İçeriğe atla

Büyük Yurtseverlik Savaşı

2005 anı alanı, Moskova Kremlin

Büyük Yurtseverlik Savaşı (veya Büyük Vatanseverlik Savaşı, Rusça: Великая Отечественная война / Velikaya Oteçestvennaya voyna[a]) Rusya ve diğer eski SSCB ülkelerinde kullanılan[1] ve II. Dünya Savaşı sırasında 22 Haziran 1941 ile 9 Mayıs 1945 tarihleri arasında Nazi Almanyası ve diğer Mihver Devletleri ülkelerine karşı anavatan topraklarını savundukları savaşa verilen isimdir. Bu isim Doğu Cephesi dışındaki alanları kapsamaz.

Bunun dışında, Napolyon komutasındaki Fransız birliklerinin 1812 yılında Rusya topraklarını işgaline karşı verilen savaşa Vatanseverlik Savaşı (Rusça: Отечественная война) denir.

Büyük Yurtseverlik Savaşı'nda Kurtatinski Geçidi'nde hayatını kaybeden askerlere atfen tasarlanan Kurtatinski Askerleri Anıtı.

Büyük Yurtseverlik Savaşı deyimi ilk olarak Hitler emrindeki Alman birliklerinin Rusya topraklarını işgalinin ertesi günü Sovyet gazetesi Pravda'nın sürmanşetten Sovyet Halkının Büyük Yurteverlik Savaşı (Rusça: Великая Отечественная война cоветского народа) vermesi ile kullanıldı. Tecavüze karşı savaş deyimi Sovyetler Birliğinden önce ABD ve Japonya tarafından kullanıldı. Sovyet medyasında bu savaş için "Kutsal Savaş" (Rusça: Священная война) ya da Kutsal İnsanların Savaşı deyimleri de kullanıldı. Sovyet sözlüklerinde bu savaşın Rus ve Alman halkları arasında değil iki farklı ideoloji arasında olduğu ifade edilmiştir.

Notlar

  1. ^ Büyük Vatanseverlik Savaşının diğer Sovyet Cumhuriyetlerindeki adlandırması şu şekildeydi:
    Azerice: Бөјүк Вәтән мүһарибәси, Böyük Vətən müharibəsi; Estonca: Suur Isamaasõda; Ermenice: Հայրենական Մեծ պատերազմ, Hajrenakan Mec paterazm; Gürcüce: დიდი სამამულო ომი, Didi Samamulo Omi; Kazakça: Ұлы Отан соғысы, Uly Otan soǵysy; Kırgızca: Улуу Ата Мекендик согуш, Uluu Ata Mekendik soğuş; Litvanyaca: Didysis Tėvynės karas; Letonca: Lielais Tēvijas karš; Moldovaca: Мареле Рэзбой пентру апэраря Патрией, Marele Război pentru apărarea Patriei; Tacikce: Ҷанги Бузурги Ватанӣ, Çangi Buzurgi Vatanī; Türkmence: Бейик Ватанчылык уршы, Beýik Watançylyk urşy; Tatarca: Бөек Ватан сугышы, Böyek Watan suğışı; Özbekçe: Улуғ Ватан уруши, Ulug‘ Vatan urushi.

Kaynakça

  1. ^ Ukrayna'da Sovyet sembollerinin kullanılmasına dair 9 Nisan 2015 tarihli BBC haberi 18 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Ukraynaca) 27 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Prusya</span> 1525-1947 yılları arasında Orta Avrupada varlığını sürdürmüş eski bir Alman devleti

Prusya, tarihin değişik dönemlerinde değişik anlamlarda kullanılmış bir isim olmakla birlikte en çok 1713-1867 yılları arasında kendine Prusya Krallığı adını veren ve Orta Avrupa'da hüküm süren Alman devletinin ismidir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin askerî tarihi</span> Sovyet Askeri Tarihi

Sovyetler Birliği'nin askerî tarihi Kızıl Ordu ve Sovyetler Birliği Silahlı Kuvvetlerinin askerî tarihini kapsar. Bolşeviklerin iktidara geldiği 1917 Ekim Devrimini izleyen günlerde başlar. Yeni hükûmet Rus İç Savaşı'nda değişik rakipleriyle başa çıkabilmek amacıyla Kızıl Ordu'yu kurdu. 1939'da Mançukuo ile Moğolistan arasındaki sınır anlaşmazlığında Moğolistan'ı destekleyerek Halhin Gol Muharebesi'nde Mançukuo'yu sahiplenen Japonya ile çarpıştı. Molotov-Ribbentrop paktıyla Nazi Almanyası ile anlaşarak Polonya'nın doğu illerine saldırdı ve kuvvetlerini konuşlandırdı. Baltık Devletleri'ni, Romanya'dan Besarabya ve Kuzey Bukovina'yı ilhak etti. 1939-1940'ta Finlandiya'yı işgal etti. II. Dünya Savaşı'nda Nazi Almanyası'nı yenilgiye uğratan ana askerî kuvvet Kızıl Ordu'ydu. Savaştan sonra Almanya'nın doğu yarısı ile Orta ve Doğu Avrupa'daki birçok ülkeyi işgal etti, bunlar daha sonra Doğu Bloğu'nun uydu devletleri olmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan tarihi</span> Macaristan ülkesinin tarihi

