İçeriğe atla

Büyük Kepçe

Büyük Ayı takımyıldızı içerisinde yer alan büyük kepçe bu görselde yeşil renkte gösterilmiştir. Soldan sağa: Alkaid, Mizar, Alioth, Megrez, Phecda, Merak, Dubhe

Büyük Kepçe, Büyük Ayı takımyıldızı içerisinde bulunan en parlak 7 yıldızın oluşturduğu kepçe veya cezve görünümde bir yıldız desenidir.[1][2][3][4] Göksel navigasyon için önemli bir desendir. Kepçenin Dubhe ve Merak adlı iki yıldızı kullanılarak ve bu yıldızlardan hayali bir çizgi çizilerek kutup yıldızı (polaris) bulunur. Kepçenin 6 yıldızı ikinci kadir seviyesinde iken Megrez, üçüncü kadir seviyesinde yani daha az parlak görünür.

İsimleri ve konumları

Büyük kepçe, Büyük ayı takım yıldızındaki en parlak 7 yıldızın oluşturduğu bir desendir. Bu yıldızlar, Alkaid, Mizar, Alioth, Megrez, Phecda, Merak ve Dubhe'dir.

Geleneksel

adlandırma

Bayer

belirtmesi

KadirMesafe
Dubhe α UMa 1.8 124
Merak β UMa 2.4 79
Phecda γ UMa 2.4 84
Megrez δ UMa 3.3 81
Alioth ε UMa 1.8 81
Mizar ζ UMa 2.1 78
Alkaid η UMa 1.9 101

Rehber kullanımı

Büyük Kepçe kullanılarak Arcturus, Spica ve Polaris'in konum tarifi(görsel2)

Büyük Kepçe'deki yıldızlar kendilerini kolayca bulmakla kalmaz, aynı zamanda diğer yıldızlara kılavuz olarak da kullanılabilirler. Bu nedenle, Kuzey Yarımküre'de yeni başlayanları gece gökyüzüyle tanıştırmak için genellikle başlangıç noktasıdır.

  • Kuzey Yıldızı Polaris, Merak'tan (β) Dubhe'ye (α) bir çizgi hayal ederek ve ardından onu iki İşaretçi arasındaki mesafenin beş katı kadar uzatarak bulunur. (görsel2)
  • Kepçenin iç üst kısmında kalan Megrez'den Phecda'ya uzanan ve ilerleyen bir hayali çizgi çekilerek Aslan takımyıldızı'ndan Regulus ve Alphard yıldızlarına ulaşılır.
  • Tam tersinde yani Phecda'dan Megrez'e uzanan ve ilerleyen bir çizgi hayal edilirse de 4.000 yıl önce kutup yıldızı olan Ejderha takımyıldızı'ndan Thuban'a götürür.
  • Kuzey Yarım Kürenin Kış mevsiminde Megrez'den Dubhe'ye uzanan ve ilerleyen bir çizgi hayal edilirse Arabacı takımyıldızından Capella'ya ulaşılır. Aynı zamanda Capella, kış altıgeninin bir parçasıdır.
  • Megrez'den Merak'a çapraz bir çizgi çekilip uzatılırsa ikizler takımyıldızından Castor'a ulaşılır. Bu yıldız da Kış Altıgeni'nin bir parçasıdır.
  • Alioth Mizar ve Alkaid spiral çizgisi devam ettirilerek hayali çizgi ile gidilirse(görsel2) Çoban takımyıldızından Arctrus ve Başak takımyıldızından Spica yıldızlarına yani Bahar Üçgeni ve Büyük Elmas asterizminin iki yıldızına ulaşılmış olur.

Kaynakça

  1. ^ Holbrook, J. C.; Baleisis, Audra (2008). "Naked-eye Astronomy for Cultural Astronomers". African Cultural Astronomy. Astrophysics and Space Science Proceedings. ss. 53-75. Bibcode:2008ASSP....6...53H. doi:10.1007/978-1-4020-6639-9_5. ISBN 978-1-4020-6638-2. 
  2. ^ Olson, R. J. M.; Pasachoff, J. M. (1992). "The 1816 Solar Eclipse and the Comet 1811I in Linnell's Astronomical Album". Journal for the History of Astronomy. 23: 121. Bibcode:1992JHA....23..121O. doi:10.1177/002182869202300204. 
  3. ^ John C. Barentine (4 Nisan 2016). Uncharted Constellations: Asterisms, Single-Source and Rebrands. Springer. ss. 16-. ISBN 978-3-319-27619-9. 
  4. ^ Nemiroff, R.; Bonnell, J., (Ed.) (21 Nisan 2013). 2.html "Big Dipper" |url= değerini kontrol edin (yardım). Astronomy Picture of the Day. NASA. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Takımyıldız</span> Gökyüzünün bölündüğü 88 alandan her birine verilen isim

