İçeriğe atla

BL Herculis değişeni

BL Herculis için Hipparcos verilerinden çizilen bir ışık eğrisi[1]

BL Herculis değişenleri, düşük aydınlatma gücü ve kütleli olan, sekiz günden daha kısa bir periyoda sahip tip II Sefelerin bir alt sınıfıdır.[2][3] Bu tür değişen yıldızlar, en kısa periyotlu yıldızlar için azalan yönde ve daha uzun periyotlu yıldızlar için artan yönde sıklıkla bir çıkıntı gösteren ışık eğrilerine sahip zonklayan yıldızlardır.[3] Diğer tip II Sefeler gibi bunlar da gökadanın halesinde ve küresel kümelerde bulunan çok yaşlı popülasyon II yıldızlarıdır.[4] BL Herculis değişenleri ayrıca diğer tip II Sefelerle karşılaştırıldığında W Virginis değişenlerinden daha kısa periyotlara sahip ve daha sönüktür. Zonklayan yıldızların parlaklıkları değiştikçe tayfsal sınıfları da değişir ve BL Herculis değişenleri normalde en parlak olduklarında A sınıfı, en sönük olduklarında ise F sınıfıdır.[5] Hertzsprung-Russell diyagramına yerleştirildiklerinde W Virginis ve RR Lyrae değişenleri arasında yer alırlar.[4]

Prototip yıldız BL Herculis'in büyüklüğü 1,3 günlük bir periyotta 9,7 ile 10,6 kadir aralığında değişir. Maksimum büyüklükleriyle birlikte en parlak BL Herculis değişenleri şunlardır:[5]

  • VY Pyxidis, 7,7
  • V553 Centauri, 8,2
  • SW Tauri, 9,3
  • RT Trianguli Australis, 9,4
  • V351 Cephei, 9,5
  • BL Herculis, 9,7
  • BD Cassiopeiae, 10,8
  • UY Eridani, 10,9

BL Herculis yıldızları çok geniş bir ışık eğrisi, sıcaklık ve aydınlatma gücü çeşitliliği gösterir ve AHB kısaltması yukarıdaki yatay kola atıfta bulunarak sınıfın üç alt bölümü tanımlanmıştır:[6][7][8]

  • XX Virginis yıldızları (AHB1), maksimuma doğru çok hızlı yükselir ve düşük metalliğe sahiptir
  • CW yıldızları (AHB2), W Virginis değişenleri, daha uzun periyotlar ve artan yönde çıkıntı
  • BL Herculis yıldızları (AHB3), daha kısa periyotlar ve azalan yönde çıkıntı

Kaynakça

  1. ^ "Light Curve". Hipparcos ESA. ESA. 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2022. 
  2. ^ Wallerstein, George (2002). "The Cepheids of Population II and Related Stars". The Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 114 (797). ss. 689-699. Bibcode:2002PASP..114..689W. doi:10.1086/341698. 
  3. ^ a b Soszyński, I.; Udalski, A.; Szymański, M. K.; Kubiak, M.; Pietrzyński, G.; Wyrzykowski, Ł.; Szewczyk, O.; Ulaczyk, K.; Poleski, R. (2008). "The Optical Gravitational Lensing Experiment. The OGLE-III Catalog of Variable Stars. II.Type II Cepheids and Anomalous Cepheids in the Large Magellanic Cloud". Acta Astronomica. Cilt 58. s. 293. arXiv:0811.3636 $2. Bibcode:2008AcA....58..293S. 
  4. ^ a b "The Masses and Pulsations of BL Herculis Variables" (PDF). Information Bridge. US Department of Energy, Office of Scientific and Technical Information. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2013. 
  5. ^ a b "General Catalogue of Variable Stars". GCVS. Institute of Astronomy of Russian Academy of Sciences and Sternberg State Astronomical Institute. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013. 
  6. ^ McNamara, D. H.; Pyne, M. D. (1994). "A Photometric Study of XX Virginis and V716 Ophiuchi". Publications of the Astronomical Society of the Pacific. Cilt 106. s. 472. Bibcode:1994PASP..106..472M. doi:10.1086/133402. 
  7. ^ Diethelm, R. (1983). "A photometric classification of pulsating variables with periods between one and three days". Astronomy and Astrophysics. Cilt 124. s. 108. Bibcode:1983A&A...124..108D. 
  8. ^ Diethelm, R. (1996). "Period changes of AHB1 variables". Astronomy and Astrophysics. Cilt 307. s. 803. Bibcode:1996A&A...307..803D. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mira Ceti</span> mira yıldızı

