Büyük Faşizm Konseyi
| Makale serilerinden |
 |
Büyük Faşizm Konseyi (İtalyanca: Gran consiglio del fascismo), Benito Mussolini liderliğindeki Faşist İtalya'da iktidarı elinde tutan en yüksek organdı. Ulusal Faşist Parti bünyesinde bir organ olarak 1923 yılında kurulmuş, sonrasında 9 Aralık 1928 itibarıyla devlet kurumu haline gelmişti. Konsey, İtalyan hükûmetlerinin toplandığı Roma'daki Palazzo Venezia'da toplanırdı. II. Dünya Savaşı sürmekteyken 25 Temmuz 1943 günü gerçekleşen Konsey toplantısında Mussolini iktidarının aldığı güvensizlik oyu sonucu İtalya'da faşizmin sona ermesi üzerine konseyin varlığı sona ermiştir.
Arka planı
Benito Mussolini'nin İtalya Krallığı Başbakanı olduğu 1922-1943 yılları arasında Ulusal Faşist Parti iktidarı altındaki dönemde totaliter bir rejim kuran İtalyan faşizmi ekonomik kalkınma modeli benimsemişse de siyasal muhalefeti ortadan tamamen kaldıracak hamlelerde bulunmuş, geleneksel muhafazakâr değer yargılarını savunmuş Katolik Kilisesiyle yakın işbirliği yapmıştır. Dış siyasetten yayılmacı ve saldırgan bir siyaset yürütülmüştür. Yeni rejim daha önceden Ulusal Faşist Partisi'nin bir organı olan bu konseyi 1928 yılında bir devlet kurumuna çevirmiştir.
Konsey yapısı ve iktidarı
Nazilerdeki Führerprinzip yani Führer'in her sözünün yazılı yasaların üzerinde olduğuna dayanan kuralın aksine Büyük Faşizm Konseyi, faşist diktatörün iktidarına kağıt üzerinde de olsa kimi sınırlandırmalar getirmekteydi. Bu anlamda Mussolini iktidarının tek kontrol edildiği kurum niteliğindeydi. Görevleri şu şekildeydi:
- Faşist Parti vekillerini belirlemek.
- Faşist Parti sekreter adaylığını önermek ve kabul etmek.
- Faşist Partinin tüm kademelerindeki yöneticilerini atamak ve görevden almak.
- Faşist Parti siyasetini belirlemek ve onaylamak
- Kralın varisleri belirlemek.
- Başbakanın selefini belirlemek.
- Parlamento ve Senato bileşimini belirlemek.
- Başbakanın görev ve yetkilerini belirlemek.
- Uluslararası anlaşmalar yapmak ve dış siyaseti belirlemek.
Konsey bileşimi
| İtalya Başbakanı ve Duçe | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Portre | İsim (Doğum–Ölüm) | Görev süresi | 25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu | ||
| Göreve geliş | Görevden ayrılış | Görevdeki süre | |||
 | Benito Mussolini (1883–1945) | 14 Aralık 1929 | 25 Temmuz 1943 | 13 yıl, 223 gün | Devrildi |
| Quadrumvir | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Portre | İsim (Doğum–Ölüm) | Görev süresi | 25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu | ||
| Göreve geliş | Görevden ayrılış | Görevdeki süre | |||
 | Italo Balbo (1896–1940) | 14 Aralık 1929 | 28 Haziran 1940 | 10 yıl, 197 gün | Görevdeyken öldü |
 | Michele Bianchi (1883–1930) | 14 Aralık 1929 | 3 Şubat 1930 | 51 gün | Görevdeyken öldü |
 | Emilio De Bono (1866–1944) | 14 Aralık 1929 | 25 Temmuz 1943 | 13 yıl, 223 gün | Evet |
 | Cesare Maria De Vecchi (1884–1959) | 14 Aralık 1929 | 25 Temmuz 1943 | 13 yıl, 223 gün | Evet |
| Senato Başkanı | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Portre | İsim (Doğum–Ölüm) | Görev süresi | 25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu | ||
| Göreve geliş | Görevden ayrılış | Görevdeki süre | |||
 | Luigi Federzoni (1878–1967) | 14 Aralık 1929 | 2 March 1939 | 9 yıl, 78 gün | — |
 | Giacomo Suardo (1883–1947) | 15 March 1939 | 25 Temmuz 1943 | 4 yıl, 132 gün | Çekimser |
| Fasci Meclis vekilleri | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Portre | İsim (Doğum–Ölüm) | Görev süresi | 25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu | ||
| Göreve geliş | Görevden ayrılış | Görevdeki süre | |||
 | Giovanni Giuriati (1876–1970) | 14 Aralık 1929 | 19 Ocak 1934 | 4 yıl, 36 gün | — |
 | Costanzo Ciano (1876–1939) | 28 Nisan 1934 | 26 Haziran 1939 | 5 yıl, 59 gün | Görevdeyken öldü |
