İçeriğe atla

Béla Miklós

Vitéz
Béla Miklós
de Dálnok
Macaristan Krallığı Başbakanı
Görev süresi
22 Aralık 1944
(resmen 28 Mart 1945) - 15 Kasım 1945
Lider Yüksek Ulusal Konsey
Yerine geldiğiFerenc Szálasi
(Ulusal Lider olarak)
Yerine gelenZoltán Tildy
Kişisel bilgiler
Doğum 11 Haziran 1890(1890-06-11)
Budapeşte, Macaristan Krallığı, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
Ölüm 21 Kasım 1948 (58 yaşında)
Budapeşte, Macaristan
Partisi Macar Bağımsızlık Partisi
Mesleği Asker ve siyasetçi
Ödülleri Şövalye Demir Haçı Demir Haç (1. Sınıf) Demir Haç (2. Sınıf)
Askerî hizmeti
Bağlılığı  Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
 Macaristan
Hizmet yılları 1907–1918; 1919–1945
Rütbesi Vezérezredes
Komutası 9. Kolordu
1. Ordu
Çatışma/savaşları I. Dünya Savaşı
II. Dünya Savaşı

Vitéz Béla Miklós de Dálnok (11 Haziran 1890 – 21 Kasım 1948), Macar asker ve siyasetçi. 1944'ten 1945'e kadar Macaristan Başbakanı olarak görev yaptı.

1907 yılında Sopron'daki Honvéd Principal Gymnasium'da ikincil çalışmalarını tamamladı. 1910 yılında Ludovica Askerî Akademisi'nden mezun olduktan sonra, teğmen rütbesine terfi etti. Birinci Dünya Savaşı'na katıldı. Ülkesine dönerek Sopron askeri komuta üyesi oldu. 1920-1921 arasında Genelkurmay Koleji'nde eğitim aldı. Bundan sonra Savunma Bakanlığı çalıştı. Askeri Daire Başkan Yardımcısı oldu. Aynı yıl 1929 yılında Naip Miklós Horthy tarafından Vitez Nişanı'na layık görüldü.

1933 ve 1936 arasında Berlin ve Stockholm askerî ataşesi olarak görev yaptı. 1942 Macaristan naibi Amiral Miklos Horthy'nin askeri danışmanı oldu. 1943 yılında korgeneral rütbesine terfi etti.

1 Ağustos 1944 tarihinde Macar Birinci Ordu komutanı oldu. Mihver devletlerinden ayrılarak Kızıl Ordu'ya katıldı. 16 Ekim 1944 tarihinde Alman General Heinrici'nin karargahına gitmesi emredildi. Nihai bir tutuklanma şüphesine karşı yardımcıları ve iki Macar çavuş ile ön kapıdan kaçtı. Sovyet kuvvetlerine yaklaştı. Sovyet askerler Miklós'a biraz endişe verdikten sonra, Przemyśl yakınlarındaki Lisko'ya kadar eşlik ettiler. Burası Sovyet genel karargâhını bulunduğu yerdi. 17 Ekim sabahı Lisko'ya geldi. Sovyetlerin talebi üzerine, radyoda konuştu ve Macar Birinci Ordusu komutanlarıyla birlikleriyle Sovyetlere iltica etmek için bir dilekçe sundu.

Sovyetler, savaş esirlerini yeniden silahlandırdı ve kaçtıkları ülkelerden bir Macar Kurtuluş Ordusu kurmayı planladı. Ancak, tek bir alay komutanı hariç olmak üzere, diğer tüm Macar subaylar çağrısına olumsuz yanıt verdi. Çağrıya olumlu yanıt veren alay komutanı Almanlar tarafından tutuklandı ve hemen idam edildi.

Birkaç gün sonra, Macaristan'da bir karşı-Hükûmet kurulması konusunda Miklós ile görüşmek üzere Sovyet elçileri gönderildi. Bu görüşmeler bir sonuç çıkmadı.

