İçeriğe atla

Büyük Cholula Piramidi

Büyük Cholula Piramidi ya da Tlachihualtepetl, Meksika'nın Puebla ilinde, Kolomb öncesi dönemde aşamalı olarak inşa edilmiş piramidal kompleks. "Dünyanın en büyük insan yapımı dağı" olarak bilinir.[1] Aztekler döneminde, tanrı Quetzalcoatl'a adanmış bir tapınak olarak kullanılmıştır.

Guiness Rekorlar Kitabı'na göre dünyanın en büyük antik anıtı ve Yeni Dünya'nın en büyük arkeolojik alanıdır.[2] Yaklaşık 45 dönümlük bir alanı kaplar ve 53,9 metre (177 fit) yüksekliğindedir.[3] 4 milyon 500 bin metreküp hacimli yapı, üst üste dizilmiş 7 piramitten oluşur. Kerpiçten yapılmıştır. Yapının büyük bir bölümü dağın içinde yer aldığı için dışarıdan bakıldığında hemen fark edilmez. 8. yüzyılda terk edildikten sonra üstü çimlerle kaplanan piramidin varlığı 16. yüzyılda bölgeyi işgal eden İspanyollar tarafından fark edilmemiş ve üstüne bir Katolik kilisesi dikilmiştir.

Piramidin neden uzun süre kullanılmadığı kesin olarak bilinmemektedir. Volkanik aktivite veya sel nedeniyle terk edilmiş ve yer altında kalmış olabileceği veya İspanyol istilacıların gelişine hazırlık olarak Aztekler tarafından bilerek gömülmüş olabileceği düşünülmektedir.[4]

İnşasında binlerce kişinin çalışmış ve yapımının on asır bir süre almış olabileceği düşünülmektedir.[5] Yapının ilgi çekici bir parçası, "İçenlerin Duvarı" (Mural de los bebedores) olarak adlandırılan duvardır. Bu duvarda 110 kadar Mezoamerikan, Meksika'nın yerel içkisi pulque ve şarap içerken resmedilmiştir.[6]

Mitolojiye göre  bu yapıda, eskiden devler yaşardı. Bir sel baskınında Xelhua adlı dev hariç herkes öldü ve o, bu piramidi inşa etti. Yaptığı piramidin, gökyüzüne ulaşacak bir yapı olmasını istedi. Ancak Tanrıların babası olarak bilinen Tonacatecutli, bunu bir suç olarak gördü ve piramidin inşasını durdurmak için gökten taşlar fırlattı.[5]

Kaynakça

  1. ^ "Dünyanın en büyük piramidi Meksika'da bir tepenin altında yatıyor". Cumhuriyet. 19 Eylül 2022. 6 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2023. 
  2. ^ "Largest pyramid". Guinness World Records (İngilizce). 11 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2023. 
  3. ^ "Dünya Çapındaki Antik Piramitler". Hayatinici.com sitesi. 23 Temmuz 2022. 5 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2023. 
  4. ^ "Dünya'nın en büyük piramidi Büyük Cholula Piramidi yüzyıllar boyunca insanlardan nasıl saklandı?". Chip.com.tr. 25 Eylül 2022. 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2023. 
  5. ^ a b "Aztek'lerden kalan 'Cholula Piramidi'". medley mimari blog. 8 Aralık 2020. 18 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2023. 
  6. ^ TATAR, Oğulcan (10 Haziran 2019). "'Yeni Dünya'nın eski şehri: Cholula". Hürriyet. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aztekler</span>

Aztekler, Mezoamerika'da bugünkü orta Meksika bölgesinde 14. ve 16. yüzyıllar arasında yaşamış bir Orta Amerika halkıdır. Zengin bir mitoloji ve kültürel mirasa sahip Azteklerin başkenti, günümüzde Meksiko'nun bulunduğu Texcoco Gölü'nün ortasında yer alan Tenochtitlan kentiydi. Aztekler, büyük bir uygarlık kurmuşlardı.

<span class="mw-page-title-main">Antik Dünyanın Yedi Harikası</span> Olağanüstü antik yapıtlar

Dünyanın Yedi Harikası ya da eski dilde acaib-i seb'a-i alem, tamamı insanoğlu tarafından inşa edilmiş, olağanüstü antik yapı ve yapıtlardır. Ayrıca Antik Dönemin Yedi Harikası adıyla da bilinir. İlk olarak MÖ 5. yüzyılda tarihçi Heredot tarafından ortaya atılan bir kavramdır. MÖ 4. yüzyılda Sidonlu Antipatros tarafından ilk olarak "Dünyanın yedi harikası üzerine" adlı eserle oluşturulmuştur. Günümüzde geçerli kabul edilen Yedi Harika listesi, MÖ 2. yüzyılda son şeklini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Keops Piramidi</span> İki harikalar listesinde de bulunan harika yapı

Keops Piramidi, Khufu Piramidi ya da Büyük Piramit; günümüzde Mısır’ın başkenti Kahire'nin bir parçası olan Gize'yi çevreleyen antik “Gize mezar kenti”nde bulunan üç anıtsal piramitten en eski ve en büyük olanıdır. MÖ 2551-2560 yılları civarında yapıldığı sanılan bu anıtsal kompleks, Dünyanın yedi harikasından biri olup, bu yedi harika içinde günümüze kadar ulaşan tek eserdir.

