Büyük Yu - Turkipedia

Büyük Yu

Şia hükümdarı
Hüküm süresi	MÖ 2205-2147
Önce gelen	Shun
Sonra gelen	Qi

Doğum	MÖ 2200
Ölüm	MÖ 2101
Hanedan	Şia Hanedanı

Büyük Yu (Çince: 大禹; pinyin: Dà Yǔ; c. MÖ 2205-MÖ 2147^[1]), Çin'in efsanevî Şia Hanedanı'nın kurucusu ve ilk hükümdarıdır.^[2]^[3]

Yu'nun hükümdarlığı için önerilen tarihler, Çin'in en eski yazılı kayıtları olan geç dönem Shang Hanedanı'nın fal yazıtlarından neredeyse bin yıl önce geçmektedir.^[4] Önerilen Yu döneminden eserlerle ilgili hiçbir yazıt ya da daha sonraki fal yazıtları Yu'dan hiç söz etmemekte olup Batı Zhou devrine (c. 1045-771 BC) ait olan gemilere kadar yazıtlarda görünmemektedir. Çağdaş belgesel kanıtlara uzaktan yakın bir şey olmaması Yu'nun tarihselliği üzerine bazı tartışmalara yol açtı. Yu teorisinin tarihçiliğini savunanlar, yaşamı ve egemenliği hakkındaki hikâyeler Zhou Hanedanı'na kaydedilene kadar sözlü olarak aktarmışken,^[5] buna karşı çıkanlar ise bu figürün efsanede farklı bir biçimde bir tanrı ya da efsanevi hayvan olarak var olduğuna inandılar ve Şia Hanedanı'nda ve Zhou Hanedanı'nın başlangıcında bir insan figürüne dönüştü. Yu hakkındaki hikâyelerin çoğu Sima Qian'ın ünlü Büyük Tarihçi Kayıtları'nda toplanmıştır. Eski Çin'de Yu ve diğer "bilge krallar", Konfüçyüs ve diğer Çinli öğretmenler tarafından erdemleri ve ahlakları nedeniyle övgüyle karşılandılar.^[6]

Yu, ölüm sonrası "Büyük" unvanıyla onurlandırılan az sayıdaki Çin hükümdarından biridir.

Kaynakça

^ Wang Quangen 王泉根, (1993). Huaxia Quming Yishu 華夏取名藝術. (Taipei: Zhishu-fang Chuban Jituan 知書房出版集團), 42.
^ Mungello, David E. (2009). The Great Encounter of China and the West, 1500–1800. 3. Rowman & Littlefield. s. 97. ISBN 9780742557987. 22 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2017.
^ 戴逸, 龔書鐸. [2002] (2003) 中國通史. 史前夏商西周. Intelligence press. ISBN 962-8792-80-6. p 40.
^ Underhill, Anne P. (2013). A Companion to Chinese Archaeology. Wiley-Blackwell. s. 317. ISBN 978-1-4443-3529-3. 2 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2017.
^ Allan, Sarah (1991). The Shape of the Turtle: Myth, Art, and Cosmos in Early China. State University of New York Press. s. 21. ISBN 978-0-7914-9449-3.
^ 戴逸, 龔書鐸. [2002] (2003) 中國通史. 史前夏商西周. Intelligence press. ISBN 962-8792-80-6. p 36.

Resmî unvanlar
Büyük Yu Şia Hanedanı
Önce gelen: Shun	Çin hükümdarı c. MÖ 2205 (geleneksel) - MÖ 2147	Sonra gelen: Qi

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tabgaçlar</span> Çinde yaşamış kökeni tartışmalı toplum

Tabgaçlar, Siyenpilerin bir boyu.

Çin, resmî adıyla Çin Halk Cumhuriyeti (Çince:

Bumin Kağan veya İllig Kağan, Türk adıyla kurulmuş ilk devlet olan ilk Göktürk Kağanlığı'nın kurucusudur.

