İçeriğe atla

Büyük İskender'in seferleri

Büyük İskender'in seferleri

Pompeii'deki İskender Mozaiği'nden atı Bukefalos ile Pers kralı III. Darius'la savaşırken tasvir edilen İskender (Napoli Ulusal Arkeoloji Müzesi, İtalya)
TarihMÖ 336–323
(13 yıl)
Bölge
Yunanistan, İlirya, Trakya, Tuna Deltası, Anadolu, Suriye, Fenike, Mısır, Mezopotamya, İran, Afganistan, Soğd, Baktriya, Hindistan
Sonuç Makedon zaferi:
*Makedon İmparatorluğu batıda Balkanlar ve Mısır'dan doğuda Orta Asya ve Hindistan'a kadar uzanıyor
*Helenistik dönemin başlangıcı
Taraflar

Makedon Krallığı

  • Korint İttifakı
Achaemenid Empire Ahameniş İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
Büyük İskender
Parmenion
Antipatros
I. Ptolemaios
Hephaestion
Craterus
Philotas		Achaemenid EmpireIII. Darius
Achaemenid EmpireRheomithres
Achaemenid EmpireBessus
Achaemenid EmpireArsites
Achaemenid EmpireRodoslu Memnon
Achaemenid EmpireAzemilcus

Büyük İskender'in savaşları (Yunanca : Πόλεμοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου), Makedonyalı III. İskender'in MÖ 336'dan MÖ 323'e kadar gerçekleştirdiği bir dizi fetihti. Bunlar, Pers Kralı III. Darius'un yönetimi altındaki Ahameniş Pers İmparatorluğu'na karşı yapılan savaşlarla başladı. İskender'in Ahameniş Perslerine karşı kazandığı zafer zincirinin ardından, yerel reislere ve savaş ağalarına karşı Yunanistan'dan Güney Asya'daki Pencap bölgesine kadar uzanan bir sefer başlattı. Öldüğü sırada, Yunanistan'ın çoğu bölgesine ve fethedilen Ahameniş İmparatorluğu'na hükmediyordu. Ancak ilk planı olan Hindistan yarımadasını bütünüyle fethetmeyi başaramadı. Askeri başarılarına rağmen İskender, Ahameniş İmparatorluğu'nun yönetimine istikrarlı bir alternatif sunamadı ve zamansız ölümü, fethettiği geniş toprakları genellikle Diadochi Savaşları olarak bilinen bir dizi iç savaşa sürükledi.[1]

İskender, babası Makedonyalı II. Philip'in tahtta kaldığı yirmi yıl boyunca, Yunanistan ana karasındaki poleis'i (Yunan şehir devletlerini) Korint Birliği altında birleştirmişti.[2][3] İskender, güney Yunan şehir devletlerinde meydana gelen isyanı bastırarak Makedon yönetimini sağlamlaştırmaya devam etti ve ayrıca kuzeydeki şehir devletlerine karşı kısa ama kanlı bir sefer düzenledi. Daha sonra Ahameniş İmparatorluğu'nu fethetme planlarını gerçekleştirmek için doğuya doğru ilerledi. Yunanistan'dan yaptığı fetih seferi Anadolu, Suriye, Fenike, Mısır, Mezopotamya, İran, Afganistan ve Hindistan'a yayıldı. Makedon İmparatorluğunun sınırlarını doğuda günümüz Pakistan'ındaki Taxila şehrine kadar genişletti.

İskender, ölümünden önce Makedonya'nın Arap Yarımadası'na askeri ve ticari genişlemesi için de planlar yapmıştı ve ardından ordularını batıdaki Kartaca, Roma ve İber Yarımadası'na çevirmeyi planlamıştı. Ancak Diadochi (siyasi rakipleri) o öldükten sonra bu planlardan vazgeçti. Bunun yerine, İskender'in ölümünden sonraki birkaç yıl içinde Diadochi, birbirlerine karşı bir dizi askeri sefer başlattı ve Makedon İmparatorluğu'nun topraklarını kendi aralarında böldü ve Helenistik dönemde 40 yıllık savaşı tetikledi.[4]

