Büyük Çin - Turkipedia

Büyük Çin ya da Büyük Çin Bölgesi (Çince (basitleştirilmiş): 大中华地区; Çince (geleneksel): 大中華地區; pinyin: Dà Zhōnghuá Dìqū; İngilizce: Greater China); Çin anakarası, Hong Kong, Makao ve Tayvan'ı kolektif olarak kastetmek için kullanılan bir terimdir.^[1] Terim birçok çeşitli bağlamda kullanılmaktadır ve politik anlam taşıması gerekmeden sırf ticari ya da kültürel faaliyetlere atfetmek için de kullanılır. Bu coğrafi alanların paylaştığı bağlantılar, ör. Çince televizyon programları, filmler ve müzik, "Büyük Çin"in kültürel boyutuyla bağdaşlaştırılır.^[2]^[3] Terim ayrıca ticari/ekonomik kalkınmaya atıf olarak kullanılır, ör. "Büyük Çin Bölgesi'nde ekonomik entegrasyon."^[4] Terimin kullanımı ayrıca tam olarak kastettiği coğrafi bölgelere göre değişim gösterebilir. "Büyük Çin" terimi, egemenliği kastetmemektedir, ancak yine siyasi çağrışımları önlemek için bunun yerine "Çince konuşan dünya" (Çince: 中文世界; pinyin: Zhōngwén shìjiè) terimi kullanılır.

Tarih

İngilizcede "Büyük Çin" ("Greater China") teriminin kullanımı, 1930'larda İç Çin'den ziyade tüm Çin İmparatorluğu topraklarını kastetmek için Amerikan akademisyen George Cressey tarafından kullanılmasına kadar dayanır.^[5] 1940'larda Amerika Birleşik Devletleri hükûmet haritalarında "Büyük Çin"in siyasi terim olarak kullanımı, eski imparatorluğun parçası olup Çin Cumhuriyeti'nin talep ettiği toprakları ya da tamamen Çin sınırları içerisinde bulunmayan topografik özellikleri kapsadı.^[5] 1970'lerin sonlarında "Büyük Çin" kavramı Çince kaynaklarda tekrar ortaya çıkmaya başladı; bunlar Çin anakarası ile Hong Kong arasında büyüyen ticari bağlar ve bunların Tayvan'a genişletilme olasılığı hakkında idi ve bunların belki ilk örneği 1979 yılında Tayvan'da yayımlanan Changqiao dergisinde ortaya çıktı.^[5] Bölgelerin arasındaki büyüyen ekonomik bağlara ve bölgelerin siyasi açıdan yeniden birleşmesi olasılığının büyümesine atfetmek İngilizce terim, 1980'lerde tekrar kullanıma girdi.^[5] "Büyük Çin", Avrupa Birliği ya da ASEAN gibi kurumsallaşmış bir varlık değil. Birbiriyle yakın bağları olan çeşitli pazarlara atfetmek için kullanılan bir genelleme ve herhangi bir siyasi varlığın bütün Büyük Çin bölgeleri üzerinde egemen olduğunu varsaymamaktadır.^[6]

Ayrıca bakınız

Çin tarihi

Kaynakça

^ "Apple overtakes Lenovo in China sales". Financial Times. 18 Ağustos 2011. 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2011.
^ MTV Channels In Southeast Asia and Greater China To Exclusively Air The Youth Inaugural Ball 22 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - MTV Asia
^ June 1, 2008, Universal Music Group realigns presence in Greater China^[], Television Asia (Article archive at Newser)
^ "Pact row could harm Greater China economic integration: ANZ" (İngilizce). Focus Taiwan. 2 Nisan 2014. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2017. Economic integration in the Greater China region
^ ^a ^b ^c ^d Harding, Harry (Dec 1993). "The Concept of 'Greater China': Themes, Variations and Reservations". The China Quarterly, 136, Special Issue: Greater China. s. 660.
^ Aretz, Tilman (2007). The greater China factbook. Taipei: Taiwan Elite Press. ISBN 978-986-7762-97-9. OCLC 264977502. 31 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2017.

İlgili Araştırma Makaleleri

Çince, Çin anakarası ve çevresinde yaşayan bir milyardan fazla kişi tarafından konuşulan Eski Çinceden türemiş dillerin oluşturduğu diller grubudur. Dünyadaki her beş kişiden birinin anadili olarak konuştuğu Çince, lehçeleriyle birlikte dünyada en çok konuşulan dildir. Çince ve lehçeleri Büyük Çin olarak adlandırılan Çin anakarası, Hong Kong, Makao, Tayvan ve Malezya, Endonezya, Tayland, Singapur, Myanmar, Vietnam, Güney Kore gibi Doğu ve Güneydoğu Asya ülkelerinde konuşulmaktadır. Çince, dünyanın en çok konuşulan dil olmasına bağlı olarak Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biridir. Aynı zamanda Çin, Tayvan, Singapur, Hong Kong ve Makao'nun resmî dilidir.

