Bünyan
| Bünyan | |
|---|---|
 Türkiye'de yeri | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Kayseri |
| Coğrafi bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Turgut Gülen |
| • Belediye başkanı | Selahattin Metin (MHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1370 km² |
| Rakım | 1350 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 31.497 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0352 |
| İl plaka kodu | 38 |
Resmî site bunyan.bel.tr | |
Bünyan, Kayseri ilinin bir ilçesidir.
Tarih
Bünyan tarihinin çok eski olduğuna dair kanıtlar ilçe yakınlarındaki köylerdeki mevcut mağara ve kalıntılardan anlaşılmaktadır. MÖ 4000-1200 yıllarından Hititlere dayandığı anlaşılmaktadır. İran, Asur ve Roma kültürlerini yaşamış Anadolu Selçuklu Devleti zamanında Türkleşmiştir. Bölge 1515 tarihinde Yavuz Sultan Selim tarafından Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katıldı.
Eskiden adı Sarımsaklı olan ilçe, 1895 yılında Sivas ilinin Pınarbaşı (Aziziye) ilçesinden çıkartıldı ve Bünyan-ı Hamid adını kazanarak ilçe oldu. Bu isim "Hamid'in Yapısı" anlamına gelmektedir. 1908 yılında Meşrutiyet'in ilanı sonucu Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid'in tahttan indirilmesi ile Hamid adı kaldırıldı ve ismi Bünyan olarak devam etti. 1912 yılında Sivas ilinden ayrılarak Kayseri iline bağlandı.
Bölgedeki tarihî eserler Hititler ve Selçuklular zamanından kalmıştır. Bu eserlerden bazıları Büyük Bürüngüz köyündeki Daniş Ali Bey Camii, Cami-i Kebir mahallesindeki Bünyan Ulu Camii, Kayabaşı Mağaraları, Samağır köyündeki Abdurrahman Gazi Türbesi ve mağaralar, Doğanlar mahallesindeki Şammaspir Kilisesi, Karakaya kasabasındaki Seyit Halil Türbesi, Yenice mahallesindeki Papaz Çeşmesi, Sultanhanı köyündeki Sultan Hanı ve Karadayı köyündeki Karatay Hanı'dır.
Coğrafya
Bünyan merkezi, Koramaz Dağı'nın kuzey yamacına kurulmuştur. İl merkezine 40 km uzakta bulunan ilçenin toplam yüzölçümü 1306 km² olup ilçenin rakım değeri 1375 metredir.
Bulunduğu yer
36-37 Boylam ve 38-39 Enlem dereceleri arasında bulunan ilçe, doğuda Pınarbaşı, güneyde Tomarza ve Talas, batıda Kocasinan ve Melikgazi, kuzeyde Sarıoğlan, Akkışla ilçeleri ile komşudur. Erciyes Dağı'nın 40 km kuzeydoğusunda yer almaktadır.
Akarsuları
- Sarımsaklı
- Topsöğüt Köyü Taçın Suyu
- Kahveci Suyu
- Elbaşı Suyu
- Samağır Suyu
- Girveli Suyu
- Çepil suyu (ilçe merkezi)
- Yumra suyu
İklim
Karasal iklim hüküm sürer. Yazları sıcak ve kurak kışları soğuk ve kar yağışlı geçer. Yağmurlar genel olarak Nisan, Mayıs ve Ekim aylarında boldur. Kar ise Aralık, Ocak ve Şubat aylarında yağar. Yıllık ortalama yağış miktarı 35 santimetredir. Yıllık ortalama sıcaklık 10° civarındadır. Gece ile gündüz arasındaki ısı farkı oldukça fazladır. Kış aylarında kuzeyden Poyraz, yazları doğudan Karayel, güneyden Lodos en çok esen rüzgârlardır. İlçe merkezinde daha çok doğudan batıya “Boğaz Yeli” denen soğuk rüzgâr eser.
Bitki Örtüsü
Dağlarda yetişen bodur çalılıklara ve keven bitkisine rastlanmaktadır. Son yıllarda ilçe merkezinde ve köylerde bulunan su boylarında kavak ve söğüt ağaçları dikilmeye başlanmıştır. Meyveciliğe yönelik olarak ise meyve bahçeleri mevcuttur. İlçede kayısı, elma ve armut bol olarak yetişmektedir.
İdari yapı
Bünyan ilçesi, Merkez ve Elbaşı Bucağı ile bağlı köylerden oluşmaktadır. Merkeze bağlı köy sayısı 19, Elbaşı Bucağına bağlı köy sayısı 7 olmak üzere 26 köy mevcuttur.
| Beldelere göre Mahalle sayıları | |||
|---|---|---|---|
| İlçe merkezi | 14 | ||
| B.Tuzhisar | 3 | ||
| Karakaya | 3 | ||
| Koyunabdal | 3 | ||
| Yeni Süksün | 2 | ||
| Akmescit | 2 | ||
| Elbaşı | 2 | ||
| B.Bürüngüz | 1 | ||
| Güllüce | 1 | ||
| Toplam | 31 | ||
Bunların 26sı köy olmak üzere 57 muhtarlık mevcuttur.