 | Dino Grandi (1895–1988) | 30 Kasım 1939 | 25 Temmuz 1943 | 3 yıl, 237 gün | Evet |
| Tarım Bakanı | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Portre | İsim (Doğum–Ölüm) | Görev süresi | 25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu | ||
| Göreve geliş | Görevden ayrılış | Görevdeki süre | |||
 | Giacomo Acerbo (1888–1969) | 14 Aralık 1929 | 24 Ocak 1935 | 5 yıl, 41 gün | — |
 | Edmondo Rossoni (1884–1965) | 24 Ocak 1935 | 31 Ekim 1939 | 4 yıl, 280 gün | — |
 | Giuseppe Tassinari (1891–1944) | 31 Ekim 1939 | 26 Aralık 1941 | 2 yıl, 56 gün | — |
 | Carlo Pareschi (1898–1944) | 26 Aralık 1941 | 25 Temmuz 1943 | 1 yıl, 211 gün | Evet |
| Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Portre | İsim (Doğum–Ölüm) | Görev süresi | 25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu | ||
| Göreve geliş | Görevden ayrılış | Görevdeki süre | |||
 | Giuseppe Bottai (1895–1959) | 14 Aralık 1929 | 20 Temmuz 1932 | 2 yıl, 219 gün | — |
| Benito Mussolini (1883–1945) | 20 Temmuz 1932 | 11 Haziran 1936 | 3 yıl, 327 gün | — |
 | Ferruccio Lantini (1886–1959) | 11 Haziran 1936 | 31 Ekim 1939 | 3 yıl, 142 gün | — |
 | Renato Ricci (1896–1956) | 31 Ekim 1939 | 6 Şubat 1943 | 3 yıl, 98 gün | — |
 | Carlo Tiengo (1882–1945) | 6 Şubat 1943 | 19 Nisan 1943 | 72 gün | — |
 | Tullio Cianetti (1899–1976) | 19 Nisan 1943 | 25 Temmuz 1943 | 97 gün | Evet |
| Maliye Bakanı | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Portre | İsim (Doğum–Ölüm) | Görev süresi | 25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu | ||
| Göreve geliş | Görevden ayrılış | Görevdeki süre | |||
 | Antonio Mosconi (1866–1955) | 14 Aralık 1929 | 20 Temmuz 1932 | 2 yıl, 219 gün | — |
 | Guido Jung (1876–1949) | 20 Temmuz 1932 | 17 Ocak 1935 | 2 yıl, 181 gün | — |
 | Paolo Thaon di Revel (1888–1973) | 17 Ocak 1935 | 6 Şubat 1943 | 8 yıl, 20 gün | — |
| Giacomo Acerbo (1888–1969) | 6 Şubat 1943 | 25 Temmuz 1943 | 169 gün | Evet |
| Dışişleri Bakanı | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Portre | İsim (Doğum–Ölüm) | Görev süresi | 25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu | ||
| Göreve geliş | Görevden ayrılış | Görevdeki süre | |||
| Benito Mussolini (1883–1945) | 14 Aralık 1929 | 12 Eylül 1929 | −93 gün | — |
| Dino Grandi (1895–1988) | 12 Eylül 1929 | 20 Temmuz 1932 | 2 yıl, 312 gün | — |
| Benito Mussolini (1883–1945) | 20 Temmuz 1932 | 9 Haziran 1936 | 3 yıl, 325 gün | — |
 | Galeazzo Ciano (1903–1944) | 9 Haziran 1936 | 6 Şubat 1943 | 6 yıl, 242 gün | — |
| Benito Mussolini (1883–1945) | 6 Şubat 1943 | 25 Temmuz 1943 | 169 gün | Devrildi |
| İçişleri Bakanı | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Portre | İsim (Doğum–Ölüm) | Görev süresi | 25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu | ||
| Göreve geliş | Görevden ayrılış | Görevdeki süre | |||
| Benito Mussolini (1883–1945) | 14 Aralık 1929 | 25 Temmuz 1943 | 13 yıl, 223 gün | Devrildi |
| Adalet Bakanı | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Portre | İsim (Doğum–Ölüm) | Görev süresi | 25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu | ||
| Göreve geliş | Görevden ayrılış | Görevdeki süre | |||
 | Alfredo Rocco (1875–1935) | 14 Aralık 1929 | 20 Temmuz 1932 | 2 yıl, 219 gün | — |
 | Pietro De Francisci (1883–1971) | 20 Temmuz 1932 | 24 Ocak 1935 | 2 yıl, 188 gün | — |
 | Arrigo Solmi (1873–1944) | 24 Ocak 1935 | 12 Temmuz 1939 | 4 yıl, 169 gün | — |
| Dino Grandi (1895–1988) | 12 Temmuz 1939 | 5 Şubat 1943 | 3 yıl, 208 gün | — |
 | Alfredo De Marsico (1888–1985) | 5 Şubat 1943 | 25 Temmuz 1943 | 170 gün | Evet |
| Popüler Kültür Bakanı | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Portre | İsim (Doğum–Ölüm) | Görev süresi | 25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu | ||