Macaristan tarihi, Macarların ya da Avrupa'da bilinen adları ile Hungarların kökenine ilişkin genel olarak kabul edilen görüş belirsiz ve tartışmalı olmasına karşın; onların milattan sonra 9. yüzyıla kadar Avrasya'nın ovalarında yaşayan göçebe topluluklar oldukları yönündedir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Cephesi (II. Dünya Savaşı)</span>

II. Dünya Savaşı'nda Doğu Cephesi (Almanca: Die Ostfront 1941-1945, der Rußlandfeldzug 1941-1945 veya der Ostfeldzug 1941-1945 Rusça: Великая Отечественная война Avrupalı Mihver Devletleri ve Finlandiya'nın Sovyetler Birliği, Polonya ve diğer Müttefik Devletlere karşı verdikleri savaşı anlatır. Nazi propagandası savaşa Bolşevizme karşı haçlı seferi anlamı yüklemiş, Sovyetlere karşı savaşmak üzere Avrupa'nın neredeyse tamamından gönüllüleri Waffen SS birliklerine dahil etmiştir. Savaş 22 Haziran 1941 - 9 Mayıs 1945 tarihleri arasında orta, doğu, kuzeydoğu ve güneydoğu Avrupa topraklarında gerçekleşmiştir.

Estonya tarihi, bugünkü Estonya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

Çek Cumhuriyeti tarihi, bugünkü Çekya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

Slovakya tarihi, bugünkü Slovakya Cumhuriyeti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Potsdam Konferansı</span>

Potsdam Konferansı, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası'nın teslimiyetinden sonra 17 Temmuz 1945 - 2 Ağustos 1945 tarihleri arasında Almanya'nın başkenti Berlin'in 26 kilometre güneybatısında bulunan Cecilienhof Sarayı'nda düzenlenen ve Churchill, Truman ve Stalin olmak üzere "Big Three" 'nin katıldığı konferans.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet partizanları</span>

Sovyet partizanları, II. Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği topraklarını işgal eden Mihver Devletlerine karşı cephe gerisinde gerilla savaşı veren Sovyet direniş kuvvetleridir. Direniş hareketi Sovyet hükûmeti tarafından merkezi olarak kontrol edilmiş ve Kızılordu modeline göre örgütlenmiştir. Sovyet partizanlarının temel hedefi işgal edilen topraklarda ve cephe gerisinde düşman birliklerinin düzenini bozacak şekilde ulaşım ve iletişimin kesilmesi, engellenmesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Yakıp yıkma taktiği</span>

Yakıp yıkma taktiği, işgal eden düşman ordusuna karşı geri çekilen ordu tarafından kullanılan ve düşmana faydalı olabilecek her şeyin tahrip edilip kullanılamaz hale getirilmesine dayanan askerî taktiktir.

<span class="mw-page-title-main">Kahraman şehir</span>

Kahraman şehir II. Dünya Savaşı sırasında çarpışmalar sırasında olağanüstü direniş gösterilen yerleşim yerlerine verilen onursal Sovyet unvanıdır. Aynı zamanda Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti de şehirlere bu unvanı vermiştir. Brest Kalesi ise benzer şekilde "kahraman tahkimat" unvanına layık görülmüştür. Unvan, kişilere verilen Sovyetler Birliği Kahramanı unvanının şehirlere verilen hali olarak düşünülebilir. İlgili yasa uyarınca kahraman ilan edilen şehre Lenin Nişanı ile birlikte kahramanlık madalyasının yanı sıra Yüksek Sovyet Prezidyumu tarafından hazırlanan sertifika verilmekteydi. Ayrıca şehre kahramanlık anıtı yapılırdı.