Yunanistan ve Makedonya'daki savaşlar

  • MÖ 340 - Medlerin İsyanı: Büyük İskender, 16 yaşındayken, babası II. Philip'in Bizans'ı Boğaz'da kuşatması sırasında, Makedonya'nın kuzeydoğu sınırındaki Trakya kabilesi Medlerin isyanını bastırdı.
  • MÖ 338 Ağustos - Chaeronea Muharebesi: Orta Yunanistan'da Atina, Thebes ve Yunanistan'ın diğer şehirlerinden oluşan birleşik ordu, Makedon kralı II. Philip tarafından yenilgiye uğratıldı. İskender, 18 yaşındayken Makedon ordusunun sol kanadına komuta etti. Savaştan sonra Yunanistan, Makedonya'nın kendi üzerindeki egemenliğini tanıdı.
  • MÖ 335 ilkbahar-yaz - Balkanlar'daki sefer: İskender'in Makedon kralı olarak ilk savaşları. Balkanlar'daki savaşlar sırasında, İstria Nehri'ne (modern Tuna kadar, bir dizi asi Trakya ve İlirya kabilesi (kabileler, paeonlar, getae, tavlantii vb.) yenildi.
  • MÖ 335 Eylül e. - Thebes kuşatması: İlirya'dan, o zamanlar Yunanistan'ın en güçlü şehirlerinden biri olan Boeotia'daki asi şehir Thebes'e saldırmak için hızlı bir saldırı. Antik ve güçlü şehrin hızlı zaferi ve yıkımı, Yunanlıların direnme iradesini kırdı.

Asya'da Sefer (MÖ 334-325)

  • Mayıs MÖ 334 yılı — Granik Nehri savaşı: Büyük İskender, Küçük Asya'daki Granik Nehri üzerinde, efsanevi Truva'nın. Savaştan sonra, Küçük Asya'nın tamamı bir yıl içinde İskender'in egemenliğine girdi.
  • sonbahar MÖ 334 yılı — Halikarnas kuşatması: başkentin kuşatılması ve fırtınası Karya kıyı kenti Halikarnas yarımadanın güney ucunda Küçük Asya. Kuşatma sırasında garnizondan çok sayıda asker öldü, ancak Persler deniz yoluyla kaçmayı başardılar. Halikarnassos, nüfusu olmayan zorlu bir savaştan sonra teslim oldu ve İskender'in emriyle yok edildi.
  • Kasım MÖ 333 yılı — Issa savaşı: kralın Pers ordusu yenildi Darius III'ün içinde Kilikyalar (Küçük Asya). İskender uyluğundan kılıçla hafifçe yaralandı. Darius kaçtı, İskender Asya'yı rahatsız edilmeden fethetmeye devam edebilirdi.
  • Ocak-Temmuz MÖ 332 yılı — Tire kuşatması: yedi aylık kuşatma ve zaptedilemez Fenike şehirler Atış Poligonu. Pers gücü, tüm ana sahil üsleri ve şehirleri İskender'in insafına kaldığı için deniz filosunu kaybetti.
  • Eylül-Ekim MÖ 332 yılı — Gazze kuşatması: iki aylık kuşatma ve şehrin fırtınayla ele geçirilmesi. İskender omzundan bir okla ağır yaralandı. Gazze'nin düşüşünden sonra İskender Mısır'ı kolayca ele geçirdi.
  • 1 Ekim MÖ 331 yılı — Gaugamela Savaşı: belirleyici bir savaş, ardından Pers İmparatorluğu varlığı sona erdi. Darius kaçtı ama kısa süre sonra satrabı tarafından öldürüldü.
  • kış MÖ 330 yılı — Pers Kapısı savaşı: Satrap Ariobarzanes'in ordusunu bozguna uğrattı.
  • 329—MÖ 327 yılları — Dağ Savaşı: savaş Soğdlular ve Baktriya'nın yerel isyancılarla birlikte. Savaşlar yerel niteliktedir, yerel yöneticiler partizan eylemlerinin yardımıyla bağımsızlık kazanmaya çalışırlar. Liderlerin yok edilmesi ve dağ kalelerinin ele geçirilmesinden sonra, yerel soyluların direnişi büyük ölçüde bastırılır.
  • Temmuz MÖ 326 yılı — Hydaspes Nehri Savaşı: Makedonlar ilk kez fillerle savaştılar ve ağır kayıplar verdiler, ardından İskender'i nehrin ötesinde daha doğuda takip etmeyi reddettiler
  • 326—MÖ 325 yılları — Malyan şehrine saldırı: Hydaspes ve İndus nehirleri boyunca yaşayan Hindistan'ın kabileleriyle savaşlar. Doğudaki seferden vazgeçmek zorunda kalan İskender, yeni topraklardan İran'a dönerek burayı ilhak etti. Şehirlerden biri için yapılan savaşta, İskender göğsünden bir okla ağır yaralandı ve mucizevi bir şekilde hayatta kaldı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Freeman, Charles. The Greek Achievement: The Foundation of the Western World. Allen Lane, 1999. 978-0-7139-9224-3. p.172: "In scope and extent his achievements ranked far above that of the Macedonian king, Alexander ("the Great") who was to demolish the empire in the 320s but failed to provide any stable alternative."
  2. ^ Bowra, C. Maurice (1994) [1957]. The Greek Experience. Londra: Phoenix Orion Books Ltd. s. 9. ISBN 978-1-85799-122-2. 
  3. ^ Sacks, David, (1995), Encyclopedia of the Ancient Greek World, London: Constable and Co. Ltd, 978-0-09-475270-2, p. 16.
  4. ^ Strudwick 2013.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İskender</span> MÖ 336–323 yılları arasındaki Makedonya kralı

