alfran Productions
Dağıtıcı	Paramount Pictures
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Polisiye, dram
Renk	Renkli
Yapım yılı	1972
Çıkış tarih(ler)i	15 Mart 1972 (ABD) 2 Kasım 1973 (Türkiye)
Süre	175 dakika
Ülke	ABD
Dil	İngilizce, İtalyanca
Bütçe	6.500.000$
Hasılat	245.066.411$
Devam filmi	Baba II
Resmî sitesi

Baba (İngilizce: The Godfather), Mario Puzo'nun yazdığı aynı adlı romandan uyarlanan, Francis Ford Coppola'nın yönettiği, Marlon Brando ve Al Pacino'nun başrollerini paylaştığı filmdir. Filmde ayrıca yardımcı rollerde James Caan, Robert Duvall, Diane Keaton, John Cazale vardır.^[1] Filmin hikâyesi, II. Dünya Savaşı'nın bittiği yıl olan 1945'te başlar ve 10 yıllık bir dönemi kapsar.

Film, New York'ta yaşayan güçlü bir İtalyan mafya ailesinin hikâyesini anlatır. Film gösterime girdiği andan itibaren çok ilgi görmüş, birçok kurum, enstitü ve derginin gelmiş geçmiş en iyi filmler sıralamasında en üst sıralara yerleşmiştir. Kullanıcı oylarının baz alındığı IMDB'de en iyi 250 film listesinde 2. sıradadır (Çok uzun bir süre 1. sırada kalan film, Temmuz 2008'de Shawshank Redemption'a birinciliği kaptırmıştır). Amerikan Film Enstitüsünün hazırladığı ve en iyi 100 Amerikan filminin yer aldığı AFI's 100 Years... 100 Movies'in 1998 listesinde 3., 2007 listesinde ise 2. sıradadır. Film ayrıca En İyi Film, En İyi Erkek Oyuncu (Marlon Brando) ve En İyi Uyarlama Senaryo (Francis Ford Coppola, Mario Puzo) dallarında Oscar kazanmıştır.

"Baba", 1990 yılında Kongre Kütüphanesi tarafından "kültürel, tarihî ve estetik olarak önemli" filmler arasına seçilerek ABD Ulusal Film Arşivi'nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir.

Corleone ailesi, Don Vito Corleone'nin başında olduğu, suça dayalı bir örgüt kurmuş olan İtalyan asıllı meşhur bir ailedir. Aile, New York'taki diğer dört aileyle birlikte New York'un yeraltı işlerini yönetmektedir. Ancak Corleone ailesini diğerlerinden ayıran özelliği, Don Corleone'nin cebinde bozuk para gibi taşıdığı politikacılar ve yargıçlardır. Politikacılar ve yargıçlarla olan bu yakın ilişkileri diğer ailelerin açamadığı kapıları açabilmesini sağlamaktadır.

İtalya ve New York'un en meşhur uyuşturucu üreticisi ve dağıtıcısı olan "Türk" lakaplı Solozzo, Don Corleone'den, ilişkilerini kullanarak kendisine yasal koruma sağlamasını ve 1 milyon dolar nakit para vermesini ister, karşılığında, elde edilecek kârdan pay teklif eder. Teklife göre, ilk yıl Corleone ailesine kalacak olan para 3-4 milyon dolar civarında olacaktır. Ancak Don Corleone teklifi reddeder. Gerekçesi, iyi ilişkileri olsa da, Don Corleone'nin uyuşturucu işi ile bağlantısı olduğunu öğrenen siyasetçilerin ilişkilerini gözden geçirme gereği duyacak olmalarıdır. Don Corleone'ye göre politikacılar kumarı bir zaaf olarak görüyorlardır ama uyuşturucu pis iştir. Bunun üzerine arkasına Tattaglia ailesini ve New York'ta polis şefi olan McClusky'i alan Solozzo, Don Corleone'yi vurdurtur. Ölümden son anda kurtulan Don Corleone'yi ve tüm aileyi kötü günler beklemektedir. Bu süreçte, fevri hareketleriyle bilinen, Don Corleone'nin en büyük oğlu Sonny ölecek, II. Dünya Savaşı'ndan kahraman olarak dönen en küçük oğlu Michael ise, daha önce aile işleriyle hiç ilgilenmediği ve bunu istemediği hâlde, olayların akışı onu hikâyenin merkezine doğru itecektir. Ve New York'ta suç aileleri arasındaki savaş başlayacaktır.