Nüfus
2020 yılı itibarıyla toplam ilçe nüfusu 30.113 olarak belirlendi. Bünyan Şeker Fabrikası ve Sümerbank'ın kapatılmasıyla işsiz kalan yüzlerce kişi Kayseri'ye göç etti.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[3] | 37.488 | 4.061 | 33.427 |
| 1935[4] | 41.449 | 3.932 | 37.517 |
| 1940[5] | 46.399 | 4.302 | 42.097 |
| 1945[6] | 49.643 | 5.175 | 44.468 |
| 1950[7] | 54.395 | 5.422 | 48.973 |
| 1955[8] | 57.904 | 6.192 | 51.712 |
| 1960[9][a] | 43.886 | 7.431 | 36.455 |
| 1965[10] | 46.707 | 8.467 | 38.240 |
| 1970[11] | 48.069 | 9.332 | 38.737 |
| 1975[12] | 51.114 | 12.277 | 38.837 |
| 1980[13] | 49.685 | 12.930 | 36.755 |
| 1985[14] | 49.474 | 13.266 | 36.208 |
| 1990[15][b] | 43.460 | 13.653 | 29.807 |
| 2000[16] | 39.542 | 12.510 | 27.032 |
| 2007[17] | 35.106 | 12.905 | 22.201 |
| 2008[18] | 34.819 | 12.705 | 22.114 |
| 2009[19] | 33.704 | 12.431 | 21.273 |
| 2010[20] | 32.227 | 12.250 | 19.977 |
| 2011[21] | 30.971 | 11.974 | 18.997 |
| 2012[22] | 29.955 | 11.866 | 18.089 |
| 2013[23] | 29.120 | 29.120 | veri yok |
| 2014[24] | 27.944 | 27.944 | veri yok |
| 2015[25] | 26.812 | 26.812 | veri yok |
| 2016[25] | 25.950 | 25.950 | veri yok |
| 2017[25] | 27.045 | 27.045 | veri yok |
| 2018[25] | 31.497 | 31.497 | veri yok |
| 2019[25] | 30.603 | 30.603 | veri yok |
| 2020[25] | 30.113 | 30.113 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Ekonomik yapı
İlçe ekonomisini tarım, hayvancılık, mevsimlik inşaat işçiliği ve halıcılık oluşturur. İlçede bir adet fabrika bulunmaktadır. Bu fabrikada 50-55 civarında insan çalışmaktadır. 1970'li yıllarda halk iştiraki olarak kurulan ve çelik grit ve çelik bilye üreten Bünsa Döküm AŞ.'dir.
Tarım
Tarla tarımı köylerde ve ilçede en temel uğraş olup sadece hayvancılıkla geçinen köy bulunmamaktadır. Tarım ve hayvancılıkta istenen verime daha ulaşılamamıştır. Buğday ambarı bulunur. Buğday işleme fabrikaları vardır.Tarım hayvancılığa bakarak iyidir.
Gilaboru meyvesi (halk arasında Giraboğlu olarak söylenir) buranın önemli gelir kaynaklarından birisidir. Böbrek taşı problemleri ve idrar yolu rahatsızlıklarına faydalı olan bu meyvenin üretiminin büyük kısmı bu ilçede yapılmaktadır.
Halıcılık
Halıcılık ekonomiye katkı anlamında ilçe merkezi ve köylerde uğraşılan bir zanaat dalı olarak yerini korumaktadır. Fakat son 10 yıl içinde önemi ve kapsamı sürekli azalmaktadır. Her evde bir halı tezgâhı mevcut olup kadınlar tarafından halı dokunmaktadır. İlçenin adını ülke genelinde ve yurt dışında duyuran Bünyan halıcılığının ekonomik şartlara ve makine halıları üretimi ile rekabet etmesi günden güne zorlaşmaktadır.
Sosyal yapı
İlçe eğitime önem vermektedir. Ancak Erciyes Üniversitesi'nin herhangi bir kolu ilçede bulunmaz. Çok yaşlı kimselerin dışında okuma yazma bilmeyen sayısı çok azdır. Okuma yazma oranı %99'dur. İlçe genelindeki tüm okullarda “Tekli Eğitim” yapılmaktadır.
İlçede önemli bir eğlence merkezi yoktur. Ancak Bünyan Belediye Başkanlığının kurmuş olduğu Kayaaltı Alabalık Üretme Çiftliği, Sarımsaklı Çayı'nın kaynağı olan Pınarbaşı ile Kayseri-Malatya yolu üzerinde bulunan Sultan Çiftliği Alabalık Tesisi piknik alanı olarak ilgi çekmekte, az da olsa eğlence sunmaktadır.
Mimari ve Tarihi Eserler
Eski konutlar birbirine yakın olarak toprak örtülü olarak yapılmış olup, hâlen mevcutları vardır. Yeni binalar ise betonarme ve çatılı olarak yapılmaktadır.
Tarihi değeri olan Konak adında bir bina vardır ve sahipleri tarafından konut olarak kullanılmaktadır. Yerleşim merkez ve köylerde toplu bir görünümdedir.
Mezra şeklinde dağınıklık yok denilebilir. Sadece Koyunabdal Kasabasında mezra bulunmaktadır. İlçe merkezinde ve Karahıdır köyünde birkaç çiftlik yerleşimi bulunmaktadır. Toplu yerleşim dolayısıyla devlet hizmetleri rahat götürülebilmektedir.
Ayrıca Sultanhanı, Karadayı ve B.Bürüngüz Köylerinde Selçuklulardan kalma tarihi binalar ve kervansaraylar mevcuttur.
Ayrıca bakınız
- Kayseri'nin mahalleleri
Notlar
Kaynakça
- ^ "6/11" (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Bünyan Nüfusu - Kayseri". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Kayseri Bünyan Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
- Bünyan Kaymakamlığı 23 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Bünyan 20 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kayserim 20 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