<span class="mw-page-title-main">Piramit</span> prizma şeklinde inşaa edilen yapı

Piramit dış yüzeyleri üçgen olan ve üstte tek bir noktada birleşen ve şekli geometrik anlamda kabaca bir piramit halindeki bir yapıdır. Bir piramidin tabanı üçgen, dörtgen veya herhangi bir çokgen şekli olabilir. Bir piramit kütlesinin çoğunluğu yere yakın olup, daha az kütle tepedeki piramite doğru olur. Bunun nedeni, artan yükseklikle birlikte düşey eksen boyunca kesit alanının kademeli olarak azalmasıdır. Bu, ilk uygarlıkların anıtsal yapılar yaratmasına olanak tanıyan bir ağırlık dağılımı sundu. Dünyanın birçok yerindeki medeniyetler piramitler inşa etmişlerdir. Hacimce en büyük piramit, Meksika'nın Puebla eyaletindeki Orta Amerika Büyük Cholula Piramidi'dir. Binlerce yıl boyunca Dünya üzerindeki en büyük yapılar piramitlerdi. Mısır'daki Büyük Khufu Piramidi, Antik Dünyanın Yedi Harikası'nın günümüze ulaşan tek örneğidir.

<span class="mw-page-title-main">Teotihuacan</span>

Teotihuacan günümüzde Kolomb öncesi Kuzey Amerika'nın en ünlü kenti olarak kabul edilmektedir. Kimler tarafından kurulduğu ve niçin aniden terk edildiği hâlen açıklığa kavuşmamış bu kadim şehrin kuruluş tarihi hakkında da farklı görüşler ileri sürülmektedir. Kentten söz eden -hiyeroglifik olmayan- hiçbir metin ve belge bulunmamaktadır. 1987 yılında UNESCO tarafından bir Dünya Mirası ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Toltekler</span> Kolomb öncesi Amerika uygarlıklarından biri

Toltekler, Kolomb öncesi Amerika uygarlıklarından birini oluşturan halk olup, Meksika'daki Aztek-öncesi üç kültürden biri olarak kabul edilirler. Meksika topraklarında ilk insan topluluklarına ait izler, tarihçilere göre, yaklaşık 20.000 yıl öncesine dayanır.

<span class="mw-page-title-main">Shimizu Megaşehir Piramidi</span>

Shimizu Megaşehir Piramidi yapılması planlanan bir inşaat projesi. Eğer yapılabilseydi Büyük piramitten 12 kat daha büyük olacak ve içinde 750.000 insan yaşayabilecekti. İnşa edilebilseydi dünya üzerindeki insan yapımı en büyük yapı olacaktı. Yapı 2004 m yüksekliğinde olacak ve Tokyonun giderek artan boş yer sorununa bir çözüm olacaktı.

<span class="mw-page-title-main">Chichén Itzá</span>

Chichen Itza, Meksika'nın Yucatán Yarımadası'nda, Valladolid ve Mérida arasında yer alan, Kristof Kolomb öncesi dönemde kurulmuş bir İtza Maya kentidir. Muhtemelen bir dönem Yucatan'ın dini merkezi olmuştur. Günümüzde Meksika'nın en çok ziyaret edilen ikinci arkeolojik sit alanıdır. Chichen-Itza'daki El Castillo (kale) adıyla tanınan Kukulkan piramidinin yüksekliği üst platforma nazaran 24 m'dir. 7 Temmuz 2007'de seçilen dünyanın yeni yedi harikasından biridir. Efsaneye göre kent 10. yüzyılda Quetzalcoatl önderliğindeki Toltekler'ce alınmıştır. Kentteki önemli yapılar şunlardır:

<span class="mw-page-title-main">Dünyanın Yeni Yedi Harikası</span> İnsanların oylamaları sonucuyla seçilen "Dünyanın Yeni Yedi Harikası"

Dünyanın Yeni Yedi Harikası, İsviçre merkezli New 7 Wonders Vakfı tarafından 2001 yılında başlatılan bir kampanyaydı. Cep telefonu ve internet aracılığıyla yapılan bir oylama sonucunda, Dünyanın Yedi Harikası'na alternatif olarak seçilmiş ve kazanan yapılar 7 Temmuz 2007 tarihinde açıklanmıştır. UNESCO ise bu seçimi, oy kullananların şahsi görüşlerini yansıttığı gerekçesiyle desteklemediğini ifade etmiş ve Dünyanın Yedi Harikası listesinin korunmaya ve benimsenmeye devam edileceğini açıklamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Gize Sfenksi</span> Kahirede, Gize piramitleri bölgesinde yer alan bir sfenks heykeli

Büyük Gize Sfenksi, Mısır'ın başkenti Kahire'de, Gize piramitleri bölgesinde yer alan bir sfenks heykelidir.

