İçeriğe atla

Bütirik asit

Bütirik asit
Skeletal structure of butyric acid
Skeletal structure of butyric acid
Flat structure of butyric acid
Flat structure of butyric acid
Space filling model of butyric acid
Adlandırmalar
Tercih edilen IUPAC adı
Butanoic acid[1]
Diğer adlar
Ethylacetic acid
1-Propanecarboxylic acid
Propylformic acid
C4:0 (Lipid numbers)
Tanımlayıcılar
CAS numarası
3D model (JSmol)
ChEBI
ChEMBL
ChemSpider
DrugBank
ECHA InfoCard100.003.212 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
EC Numarası
  • Butyric acid: 203-532-3
IUPHAR/BPS
KEGG
MeSHButyric+acid
RTECS numarası
  • Butyric acid: ES5425000
UNII
UN numarası2820
CompTox Bilgi Panosu (EPA)
  • InChI=1S/C4H8O2/c1-2-3-4(5)6/h2-3H2,1H3,(H,5,6) 
    Key: FERIUCNNQQJTOY-UHFFFAOYSA-N 
  • Butyric acid: InChI=1/C4H8O2/c1-2-3-4(5)6/h2-3H2,1H3,(H,5,6)
    Key: FERIUCNNQQJTOY-UHFFFAOYAP
  • Butyric acid: O=C(O)CCC
Özellikler
Kimyasal formülC4H8O2
Molekül kütlesi88,11 g mol−1
Görünüm renksiz sıvı
KokuKötü, kusmuk benzeri
Yoğunluk1.135 g/cm3 (−43 °C)[2]
0.9528 g/cm3 (25 °C)[3]
Erime noktası[dönüştürme: geçersiz sayı][3]
Kaynama noktası16.375 °C (29.507 °F; 16.648 K)[3]
Çözünürlük (su içinde) karışır
Çözünürlüketanol ve eterle karışır. CCl4de az çözünür.
log P0.79
Buhar basıncı0.112 kPa (20 °C)
0.74 kPa (50 °C)
9.62 kPa (100 °C)[4]
5.35·10−4 L·atm/mol
Asitlik (pKa) 4.82
−55.10·10−6 cm3/mol
Isı iletkenliği1.46·105 W/m·K
Kırınım dizimi (nD) 1.398 (20 °C)[3]
Akmazlık 1.814 cP (15 °C)[5]
1.426 cP (25 °C)
Yapı
Monoclinic (−43 °C)[2]
C2/m[2]
a = 8.01 Å, b = 6.82 Å, c = 10.14 Å[2]
α = 90°, β = 111.45°, γ = 90°
Dipol momenti 0.93 D (20 °C)[5]
Termokimya
178.6 J/mol·K[4]
Standart molar entropi (S⦵298)
222.2 J/mol·K[5]
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298)
−533.9 kJ/mol[4]
Standart yanma entalpisi (ΔcH⦵298)
2183.5 kJ/mol[4]
Tehlikeler
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar GHS05: Aşındırıcı[6]
İşaret sözcüğü Danger
Tehlike ifadeleri H314[6]
Önlem ifadeleri P280, P305+P351+P338, P310[6]
NFPA 704
(yangın karosu)
NFPA 704 four-colored diamondSağlık 3: Kısa maruziyet ciddi geçici veya kalıcı hasara neden olabilir. Örnek: Klor gazıYanıcılık 2: Tutuşmanın gerçekleşebilmesi için orta derecede ısıtılması veya nispeten yüksek ortam sıcaklığına maruz bırakılması gerekmektedir. Alevlenme noktası 38 ila 93 °C arasındadır (100 ila 200 °F). Örnek: Dizel yakıtıKararsızlık 0: Genellikle yangın maruziyeti koşullarında dahi normalde kararlıdır ve su ile reaksiyona girmez. Örnek: Sıvı azotÖzel tehlikeler (beyaz): kod yok
3
2
0
Parlama noktası71 ila 72 °C (160 ila 162 °F; 344 ila 345 K)[6]
Kendiliğinden tutuşma
sıcaklığı
440 °C (824 °F; 713 K)[6]
Patlama sınırları2.2–13.4%
Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
LD50 (medyan doz)
2000 mg/kg (oral, sıçan)
Güvenlik bilgi formu (SDS) External MSDS
Benzeyen bileşikler
Propiyonik asit, Pentanoik asit
Benzeyen bileşikler
1-Bütanol
Bütiraldehit
Metil bütirat
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).

