Yelkenli, yelkeni olan, yelkenle giden deniz, göl veya akarsu taşıtıdır.
Yelken, rüzgâr gücünden yararlanarak geniş yüzey oluşturacak biçimde yan yana dikilen ve teknenin direğine uygun biçimde takılarak onu hareket ettiren kumaş veya şeritlerin tümü.
Karavel ya da Karavela, 15. yüzyılda ortaya çıkan iki ya da üç Latin yelkenine sahip olan yelkenli bir gemi türüdür. Sonraki dönemlerde Latin ve kare yelkenlerin birleşimi ile hareket edenleri de üretilmiştir. Sığ sularda seyredebilme yetenekleri ve görece üstün manevra yetenekleri ile Orta Çağ denizciliğinde en önemli gemi türlerinden biridir.
Gemi dünya denizlerini, okyanuslarını, nehir, göl ve diğer yeterince derin su yollarını dolaşan, mal ve yolcu taşıyan veya savunma, araştırma ve balıkçılık gibi özel görevleri yapan büyük bir deniz taşıtı’dır. Gemiler genellikle boyut, şekil, yük kapasitesi ve amaca göre teknelerden ayrılır. Yelken çağı'nda "gemi", en az üç Kabasorta arma‘lı direkleri ve tam cıvadra yelken planıyla yelkenli gemi olarak tanımlanır.
Kadırga, daha çok Akdeniz'de kullanılan çektiri (çektirme) tipi bir savaş gemisi. İlk olarak 8. yüzyılda Akdeniz'de deniz savaşlarında kullanılmaya başlandı. 17. yüzyıla kadar gelişme göstermiştir. Antik çağlardan beri kullanılırdı. Asıl hareket mekanizması kürektir ve yelken buna yardımcı olması için tasarlanmıştır.
Kara yelkenciliği; 3 tekerlekli, rüzgârla ilerleyen araçlarla geniş düzlüklerde yarışılması. 1950'lerden beri gelişen bu yarış sporunda pilot, pedalların ve kolların yardımıyla yatar konumdan idare eder. Yelken sürücüleri, yelkenin açısını kullanarak hâkim rüzgârdan kat kat fazla hızlara ulaşabilir. Fransiz açılarıyla pilotlar, durmak için rüzgârı kullanmak zorundadırlar.
Uskuna, arması tarafından belirlenen bir yelkenli türüdür: iki ya da daha fazla direği sübye armalıdır ve iki direkli bir uskunada pruva direği genellikle grandi direğinden daha kısa olur. Yaygın bir türevi olan gabya yelkenli uskuna ayrıca pruva direğinde dört köşeli bir gabya yelkeni bulundurur, buna aynı zamanda babafingo gibi başka dört köşeli yelkenler de dahil olabilir ancak bu onu bir barkentin yapacağı için trinketa yelkeni bulundurumaz. Pek çok uskuna pik armalıdır ancak diğer örnekler arasında bermuda armalı ve velena yelkenli uskunalar da bulunur.
Dromon bir kadırga çeşidi ve İtalyan tarzı kadırgalar yerlerini alana kadar Bizans donanmasının 5 ile 12. yüzyıllar arası en önemli savaş gemisi. Roma İmparatorluğu döneminde Roma donanmasının ana ekseni Antik Liburna gemisinden geliştirilmiştir.
Brik, iki adet kare şeklinde direk pilonu olan bir yelkenli gemidir. Yelken Çağı boyunca, brikler hızlı ve iyi manevra kabiliyetine sahiplerdi ve hem savaş gemisi hem de ticaret gemisi olarak kullanılıyordu. Özellikle 18. ve 19. yüzyılın başlarında popüler olup buharlı gemilerin ortaya çıkmasıyla birlikte kullanım dışı kaldılar.
Gemilerde genişlik, en veya kemere, geminin nominal su hattında ölçülen en geniş noktasındaki genişliğidir. Genişlik, geminin en geniş kısmında, burun-kıç hattına dik açıda ölçülen bir doğrudur. Genişlik terimi gemi gövdesinin maksimum genişliğini veya üstyapı çıkıntıları dahil maksimum genişliği tanımlamak için de kullanılabilir.
Baş kasara, yelkenli gemilerde ön direğin ilerisinde üst güvertede yer alan kısmıdır.
Bir yelkenli geminin direği, gemiye omurga hattı boyunca dikey olarak yerleştirilmiş çubuklardan oluşur. Direğin yelkenleri, çubukları, bumbaları taşımak ve seyir fenerleri, gözetleme mevkisi, kumanda konumu, radyo anteni, işaret feneri için gerekli yüksekliği sağlamak gibi görevleri vardır. Büyük gemilerin boyutu ve biçimi geminin tarzına göre değişen birden çok direği bulunur. Neredeyse bütün yelkenli direkleri halatlarla sabitlenmiştir.
Kıç istralya, yelkenli bir gemide, geminin ana halatlarını oluşturan ve bir ucu direğin ucundaki cundalara, diğer ucuysa geminin kıçına bağlanan arma elemanıdır.
Sübye arma, bir gemide kabasorta armadakinin aksine yelkenlerin geminin omurga doğrultusuna dik yerine paralel yerleştirilmesidir.
Kabasorta arma, birincil hareket yelkenlerinin, geminin omurgasına ve çubuklarına dik veya kare, olan yatay çubuklar üzerinde taşındığı genel bir yelken ve arma dizilimidir. Bu çubuklara seren, serenlerin uçlarına cunda denir. Esasen böyle armalandırılmış bir gemiye kabasorta armalı denir.
Yelken Çağı (1571-1862), 16. yüzyılın ortalarından 19. yüzyılın ortalarına kadar uluslararası ticaret ve deniz savaşında yelkenli gemiler ve barutlu silahların egemen olduğu erken modern döneme karşılık gelen bir dönemdir.
Cıvadra veya civadra, yelkenli gemilerde geminin pruvasından ileriye doğru eğimli olarak uzanan bir direktir. Pruva direği ile çubuklarının istralyaları buraya bağlanır. Cıvadra yapı olarak baş istralyadan gelen gerilim kuvvetini dengeleyen mistaço tarafından tutulur. Ayrıca geminin baş tarafına asılan pruva heykelini tutmak için kullanılmaktadır.
Le Tour de la Martinique des Yoles Rondes, Martinik'te yıllık bir yelken yarışıdır. Adanın en büyük spor etkinliği, Temmuz sonu ve Ağustos başında gerçekleşir ve seyirciler arasında popülerdir.
Güneş kayığı, eski Mısır mitolojisinde güneş tanrısı Ra'nın kullandığı kayığa verilen isimdi. Gün boyunca Ra'nın Mandjet veya Milyonlarca Yılın Kayığı adlı bir kayığı kullandığı söyleniyordu ve gece kullandığı kayık Mesektet ismi ile biliniyordu.
