İçeriğe atla

Bağırsak iltihabı

İltihabi inflamatuvar ya da bilinen adıyla bağırsak hastalığı (İBH) veya bağırsak iltihaplanması, bağırsaklarda bir grup enflamatuar koşulların oluştuğu hastalık. Crohn hastalığı ve ülseratif kolit ana iki türüdür. Ülseratif kolit kalın bağırsak ve rektumu etkilerken, Crohn hastalığı bağırsakların yanında ağız, sindirim borusu, mide ve anüsü de etkileyebilir.[1][2][3]

İnflamatuvar bağırsak hastalıkları özbağışıklık (otoimün) hastalıklarıdır ve vücudun bağışıklık sistemi bağırsaklara ve bazen sindirim sisteminin diğer öğelerine saldırır.[4]

Behçet hastalığı gibi bazı özbağışıklık hastalıkları zaman zaman sindirim sistemini etkilese de, her uzman tarafından İBH olarak sayılmazlar.

Crohn hastalığını ve ülseratif koliti kan testleri ve biomarkerler aracılığı ile ayırmanın yolu henüz bilinmiyor.[5] Etkiledikleri yerler tespit edilerek ve inflamatuvar değişikler incelenerek bu iki hastalık birbirinden ayrılır.[6]

İBH'ler, çevresel ve genetik faktörlerin etkileşimi sonucunda ortaya çıkan kompleks hastalıklardır.[1]

Diyet

Hayvan eti tabanlı yüksek protein alımı, İBH'ye kapılma riskini arttırır.[7] Bitkisel protein alımının 65.000 hasta ile 10 yıl süren bir araştırma sonucunda İBH'yi tetiklediği  görülmemiştir.[8] Hayvan ve balıkların diyetlerinden dolayı, sülfürlü aminoasitler, hayvansal proteinlerde yüksek oranda bulunur ve hidrojen sülfür yığılımına sebep olduklarında İBH'yi tetiklerler.[8][9][10]

Kaynakça

  1. ^ a b Baumgart DC, Carding SR (2007). "Inflammatory bowel disease: cause and immunobiology". The Lancet. 369 (9573). ss. 1627-40. doi:10.1016/S0140-6736(07)60750-8. PMID 17499605. 
  2. ^ Baumgart DC, Sandborn WJ (May 2007).
  3. ^ Xavier RJ, Podolsky DK (2007). "Unravelling the pathogenesis of inflammatory bowel disease". Nature. 448 (7152). ss. 427-34. doi:10.1038/nature06005. PMID 17653185. 
  4. ^ "IBD Facts". 3 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2016. 
  5. ^ Bennike, Tue (2014). "Biomarkers in inflammatory bowel diseases: Current status and proteomics identification strategies". World Journal of Gastroenterology. 20 (12). ss. 3231-44. doi:10.3748/wjg.v20.i12.3231. PMC 3964395 $2. PMID 24696607. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2016. 
  6. ^ "Crohn's & Colitis Foundation of America". 27 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2016. 
  7. ^ Andersen, Vibeke; Olsen, Anja; Carbonnel, Franck; Tjønneland, Anne; Vogel, Ulla (1 Mart 2012). "Diet and risk of inflammatory bowel disease". Digestive and Liver Disease. 44 (3). ss. 185-194. doi:10.1016/j.dld.2011.10.001. ISSN 1878-3562. PMID 22055893. 10 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2016. 
  8. ^ a b Jantchou, Prévost; Morois, Sophie; Clavel-Chapelon, Françoise; Boutron-Ruault, Marie-Christine; Carbonnel, Franck (1 Ekim 2010). "Animal protein intake and risk of inflammatory bowel disease: The E3N prospective study". The American Journal of Gastroenterology. 105 (10). ss. 2195-2201. doi:10.1038/ajg.2010.192. ISSN 1572-0241. PMID 20461067. 17 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2016. 
  9. ^ Magee, E. (1 Mart 1999). "A nutritional component to inflammatory bowel disease: the contribution of meat to fecal sulfide excretion". Nutrition (Burbank, Los Angeles County, Calif.). 15 (3). ss. 244-246. ISSN 0899-9007. PMID 10198924. 23 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2016. 
  10. ^ Magee, E. A.; Richardson, C. J.; Hughes, R.; Cummings, J. H. (1 Aralık 2000). "Contribution of dietary protein to sulfide production in the large intestine: an in vitro and a controlled feeding study in humans". The American Journal of Clinical Nutrition. 72 (6). ss. 1488-1494. ISSN 0002-9165. PMID 11101476. 15 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Çölyak hastalığı ; bağırsaklardaki besin emilimini sağlayan villus denilen yapıların bozulmasına sebep olan ve dolayısıyla da yiyeceklerdeki besinin emilmesini engelleyen ve ince bağırsakta hasarlar oluşturan bir sindirim sistemi hastalığıdır.