İskender, asıl adıyla III. Aleksandros veya yaygın adıyla Büyük İskender, Yunan Antik Makedonya Krallığı'nın M.Ö. 336–323 yılları arasındaki kralıdır. M.Ö. 356 yılında Pella'da doğdu ve 20 yaşında babası II. Filip'in yerine tahta geçti. İktidarının uzun yıllarını Güneybatı Asya ve Kuzeydoğu Afrika'da eşi benzeri görülmemiş büyük askerî seferlerle geçirdi ve 30 yaşına geldiğinde Yunanistan'dan Kuzeybatı Hindistan'a kadar uzanan antik dünyanın en büyük imparatorluklarından birini oluşturdu. Hükümdarlığı süresince girdiği hiçbir muharebede yenilmeyen Büyük İskender, pek çok uzman kişi tarafından tarihin en başarılı askerî komutanlarından birisi olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Ahameniş İmparatorluğu</span> MÖ 6. yy.-MÖ 4. yy. arasında hüküm sürmüş bir İran imparatorluğu

Ahameniş İmparatorluğu ya da Hehamenişiler, MÖ 6. yüzyılda Büyük Kiros tarafından kurulan, tarihteki ilk Pers devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Antik Çağ'da savaş</span> Antik Çağ Savaşları

Antik çağlarda savaş yazılı tarihin başlangıcından antik dönemin sonuna kadar geçen dönemdeki savaş tarzıdır. Avrupa'da Eski Çağ'ın sonu genellikle Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasıyla (476) eş tutulur. Çin'de de aynı şekilde beşinci yüzyılın sonu sayılabilir.

II. Kiros, bilinen adıyla Büyük Kiros veya Yunanlar tarafından söylenen ismiyle Yaşlı Kiros, tarihteki ilk Pers devleti olan Ahameniş İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarı olan Pers komutan ve kraldır. Yaklaşık MÖ 557'de, Med kralının vesayeti altında olan Anşan'ın kralı olmuştur. Hükümdarlığı süresince Med Krallığı ve Lidya Krallığı'nı ortadan kaldırmış, Babil ile İran bölgelerine hükmetmiş ancak sonunda Massagetlere karşı girdiği savaşta Tomris tarafından yenilgiye uğratılıp öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">I. Serhas</span> Ahameniş İmparatorluğunun beşinci kralı

I. Serhas veya Kserkses (خشايارشا)‎)(hükümdarlık: MÖ 486 – 465) Ahameniş İmparatorluğu'nun Pers kralıydı. Yunanca Eski Pers hükümdar adlarından Xšayāršā (Hşayarşa) sözcüğünden gelen Serhas, "kahramanlar kralı" anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Antik Yunanistan</span> İlk Çağdaki Yunan medeniyeti

Antik Yunanistan, bugünkü Yunanistan toprakları ile Küçük Asya'da (Anadolu) yaşayan toplumların kurduğu devlet ve uygarlıkların, MÖ 756 ile MÖ 146 tarihleri arasında hüküm sürdükleri bölgenin adı.

Helenistik Dönem, Büyük İskender'in istilalarıyla başlayan, Antik Dünya'da Grek etkisinin doruğa ulaştığı dönemdir. Dönem, Klasik Grek Dönemini izlemiştir ve Helenistik Dönem'in ardından, Klasik Grek egemenliğindeki bölge Roma Cumhuriyeti hakimiyetine geçmiştir. Bu dönemde dahi Klasik Grek kültürü hâlen Roma hakimiyetine sızmıştır. Öyle ki Latincenin yanı sıra Grekçe konuşulmaya ve yazılmaya devam edildi. Helenistik Dönem bazen, Klasik Grek Uygarlığı'nın gerileme ve çöküş dönemi olarak görülmektedir. Bir başka açıdan da Klasik Grek Uygarlığı ile Roma Uygarlığı arasında bir geçiş dönemi olarak görülür. Dönemin başlangıcı çoğu kez Büyük İskender'in ölüm tarihi olan MÖ 323 olarak alınır. Dönemin sonu ise Yunanistan Yarımadası'nın Roma Cumhuriyeti tarafından işgal edildiği MÖ 146 olarak kabul edilir. Bazı tarihçiler ise Büyük İskender'in imparatorluğu'ndan kalan son devlet olan Ptolemaios Hanedanlığı'nın Aktium Savaşı'nda yenilgiye uğrayıp yıkıldığı tarih olan MÖ 31-30 tarihini Dönem'in sonu olarak kabul ederler.