Bütirik asit (Yunanca βουτυρος, tereyağı), hayvansal ve bitkisel yağlarda bulunan bir doymuş yağ asididir. Bütirik asitin düşük molekül ağırlıklı esterlerinin hoş kokuları vardır, bu yüzden gıda ve parfüm katkısı olarak kullanılır.[7]

Bütirik asidin gliserit hâli tereyağında %3-4 oranında bulunur.

Kaynakça

  1. ^ "Applications to Specific Classes of Compounds". Nomenclature of Organic Chemistry : IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book). Cambridge: The Royal Society of Chemistry. 2014. s. 746. doi:10.1039/9781849733069-00648. ISBN 978-0-85404-182-4. 
  2. ^ a b c d Strieter, F. J.; Templeton, D. H. (1962). "Crystal structure of butyric acid" (PDF). Acta Crystallographica. 15 (12). ss. 1240-1244. Bibcode:1962AcCry..15.1240S. doi:10.1107/S0365110X6200328X. 3 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Ağustos 2024. 
  3. ^ a b c d Lide, David R., (Ed.) (2009). CRC Handbook of Chemistry and Physics (90th bas.). Boca Raton, Florida: CRC Press. ISBN 978-1-4200-9084-0. 
  4. ^ a b c d e Butanoic acid in Linstrom, Peter J.; Mallard, William G. (eds.); NIST Chemistry WebBook, NIST Standard Reference Database Number 69, National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg (MD) (27 Ekim 2020 tarihinde erişilmiştir)
  5. ^ a b c "Butanoic acid". Chemister.ru. 19 Mart 2007. 4 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020. 
  6. ^ a b c d e Sigma-Aldrich Co., Butyric acid. Retrieved on 27 Ekim 2020.
  7. ^ "Bütirik Asit: Yapısı, Özellikleri ve Sağlık Üzerine Etkileri". Dergipark. s. 13. 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
Wikimedia Commons'ta Butyric acid ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Laktik asit</span> Stereoizomer grubu

Laktik asit, kimyasal formülü C₃H₆O₃ olan organik bir asittir. İzomerik iki formu vardır: L(+) laktik asit ve D(-) laktik asit. Laktik asit, birçok doğal süreçte ve mikroorganizmalar tarafından fermantasyon sırasında üretilir. Bu asit, sütte de doğal olarak bulunur ve bu nedenle "laktik" adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Stearik asit</span> doymuş bir yağ asidi

Stearik asit, CH3(CH2)16COOH formülüyle gösterilen doymuş bir yağ asididir. Çoğu hayvan ve bitkiden elde edilen katı-sıvı yağlarda, ekseriya gliserid stearin şeklinde bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Miristik asit</span>

Miristik asit veya tetradekanoik asit, CH3(CH2)12COOH moleküler formüllü, süt ürünlerinde yaygın bulunan bir doymuş yağ asitidir. Miristat, miristik asitin baz halidir, isminde "miristat" bulunan bileşikler miristik asitin tuzu veya esteridirler.

<span class="mw-page-title-main">Naftalin</span>

Naftalin veya naftalen, kapalı kimyasal formülü C10H8 olan, aromatik hidrokarbondur.