<span class="mw-page-title-main">Glüten</span> Arpa,Buğday, Çavdar ve Yulaf

Glüten, belirli tahıl tanelerinde doğal olarak bulunan yapısal proteindir. "Glüten" genellikle sadece buğday proteinlerine atıfta bulunsa da, tıp literatüründe çölyak hastalığını tetikleyebildiği kanıtlanmış tahılların tümünde bulunan prolamin ve glutelin proteinlerinin kombinasyonuna atıfta bulunur. Bunlar, herhangi bir buğday türünü, arpa, çavdar ve bazı yulaf çeşitlerinin yanı sıra bu tahılların çapraz melezlerini içerir. Glüten, ekmeklik buğdaydaki toplam proteinin %75-85'ini oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">İnce bağırsak</span> Gastrointestinal sistemde yer alan bir organ

İnce bağırsak, sindirim kanalının mide ile kalın bağırsak arasındaki kısmıdır. Beş yaşından büyük insanlarda boyu 5–6 m arasındadır. Üç kısma ayrılır: duodenum, jejunum ve ileum. Mideden gıdalar duodenuma pilor veya pilorik sfinkter diye adlandırılan bir kas ile girerler. Daha sonra ince bağırsak boyunca peristaltizm olarak adlandırılan kas kasılmaları ile hareket eder.

<span class="mw-page-title-main">Bağırsak</span>

Bağırsak, gastrointestinal kanalın mide ile anüs arasındaki kısım. Bağırsaklar, insanlarda ve diğer memelilerde ince bağırsak ve kalın bağırsak olacak şekilde iki ana kısımdan oluşur. Vücudun gıdadan besinlerin çıkarımı ve emiliminden sorumlu kısmı bağırsaktır. Midenin görevi büyük oranda gıda moleküllerinin besinlere parçalamak iken, bağırsak bu besinlerin kana girmesini sağlar.

Crohn hastalığı, kronik ve iltihabi bir bağırsak hastalığıdır. Ağızdan anüse kadar sindirim sisteminin herhangi bir bölümünde ya da aynı anda birkaç farklı bölümünde aralıklı iltihaplar ile kendini gösterir. Bulaşıcı olduğu kanıtlanamamıştır. Bir diğer kronik iltihabi bağırsak hastalığı olan ülseratif kolit ile beraber bu grubun ana öğelerini oluştururlar. Her yıl 100.000 kişiden 5-7'si bu hastalığa yakalanır. Sıklığı kuzeye gidildikçe artar. Onlu, yirmili yaşlarda ve 45 ile 65 yaşları arasında daha çok görülmektedir. Ancak her yaş grubundan insan bu hastalığa yakalanabilir. Hastalığın 3 belirgin tipi vardir. Bunlar inflamatuar crohn, fistülize crohn ve fibrostenoze crohn'dur. Ülseratif kolit ile benzer özellikler taşıması nedeniyle adı geçen hastalık ile Crohn arasında karar vermeyi güçleştiren vakalarda entermediyer bağırsak rahatsızlığı ifadesiyle adlandırılan bir ara kategori de yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Kortizon</span>

Kortizon, böbrek üstü bezinin kabuk bölgesince kolesterolden salgılanan, iltihaplanma önleyici özellikleri olan kortizol hormonunun yapay üretilmiş halidir.