Filmin yapımcıları arasında da yer alan Robert Evans filmin hikâyesine de uygun olarak filmin yönetmeninin İtalyan-Amerikan birisi olmasını istiyordu. Paramount'un bir önceki mafya filmi olan The Brotherhood da gişede hiç başarı yakalayamamıştı. Evans, bu başarısızlığın cast ekibinin filmin hikâyesi ile çok ayrı etnik kökenlerde olmasına bağlamıştı. (Yönetmen Martin Ritt ve başrol Kirk Douglas da Yahudi'ydi.) Bu yüzden Sergio Leone'ye teklif götürdüler. O da kendi projesi olan Once Upon A Time in America'da çalıştığı için bu teklifi reddetti. Ondan sonra Peter Bogdanovich'e teklif götürüldü. O da mafya filmleri ile uğraşmak istemediği için bu teklifi reddetti. Peter Yates, Richard Brooks, Arthur Penn, Costa-Gavras ve Otto Preminger'e de teklif götürüldü. Onlar da bu teklifi reddetti. Evans'ın yardımcısı Peter Bart, Evans'a son filmi olan Rain People'ın gişede batmasının ardından ucuza iş yapabilecek biri olan Francis Ford Coppola'yı önerdi. Coppola da Mario Puzo'nun romanını kalitesiz ve sansasyonel buldu ve yönetmenlik teklifini "Ucuz bir iş." diyerek geri çevirdi. O sırada Coppola'nın, stüdyosu olan American Zoetrope'nin, THX 1138 filmi ile yaptığı bütçe aşımından dolayı Warner Bros.a 400.000 $'dan fazla borcu vardı. Coppola'nın çevresindeki insanlar da mali durumunu düzeltmek amacı ile bu işi almasını önerdi ve Coppola da bu işi 125.000 $ ödeme ve filmin yapacağı kârın %6'sını almayı kabul ederek aldı. Coppola işi kabul edene kadar Paramount Pictures, toplam 12 tane yönetmene teklifi sunmuştu.

Coppola, 1970'te Patton filmi ile En İyi Senaryo dalında Oscar kazanmıştı ama yönettiği filmler, büyük kitlelere ulaşamamıştı. Yapımcı firma Paramount Pictures başarılı olacağından emin olamadığı için film, 6 milyon dolar gibi oldukça düşük bir bütçeyle çekildi. Filmin çekimleri 29 Mart - 6 Ağustos 1972 tarihleri arasında yapıldı.

Çekimler, Francis Ford Coppola ile Paramount Pictures arasındaki gerginlikle başladı. Bunun en büyük sebebi, Francis Ford Coppola'nın ısrar ettiği birçok harcamanın stüdyo tarafından gereksiz bulunmasıydı.

14 Nisan 1970'te Paramount Pictures'ın Mario Puzo'yu, 100.000 $ ödeme ve filmin gelirlerinin bir kısmını teklif ederek işe aldığı duyuruldu. 10 Ağustos 1970'te 150 sayfalık taslak hazırdı. Francis Ford Coppola yönetmen olarak işe alındığında o da senaryo üzerine çalıştı. Fakat Mario Puzo ile Francis Ford Coppola, ayrı ayrı çalışıyorlardı. Mario Puzo, Los Angeles'ta taslağını çıkartırken Francis Ford Coppola, San Francisco'daydı. Francis Ford Coppola, Mario Puzo'nun kitabını ayıklayarak filmdeki İtalyan kültürünü yansıtmayacak olan kısımları çıkarttı. Senaryonun ikinci versiyonunda ikili beraber neyi ekleyip neyi çıkaracaklarını düşündüler. Senaryonun ikinci versiyonu 1 Mart 1971'de hazırdı ve 173 sayfa uzunluğundaydı. Senaryonun üçüncü hâli de 29 Mart 1971'de bitmişti ve 163 sayfa uzunluğundaydı. Senaristlerin arasında yer alıp ismi geçmeyen Robert Towne de Al Pacino ve Marlon Brando'nun bahçede olduğu sahne gibi sahneleri yazmıştır. Ayrıca filmin çekimlerine başlandığında daha senaryo tamamen bitmemişti ve bu kısımlar çekimler esnasında yazılmıştı.

Al Pacino'nun yerine ilk önceleri Sylvester Stallone ve Robert Redford düşünülmüştü. Paramount Pictures Yönetimi, Michael Corleone'yi oynaması için Robert Redford'u istiyordu ve Al Pacino'nun daha çok genç bir oyuncu olduğu için Francis Ford Coppola tarafından gözden geçirilmesini istiyordu. Ancak Francis Ford Coppola, İtalyan asıllı, Tony ödüllü Al Pacino'da ısrar ediyordu. Francis Ford Coppola, Michael Corleone rolünü (Al Pacino'yu kastederek) "Bu rolü bu genç ve hırçın Sicilyalı delikanlıya vereceğim" diyerek Al Pacino'ya vermiştir. Nitekim Al Pacino efsanevi yönetmenin yüzünü kara çıkarmamış ve muhteşem bir oyunculukla Oscar'a aday olmuştur.