Takımyıldız, gökyüzünün bölündüğü 88 alandan her birine verilen isimdir. Terim genellikle, yanlış bir biçimde, görünüşte birbiriyle ilgili gözüken yıldız gruplarını tanımlamak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Orion (takımyıldız)</span>

Avcı takımyıldızı, kuzey göksel yarımkürede kış aylarında görülebilen belirgin bir takımyıldızdır. Modern 88 takımyıldızdan biridir ve MS 2. yüzyılda astronom Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldız arasındadır. Adını Yunan mitolojisindeki avcıdan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kutup Yıldızı</span> Gök küresinin kutbuna en yakın olan Küçükayı denilen takımyıldızın en ucunda bulunan, kuzeyi belirleyen durağan yıldız

Kutup Yıldızı ya da bilimsel adıyla Polaris, Küçükayı takımyıldızının en parlak yıldızı.

<span class="mw-page-title-main">Cepheus (takımyıldız)</span> dünyadan 50 ışık yılı uzakta bir takımyıldızı

Kral takımyıldızı, kuzey gök yüzünün derinliklerinde yer alan ve Yunan mitolojisinde Etiyopya Kralı Kefeos'un adını taşıyan bir takımyıldızdır. İkinci yüzyıl astronomu Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldızdan biridir ve günümüzde de 88 modern takımyıldız arasında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Scutum (takımyıldız)</span>

Scutum ya da Kalkan takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. 17. yüzyılda oluşturulmuştur. Scutum adı Latince'de kalkan, koruyucu anlamlarına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Ursa Major (takımyıldız)</span>

Büyük Ayı takımyıldızı, kuzey gökyüzünde bulunan ve mitolojisi muhtemelen tarih öncesi dönemlere kadar uzanan bir takımyıldızdır. Latince adı "büyük ayı" anlamına gelir ve yakınındaki Küçük Ayı ile tezat oluşturur. Antik çağda, MS 2. yüzyılda Batlamyus tarafından Yunan, Mısır, Babil ve Asur astronomlarının önceki çalışmalarına dayanarak listelenen orijinal 48 takımyıldızdan biriydi. Bugün 88 modern takımyıldız arasında üçüncü en büyük takımyıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Ursa Minor (takımyıldız)</span>

Ursa Minor ya da Küçük Ayı takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Büyük Ayı takımyıldızı "Büyük Kepçe"ye çok benzeyen "Küçük Kepçe", gerçekte tam bir takımyıldız değildir. Büyük Kepçe'nin işaretçileri gibi, Küçük Kepçe'nin kasesinin sonundaki parlakça yıldızların da özel bir adı vardır: Kutbun Bekçileri!

<span class="mw-page-title-main">Mizar</span>

Mizar yıldızı Ursa Major takımyıldızında bulunan bir yıldızdır. Yıldızın ismi Arapça ميزر mīzar, "kemer/kuşak" sözcüğünden türemiştir. Dünyaya yaklaşık olarak 72 ışık yılı uzaklıktadır. Gözle görülebilen yıldız farklı kurgusal eserlerde yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bellatrix</span>

Bellatrix ya da Gama Orionis, Orion (Avcı) Takımyıldızı'ndaki en parlak 3. ve gökyüzündeki en parlak 27. yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">101 Aquarii</span>

101 Aquarii veya b3 Aquarii, Kova takımyıldızı yönünde bulunan ikili yıldızdır. Çiftin 4,71 kadir olan birleşik parlaklığı, onu çıplak gözle gözlenebilir kılmaktadır. Iraklık açısı ölçümlerine dayanarak Dünya'ya olan uzaklığı 290,27 MIy (89 Mpc)olarak hesaplanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Beta Aurigae</span>

Beta Aurigae, Arabacı takımyıldızı bölgesinde bulunan ikili yıldız sistemidir. Geleneksel adı Menkalinen منكب ذي العنان olup Arapçadan gelmektedir. Geleneksel Çin gök biliminde 五車三 olarak tanımlanır. Sistemin birleşik görünen parlaklığı 1,9'dur ve bu da Beta Aurigae'yi takımyıldızında Capella'dan sonra en parlak ikinci yıldız yapmaktadır. Hipparcos görevi sırasında yapılan ıraklık ölçümleri kullanılarak yapılan hesaplamalarda, uzaklığı 81,1 ışık yılı olarak tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Alfa Ursae Majoris</span>

Alfa Ursae Majoris, Büyük Ayı takımyıldızının ikinci en parlak yıldızıdır. Geleneksel adı Dubhe olan yıldızın nadir olarak kullanılan diğer bir adı Ak'tır.