<span class="mw-page-title-main">Angkor Vat</span> Kamboçyadaki Angkor anıt kompleksinin tapınağı

Angkor Vat, bugün Kamboçya'nın Siem Reap kentinin 6 km. kuzeyindeki Angkor antik şehrinde 1115-1145 yıllarında Kral II. Suryavarman tarafından yaptırılmış dev bir tapınak-şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Gize Piramitleri</span>

Gize Piramitleri Mısır'ın başkenti Kahire'nin Gize semtinde bulunan 3 görkemli yapı:

<span class="mw-page-title-main">Zoser Piramidi</span> Antik Mısırda yapılan ilk ve en eski piramit

Zoser Piramidi, basamaklı piramit ya da Zoser'in basamak piramidi, günümüzden 4 bin 700 yıl önce MÖ 27. yüzyıl'da Mısır'ın üçüncü hanedanı döneminde Firavun Zoser adına yapılmıştır. Antik Mısır'da yapılan ilk ve en eski piramittir. Tasarımı, çağının dehaları arasında gösterilen vezir İmhotep'e ait olan altı basamaklı piramit, başkent Kahire'nin batısındaki Sakkara bölgesinde yer almaktadır. Zoser piramidi diğer piramitlerden farklı olarak merdivenli inşa edildi. Piramidin girişi en üst basamaktadır. Firavun Zoser'e ait olan piramidin duvarları kabartmalarla süslüdür. Diğer piramitlerde mezar içleri süslenmemiştir. Bu da diğer piramitleri basamaklı piramitten ayırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Uxmal</span>

Uxmal Maya uygarlığının Kolomb-öncesi kentlerinden biri olup, Mérida’nın 78 km. güneyinde yer alır. Adının anlamı Maya dillerinden Yukateco dilinde «üç kez»dir. Günümüzde Meksika’nın Yucatan eyaletinde yer alan, Dünya Mirası listesi kapsamına alınmış sit alanı, meskunlarınca 1200 yıllarında terk edilmiştir. Mimarisi Puuc adı verilen dağ zincirindeki kentlerin karakteristik özelliklerini taşır. Örneğin yapıların cephelerinde alt kısımlar sade, üst kısımlar işlenmiş halde olur.

<span class="mw-page-title-main">Mısır Piramitleri</span> Mısırda bulunan piramit şeklinde antik yapılar

Mısır Piramitleri, Mısır'da yer alan piramit şeklinde antik yapılardır. Kasım 2008 tarihi itibarı ile tespit edilen piramitlerin sayısı 118 ile 138 arasındadır. Piramitlerin büyük çoğunluğu Eski Krallık ile Orta Krallık dönemlerinde firavunlar ve eşleri için anıt mezarlar olarak inşa edilmiştir.

Kolomb öncesi sanat; Kuzey Amerika, Meksika, Orta Amerika, Karayipler ve Güney Amerika'da 15. yüzyılda Avrupa'dan kolonici fetihçiler gelmeden önceki zaman dönemindeki sanat olarak kabul edilebilir. Kolomb öncesi sanat MÖ 1800'den M.S. 1500'lere kadar Amerikalarda gelişip meyve verdiği kabul edilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Piramit metinleri</span>

Piramit metinleri, Eski Krallık dönemi 5., 6. ve 8. hanedana ait firavunların inşa ettirdiği piramitlerin iç duvarlarına yazılmış dini içeriğe sahip özlü sözlerdir. Bu piramitler 5. hanedana ait firavun Unas Piramidi, 6. Hanedana ait firavun II. Teti, I. Pepi, Merenre ve II. Pepi ile kraliçeler II. Anchenespepi, Behenu, Neith, Wedjebten ve II. Iput piramitleri ve son olarak 8. hanedana ait Qakare Ibi piramididir. Eski Mısır diline ait günümüze dek ulaşabilmiş en büyük metin grubu olan piramit metinleri daha sonra Orta Krallık döneminde tabutların iç taraflarında yeniden ortaya çıkmaktadırlar. Ancak daha yeni olarak ve piramitlerden ziyade tabutlarda ortaya çıkan bu metinler tabut metinleri olarak adlandırılırlar. Gerek piramit metinlerinde gerekse tabut metinlerinde karşılaşılan çoğu özlü sözün eski Mısır'ın geç dönemlerine kadar kullanıldığı kabul edilir.

Basamak piramidi, normal bir piramidi andıran, ancak basamaklar halinde yükselen mimari yapılara verilen addır. Farklı kültürlerde farklı örnekleri bulunan basamak piramitlerinin genellikle tapınak yahut mezar olacak şekilde inşa edildiği görülse de, bu iki özelliğin aynı anda var olduğu örnekler de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mısır piramitleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste, mevcut olduğunda kronolojik sırayla listelenen piramitlerin yaşamsal istatistiklerini sunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pulque</span>

Pulque, mayalanmış agave suyundan yapılan alkollü içecek. "Tanrıların içeceği" olarak bilinir. Meksika'da bin yıldan daha uzun bir süredir tüketilmektedir. Tekillanın öncüsüdür.