İçeriğe atla

Bütçe açığı

Maliye
Finans ve Vergi 
Vergilendirme
Gelir vergisi · Bordro vergisi
SKV · Damga vergisi · ADV
Satış vergisi · KDV · ÖTV · Düz oranlı vergi
Arazi değeri vergisi
Vergi, gümrük ve ticaret
Vergi cenneti
Vergi Oranı
Vergi oranı · Nisbi vergi
Artan oranlı vergi · Azalan oranlı vergi
Vergi avantajı · Maktu vergi
Verginin aşırı yükü
Ekonomi politikaları

Parasalcılık
Merkez bankasıPara arzı
Altın standardı

Maliye politikaları
Harcamalar • Bütçe açığı • Borçlar
Ticaret politikaları
Dış ödemeler dengesi
Tarife • Ticaret antlaşmaları

Policy-mix

Finans
Finansal piyasalar
Finansal piyasa aracıları
Yönetim · Bireysel
 · Düzenleme
Banka
Kısmi rezerv · Tam rezerv
Serbest bankacılık · İslami Bnkacılık
Tasarruf mevduatı
Üçlü ülkelerin bütçe dengeleri

Bütçe açığı, devletin bütçe giderlerinin, gelirlerinden fazla olması durumunda ortaya çıkan açığı gösterir.[1] Bütçe açığı, bütçe dönemi içinde ortaya çıkan beklenmedik harcama artışlarından kaynaklanabileceği gibi bütçeler dönem başında da açık vererek başlamış olabilir. Bu durumda bütçe açığı, borçlanma ya da para basma yoluyla karşılanır.[2]

Keynes, 1929 Ekonomi Buhranı'nın tüm dünyada neden olduğu durgunluk sonrasında esnek bütçe politikasını önermiştir. Denk bütçe uygulaması yerine, bütçenin belli bir konjonktür içerisinde denk olması gerektiğini öne sürmüştür. Keynes, devletin kriz dönemlerinde kamu harcamalarını arttırıp bütçe açığı vermesini, normal dönemlerde ise yatırımları verimli hale getirip bütçe açığının kapatılmasını savunmuştur.[3]

Kaynakça

  1. ^ "Bütçe Açığı ve Cari Açık Nasıl Finanse Edildi?". KENDİME YAZILAR. 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2021. 
  2. ^ "İktisat Sözlüğü - Bütçe Açığı". 19 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2021. 
  3. ^ DİLEYİCİ, Dilek; ÖZKIVRAK, Özlem (2010). "Bütçe Anlayışındaki Değişim Süreci: Denk Bütçe İlkesinin Erozyonu ve Açık Bütçe Politikası". Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi. 2 (1). dergipark. s. 23. 18 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">John Maynard Keynes</span> İngiliz ekonomist (1883-1946)

John Maynard Keynes, radikal düşünceleriyle ekonomide yeni bir akım başlatan Britanyalı iktisatçı.

<span class="mw-page-title-main">Refik Saydam</span> 4. Türkiye başbakanı

İbrahim Refik Saydam, Türk hekim ve siyasetçi. Türkiye Cumhuriyeti'nin 4. başbakanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Merkantilizm</span> Politik ve iktisadî bir teori

Merkantilizm, bir ekonominin ihracatını en üst düzeye çıkarmak ve ithalatını en aza indirmek için tasarlanmış milliyetçi bir ekonomi politikasıdır. Başka bir deyişle, ülke içindeki kaynak birikimini en üst düzeye çıkarmayı ve bu kaynakları tek taraflı ticaret için kullanmayı amaçlamaktadır.

Bretton Woods sistemi, II. Dünya Savaşı sırasında Temmuz 1944'te ABD'nin küçük bir kasabası olan Bretton Woods'da toplanan Birleşmiş Milletler Para ve Finans konferansında ortaya çıkan iktisadi sistemdir. Bu konferansa 44 ülkenin temsilcileri katılmıştır ve bu konferansa gelen devletlerin yarısından fazlası az gelişmekte olan ülkelerdir. Ayrıca Romanya dışındaki sosyalist ülkeler fona üye olmamış ve sistemin dışında kalmışlardır. Aynı zamanda Bretton Woods sisteminin kurulma sebeplerinden biri olan 1929 yılında yaşanan ekonomik buhran ve hemen ardından gelen dünya savaşı ile ekonomisi dibe vuran ülkeler, uluslararası alanda yaşanan para değişiminin duraksama noktasına gelişi ve savaş sebebiyle ülkeler arası alım satım ticaretinin durması, uluslararası alanda tekrar parasal döngünün düzelmesi ve ekonomik istikrarın sağlanması için böyle bir sistemin kurulması amaçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Mahmut Esat Bozkurt</span> Türk hukukçu ve devlet adamı