<span class="mw-page-title-main">Asetilen</span> bir tür hidrokarbon

Asetilen (etin), bir tür hidrokarbondur. Üçlü bağ taşır ve formülü C2H2 şeklindedir. Alkin sınıfının ilk üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Formik asit</span>

Formik asit, HCOOH, tek karbonlu karboksilik asittir. Metanoik asit olarak da bilinir. Formik asit, karbonil karbonuna bağlı alkil grubu içermemesiyle en basit karboksilli asit özelliği taşır. Hem aldehit hem de karboksilik asit özelliğine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Hidroklorik asit</span> hidrojen klorürün toksik sulu çözeltisi

Hidroklorik asit, hidrojen ve klor elementlerinden oluşan, oda sıcaklığı ve normal basınçta gaz hâlinde olan hidrojen klorürün sulu çözeltisine verilen ad. Halk arasında tuz ruhu olarak da bilinir. 9. yüzyılda simyacı Câbir bin Hayyân tarafından keşfedildi ve sonrasında simya alanında kullanıldı. Sanayi Devrimi sırasında, sanayideki önemi keşfedilen asit, önce Leblanc işlemi, sonrasında Solvay işlemi ile sanayi alanında üretilmeye başladı. Hidroklorik asit, tarihte yeni kolaylıkların keşfinde önemli roller üstlendi. Günümüzde PVC'den demir-çeliğe, organik madde üretiminden gıda sektörüne kadar hemen hemen tüm alanlarda hidroklorik asit kullanılmaktadır.

Nitrik asit, HNO3 kimyasal formülüne sahip oldukça aşındırıcı bir inorganik asittir. Kezzap olarak da bilinir. Saf hâldeki bileşik renksizdir. Ancak uzun süre bekleyen eski asitler azot oksitleri ve suya ayrışması nedeniyle sarı renge dönebilme özelliğindedirler. Piyasada bulunan nitrik asitlerin çoğu % 68'lik bir konsantrasyona sahiptir. Çözelti, %86'dan fazla HNO3 içerdiğinde, dumanlı nitrik asit olarak adlandırılır. Mevcut azot dioksit miktarına bağlı olarak, dumanlı nitrik asit ayrıca %86’nın üzerindeki konsantrasyonlarda kırmızı dumanlı nitrik asit veya %95’in üzerindeki konsantrasyonlarda beyaz dumanlı nitrik asit olarak tanımlanır.

Florosülfürik asit (IUPAC adı: sülfürofloridik asit), HSO3F kimyasal formüllü bir inorganik bileşiktir. Ticarî olarak temin edilebilen en güçlü asitlerden biridir. HSO3F formülü sülfürik asit (H2SO4) ile ilişkisini vurgulamaktadır. HSO3F tetrahedral bir moleküldür. Ticari numuneler genellikle sarı olmasına rağmen renksiz bir sıvıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kloroplatinik asit</span> inorganik bileşik

Kloroplatinik asit (hekzakloroplatinik asit olarak da bilinir), [H3O]2[PtCl6](H2O)x (0≤x≤6) formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Kırmızı bir katı, genellikle sulu bir çözelti olarak önemli bir platin kaynağıdır. Genellikle kısaca H2PtCl6 olarak yazılsa da, hekzakloroplatinat anyonunun (PtCl62-) hidronyum (H3O+) tuzudur. Hekzakloroplatinik asit oldukça higroskopiktir.

<span class="mw-page-title-main">Bromöz asit</span> HBrO2 formüllü bir inorganik bileşik

Bromöz asit, HBrO2 formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Konjugat bazının -bromitlerinin- tuzları izole edilmiş olmasına rağmen, kararsız bir bileşiktir. Asidik çözeltide, bromitler broma ayrışır.

<span class="mw-page-title-main">Molibdik asit</span>

Molibdik asit, molibden trioksit ve ilgili türlerin hidratlanmış formlarını ifade eder. Monohidrat (MoO3·H2O) ve dihidrat (MoO3·2H2O) iyi karakterize edilir. Sarı diyamanyetik katılardır.

<span class="mw-page-title-main">İzosiyanik asit</span> kimyasal birleşik

İzosiyanik asit, 1830'da Liebig ve Wöhler tarafından keşfedilen HNCO formülüne sahip bir kimyasal bileşiktir. Kaynama noktası 23.5 °C olan uçucu ve zehirli renksiz bir maddedir. İzosiyanik asit, organik kimya ve biyolojide en yaygın olarak bulunan dört element olan karbon, hidrojen, azot ve oksijen içeren en basit kararlı kimyasal bileşiktir.