Mira Ceti, (diğer adları: Mira, Omicron Ceti, Omicron Balina, Balinanın Harika Yıldızı, The Wonderful) Balina takımyıldızı yönünde bulunan "Mira" olarak adlandırılan değişen yıldız sınıfına ismini veren ve Dünya'ya 418,2 ışık yılı uzaklıkta bulunan kırmızı dev yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Yıldız sınıflandırma (astronomi)</span>

Yıldız sınıflandırma, gökbilimde, yıldızların öncelikle sıcaklıklarına göre sınıflandırılıp, diğer nitelikleri ile bu sınıfların arıtılmasıdır. Yıldız sıcaklıkları Wien'in yer değiştirme yasasına göre sınıflandırılabilseler de, uzak yıldızlar ile sorunlar ortaya çıkmaktadır. Yıldız tayfölçümü ise soğurma çizgilerine dayalı bir sınıflandırma yöntemi sunmaktadır. 19. yüzyıla dayanan ve bugünkü yöntemlerin de temelini oluşturan bir sınıflandırma, yıldızları tayfölçüm sayesinde A'dan Q'ya kadar sıralamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">UV Ceti</span>

Luyten 726-8, Yer'in en yakın komşularından biri olan, çift yıldız dizgesidir (sistem). Bileşenlerinden biri, iyi tanınan UV Ceti parıltılı yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Sefe değişeni</span> Bir değişen yıldız türü

Sefe değişeni veya Sefe (Cepheid), saltık aydınlatma gücü ile değişim süreleri arasında yüksek ilinti bulunan, özel bir değişken yıldızlar sınıfının üyelerine verilen addır. Türlerinin örneği olan Delta Sefe 1784 yılında John Goodricke tarafından gözlemlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Cüce nova</span>

Cüce novalar veya U Geminorum yıldızları, birbirini etkileyen çift yıldız sistemleridir. Bunlar ani ve şiddetli değişen yıldızların önemli bir alt grubunu temsil eder. Bu sistemler bir beyaz cüce ve yoldaş yıldız olarak bir kırmızı anakol yıldızını içerir (G ve M tayf türü arasında).

Kutup , manyetik alanı çok güçlü çift yıldız sisteminin Kataklizmik değişen tipidir.

<span class="mw-page-title-main">Değişen yıldız</span> Dünyadan görüldüğü gibi parlaklığı zaman içinde değişen yıldız

Değişen yıldız, parlaklıkları zaman içinde değişen yıldızlardır. Parlaklıkları genelde ya çok gençken ya da çok yaşlı iken değişir. Bunun nedeni, ya genişleme, daralma, püskürme gibi yıldızın iç dinamiğinden; ya da iki ya da daha fazla yıldızın birbirlerinin yörüngelerinde dönerken oluşturdukları tutulmalardan kaynaklanan dış dinamiklerden dolayı oluşur. 2000 yılına kadar 30,000'in üzerinde değişken yıldız bulunup kataloglanmıştır. Ayrıca 14,000 kadar başka yıldızda parlaklık değişiminden şüphelenilmektedir. Güneşimiz ve Kutup Yıldızı dahil olmak üzere birçok yıldızın, yeterli duyarlılıkta ölçüldüğünde, parlaklıkları değişmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Delta Scuti değişeni</span>