Mahmut Esat Bozkurt, Atatürk'ün yakın çalışma arkadaşlarından ve Türkiye'de hukuki temellerinin atılmasında katkılarda bulunmuş Türk devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Milton Friedman</span> Amerikalı ekonomist

Milton Friedman, tüketim analizi, para tarihi ve teorisi ve istikrar politikasının karmaşıklığı üzerine yaptığı araştırmalardan dolayı 1976 Nobel Ekonomi Ödülü'nü almış Amerikalı ekonomistti.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Polatkan</span> Türk siyasetçi ve maliyeci

Hasan Polatkan, Kırım Tatarı kökenli Türk siyasetçi ve maliyeci. Mayıs ile Aralık 1950 arasında kısa bir dönem Çalışma Bakanlığı görevine getirildi. 1950-60 yılları arasında ise Maliye Bakanlığı görevinde bulundu. 27 Mayıs Darbesi sonrası başlatılan Yassıada Yargılamaları sonrası Başbakan Adnan Menderes ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ile birlikte İmralı adasında idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Şeref Özkan</span>

Mustafa Şeref Özkan Türk siyasetçi.

Sümer Oral, Türk siyasetçidir. 16, 17, 18, 19, 20 ve 24. dönem Manisa ve 21. dönem İzmir milletvekili olarak TBMM'de yer almıştır.

Efektif talep; mal veya hizmeti alma konusunda etkin olma durumu, başka bir deyişle, o mal veya hizmeti alabilmek için yeterli para veya benzerlerinin mevcut olması durumudur.

<span class="mw-page-title-main">Colin Powell</span> Amerikalı asker ve politikacı (1937–2021)

Colin Luther Powell, Amerikalı asker ve siyasetçi. 1989-93 arasında ABD genelkurmay başkanı, 2001-05 yılları arasında da dışişleri bakanı olarak görev yaptı. ABD tarihinde bu görevlere getirilen ilk siyah kökenlidir.

Keynesyen iktisat veya Keynesçilik, adını İngiliz ekonomist John Maynard Keynes'ten alır), toplam talebin ekonomik çıktı ve enflasyonu nasıl güçlü bir şekilde etkilediğine dair çeşitli makroekonomik teori ve modellerdir. Keynesyen görüşe göre, toplam talep ekonominin üretken kapasitesine eşit olmak zorunda değildir. Bunun yerine, üretimi, istihdamı ve enflasyonu etkileyen - bazen düzensiz davranan - bir dizi faktörden etkilenir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu duraklama dönemi</span>

Duraklama dönemi, Sokollu Mehmed Paşa'nın ölümüyle başlayıp, ilk kez büyük çapta toprak kaybı yaşanılan Karlofça Antlaşması'na kadar olan dönemi kapsamaktadır. Osmanlı Devleti bu dönemde Ferhat Paşa Antlaşması ile doğudaki en geniş sınırlarına, Bucaş Antlaşması ile de batıdaki en geniş sınırlarına ulaşmıştır. Yaklaşık 120 yıl süren bu dönemde 12 padişah ile 61 sadrazam görev yapmıştır. Bu dönemde deneyimsiz kişilerin tahta geçmesi ile merkezi yönetimin bozulması sonucu, devlet yönetiminde otoritenin sarsılması, halkın devlete olan güveninin azalmasına ve iç isyanların çıkmasına neden olmuştur. Coğrafi keşiflerle ticaret yollarının önem kaybetmesi, sık padişah değişmeleriyle çok verilen cülus bahşişi ve yeniçerilerin artmasıyla verilen ulufe miktarının da artması Osmanlı ekonomisini yıpratmıştır. Bu dönemde benimsenen beşik ulemalığı sistemi de Osmanlı eğitiminin bozulmasına yol açmıştır. Osmanlı duraklama dönemi XVII yüzyılı kapsamaktadır. Osmanlı İmparatorluğu'nun bu döneminde saltanat hukukunda düzenlemeler yapılmış, ekber ve erşed sistemine geçilmiştir. Ekber ve erşed sisteminde hanedan ailesinin en yaşlı üyesinin padişahlık makamında bulunması söz konusu olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Aşar</span>