Tayvan ya da resmî adıyla Çin Cumhuriyeti, Tayvan Adası ile Penghu, Kinmen, Matsu ve bazı diğer adacıklarda yerleşik bir Doğu Asya ada ülkesi. Tayvan resmî olarak, Çin'i yöneten Çin Komünist Partisi'ni Çin anakarasında işgalci güç olarak kabul eder. 1949 yılından günümüze kadar sık sık Çin Halk Cumhuriyeti ile olan rekabetiyle gündeme gelen Tayvan yönetimi, Çin anakarasında kontrol ve yönetim hakkı iddia ederek kendini gerçek Çin olarak tanımlar.

Çinliler ; çoğunlukla soy, etnisite, uyrukluk, vatandaşlık veya diğer bağlılık vasıtasıyla Çin ile ilişkili çeşitli kişiler veya gruplardır.

Çin-Türkiye ilişkileri, Çin ile Türkiye arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ilişkileri içerir. Çin Komünist Partisi'nin Çin İç Savaşı'nı kazanması ve Çin Halk Cumhuriyeti devletinin 1 Ekim 1949 tarihinde kurulmasından sonra bile Türkiye, İç Savaş'ı kaybetmenin sonucu olarak Tayvan adasına çekilmeye zorunda kalmış Çin Cumhuriyeti devletini "Çin" ülkesinin tek meşru temsilcisi olarak tanımaya devam etti, ancak 4 Ağustos 1971 tarihinde Türkiye, Çin Halk Cumhuriyeti'yle diplomatik ilişkiler kurup "Tek Çin politikası"na uyarınca Çin Cumhuriyeti'yle olan resmî ilişkilerini askıya aldı ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin Tayvan dahil tüm Çin toprakları üzerindeki egemenliğini tanıdı. Buna rağmen, Türkiye, Çin Cumhuriyeti'yle (Tayvan) yine gayrıresmî, hükümet dışı seviyede ilişkiler sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çin anakarası</span>

Çin anakarası ya da Kıta Çini, Çin Halk Cumhuriyeti'nin doğrudan kontrolü altındaki toprakları ifade etmek için kullanılan jeopolitik bir terimdir. Bu tanım 1949 yılında Çin İç Savaşı'nın sonunda Çan Kay-şek önderliğindeki Kuomintang güçlerini Tayvan'a çekilmesi ve Çin Komünist Partisi'nin tüm anakarayı ele geçirmesinin ardından ortaya çıkmıştır.

Tek ülke, iki sistem, 1980'li yılların başında 1997 yılında Hong Kong'un Çin Halk Cumhuriyeti'ne verilmesi konusunda Çin devlet başkanı Deng Xiaoping tarafından açıklanmış bir prensiptir. Bu prensibe göre Hong Kong ve Makao Çin Halk Cumhuriyeti'nin bir parçasıdırlar ancak kendi siyasi ve ekonomik sistemleri bulunmaktadır.

Manhua, Çin anakarası, Hong Kong ve Tayvan kökenli Çince çizgi romanlar için kullanılan genel bir terimdir. Çin dışında, bu terim Çin'den gelen çizgi romanlar için kullanılmaktadır.

Çince isimler, Çin anakarası, Hong Kong, Makao, Tayvan ve Çin diasporası tarafından kullanılan adlardır. Çoğunlukla Çinliler tarafından kullanılır, ancak bazen Kore ve Vietnam'da da Çince isimler kullanılır.

Hong Kong Kantoncası, Hong Kong'da yaygın olarak konuşulan Kantonca lehçesi. Makao'da da konuşulur. Hong Kongluların bu lehçeyi çoğunlukla "Kantonca" olarak nitelendirmelerine rağmen, Çin anakarasında birçok kaynakta "Hong Kong ağzı" (香港話) olarak tanımlanır.

Çin'deki etnik azınlıklar; Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC)'nde Han Çinlisi olmayan halklardır. Han çoğunluğunun dışında ÇHC, resmî olarak 55 tane farklı etnik azınlık grubu tanımaktadır. 2010 itibarıyla resmî olarak tanınan azınlık grupları, kolektif olarak Çin anakarası nüfusunun %8,49'unu oluşturmaktadır. Resmî olarak tanınan bu etnik gruplara ek olarak, kendilerini tanınmayan etnik grupların üyeleri olarak tanımlayan ÇHC vatandaşları vardır.

C-pop, "Chinese popular music" öbeğinin kısaltmasıdır. Çin anakarası, Hong Kong ve Tayvan'dan gelen sanatçılarını kapsayan, gevşekçe tanımlanmış bir müzik tarzı. Singapur ya da Malezya gibi Çincenin nüfusun büyük bir kısmı tarafından konuşulduğu ülkelerde de C-pop sanatçıları vardır. Bazen "C-pop" terimi sadece Çince pop müziği değil; R&B, balad, Çince rock, Çince hip hop ve Çin ambient müziğini kapsayan bir şemsiye tabiri olarak da kullanılır; ancak 1990'ların başında Çince rock müzik, C-pop'tan ayrı bir tarz olarak evrimleşti.