<span class="mw-page-title-main">Selefkî İmparatorluğu</span> Antik Helen devleti

Seleukos İmparatorluğu, Türkçe kullanımlar ile Selefkos veya Selevkos, İskender'in ölümünden sonra Makedonya İmparatorluğu'nun parçalanmasıyla İskender'in generallerinden I. Seleukos tarafından kurulan Helenistik imparatorluk. Başkentleri önce Seleukia, sonraları ise Antakya'ydı. Doğu Akdeniz'de, Irak'ta, İran'da, Türkmenistan'da, Pamir'de ve Hindistan'ın batısında bulunan topraklarda egemenliklerini sürdürmüşlerdir. Toprakları Roma İmparatorluğu tarafından ele geçirilinceye kadar Doğu Akdeniz'in hâkimiydiler. Seleukosların geniş toprakları 25 civarında eyalete bölünmüştü. “Strategos” veya “satrap” unvanlı valilerce yönetilen bu eyaletler Pers zamanındaki satraplıklardan daha küçüktü.

<span class="mw-page-title-main">Gaugamela Muharebesi</span> MÖ 332 yılında Büyük İskender önderliğindeki Makedonlar ve III. Darius önderliğindeki Ahameniş İmparatorluğu arasında yapılan savaş

Gaugamela Muharebesi, İssos Savaşı'nın ardından MÖ 331 yılında Büyük İskender önderliğindeki Makedonlar ve III. Darius önderliğindeki Ahameniş İmparatorluğu arasında yapılan savaştır. Savaşı Büyük İskender kazanmıştır. İki ordu Mezopotamya ovasındaki Arbela'da karşılaştıklarından bu savaş bazen Arbela Savaşı olarak da adlandırılmaktadır. Savaş sonunda Büyük İskender "Asya Kralı" unvanını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">III. Darius</span>

III. Darius ya da Kodomannus, İran'da Ahameniş İmparatorluğu'nun son hükümdarıdır. MÖ 336- MÖ 330 yılları arasında tahtta kalmıştır. Büyük İskender'in Pers topraklarına girip ele geçirmesinin ardından devrilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Makedonya (antik krallık)</span> Krallık

Makedonya Krallığı veya Makedonya İmparatorluğu, Eski Yunan ve Klasik Yunan zamanlarında bulunan bir krallıktır.Ayrıca Helenistik Dönem Yunanistan'ının baskın devletiydi. Krallık başlangıçta Argead hanedanı tarafından yönetilmekteydi. Ardından Antipatrid ve Antigonif hanedanları tarafından yönetildiler. Antik Makedonlar'ın evi olarak Yunan yarımadasının kuzeydoğusunda ön krallıklardandı. Batıda Epir,kuzeyde Paenoia (devlet) ile, doğuda Trakya ile güneyde ise Teselya ile sınırlarını paylaşıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu tarihi</span> Anadolu bölgesinin geçmişten günümüze tarihi

Anadolu tarihi, Batı Asya yarımadası Anadolu etrafında yerleşen birçok milleti, devleti ve uygarlığı kapsamaktadır. Ayrıca Latince adıdır. Asia Minor, ''Ön Asya'' olarak da isimlendirilir. Coğrafi olarak modern Türkiye'nin, batıda Ege Denizi'nden doğuda Ermenistan sınırındaki dağlara ve kuzeyde Karadeniz'den güneyde Akdeniz'e kadarki kısmını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">I. Seleukos</span>

I. Seleukos Nikatōr Büyük İskender'in Makedon kumandanı. İskender'in ölümünden sonra başlayan Diadoki Savaşları'nda Seleukos, Seleukos hanedanını ve Seleukos İmparatorluğu'nu kurmuştur. Krallığı İskender'den sonra kurulan devletler arasında Roma yayılmasına karşı en uzun süre direnen ülkelerden biridir. Mısır'daki Ptolemaios Krallığı Seleukosların çöküşünden sonra 34 yıl daha dayanabilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İssos Muharebesi</span> İskenderin Asya seferinde ikinci büyük muharebe