21 Aralık 1944 tarihinde Debrecen'de Geçici Meclis toplandı. Mecliste Komünist, Küçük Çiftçiler, Sosyal Demokratlar, Köylüler Partisi ve Vatandaş Partisi temsilcileri hazır bulundu. Meclis tarafından Miklós başkanlığında geçici hükûmet kurulması teklifini Sovyetler kabul etti. 15 Kasım 1945 tarihindeki seçime kadar bu görevde kaldı. Kolektif bir devlet başkanı olarak görev yapan Yüksek Ulusal Konsey, 26 Ocak 1945 tarihinde Béla Zsedényi başkanlığında kuruldu. Görevdeki başbakan olarak konseyin bir üyesi oldu.

Başbakanlığı sırasında savaş suçluları ve kriminal tutuklamalar başladı, Alman yanlısı örgütler ve siyasi partiler feshedildi ve yeni rejim "gerici unsurları" kamu kurumlarından ve Macar ordusundan temizledi. Geçici Ulusal Hükûmet, halk mahkemelerini kurdu. 1945 yazında Maria Theresa Askeri Nişanı'nı bir kararname ile kaldırdı.

Yüz binlerce kişinin Sovyetler Birliği'ne gönderilmesini engelleyemedi. 1945 yılında yapılan Macar parlamento seçimlerinden sonra yerini Zoltan Tildy aldı.

1947 Macaristan parlamento seçimlerinden önce Macaristan Bağımsızlık Partisi'ne girdi ve partinin başkanı oldu. Meclise girmesine rağmen, yasadışı komünistler tarafından kendi yetki alanından yoksun bırakıldı. Bundan sonra siyaseti bıraktı ve siyasi olarak tecrit edildi. Ailesi rahatsız edilince oğlunun yanına yerleşti.

21 Kasım 1948 tarihinde Budapeşte'de öldü. Cenazesinde askeri tören yapılmadı.

Kaynakça

Siyasi görevi
Önce gelen:
Ferenc Szálasi
(Ulusal Lider olarak)
Macaristan Başbakanı
1944
Sonra gelen:
Zoltán Tildy
Askerî görevi
Önce gelen:
Vezérezredes Károly Beregfy
1. Macar Ordusu Komutanı
1 Ağustos 1944 – 16 Ekim 1944
Sonra gelen:
Vezérezredes Dezső László


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Macaristan tarihi</span> Macaristan ülkesinin tarihi

Macaristan tarihi, Macarların ya da Avrupa'da bilinen adları ile Hungarların kökenine ilişkin genel olarak kabul edilen görüş belirsiz ve tartışmalı olmasına karşın; onların milattan sonra 9. yüzyıla kadar Avrasya'nın ovalarında yaşayan göçebe topluluklar oldukları yönündedir.

<span class="mw-page-title-main">Lajtabánság</span>

Lajtabánság veya Leitha Banate, Avusturya'nın şu anda Burgenland federal eyaletinin bulunduğu bölgede kısa ömürlü bir batı Macar eyaletiydi. 4 Ekim ve 10 Kasım 1921 tarihleri arasında, Trianon Antlaşması'nın ve Macar Krallığı ordusunun geri çekilmesinin ardından ve Venedik protokolüne göre bölgede Sopron plebisitinin düzenlenmesinin ardından vardı.

<span class="mw-page-title-main">Georg Lindemann</span>

Georg Lindemann, I. Dünya Savaşı ve II. Dünya Savaşı sırasında Heer komutanı ve Alman süvari subayı.

<span class="mw-page-title-main">Panzerfaust Harekâtı</span> Wehrmachtın Macaristanı işgal planı

Panzerfaust Harekâtı, Wehrmacht'ın II. Dünya Savaşı sonlarında 15-16 Ekim 1944'te Macaristan'ı işgal için giriştiği bir harekâttır. Adolf Hitler, Macaristan Kral Naibi Amiral Miklós Horthy'nin, Kızıl Ordu birliklerinin ilerlemesi karşısında, ülkesinin teslim olması konusunda Sovyetler Birliği ile gizlice görüşmeler yaptığını öğrenince, bu gidişata engel olması için Waffen-SS komando Binbaşı Otto Skorzeny'i görevlendirdi. Romanya zaten kısa bir süre önce Sovyetler ile birleşmiş ve Almanya'ya savaş ilan etmişti. Hitler, Macarların teslim olması durumunda güney kanadının bütünüyle korumasız kalacağından, hâlen Sovyet ilerlemesine karşı Balkanlar'da çarpışmakta olan bir milyon askerinin durumunun da tehlikeye gireceğinden endişe etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Miklós Horthy</span> Macar asker ve siyasetçi (1868–1957)