<span class="mw-page-title-main">Cantopop</span>

Cantopop, "Cantonese pop music" öbeğinin kısaltması; çoğunlukla Hong Kong'da yapılan, Kantonca dilinde söylenen popüler müzik tarzı. Bu ifade, müziğin yapımının ve tüketiminin bağlamını da içerir. 1970'lerde başlayan Cantopop, 1980'lerde ve 1990'larda kendi popülerliğinin zirvesine ulaştı, ancak 2000'lerde popülerliği yavaş yavaş azaldı. İlk kez 1974'te kullanılan "Cantorock" teriminden türeyen "Cantopop" terimi, kendisi ilk kez 1978'de kullanıldı. Zirvesi boyunca Çin, Tayvan, Vietnam, Güney Kore, Japonya, Singapur, Malezya ve Endonezya'ya yayılmıştı.

"Çin Cumhuriyeti Özgür Alanı", Çin Cumhuriyeti Hükümeti'nin kendi fiili yönetimi altında olan toprakları tanımlamak için kullandığı bir terim. Terimin kapsamına giren topraklar şunlardır: Tayvan, Penghu, Kinmen, Matsu ve bazı diğer küçük adalar. Tayvan adası tüm alanın ana bileşenini oluşturduğu için "Çin Cumhuriyeti Tayvan Alanı" veya sadece "Tayvan Alanı" olarak bilinir. "Tai-Peng-Kin-Ma" terimi de esasen aynı anlama gelmektedir, ancak Çin Cumhuriyeti'nin Güney Çin Denizi'ndeki adacıkları kapsamaksızın sadece bölgenin dört ana adasını kapsar.

Afrika-Çin ilişkileri, Çin ile Afrika arasındaki tarihi, siyasi, ekonomik, askeri, sosyal ve kültürel bağlantıları kapsar.

Bu madde, Çin'in üst düzey idari bölümlerinin kişi başına GSYİH'larının listesidir. Tüm sayılar, o zamanki döviz kuruna ve satın alma gücü paritesine dayalı olarak Çin'in ulusal para birimi olan Renminbi (CNY) ve Amerikan dolarının nominal değerleriyle gösterilmektedir. Burada kullanılan ortalama CNY döviz kurusu Çin Ulusal İstatistik Bürosu'ndadır; CNY satın alma gücü paritesi döviz kurları ise Uluslararası Para Fonu (IMF)'nun tahminleridir.

Huaxia, Çin ulusu ve medeniyetini temsil eden tarihsel bir kavram. Konfederasyon dönemindeki çeşitli Han Çinli halklarının paylaştıkları ortak kültürel soya dair öz farkındalıktan ortaya çıkmıştır.

Çin-Litvayna ilişkileri, Çin Halk Cumhuriyeti ile Litvanya Cumhuriyeti devletleri arasındaki ikili ilişkileri kapsar. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler 14 Eylül 1991 tarihinde kuruldu. Çin'in Vilnius'ta bir maslahatgüzarı var; Litvanya ise Pekin'deki büyükelçiliğini 2021 yılı Aralık ayında kapattı. Bunun dışında Litvanya'nın Hong Kong'da oturan ve Hong Kong ile Makao özel idari bölgelerindeki temsilcisi olarak çalışan bir fahri konsolosu var.

Çin-Kuzey Makedonya ilişkileri, Çin ile Kuzey Makedonya arasında farklı alanlarda sürdürülen ikili ilişkileri içerir. Mevcut durumda Kuzey Makedonya, Tek Çin politikası uyarınca Çin Halk Cumhuriyeti'ni (ÇHC) tanımakta ve bununla resmî ilişkilerde bulunmaktadır; lâkin 1999 ile 2001 yılları arasında Kuzey Makedonya'nın ÇHC ile ilişkileri askıya alındı ve Kuzey Makedonya ÇHC'nin yerine Çin Cumhuriyeti'yle (Tayvan) ilişkiler sürdürdü. Bu iki yıllık dönem boyunca Kuzey Makedonya, Vatikan'ın yanı sıra Çin Cumhuriyeti'ni tanıyan tek iki Avrupa ülkesinden biriydi.

Taipei Ekonomik ve Kültür Misyonu, Tayvan'ın Türkiye'deki temsilciliğidir. 1993 yılında kurulmuş olup iki ülke arasında resmi diplomatik ilişkilerin olmadığından fiili büyükelçilik görevi görmektedir. Misyon, Ankara'nın Çankaya ilçesinde yer almaktadır.

Tayvan ekonomisi, oldukça gelişmiş bir piyasa ekonomisidir. Satın alma gücü paritesine göre Asya'nın 8., dünyanın 18. büyük ekonomisidir ve bu durum Tayvan'ın Uluslararası Para Fonu tarafından gelişmiş ekonomiler grubuna dahil edilmesini sağlamaktadır. Dünya Bankası tarafından yüksek gelirli ekonomiler grubunda ölçülmektedir. Tayvan, dünyadaki teknolojik olarak en gelişmiş bilgisayar mikroçip üreticisidir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.