<span class="mw-page-title-main">Geri Cephe Anıtı</span> Rusyada bulunan bir kahramanlık anıtı

Geri Cephe Anıtı, Rusya'nın Magnitogorsk kentinde bulunan Stalingrad Muharebesi anısına dikilen anıt. Savaş döneminde bu şehirde verilen kahramanlık mücadelesi anısına ve bu şehirdeki fabrikalarda savaş için lojistik destek sağlayan Sovyet işçilerine atfen dikilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Vatanseverlik Savaşı Nişanı</span>

Vatanseverlik Savaşı Nişanı, II. Dünya Savaşı sırasında başarı göstermiş tüm Kızıl Ordu mensubu asker ve Sovyet partizanlarına verilmiş Sovyetler Birliği nişanı. 1985 yılında 9 Mayıs zaferinin 40. yıl kutlamaları sırasında tüm gazilere verilmesine karar verilmiştir. Toplamda 9 344 283 adet verilmiştir: 1. sınıf 2 627 899 adet, 2. sınıf 6 716 384 adet.

<span class="mw-page-title-main">1941-1945 Büyük Yurtsever Savaşında Almanya üzerinde Zafer Madalyası</span>

1941-1945 Büyük Yurtsever Savaşında Almanya üzerinde Zafer Madalyası, SSCB vatandaşlarına II. Dünya Savaşı yıllarında verilen askeri bir madalyadır. 9 Mayıs 1945 yılında Büyük Vatanseverlik Savaşı'nda Nazi Almanyası Sovyet silahlı kuvvetlerinin zaferine askeri katılımı gösterenlere SSCB Yüksek Sovyetinin Başkanlığı kararnamesiyle yaratıldı.

<span class="mw-page-title-main">Kalmukya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Kalmukya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı özerk cumhuriyet. Başkenti Elistadır. İlk kez 20 Ekim 1935'te özerk cumhuriyet statüsü kazandıysa da, 1943 yılında statüsünü kaybetti. 29 Temmuz 1958'de tekrar özerk cumhuriyet olması kararlaştırıldı ve Sovyetler Birliği'nin dağılması sürecine kadar varlığını sürdürdü. 1992'de Kalmukya'ya dönüştü.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet askerî işgalleri</span>

1939 yılında gizlice imzalanan Molotov–Ribbentrop Paktı uyarınca, Sovyetler Birliği II. Dünya Savaşı sırasında, Nazi Almanyası tarafından kendisine terk edilen kimi ülke ve bölgeleri ilhak ve işgal etti. İşgal edilen bölgeler arasında; Doğu Polonya, Letonya, Estonya, Litvanya, Doğu Finlandiya'nın bir parçası ve Doğu Romanya bulunmaktaydı. Bunların yanı sıra, Karpat Rutenyası Çekoslovakya'dan ilhak edilerek, Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bir parçası haline getirildi.

<span class="mw-page-title-main">Slovak Cumhuriyeti (1939-1945)</span> Nazi Almanyasının bugünkü Slovakya topraklarının büyük kısmında var olmuş uydu devleti

Slovak Cumhuriyeti (1939-1945) veya Birinci Slovakya Cumhuriyeti veya Birinci Slovak Cumhuriyeti, 14 Mart 1939 ile 4 Nisan 1945 arasında, bugünkü Slovakya topraklarının büyük kısmı üzerinde var olmuş Nazi Almanyası'na bağlı uydu devlet. Devlet Almanların Çekoslovakya'yı işgalinden 1 gün önce Alman provokasyonları ile bağımsızlığını ilan etmiştir. Bu daha önce kendilerine ait bir devletleri olmayan Slovakların tarihinde bir ilkti. Slovak Cumhuriyeti, günümüz Slovakya topraklarının büyük kısmına sahipti ancak 1938'de Çekoslovakya'nın Macaristan'a bıraktığı güney toprakları yoktu. Doğudaki bazı topraklar, kısa süren bir savaş sonucunda Macaristan'a kaybedildi.

Max Vladimirovich Alpert, daha çok II. Dünya Savaşı sırasında yaptığı cephe çalışmalarıyla tanınan önde gelen bir Sovyet fotoğrafçısıydı.

<span class="mw-page-title-main">Semyon Krivoşein</span>

Semyon Moiseevich Krivoshein ; (28 Kasım 1899, Voronezh, Rusya İmparatorluğu - 16 Eylül 1978, Moskova, 2. Dünya Savaşı'nda Kızıl Ordu tank kuvvetlerinin reformunda ve Kursk Savaşı'ndaki Alman ve Sovyet tankları arasındaki kritik çatışmada hayati bir rol oynayan bir Sovyet tank komutanıydı.

Fetislyam "Petay" Abilovich Abilov, İkinci Dünya Savaşı sırasında 130. Muhafız Tüfek Alayı'nın komutanı olarak görev yapmış Sovyet Ordusu subayıydı. Savaş yıllarında iki kez aday gösterilmesine rağmen Kırım Tatarı olması nedeniyle reddedildikten sonra 1990 yılında Sovyetler Birliği Kahramanı ünvanına layık görüldü.