Miklós Horthy de Nagybánya, Macar asker ve siyasetçi. 1 Mart 1920 - 15 Ekim 1944 tarihleri arasında Macaristan Kral Naibi olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">László Bárdossy</span> Macaristan başbakanı (1890-1946; hd. 1941-1942)

László Bárdossy, Macar diplomat ve siyasetçidir. Şubat 1941-Mart 1942 arasında Macaristan Krallığı dışişleri bakanı, Nisan 1941-Mart 1942 arasında Macaristan Krallığı başbakanı olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">István Dobi</span> Macar siyasetçi

István Dobi, Macar politikacı. 1948-1952 yılları arası Macaristan Başbakanı oldu. 1949'da ülkenin tam kontrolünü ele aldıktan kısa bir süre sonra partiye katılarak göreve gelen ilk komünistti.

<span class="mw-page-title-main">Móric Esterházy</span> Macar siyasetçi

Kont Móric Esterházy de Galántha et Fraknó, Macar siyasetçi. Esterházy, Avrupa'da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olan Macaristan Krallığı'nda 1917 yılında iki ay süresince başbakanlık makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Zoltán Tildy</span> Macar başbakan (hd. 1945-1946)  ve cumhurbaşkanı (1889-1961; hd. 1946-1948)

Zoltán Tildy, Macar lider. 1945-1946 yılları arası başbakan olarak ve 1946 yılından 1948 yılında Sovyet destekli komünistler tarafından iktidarın ele geçirilmesine kadar cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Ferenc Keresztes-Fischer</span> Macar siyasetçi

Ferenc Keresztes-Fischer, Macar avukat ve siyasetçi. Macar Pécsi Takarékpénztár Rt. bankasının danışmanlığını yapmıştır. 1921-1931 arasında Baranya valiliği, 1925-1931 arasında Somogy valiliği yapmıştır. 1931-1935 ile 1938-1944 arasında olmak üzere iki kere Macaristan içişleri bakanı olarak atanmıştır. Hem solcu hem de sağcı siyasi hareketlere uygulanan polis terörünü yönetti. 12 Eylül 1938'de OMIKE'nin eylemlerini artırmasına izin verdi. II. Dünya Savaşı sırasında Kral Naibi Amiral Miklós Horthy'nin etkin bir destekçisiydi. Pál Teleki'nin ölümünden sonra 3 Nisan 1941'de vekâleten başbakan oldu. Bir yıl sonra 7 Mart 1942'de başbakan Bárdossy, Naip Horthy tarafından zorla istifa ettirilince içişleri bakanı olan Ferenc-Keresztes bir kere daha vekâleten başbakan oldu ve 9 Mart'ta Miklós Kállay başbakanlığa atanana kadar görevde kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Géza Lakatos</span>

Vitéz Géza Lakatos de Csíkszentsimon, , Macar Ordusunda bir kıdemli general ve 1944 yılında, 29 Ağustos ve 15 Ekim tarihleri arasında 48 gün Macaristan Krallığı başbakanlığı görevinde yapmış siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">István Bethlen</span> Macaristan başbakanı (1874-1946; hd. 1921-1931)

Kont István Bethlen de Bethlen Macar aristokrat ve siyasetçi. 1921 ila 1931 yılları arasında Macaristan başbakanı olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kálmán Darányi</span> Macar siyasetçi