Asetamid, CH3CONH2 kimyasal formüllü bir organik bileşiktir. Asetik asitten türemiş en küçük amiddir. Plastikleştirici ve endüstriyel solvent olarak kullanımları bulunur. İlişiği olan N,N-Dimetilasetamid bileşiği daha fazla kullanılır, lakin asetamidden üretilmez. Asetamid, aseton ve üre arasında görülebilir; asetonda karbonilin iki tarafında metil (CH3) varken ürede iki adet amid grubu bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Tellürik asit</span>

Tellürik asit, Te(OH)6 formülüne sahip kimyasal bir bileşiktir. Sulu çözelti içinde devam eden oktahedral Te(OH)6 moleküllerinden oluşan beyaz bir katıdır. Rombohedral ve monoklinik olmak üzere iki formu vardır ve her ikisi de oktahedral Te(OH)6 molekülleri içerir. Tellürik asit, güçlü bazlara sahip tellürat tuzları ve zayıf bazlara sahip hidrojen tellürat tuzları veya sudaki tellüratların hidrolizi üzerine dibazik olan zayıf bir asittir.

Oleik asit, çeşitli hayvansal ve bitkisel yağlarda doğal olarak bulunan bir yağ asididir. Kokusuz, renksiz bir yağdır, ancak ticari numuneleri sarımsı renkte olabilir. Oleik asit kimyasal olarak, tekli doymamış omega-9 yağ asidi olarak sınıflandırılır ve 18:1 cis-9 lipit numarası ile gösterilir. Formülü şu şekildedir: CH3(CH2)7CH=CH(CH2)7COOH. Oleik asit ismi yağ anlamına gelen Latince oleum kelimesinden türemiştir. Doğada en yaygın bulunan yağ asididir. Oleik asidin tuzları ve esterleri oleatlar olarak adlandırılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Triasetin</span>

Triasetin C
3H
5(OCOCH
3)
3 formülüne sahip organik bileşiktir. Trigliserit olarak sınıflandırılır. Renksiz, kokusuz, doza göre tatlı veya sirke tadına sahip yüksek kaynama noktasına ve düşük erime noktasına sahip düşük miktarlarda zehirsiz çok yüksek miktarlarda zehirli olan akışkanlığı az bir sıvıdır. Genel kullanımı gıda temasına uygun plastikler için plastikleştirici'dir. Ayrıca gıda katkı maddesi ve acılaştırıcı olarak kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Bütil asetat</span>

n-Bütil asetat, CH
3CO
2(CH
2)
3CH
3 formülüne sahip organik bir bileşiktir. Renksiz, yanıcı bir sıvı, n-bütanol ve asetik asitten elde edilen esterdir. Tatlı bir muz veyâ elma kokusuna sahiptir ve birçok meyve türünde bulunur. Elmalar, özellikle 'Red Delicious' çeşidinin tadı bu kimyasaldandır. Bal arılarının Koschevnikov bezi tarafından yayılan alarm feromonları bütil asetat içerir.

<span class="mw-page-title-main">Benzoik asit</span> kimyasal bileşik

Benzoil asit, beyaz kristaller hâlinde bir karboksilik asit; uzun süre saklanacak besinlerin korunmasında, çeşitli kozmetiklerin, boyarmaddelerin, plastiklerin ve böcek ilaçlarının yapımında yaygın olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">İzobütirik asit</span>

İzobütirik asit, 2-Metilpropanoik asit veya izobütanoik asit olarak da bilinen, (CH
3)
2CHCOOH yapısal formülüne sahip bir karboksilik asittir. Bütirik asitin bir izomeridir. Kısa zincirli yağ asidi olarak sınıflandırılır. Deprotonasyon veya esterleşme, izobütirat adı verilen türevleri verir. İzobütirik asit, hoş olmayan bir kokuya sahip, renksiz bir sıvıdır. Suda ve organik çözücülerde çözünür. Doğal olarak keçiboynuzunda, vanilyada ve Arnica dulcis kökünde ve kroton yağında etil ester olarak bulunur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.