Han Hanedanı, Çin'de MÖ 206 – MS 220 tarihleri arasında hüküm sürmüş hanedanıdır. Dönemin önemli klanlarından Liu tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Shang Hanedanı</span> MÖ 1600 - MÖ 1027 yılları arasında Çinde Sarı Nehir deltasında hüküm sürmüş hanedanlık

Shang Hanedanı ya da Yīn Hanedanı (殷代) MÖ 1600 - MÖ 1027 yılları arasında Çin'de Sarı Irmak deltasında hüküm sürmüş hanedanlık.

Çin mitolojisi, Çin halk ve kültürünün biriktirdiği mitolojik ve efsanevi söylence, inanç ve tarih anlayışın bütününü tanımlar. Oxford'un Asya Mitolojisi Sözlüğü Çin mitolojisini tanımlarken şu ifadeye yer verir:

Çin mitolojisi, ..., tarih, efsane ve mitin bir karışımıdır.

Song İmparatorluğu, Song Hanedanı ya da kısaca Song, 960'tan 1279'a kadar Çin'i yöneten hanedandır. Hanedan, Sonraki Zhou Hanedanı'nın verasetini gasp eden ve On Krallık'ın geri kalanını fetheden, Beş Hanedan On Krallık dönemini sona erdiren Taizu tarafından kuruldu. Song, kuzey Çin'deki çağdaş Liao, Batı Şia ve Kin hanedanlarıyla sık sık çatışırdı. Song, Kin Hanedanı'nın saldırılarının ardından Güney Çin'e çekildikten sonra sonunda Moğol İmparatorluğu'na bağlı Yuan Hanedanı tarafından fethedildi.

Vey veya başka tarihsel kaynaklara göre
Kuzey Vey
Toba Vey
Yuan Vey olarak da bilinir. Hanedanlık, Siyenpiler'in Toba (Tabgaç) klanı tarafından kuruldu. Kuzey ve Güney hanedanları döneminde 386'dan 535'e kadar Kuzey Çin'i yöneten ilk hanedandır. "Siyasi kargaşa ve yoğun sosyal ve kültürel değişim çağının bir parçası" olarak tanımlanan Kuzey Vey hanedanı, özellikle 439'da Kuzey Çin'i birleştirmesi, kaotik On Altı Krallık dönemini sona erdirmesi ve 485'teki reformlarla kırsal alan üzerindeki emperyal kontrolü güçlendirmesiyle dikkat çekmektedir. Kuzey Vey, kendilerini Çin kültürünün gerçek savunucuları olarak gören Güney hanedanlarının yazarları tarafından "Örgülü Barbarlar" olarak anılıyordu.

Çin coğrafi keşifleri, Çin İmparatorluğu'nun MÖ 2. yüzyıl ile MS 15. yüzyıla kadar ülke dışında karadan veya deniz yoluyla keşfettiği yerleri kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Çin tarihi</span> ulusal tarih

Çin tarihi, yazılı kaynaklara göre 3500 yıldan fazla geriye uzanmakta olup yazılı Çin tarihi ise MÖ 1500'lerde Shang Hanedanı döneminden başlamaktadır. Çin binlerce yıllık tarihi ile dünyanın en eski medeniyetlerinden biri ve uygarlığın beşiği olarak kabul edilmektedir. Çin uzun tarihi boyunca değişimli olarak birleşik bir devlet olarak veya birçok devlet halinde parçalanmış olarak varlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Üç Hükümdar ve Beş İmparator</span>

Üç Hükümdar ve Beş İmparator, MÖ 2852'den MÖ 2070 yılları arasında hüküm sürdüklerine inanılan efsanevî Çin hükümdarları veya tanrılarıydı. Günümüzde kültürel kahraman olarak kabul edilmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Qi (devlet)</span>

Qi, Çin'in Zhou Hanedanı döneminde MÖ 1046-221 yılları arasında var olan bir devlettir.

