İçeriğe atla

Büyük daire

Herhangi bir büyük daire küreyi eşit iki parçaya böler.

Büyük daire,[1] bir kürenin kendi merkezinden geçen bir düzlemle kesişimidir. Herhangi bir küre üzerinde sonsuz sayıda büyük daire vardır. Herhangi bir büyük daire küreyi eşit iki parçaya (yarıküreye) böler. Bir büyük daire üzerindeki iki nokta arasındaki çember yayına ortodrom denir.[2]

Bir küre üzerindeki iki nokta arasındaki en kısa yol, o iki noktadan (ve dolayısıyla kürenin merkezine teğet) geçen bir büyük dairenin çemberi üzerindedir.

Dünya

Dünya tam bir küre olmamasına rağmen çeşitli pratik avantajları nedeniyle büyük daire hesapları küre olduğu varsayılarak yapılır. Örneğin ekvator bir büyük çember kabul edilir.[3] Benzer şekilde her bir boylam yayı, tam karşısındaki boylam yayı ile birleştirildiğinde bir büyük çember oluşturur. Ekvator haricindeki enlem paralelleri büyük çember değillerdir.

Büyük daire seyri

San Francisco ve Tokyo arasındaki en kısa mesafe kırmızı ile gösterilen büyük çember yayıdır.

Küre üzerindeki iki nokta arasındaki en kısa mesafe herhangi bir büyük daire üzerindeki çember yayı olduğu için, büyük daire seyri özellikle deniz ve hava seyrüseferinde yaygın olarak kullanılır.

Kaynakça

  1. ^ Gemici Dili Mustafa Zaloğlu. Türk Deniz Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı. 1988. sf 54
  2. ^ Büyük daire 3 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Mathworld. Wolfram.com. Erişim: 5 Ekim 2012.
  3. ^ equator 23 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Dictionary.com. Erişim: 5 Ekim 2012.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ekvator</span> Kuzey ve güney yarım küreleri birbirinden ayıran hayalî çizgi

Ekvator ya da eşlek, kuzey ve güney yarımküreleri birbirinden ayıran hayalî dairesel hattır. Kuzey ve güney kutup noktalarına eşit uzaklıkta olan noktaların birleştirilmesiyle elde edilen çizgidir. Ekvatorun enlemi tanım gereği 0°dir. Yerkürenin Ekvator uzunluğu 40.076,4 km'dir.

Afrika kıtasında Gabon, Kongo Cumhuriyeti, Kongo DC, Uganda, Kenya, Somali.
Asya kıtasında Maldivler, Endonezya.
Güney Amerika kıtasında Ekvador, Kolombiya, Brezilya.
<span class="mw-page-title-main">Boylam</span> (Meridyen)

Boylam, başlangıç meridyeninin doğusundaki veya batısındaki herhangi bir noktanın açısal mesafesi. Boylam anlamında tul derecesi, tul dairesi ve uzunluk dairesi sözleri de kayıtlıdır. Boylamlar, doğu ve batı boylamları olmak üzere ikiye ayrılır; derece, dakika ve saniye cinsinden ifade edilir. Dünya üzerindeki aynı boylama sahip noktaların birleşmesi ile oluşan yarım daire şeklindeki varsayımsal yaylara ise meridyen denir. Meridyenler bir kutuptan diğerine uzanır ve Dünya'yı portakal dilimi gibi dilimlere ayırır.

<span class="mw-page-title-main">Güney Okyanusu</span> okyanus

Güney Okyanusu ya da Antarktika Okyanusu, bazı coğrafya ve çoğu hidrografi kaynaklarına göre Antarktika kıtasını çevreleyen su kütlesidir. Bu okyanus, dünyanın dördüncü büyük ve en son tanımlanmış okyanusudur.

Sekstant, yerküre üzerinde bulunulan yerin enlemini ve boylamını belirlemek amacıyla, bir gök cismiyle ufuk düzlemi arasındaki açısal mesafeyi ölçmekte kullanılan optik seyir cihazı. 60 derecelik yaya sahip olduğu için Latincedeki sextus kelimesinden hareketle sextant adı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Takımyıldız</span> Gökyüzünün bölündüğü 88 alandan her birine verilen isim

Takımyıldız, gökyüzünün bölündüğü 88 alandan her birine verilen isimdir. Terim genellikle, yanlış bir biçimde, görünüşte birbiriyle ilgili gözüken yıldız gruplarını tanımlamak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Enlem</span> (Paralel)

Enlem, Ekvator'un kuzeyindeki veya güneyindeki herhangi bir noktanın Ekvator'a olan açısal mesafesi. Enlemler, kuzey ve güney enlemleri olmak üzere ikiye ayrılırlar; derece, dakika ve saniye cinsinden ifade edilirler. Dünya üzerindeki aynı enleme sahip noktaların birleşmesi ile oluşan varsayımsal çemberlere ise paralel denir.

<span class="mw-page-title-main">Alizeler</span>

Alizeler, 30° kuzey ve 30° güney paralelleri çevresindeki dinamik yüksek basınç kuşaklarından, ekvatora doğru olan rüzgârlardır. Tam kuzey ve güneyden esmeleri gereken bu rüzgârlar, Dünya’nın dönmesi sonucu yön değiştirir.