<span class="mw-page-title-main">İshal</span> gevşek veya sıvı bağırsak hareketleri

İshal veya diyare, bir günde en az üç kez gevşek, sıvı veya sulu bağırsak hareketlerinin olması durumudur. Genellikle birkaç gün sürer ve sıvı kaybı nedeniyle dehidrasyona neden olabilir. Dehidrasyon belirtileri genellikle cildin normal gerginliğini kaybetmesi ve sinirli davranışlarla başlar. Bu durum daha şiddetli hale geldikçe idrara çıkmada azalma, cilt renginde kayıp, hızlı kalp atışı ve yanıt vermede azalmaya kadar ilerleyebilir. Sadece anne sütüyle beslenen bebeklerde gevşek ancak sulu olmayan dışkı normaldir.

<span class="mw-page-title-main">Kalın bağırsak</span> Boşaltım sistemindeki ince bağırsak ile anüs arasındaki kısım

Sindirim sisteminin anatomisinde kalın bağırsak , ince bağırsak ile anüs arasındaki kısımdır. Toplam uzunluğu 1,5 ile 2 metre arasında olup, sindirim sisteminin beşte birini oluşturur. Başlangıcında yer alan çekumda çapı en geniştir, sonra kolon boyunca gittikçe daralır, anal kanaldan hemen önce yer alan rektumda epeyce bir genişler. Küçükbaş ve büyükbaş hayvanlarda bumbar adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Ülseratif kolit</span> Kalın bağırsakta ülsere neden olan iltihaplı bağırsak hastalığı

Ülseratif kolit (UK), inflamatuar bağırsak hastalığı (IBH)'nın bir şeklidir. Ülseratif kolit ülserler ve açık yaralar ile seyreden, kalın bağırsakları tutan bir kolittir. Aktif hastalığın ana belirtisi genellikle aşamalı bir başlangıç gösteren ısrarlı kanla karışık diyaredir. IBH sıklıkla sıkıntılı ama daha az önemli olan irritabl bağırsak sendromu (IBS) ile karıştırılır.

<span class="mw-page-title-main">Kolit</span> kolon veya kalın bağırsak iltihabı

Kolit, kalın bağırsağın (kolon) şişmesi veya iltihaplanmasıdır. Kolit akut ve kendi kendini sınırlayan veya uzun süreli olabilir. Genel olarak sindirim hastalıkları kategorisine girer.

<span class="mw-page-title-main">Hastalığı modifiye eden antiromatizmal ilaç</span> birçok otoimmün hastalıkta hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için kullanılan ilaçlar

Hastalık modifiye eden antiromatizmal ilaç (DMARD) birçok otoimmün hastalıkta hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlar ilk olarak romatoid artrit tedavisi için üretilmişlerdir ama birçok başka hastalıkta da kullanılmaya başlamışlardır, bu hastalıklar arasında Crohn hastalığı, sistemik lupus eritematozus, idyopatik trombositopenik purpura (ITP), myasthenia gravis sayılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Çomak parmak</span> Bir dizi hastalıkla ilişkili olarak el veya ayak tırnaklarında şekil bozukluğu

Çomak parmak veya clubbing, çeşitli hastalıklarda görülebilen bir semptom olup; parmak ve tırnaklarda deformiteyi tanımlar. Sıklıkla akciğer ve kalp hastalıklarında görülebilmekle beraber, idyopatik de olabilir. Tırnaklar kıvrık ve parlak görünümdedir.