| Göreve geliş | Görevden ayrılış | Görevdeki süre | |||
| Galeazzo Ciano (1903–1944) | 23 Haziran 1935 | 11 Haziran 1936 | 354 gün | — |
 | Dino Alfieri (1886–1966) | 11 Haziran 1936 | 31 Ekim 1939 | 3 yıl, 142 gün | — |
 | Alessandro Pavolini (1903–1945) | 31 Ekim 1939 | 6 Şubat 1943 | 3 yıl, 98 gün | — |
 | Gaetano Polverelli (1886–1960) | 6 Şubat 1943 | 25 Temmuz 1943 | 169 gün | Hayır |
| Eğitim Bakanı | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Portre | İsim (Doğum–Ölüm) | Görev süresi | 25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu | ||
| Göreve geliş | Görevden ayrılış | Görevdeki süre | |||
 | Balbino Giuliano (1879–1958) | 14 Aralık 1929 | 20 Temmuz 1932 | 2 yıl, 219 gün | — |
 | Francesco Ercole (1884–1945) | 20 Temmuz 1932 | 24 Ocak 1935 | 2 yıl, 188 gün | — |
| Cesare Maria De Vecchi (1884–1959) | 24 Ocak 1935 | 15 Kasım 1936 | 1 yıl, 296 gün | — |
| Giuseppe Bottai (1895–1959) | 15 Kasım 1936 | 5 Şubat 1943 | 6 yıl, 82 gün | — |
| Giacomo Acerbo (1888–1969) | 5 Şubat 1943 | 25 Temmuz 1943 | 170 gün | Evet |
| Kraliyet Akademisi | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Portre | İsim (Doğum–Ölüm) | Görev süresi | 25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu | ||
| Göreve geliş | Görevden ayrılış | Görevdeki süre | |||
 | Tommaso Tittoni (1855–1931) | 14 Aralık 1929 | 16 Eylül 1930 | 276 gün | — |
 | Guglielmo Marconi (1874–1937) | 19 Eylül 1930 | 20 Temmuz 1937 | 6 yıl, 304 gün | Görevdeyken öldü |
 | Gabriele D'Annunzio (1863–1938) | 12 Kasım 1937 | 1 March 1938 | 109 gün | Görevdeyken öldü |
| Luigi Federzoni (1878–1967) | 21 Nisan 1938 | 25 Temmuz 1943 | 5 yıl, 95 gün | Evet |
| Devlet Güvenlik Özel Mahkemesi Başkanı | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Portre | İsim (Doğum–Ölüm) | Görev süresi | 25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu | ||
| Göreve geliş | Görevden ayrılış | Görevdeki süre | |||
| Guido Cristini (1895–1979) | 9 Aralık 1928 | 28 Kasım 1932 | 4 yıl, 19 gün | — |
| Antonino Tringali Casanuova (1888–1943) | 28 Kasım 1932 | 25 Temmuz 1943 | 10 yıl, 239 gün | Hayır |
Sonrası
1943 yılında Müttefik Devletlerin Husky Harekâtıyla Sicilya'yı işgal etmesi İtalya'da faşist rejimin sonunu hazırlar. Kont Dino Grandi ve Kral III. Vittorio Emanuele tarafından yürütülen, sonuçta da 24-25 Temmuz 1943 tarihli Büyük Faşizm Konseyi toplantısında Başbakan Benito Mussolini'nin güvensizlik oyu alarak görevden alınmasıyla rejim çöker, konsey de işlevini yitirir. Mussolini'ye karşı verilen 19 güvensizlik oyuna karşı sadece 8 lehte oy çıkar. Önergeyi sunan Grandi'nin bu önergeyi sunacağını önceden bildiği halde Mussolini, Grandi'yi engellemez.[1] Güvensizlik oyu veren kişilerin arasında, makamlarını Mussolini'ye borçlu olan eski dava arkadaşlarının birçoğunun yanı sıra eski dışişleri bakanı, Mussolini'nin damadı ve torunlarının babası olan Kont Galeazzo Ciano da vardı.[2] Ertesi gün Kralla görüşen Mussolini'ye görevden alındığı bildirilir ve hapse atılır. Yerine Pietro Badoglio geçer. Mussolini tutulmakta olduğu hapisten Naziler sayesinde kaçırıldıktan sonra İtalya'nın kuzeyinde bir kukla devlet olan İtalya Sosyal Cumhuriyeti kurulur. Bu rejim Mussolini'ye güvensizlik oyu veren isimlerden Ciano, De Bono gibi isimleri tutuklar ve 8 Ocak 1944 tarihinde Verona'da yargılar. Vatana ihanetten suçlu bulunan bu isimler kurşuna dizilir.[3]
Kaynakça
- ^ Operasyon Mussolini (Dünyayı Sarsan Kurtarma Harekatı). Selçuk Uygur. Kronik Kitap. s. 31.
- ^ Operasyon Mussolini (Dünyayı Sarsan Kurtarma Harekatı). Selçuk Uygur. Kronik Kitap. s. 30.
- ^ Alexander J. De Grand, Italian Fascism: Its Origins & Development (3. Baskı), Lincoln, NV: University of Nebraska Press, 2000 s.136. ISBN 0803266227