Delta Scuti değişenleri, dönemleri 0,3 günden kısa, A veya F tayf türünden, birkaç 0,001 kadirden 0,8 kadire kadar görsel bölge genliklerine sahip zonklayan değişenlerdir. H-R diyagramındaki kararsızlık kuşağı içinde yer alırlar. δ Scuti'lerin H-R diyagramındaki konumları üstten klasik sefeler, alttan ise zonklayan beyaz cücelerle sınırlı geniş bir alandır. Bu derece geniş bir alanda yıldız çeşitliliği oldukça fazladır ve en genç disk popülasyonlarından yaşlı halo yıldızlarına kadar farklı yıldızlar δ Scuti türü değişenler grubuna girebilmektedir. Bu nedenle bir kısmı veya tüm grubu tarif eden çok farklı isimlerle de anılırlar; bunlardan bazıları cüce sefeler, RRs değişenleri, AI Velorum yıldızları, SX Phe yıldızları ve çok-kısa dönemli sefeler dir.

Yıldız için bakınız: GD 358

<span class="mw-page-title-main">W Virginis değişeni</span>

W Virginis değişenleri, zonklama periyotları 10-20 gün ve tayf sınıfı F6 - K2 olan Tip II Sefelerin bir alt sınıfıdır.

SX Phoenicis değişeni, değişen yıldızların bir türüdür. Bu yıldızlar, 0.03–0.08 gün zaman ölçeğinde değişen kısa süreli bir atım sergilerler. Tayfsal sınıfları A2-F5 aralığında ve büyüklükleri 0.7'ye kadar değişir. Güneş ile karşılaştırıldığında daha düşük metallik seviyesine sahiplerdir. Ayrıca, hidrojen ve helyum dışındaki elementler de düşük bolluktadır. Nispeten yüksek uzay hızları vardır ve yıldız sınıflandırmasında parlaklıkları düşüktür. Bu özellikler, SX Phoenicis değişenlerini kuzenleri Delta Scuti değişenlerinden ayırır.

<span class="mw-page-title-main">Spica</span> Başak takımyıldızı bölgesindeki bir ikili yıldız sistemi

Spica, Başak takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 249 ışık yılı uzaklıkta bulunan ikili yıldız sistemidir. Takımyıldızının en parlak yıldızı olan Spica, gece gökyüzünün de en parlak 15. yıldızıdır.

Alfa<sup>2</sup> Canum Venaticorum değişeni

Alfa2 Canum Venaticorum değişeni, değişen yıldızların bir türüdür. Bu yıldızlar, sınıfları B8p ile A7p aralığındaki kimyasal olarak tuhaf ana kol yıldızlarıdır. Güçlü manyetik alanlara ve güçlü silikon, stronsiyum veya krom tayf çizgilerine sahiptirler. Parlaklıkları genellikle 0,5 ile 160 günlük bir süre boyunca 0,01 ile 0,1 kadir aralığında değişkenlik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Delta Scuti</span>

Delta Scuti (δ Sct, δ Scuti), Kalkan takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 202 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir yıldız sistemidir. 4,71 kadir görünen büyüklüğüyle takımyıldızının beşinci parlak yıldızıdır ve Delta Scuti türü değişen yıldızların prototipidir. 0,15 dakikalık periyodlarda hafif değişimlere sahip (Vmaks = 4,6m, Vmin = 4,79m) yüksek genlikli zonklayan bir delta scuti tipi değişen yıldızdır. Bu yıldızın kendine özgü kimyasal zenginliği Am tipi yıldızlara benzemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Alfa Herculis</span>

Alfa Herculis veya Res'ül Cedi, Herkül takımyıldızında bulunan bir çift yıldızdır. Dünyadan 360 ışık yılı uzaklıkta yer almaktadır. Çıplak göze tek bir ışık noktası olarak görünen bu, bir teleskopla birkaç bileşene çözülebilir. En parlak bileşen parlaklıkta değişken olmasına rağmen, 3.08 birleşik görünür büyüklüğe sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Klasik Sefe değişeni</span> değişen yıldız türü