<span class="mw-page-title-main">İrritabl bağırsak sendromu</span> Hastalık

İrritabl bağırsak sendromu (IBS) veya huzursuz bağırsak sendromu. Teşhis edilen farklı bir hastalığın olmaması durumunda, kesintili abdominal ağrı, kasılma ve ishal kombinasyonu ya da kriz şeklinde bunların yaşanması durumunda ortaya çıkar.

Kolesistokinin, sindirim sisteminde peptid hormon. Yağ ve protein sindiriminde rol oynar. Geçmişte "pankreatozimin" adı verilen kolesistokinin, ince bağırsağın ilk bölümü olan oniki parmak bağırsağındaki hücrelerce salgılanır. Pankreastan sindirim enzimlerinin ve safra kesesinden safranın salınmasını sağlar ve açlık bastırıcı rol oynar.

Bağırsak geçirgenliği, bağırsak duvarını kaplayan hücrelerden vücudun geri kalan kısmına, yani besin maddeleri sindirim sisteminin içinden geçerken bir kısmının vücudun sindirim sistemi dışına geçişinin kontrolünü tarif eden bir terimdir. Bağırsakların normal olarak sindirilmiş besin maddelerinin ve sindirilmeden faydalı olan vitamin ve minerallerin duvarından geçmesine izin veren bir miktar geçirgenlik sergilemeye ek olarak, aynı zamanda antijenler ve sindirilmemiş besinler gibi zararlı olabilecek maddelerin bağırsaktan çıkmasını ve vücuda daha fazla yayılmasını engelleme işlevi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Karın ağrısı</span> mide ağrıları

Karın ağrısı, ciddi ve ciddi olmayan tıbbi durumlarla ilişkili olabilen bir semptomdur.

<span class="mw-page-title-main">Budezonid</span> stereoizomerler grubu

Pulmicort markası altında satılan Budezonid, kortikosteroid tipi bir ilaçtır. İnhaler, nebulizasyon solüsyonu, hap, burun spreyi ve rektal formlarda mevcuttur. İnhaler form, astım ve kronik obstrüktif akciğer hastalığının (KOAH) uzun süreli tedavisinde kullanılır. Burun spreyi alerjik rinit ve nazal polipler için kullanılır. Gecikmeli salimli formdaki ve rektal formdaki haplar, Crohn hastalığı, ülseratif kolit ve mikroskobik kolit dahil olmak üzere inflamatuar bağırsak hastalıkları için kullanılabilir. Budezonid, Nisan 2021'de Birleşik Krallık NHS tarafından COVID-19'u vaka bazında tedavi etmek için onaylanmıştır.

Otoimmün hastalık, bir vücut kısmına anormal bir bağışıklık tepkisinden kaynaklanan bir durumdur. En az 80 otoimmün hastalık türü tanımlanmış olup, bazı kanıtlar 100'den fazla türün olabileceğini düşündürmektedir. Herhangi bir vücut parçası tutulabilir. Semptomlar çeşitlidir ve genellikle hafif ila şiddetli arasında değişen ve geçici olabilen düşük dereceli ateş ve yorgun hissetmeyi içerir.

Imuran markası altında satılan Azatioprin, bağışıklık sistemini baskılayan bir ilaçtır. Romatoid artrit, polianjiitli granülomatoz, Crohn hastalığı, ülseratif kolit ve sistemik lupus eritematozus ve böbrek nakillerinde reddedilmeyi önlemek için kullanılır. Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı tarafından 1. grup kanserojen olarak listelenmiştir. Ağızdan alınır veya damar içine enjekte edilir.

<span class="mw-page-title-main">Toksik megakolon</span>

Toksik megakolon, akut bir kolon distansiyonu şeklidir. Karın şişkinliği ve bazen ateş, karın ağrısı veya şokun eşlik ettiği çok genişlemiş bir kolon (megakolon) ile karakterizedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.