Aşar (öşür) vergisi; Osmanlı Döneminde köylülerden, ürettikleri tarım ürünleri için %10 oranında alınan bir vergidir. Osmanlı Devleti’nin temel gelir kalemini oluşturan vergi, arazi para ile sulanıyorsa yirmide bir oranında verilirdi. Arazi mahsulleri, buğday, arpa, pirinç, darı, karpuz, hıyar, patlıcan, yonca, zeytin, susam, bal, şeker kamışı ve meyveler gibi mahsullerdir.

<span class="mw-page-title-main">Milton Keynes</span>

Milton Keynes, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinde Güney Doğu bölgesinde bulunan törensel Buckinghamshire Kontluğu'nda yer alan bir tek-seviyeli yerel idare birimi ve resmen 23 Ocak 1967'de kurulmaya başlanan bir "yeni kent"dir.

Türkiye'de finansal krizler ya da ekonomik krizler makro ekonomik yapının bozulmasıyla ortaya çıkan buhran dönemleridir. 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı sonrası yaşanan başlıca krizler; 1946, 1958, 1960, 1974, 1980, 1982, 1990, 1994, 2000-2001, 2008-2012 ve 2018-2023 krizleridir.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Muş</span> Türk siyasetçi

Mehmet Muş, Türk siyasetçi ve ekonomist. 2021-2023 yılları arasında Türkiye Ticaret Bakanı olarak görev yaptı. TBMM 24, 25, 26 ve 27. dönemlerinde Adalet ve Kalkınma Partisi İstanbul milletvekili olarak yer aldı. TBMM'nin 26 ve 27. dönemlerinde AK Parti Grup Başkanvekilliğini yürüttü.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de enflasyon</span> Türkiyenin kuruluşundan bugüne kadar olan enflasyon ve enflasyona etki eden olaylar

Türkiye'de enflasyon, Türkiye ekonomi tarihinde sürekli yapısal problemlerden birisidir. Yakın dönem Türkiye tarihinde yıllık enflasyonda 1971'den başlayarak 34 yıl süren çift haneli verilerin görüldüğü enflasyonist bir süreç yaşandı. 2000'li yıllarda tek haneli oranlara düşse de 2010'lu yılların sonunda döviz kuru ve pahalılık nedeniyle enflasyon yeniden ciddi problemlerden biri halinde geldi.

Tüketim bulmacası, J.M Keynes'in oluşturduğu mutlak gelir hipotezindeki varsayımlardan birine göre bir hane halkının gelirleri arttıkça tüketimin toplam gelir içerisinde payı düşmektedir. Bu varsayımın ekonometrik modellerle test edilmesi için ekonomistler farklı gelir gruplarındaki hane halklarını ve bunların tüketim eğilimleri arasındaki ilişkileri incelemeye başlamışlardır. Bu çalışmalardan ilki yatay kesit analizleridir. Yatay kesit analizlerine göre geliri daha yüksek hane halkları daha fazla tasarruf ederler ve tüketimin bütçe içerisindeki oranı gelirin artışıyla birlikte azalır.

<span class="mw-page-title-main">Sıvış Yılı</span>

Osmanlı İmparatorluğu'nda Güneş yılı esasına dayanarak vergi alınması, fakat Ay takvimi esasına dayanarak devlet giderlerinin ayarlanması sonucunda her iki takvim arası yılda ortaya çıkan 11 günlük fark 33 yılda bir yıla denk geldiği için o yıl hiçbir vergi toplamadığı fakat gider kalemlerinin sabit olması sonucunda devlet derin bir bütçe açığı yaşıyordu. Osmanlı İmparatorluğu yükselme dönemi'nde sürekli fetihler neticesinde gelen ganimetler sayesinde bütçe bu açığı kapatabiliyordu fakat daha sonraki dönemlerde bu açık kapanmaz olmuştur. Bu sorunu çözebilmek için her 33 yılda bir o yıl hiç yaşanmamış kabul ediliyor ve hicri takvimden bir sene atlanıyordu ve bu atlanan yıla sıvış yılı deniyordu. Kimi araştırmalarda Osmanlı devleti'nde yaşanan büyük isyan hareketlerinin genelde bu yıla denk geldiği sonucuna ulaşılmıştır.