Kálmán Darányi de Pusztaszentgyörgy et Tetétlen Macar siyasetçi. 1936 ila 1938 yılları arasında Macaristan başbakanı olarak görev yapmıştır. Ayrıca 5 Aralık 1938'den 12 haziran 1939'a ve 15 Haziran 1939'dan 1 Kasım 1939'a kadar Macaristan Ulusal Meclisi başkanlığı da yapmıştır. Darányi Macar siyasetinde radikal sağ ile ilişkilendirilir. Macar faşistlerine karşı sempatik olmadığından yurt içinde gittikçe artan otoriter bir siyaset izlemiş ancak yurt dışında Almanya ve İtalya'nın faşist güçleriyle ittifak yoluna gitmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Döme Sztójay</span> Macar politikacı

Döme Sztójay, Sırp kökenli bir Macar asker ve diplomat. II. Dünya Savaşı sırasında, 1944 yılında Macaristan Krallığı Başbakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Margarethe Operasyonu</span>

Margarethe Operasyonu, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası'nın Macaristan Krallığı'nı işgal ettiği operasyonun adıdır. İşgal emri 12 Mart 1944 tarihinde Adolf Hitler tarafından verilmiştir. İşgalin ardından Romanya'nın işgali için II. Margarethe Operasyonu hazırlandı, ancak gerçekleşmedi.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Krallığı (1920-1946)</span> Orta Avrupada Miklós Horthy tarafından yönetilen devlet (1920-1946)

Macaristan Krallığı, Bazen Naiplik veya Horthy dönemi olarak anılan, 1920'den 1946'ya kadar Naib Miklós Horthy'nin yönetimi altında bir ülkeydi. Horthy, nominal olarak Macar monarşisini temsil ediyordu. Ancak tahtta oturan bir kral yoktu. IV. Karl'ın tahta geri dönme girişimleri Horthy tarafından engellendi.

<span class="mw-page-title-main">Ok Haç Partisi</span>

Ok Haç Partisi, Macaristan'da II. Dünya Savaşı öncesi ve sırasında etkili olmuş, Ferenc Szálasi önderliğinde aşırı sağcı bir partiydi. 15 Ekim 1944 - 28 Mart 1945 arasında iktidarda olan hareket Nazilerle iş birliği halinde oldu. İktidarı sırasında özellikle solcular, Yahudiler ve Romanlara karşı işledikleri yargısız infazlarda binlerce kişiyi katletmiştir. Ayrıca yaklaşık 80 bin Macar vatandaşı da Nazi toplama kamplarına gönderilmiştir. Savaşın ardından parti ve lider kadrosu Macar mahkemelerinde savaş suçlusu olarak yargılanmış ve hüküm giymiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ferenc Szálasi</span>

Ferenc Szálasi Macar faşist örgütlenme olan Ok Haç Partisi kurucusu ve lideriydi. II. Dünya Savaşı'nın son dönemlerinde ülkedeki Miklós Horthy rejiminin Müttefik Devletlerle barış görüşmesi için temas halinde olduğunun ortaya çıkması üzerine Naziler tarafından düzenlenen Panzerfaust Harekâtı sonrasında Ok Haç Partisi iktidarı almış, Szálasi ise fiilen ülkenin tek lideri konumuna yükselmiştir. Kısa süren Ok Haç Partisi iktidarı sırasında binlerce rejim karşıtı, komünist ve Yahudi toplama kamplarına sürülmüş ve katledilmiştir. Kızıl Ordu'nun Macaristan'ı kurtarmasının ardından yakalanmış, mahkemeye çıkartılmış ve insanlığa karşı işlediği suçlardan hüküm giyerek idam edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Béla Imrédy</span>

Béla vitéz Imrédy de Ómoravicza, 1938'den 1939'a kadar Macaristan Başbakanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Kralı I. Karl'ın tahtı geri alma girişimleri</span>

Macaristan Kralı I. Karl'ın tahtı geri alma girişimleri, Miklós Horthy'nin 1 Mart 1920'de Macaristan Naibi seçilmesinin ardından, Macaristan'da IV. Karl olarak hüküm süren Avusturya Kralı I. Karl, tahtı geri almak için iki başarısız girişidir. Girişimleri ayrıca sırasıyla "Birinci" ve "İkinci Kraliyet darbeleri" olarak da adlandırılır.