Mario Puzo, Vito Corleone'yi oynaması için Marlon Brando'yu istiyordu. Bunun için Marlon Brando'ya bir mektup gönderdi ve mektupta "Baba'yı sadece sen oynayabilirsin." diyerek onu ne kadar çok istediğini belirtmişti. Paramount Pictures, Marlon Brando'nun önceki filmlerde ne kadar vasat bir performans sergilediğini öne sürerek Marlon Brando'nun bu rolde başarılı olmayacağını söyledi. Francis Ford Coppola ise Marlon Brando veya Laurence Olivier'i istiyordu. Laurence Olivier'in ajansı, onun hasta olduğunu ve hiçbir filmde rol alamayacağını söyledi. Ne olduysa Laurence Olivier, senenin sonlarına doğru Sleuth filminde oynadı. Paramount Pictures da rol için Ernest Borgnine'ı istiyordu. Francis Ford Coppola ve Paramount Pictures, bu rol için haftalarca tartıştı. Seçimlerde son ikiye de Ernest Borgnine ve Marlon Brando kalmıştı. Ve Paramount Pictures Yönetim Kurulundakiler Marlon Brando'nun performansına ve gösterdiği çabaya hayran kaldı. Çekimlerde herhangi bir gecikmeye neden olmayacağı ve Marlon Brando'nun daha düşük bir maaşı kabul etmesi durumunda onu alabileceklerini söyledi. Marlon Brando'yu aldılar ve Marlon Brando, bu filmden 1.600.000 $ kazandı.

Marlon Brando'ya En İyi Erkek Oyuncu Oscar'ı aldığı bu rolü oynaması için ağır bir yaşlandırma makyajı yapılmıştır ve Marlon Brando, Don Vito Carleone'yi canlandırdığı sırada sadece 48 yaşındadır.^[2]

Film, 24 Mart 1972 günü^[3] gösterime girdi ve ilk hafta 5.300.000 $ gişe geliri elde etti. Toplamda ise 81.500.000 $ gelire ulaştı. Yeniden gösterimlerle birlikte 1997 yılı itibarıyla ABD'de 134.000.000 $, dünya çapında ise 245.000.000 $ gişe geliri elde etti. Bu, gelmiş geçmiş tüm rekorların altüst olması anlamına geliyordu. Film bu rekoru, 1975 yılında Jaws filmi tarafından geçilene kadar elinde tuttu.

Baba filmi üç Oscar kazandı:

• En İyi Film
• En İyi Erkek Oyuncu - Marlon Brando^[a]
• En İyi Uyarlama Senaryo - Francis Ford Coppola, Mario Puzo

Film, ayrıca 8 ayrı dalda daha Oscar adayı oldu. Bunların dışında 5 Altın Küre, 1 Grammy ve birçok festivalden ödülle ayrıldı.

Bir Don Corleone repliği olan "Ona reddedemeyeceği bir teklif yapacağım", sinema tarihinin en çok gönderme yapılan repliklerinden biri haline geldi. Amerikan Film Enstitüsü'nün 2005 yılında yaptığı bir ankette, en çok hatırlanan 2. replik seçildi.

Baba filmi, ardından çekilecek olan Baba 2 ve Baba 3 filmlerine önayak oldu. Bu filmler de Paramount Pictures stüdyolarında çekildi, Francis Ford Coppola tarafından yönetildi ve başrolünde Al Pacino oynadı.

The Godfather: The Game 2006 yılında EA Games tarafından filmin oyun hakları satın alındı. Marlon Brando ölmeden önce onun sesi ve yüz hakları da satın alındı. Diğer oyuncularla yapılan görüşmeler sonucunda onlarla da anlaşmaya varıldı ve 20'den fazla karakter oyunu seslendirmeyi kabul etti. Sadece Al Pacino oyuna dahil olmadı. Oyunu EA Games filmde rol almış veya görev yapmış hiçbir kişinin yardımını almadan yaptı. Bu da oyuna büyük eksiklikler taşıdı. Ford Coppola bundan şikayet eden kişilerden biriydi. Yine de oyun 2006 yılında çıktı ve oyun sevenler tarafından ilgiyle karşılandı. Oyun EA Games'in istediği kadar satmadı. Bundan dolayı da yeni konsollar çıkartmaya devam edilerek oyuna dökülen para geri alınmaya çalışıldı. Oyuncuların en büyük şikayeti oyun üzerinde hiç emek sarf edilmediğinin görülmesiydi. Oyunda fazla detay yoktu ve oyun çabuk bitiyordu. Ancak EA Games'in şu an Godfather'a bir düzeltme paketi ya da yeni bir oyun üzerinde çalıştığı biliniyor.^[]

• IMDb'de Baba
• IMDb En İyi 250 Film27 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Filmsite.org3 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• NNDB.com8 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (Türkçe) Sinemalar.com profili ve fragman21 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• The Godfather Hakkında 15 Çarpıcı Bilgi 20 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.