<span class="mw-page-title-main">Coğrafi koordinat sistemi</span> koordinat sistemi

Coğrafi koordinat sistemi, dünya üstündeki herhangi bir yeri, topografik bir nokta olarak tanımlamayı sağlayan bir koordinat sistemi. Küresel koordinat sistemindeki üç bileşenden ikisi kullanılarak belirtilir. Burada aşılması gereken zorluk, dünyanın bir küre değil de jeodezi bağlamında yaklaşık olarak bir elipsoit ya da basık sferoit şeklinde olmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yarıçap</span> merkezinden çevresine bir daire veya küre içinde bölüm veya yüzeyi ile uzunluğu

Yarıçap, bir daire veya kürenin özeğinin (merkezinin) çemberine olan mesafesidir. Çapın yarısına eşittir.

Yarımküre, yarım küre, yarıküre ya da yarı küre, Yerküre'nin ekvator vasıtasıyla ikiye bölündüğü farzedildiğinde kuzeyde ve güneyde kalan yarıları ve 0° boylamı ile bölündüğü farzedildiğinde doğuda ve batıda kalan yarılarından her birine verilen isim. Yerküre tam bir küre değil, bir geoit olduğu için Dünya'nın yarımküreleri tam bir geometrik yarımküre değillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Karmaşık düzlem</span>

Matematikte karmaşık düzlem, gerçel eksen ve ona dik olan sanal eksen tarafından oluşturulmuş, karmaşık sayıların geometrik bir gösterimidir. Karmaşık sayının gerçel kısmının x-ekseni boyuncaki yer değiştirmeyle, sanal kısmının ise y-eksenindeki yer değiştirmeyle temsil edildiği değiştirilmiş bir Kartezyen düzlem olarak düşünülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Gökküre</span>

Gökküre, Gökbilim ve seyrüseferde, Dünya'yla eşmerkezli ve eşeksenli, devasa çaplı varsayımsal bir küredir. Gökyüzündeki tüm cisimlerin iç yüzeyinde yer aldığı bir küre şeklinde düşünülebilir. Gök ekvatoru yer ekvatoruyla, gök kutupları da yerin kutup noktalarıyla aynı doğrultuda çakışıktır. Gökküre yansıtması gökcisimlerinin konumlarının belirlenmesi için çok pratik bir yöntemdir.

Gökyüzü koordinat sistemi, gökyüzü konum haritası için kullanılan koordinat sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Kerte hattı</span>

Kerte hattı veya loksodrom, Dünya üzerindeki tüm meridyenleri aynı açı ile kesen varsayımsal hat. Rotanın sürekli güncellenmesini gerektirmediğinden -başta denizcilik olmak üzere- seyrüseferde yaygın olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Riemann çemberi</span>

.

<span class="mw-page-title-main">Thales teoremi</span>

Geometride, Thales teoremi, A, B ve C, AC çizgisinin bir çap olduğu bir daire üzerinde farklı noktalar ise, ∠ABC açısının bir dik açı olduğunu belirtir. Thales teoremi, çevre açı teoreminin özel bir durumudur ve Öklid'in Elemanlar adlı eserinin üçüncü kitabında 31. önermenin bir parçası olarak bahsedilmiş ve kanıtlanmıştır. Genellikle, teoremin keşif için şükran kurbanı olarak bir öküz sunduğu söylenen Miletli Thales'e atfedilir, ancak bazen Pisagor'a da atfedilir.

<span class="mw-page-title-main">Tûsî çifti</span>

Tusi çifti bir matematik terimidir. Küçük bir daire onun çapının iki katı çapa sahip daha büyük bir dairenin içinde döner. Dairelerin dönüşü, küçük daire üzerindeki bir noktanın büyük dairenin çapı boyunca ileri geri hareket etmesine yol açacaktır.

Ondalık dereceler (OD) enlem ve boylam coğrafi koordinatlarını ondalık kesirler olarak ifade eder ve birçok coğrafi bilgi sisteminde (CBS), OpenStreetMap gibi web haritalama uygulamalarında ve GPS cihazlarında kullanılır. Ondalık dereceler derece, dakika ve saniye (DDS) kullanımına bir alternatiftir. Enlem ve boylamda olduğu gibi, değerler sırasıyla ± 90 ° ve ± 180 ° ile sınırlanır.

Kaunoslu Dionysodorus eski bir Yunan matematikçi.

<span class="mw-page-title-main">Eşdikdörtgensel izdüşüm</span>

Eşdikdörtgensel izdüşüm, Batlamyus'un MS 100 civarında ortaya attığı projeksiyona dayandırılan ve Tire'li Marinus'a atfedilen basit bir harita projeksiyonudur. Projeksiyon, meridyenleri sabit aralıklı dikey düz çizgilerle ve enlem çemberlerini sabit aralıklı yatay düz çizgilerle eşler. Projeksiyon ne eşit alana sahiptir ne de konformaldır. Bu projeksiyonun getirdiği çarpıklıklar nedeniyle, navigasyon veya kadastro haritalamada çok seyrek bir şekilde kullanılmaktadır; yaygın olarak tematik haritalamada kullanılır. Özellikle, harita üzerindeki bir görüntü pikselinin konumu ile Dünya üzerindeki karşılık gelen coğrafi konumu arasındaki özellikle basit ilişki nedeniyle carrée levhası, Celestia ve NASA World Wind gibi küresel coğrafi bilgi sistemleri için bir standart haline geldi.