Aşı karşıtlığı

Aşı karşıtlığı, aşı hizmeti kendisine sunulmasına karşın kişinin kendisi ve çocuğu adına aşılamaya yanaşmaması veya tamamen karşı çıkma durumudur. Dünya Sağlık Örgütü, aşı karşıtlığını 2019'un en büyük on sağlık tehdidinden biri saymıştır.^[1][2] Terim, genel olarak aşılar hakkında olumsuz görüşler yaymayı, aşıları ertelemeyi ve kimi aşıları daha makbul görmeyi içerir.^[3][4] Aşılamaya karşı çıkan argümanlar, aşıların güvenliği konusunda sağlanmış bilimsel konsensüs ile de çelişmektedir.^[5][6][7][8]

Aşı karşıtlığı, aşılar hakkındaki tıbbi, ahlaki ve hukuki tartışmalardan kaynaklanmaktadır. Aşıya karşı kuşkuyla yaklaşmak, kişinin kendine veya aşıyı sağlayan kuruma güven duymaması ve aşıya erişimin kolaylığı gibi nedenlerden kaynaklanır.^[4] Aşı icat edildiğinden beri aşı karşıtlığı da olmuştur. Aşı karşıtlarının argümanlarının sürekli değiştiği saptanmıştır.^[9] Aşıya olan karşıtlığın toplum nezdinde hızlı bir şekilde yayılması salgınlara ve aşıyla önlenebilir hastalıklardan dolayı ölüme neden olabilir.^{[10][11][12][13][14][15]}

Aralarında Türkiye'nin de bulunduğu çeşitli ülkelerde zorunlu kılınan birtakım aşılar vardır. Bu aşıların bazıları ücretsiz yapılırken bazıları ücrete tabidir. Zorunlu aşıların ücretli olması aşı karşıtlığına bir gerekçe olarak öne sürülebilmektedir.^[16][17][18] Özellikle Amerika Birleşik Devletleri gibi Batı ülkelerinde aşı karşıtlığı vücut dokunulmazlığı veya sivil özgürlükler ile ilişkilendirilmektedir.^{[12][19][20][21][22]} Leonard Horowitz gibi bazı komplo teorisyeni sağlıkçılar da aşı karşıtlığı göstermektedir.^[23][24]

Aşılarla ilgili birkaç şehir efsanesi, ebeveynlerin kaygılanmasına ve aşı hakkında tereddüt duymasına sebep olur. Bunlar arasında doğal enfeksiyonun aşıya göre üstünlüğünün iddia edilmesi, aşıların önlediği hastalıkların tehlikeli olup olmadığının sorgulanması, aşıların ahlaki veya dini ikilemler oluşturup oluşturmadığı, aşıların etkili olmadığı, aşılara alternatif olarak kanıtlanmamış veya etkisiz yaklaşımlar önerilmesi ve hükûmete ve tıbbi kurumlara duyulan güvensizliğe odaklanan komplo teorileri bulunur.^[25]

Aşılar ve otizm arasındaki bağlantı fikri kapsamlı bir şekilde araştırılmış ve kesin olarak yanlış olduğu gösterilmiştir.^[26][27] Bilimsel konsensüs aşılar ve otizm insidansı arasında nedensel veya başka bir ilişki olmadığı yönündedir.^[28][29][30] Ayrıca aşı bileşenleri otizme neden olmaz.^[31]

Bununla birlikte aşı karşıtı hareket, aşıların otizme sebep olduğu mitlerini, komplo teorilerini ve ikisini birbirine bağlayan yanlış bilgileri desteklemeye devam etmektedir.^[32]

HPV aşısının artan cinsel davranışlara sebep olduğu iddiası bilimsel kanıtlarla desteklenmemektedir. Yaklaşık 1.400 ergen kız üzerinde yapılan bir inceleme, HPV aşısı alıp almadıklarına bakılmaksızın, genç gebelik ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyon insidansı açısından hiçbir fark bulamadı.^[3] Her yıl binlerce Amerikalı aşı ile önlenebilir kanserlerden ölmektedir.^[3]