İssos Muharebesi, İssos Savaşı veya İssus Savaşı; MÖ 333 yılında, Ahameniş hükümdarı III. Darius ile Makedonya kralı Büyük İskender arasında, bugünkü Hatay'ın Erzin ilçesinin yaklaşık 7 km batısında bulunan İssos Ovası'nda, antik İssos şehrinin yakınlarında meydana gelen bir muharebedir. Muharebe, Büyük İskender komutasındaki Makedon ordusunun zaferiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İssos</span> Hatayın kuzeydoğusundaki bir antik kent

İssos veya Issos Hatay'ın kuzeydoğusunda İskenderun 'un kuzeyinde Akdeniz kıyısında yer alan önemli bir antik şehirdir. Günümüzde Hatay'ın Dörtyol ilçesine bağlı olan Yeşilköy bölgesinde, İskenderun Körfezinin doğu kıyısında, denize 500 mesafede yer alan antik kenttir. Zeminden 26 metre yükseklikteki höyük 33 dönüm alana yayılmış durumdadır. Günümüz Kinet Höyük olarak bilinmektedir. İssos [Yunanca Ἱσσός] Antik Kenti Kilikya'daki en büyük antik [Klasik Çağ öncesi] yerleşimi olarak kabul edilmektedir. İssos [Ἱσσός] Antik Kenti Hititçe Izziya olarak bilinmektedir. Höyükte yapılan kazılarda Geç Neolitik Çağ, İlk Tunç Çağı [MÖ 2.500-2.000], Orta Tunç Çağı [MÖ 1.650-1.550], Son Tunç Çağı / Hitit Dönemi [MÖ 1.400-1.200], Demir Çağı [MÖ 1.200-400] ve Geç Demir Çağı'ndan Helenistik Dönem'e kadar [MÖ 7.-1. Yüzyıllar] yerleşimleri ortaya çıkartılmıştır. MÖ 333 yılında, Ahameniş [Pers] hükümdarı III. Darius ile Makedonya kralı Büyük İskender arasında yapılan İssos Savaşı İssos Ovası'nda yapılmıştır. Savaş Büyük İskender komutasındaki Makedon ordusunun zaferiyle sonuçlanmıştır.

Bizantion Kuşatması, MÖ 510 yılında, Ahameniş İmparatorluğu'nun Bizantion'a karşı gerçekleştirdiği muhasara.

<span class="mw-page-title-main">I. Antigonos</span>

I. Antigonos Monophtalmos, , Büyük İskender'e bağlı Makedonyalı komutan ve Antigonos Hanedanı'nın ilk hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">Pers Geçidi Muharebesi</span> Kraliyet yolu boyunca Persepolis yakınlarındaki Pers kapısı olarak bilinen küçük bir dağ geçidinde Büyük İskender ile Ariobarzanes arasındaki savaş

Pers Geçidi Muharebesi, Pers satrapı Ariobarzanes tarafından komuta edilen bir Pers kuvveti ile İskender tarafından yönetilen istilacı Korint Birliği arasında askeri bir çatışmadır. MÖ 330 kışında, Ariobarzanes, Persepolis yakınlarındaki Pers Kapıları'nda sayıca üstün olan Pers kuvvetlerinin son direnişine önderlik etti ve Makedon ordusunu bir ay boyunca geride tuttu. İskender sonunda, yakalanan savaş esirlerinden veya yerel bir çobandan Perslerin arkasına giden bir yol buldu, Persleri yendi ve Persepolis'i ele geçirdi.

<span class="mw-page-title-main">Babil'in Düşüşü</span> Yeni Babil İmparatorluğunun Sonu

Babil'in Düşüşü, Yeni Babil İmparatorluğu'nun M.Ö. 539 yılında Ahameniş İmparatorluğu tarafından fethedilmesiyle meydana gelen çöküşünü ifade eder. Bu olay, M.Ö. 556 yılında genç kral Labaşi-Marduk'u devirerek tahta çıkan Nabonidus'un (Nabû-na'id) saltanatının sonunu işaret ediyordu. Nabonidus yönetimi sık sık askeri yetenekleriyle tanınan ancak siyasi becerileri zayıf olan oğlu Belşazzar'a devretti. Sonuç olarak, rahipler ve askeri sınıf da dahil olmak üzere Babil toplumunun pek çok üyesi tarafından sevilmiyordu.

Parysatis, Pers Kralı III. Artaserhas'in en küçük kızıydı.w M.Ö. 324 yılında Susa düğünlerinde Büyük İskender ile evlendi. MÖ 323'te İskender'in ilk karısı Roxana tarafından öldürülmüş olabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.