<span class="mw-page-title-main">Beta Ursae Majoris</span>

Beta Ursae Majoris, Büyük Ayı takımyıldızının en parlak yıldızıdır. Geleneksel adı Merak'dır.

<span class="mw-page-title-main">Gama Ursae Majoris</span>

Gama Ursae Majoris, Büyük Ayı takımyıldızı'nda yer alan bir yıldızdır. Geleneksel adı Pahd veya Phecda'dır. Bu yıldızın tayfı 1943 yılından bu yana diğer yıldızların sınıflandırılmasında kararlı bir örnek olarak kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Ayı Hareketli Grubu</span>

Büyük Ayı Hareketli Grubu, 500 milyon yıl önce oluştuğu düşünülen ortak kökene ve ortak harekete sahip yakın bir yıldız topluluğudur. Çekirdeği yaklaşık olarak 80 ışık yılı uzaklıktadır. Çoğunlukla Büyük Ayı yıldızlarından oluşur ve parlak yıldızlar açısından oldukça zengindir.

<span class="mw-page-title-main">Yıldız deseni (gökbilim)</span> görünür yıldızların kalıplara göre gruplandırılması

Yıldız deseni,, gözlemsel astronomide gece gökyüzünde görülebilen popüler bir desen veya yıldız grubudur. Halk dilindeki bu tanım, takımyıldız tanımlamasına oldukça benzerdir. Ancak çoğunlukla bir takımyıldızın gökyüzünün resmi olarak tanınan bir alanı olması bakımından farklılık gösterir. Yıldız deseni, gözle görülen belli bir yıldız topluluğunu zihinsel olarak birbirine bağlamak için kullanılan çizgilerdir. Bundan dolayı yıldız desenleri resmi olarak sınırlara sahip değildir ve bu nedenle, tanımlanmış herhangi bir yıldız modeline atıfta bulunulabilecek daha genel bir kavramdır. Terimler arasındaki bu ayrım, yayınlanmış kaynaklar arasında tutarsız bir şekilde değişir. Yıldız deseni, resmi veya eski bir takımyıldız alanındaki resmi olmayan bir yıldız grubu olarak da anlaşılabilir. Bazı yıldız desenleri birden fazla takımyıldızdan yıldız içerir.

<span class="mw-page-title-main">Dairesel yıldız</span>

Bir dairesel kutup yıldızı, Dünya üzerindeki belirli bir enlemden bakıldığında, göksel kutuplardan birine belirgin yakınlığı nedeniyle asla ufkun altına düşmeyen bir yıldızdır. Bu nedenle, dairesel yıldızlar, yılın her gecesi tüm gece boyunca söz konusu konumdan en yakın direğe doğru görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey haçı</span>

Kuzey Haçı, gökkürenin kuzey yarım küresinde, Kuğu takımyıldızına yakından karşılık gelen astronomik bir yıldız desenidir. Güneyhaçı'ndan çok daha büyüktür ve Kuğu takımyıldızındaki en parlak yıldızlardan oluşur. Bunlar, Deneb, Sadr, Gienah, Delta Cygni ve Albireo'dur. Haçın "başındaki" yıldız Deneb aynı zamanda Yaz Üçgeni'nin bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kış üçgeni</span>

Kış üçgeni, kuzey kutup dairesinde kış mevsimi görünür olan ve üç parlak yıldızdan oluşan astronomik hayali yıldız desenidir. Bu yıldızlar, sırasıyla büyük köpek(canis major), avcı(orion) ve küçük köpek(canis minor) takım yıldızlarının başlıca yıldızları olan Sirius, Betelgeuse ve Procyon yıldızlarından çizilen hayali bir eşkenar üçgen olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Kış altıgeni</span> Yıldız deseni

Kış altıgeni veya Kış çemberi, bir yıldız desenidir. Rigel, Aldebaran, Capella, Pollux, Procyon ve Sirius yıldızlarının kesişmesi ile görünür hale gelen hayali bir altıgen şeklindedir. Dünya üzerindeki çoğu yerde, bu asterizm(yıldız deseni) yaklaşık olarak Aralık'tan Mart'a kadar gökyüzünde belirgin bir şekilde görülür. Kuzey yarımkürede kış mevsiminde etkili olduğu için bu ismi almıştır. Güney yarım kürede yaz altıgeni olarak adlandırılır.