Doğu Zhou Hanedanı, Çin'in Zhou Hanedanı'nın ikinci yarıydı. MÖ 770-256 yılları arasında sürmüş olup İlkbahar ve Sonbahar ile Savaşan Devletler Çağı olmak üzere iki döneme ayrılmaktadır.

Huaxia, Çin ulusu ve medeniyetini temsil eden tarihsel bir kavram. Konfederasyon dönemindeki çeşitli Han Çinli halklarının paylaştıkları ortak kültürel soya dair öz farkındalıktan ortaya çıkmıştır.

Jiahu yazıları, Çin'in Henan eyaletinde Peiligang kültürü alanı olan Jiahu'da bulunan bir ön yazıdır. Yazılar MÖ 6000 yılına dayanmakta olup orijinal buluntuları yapan arkeologlar, yazıların çok daha sonraki fal yazıtlarında kullanılan bazı karakterlere benzer olduğuna inanıyorlardı, ancak çoğu, işaretlerin sistematik yazıları temsil ettiğinden şüphe duymaktadır. Antiquity dergisindeki 2003 tarihli bir rapor, yazıları "yazının kendisi olarak değil, sonunda tam teşekküllü bir yazı sistemine yol açan uzun bir işaret kullanımı döneminin özellikleri olarak" yorumladı. Fal yazıtları senaryosunda bilinen en eski yazı, MÖ 1250 veya MÖ 1200'lerde geç Shang Hanedanı kralı Wu Ding'in saltanatına kadar uzanmaktadır.

Bronz yazıtlar, Shang Hanedanı'ndan Zhou Hanedanı'na ve hatta daha sonrasına kadar zhōng çanları ve dǐng tripodal kazanlar gibi ritüel bronzlar üzerinde kullanılan çeşitli Çin yazılarıdır. Erken bronz yazıtlar, hemen hemen her zaman tuncun döküldüğü parça kalıbın ıslak kilinde bir kalemle yazılırken daha sonraki yazıtlar ise genellikle bronz döküldükten sonra oyulmuştur. Bronz yazıtlar, Çin yazı ailesindeki en eski yazılardan biridir ve ondan önce fal yazıtları gelir.

<span class="mw-page-title-main">Qi (Şia)</span>

Qi, Çin'in efsanevî Şia Hanedanı'nın ikinci hükümdarıdır. Saltanatı, MÖ 2146'dan MÖ 2117 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Wu Ding, Çin'in Shang Hanedanı'nın 21. hükümdarıdır. Saltanatı, MÖ 1250'dan MÖ 1192 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Zhao, Çin'in Zhou Hanedanı'nın dördüncü hükümdarıdır. Saltanatı MÖ 977'den MÖ 957 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Güney Ming veya resmî adıyla Büyük Ming, Çin'de bir imparatorluk hanedanı ve 1644 Jiashen Olayı'ndan sonra ortaya çıkan Ming Hanedanı'nın bir dizi eski devletinden biriydi. Li Zicheng liderliğindeki Shun kuvvetleri Pekin'i ele geçirdi ve İmparator Chongzhen intihar etti. Ming generali Wu Sangui daha sonra Çin Seddi'nin doğu kesimindeki Shanhai Geçidi'nin kapılarını Shun güçlerini yok etmek için kullanma umuduyla Çing sancaklarına açtı. Ming müdavimleri Nankin'e kaçtılar ve burada Zhu Yousong'u İmparator Hongguang olarak tahta geçirdiler ve Güney Ming'in başlangıcını işaret ettiler. Nankin rejimi, Çing kuvvetlerinin Nankin'i ele geçirdiği ve o zamana kadar Zhu'nun idam edildiği 1645'e kadar sürdü. Daha sonraki figürler, çeşitli güney Çin şehirlerinde hanedanlıklarını ilan etse de Çing onları taklitçi olarak gördü.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.