Klasik Sefeler, bir Sefe değişeni yıldız türüdür. Birkaç gün ila birkaç hafta arasında değişen periyotlarla ve görsel genlikleri birkaç ondalık büyüklükten yaklaşık 2 büyüklüğe kadar düzenli radyal zonklamalar sergileyen genç, popülasyon I değişen yıldızlardır. Klasik Sefeler aynı zamanda Popülasyon I Sefeleri, Tip I Sefeler ve Delta Sefe değişenleri olarak da bilinirler.

<span class="mw-page-title-main">DY Persei değişeni</span> değişen yıldız türü

DY Persei değişenleri, R Coronae Borealis değişenlerinin bir alt sınıfıdır. Bunlar, AGB yıldızlarının atımlı (zonklayan) değişkenliğini ve R CrB yıldızlarına benzer şekilde düzensiz sönümlenmeler sergileyen, karbon bakımından zengin asimptotik dev kol (AGB) yıldızlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yavaş zonklayan B-tipi yıldız</span> değişen yıldız türü

Eskiden 53 Persei değişeni olarak bilinen yavaş zonklayan B tipi yıldız (SPB), bir tür zonklayan değişen yıldızdır. Ayrıca, uzun periyotlu zonklayan B yıldızı (LPB) olarak da adlandırılabilirler. Adından da anlaşılacağı gibi, yaklaşık yarım gün ile beş gün arasında değişen periyotlarla zonklayan spektral tipi B2 ila B9 ana kol yıldızlarıdır, fakat bu aralık içinde çoğu üye yıldızın birden fazla salınım periyoduna sahip olduğu bulunmuştur. Hem ışık emisyonlarında hem de spektral çizgi profillerinde değişkenlik gösterirler. Büyüklükteki değişimler genellikle 0,1 kadirden daha küçüktür, bu da çoğu durumda değişkenliğin çıplak gözle gözlemlenmesini oldukça zorlaştırır. Değişkenlik dalga boyu azaldıkça artar, bu nedenle ultraviyole spektrumda görünür ışıktan daha belirgindirler. Zonklamaları radyal değildir, yani hacimden ziyade şekil olarak değişir ve yıldızın farklı kısımları aynı anda genişler ve büzülür.

Değişen Yıldızlar Genel Kataloğu Samanyolu Gökadası'ndaki değişen yıldızların bir listesidir. Boris Kukarkin ve Pavel Parenago'nun editörlüğünde, 10.820 yıldız içeren ilk baskısı 1948 yılında SSCB Bilimler Akademisi tarafından yayımlandı. İkinci ve üçüncü baskılar ise 1958 ve 1968 yıllarında yayımlandı. Toplam 28.435 yıldız içeren dördüncü baskı 1985-1987 yılları arasında üç cilt halinde yayımlanmıştır. Daha sonra referans tablolarını içeren dördüncü cilt ve ekstragalaktik değişen yıldızları içeren beşinci cilt olmak üzere iki cilt daha yayımlandı.

<span class="mw-page-title-main">Asterosismoloji</span> yıldızlardaki salınımların incelenmesi

Asterosismoloji, salınımlarının (titreşim) ve frekans spektrumlarının yorumlanması yoluyla zonklayan yıldızların iç yapısını anlamaya çalışan alt bilim dalıdır. Yıldızlar birçok rezonans modu ve frekansı barındırır. Bir yıldızın içinden geçen ses dalgalarının izlediği yol, ses hızına bağlıdır. Ses hızı ise yerel sıcaklık ve kimyasal bileşime göre değişir. Elde edilen salınım modları, yıldızın farklı kısımlarına duyarlı olduğundan astronomlara yıldızın iç yapısı hakkında bilgi verir. Bunun dışındaki parlaklık ve yüzey sıcaklığı gibi genel özelliklerle doğrudan belirlenmesi mümkün olmaz.