İçeriğe atla

Ağdam

Koordinatlar: 39°59′35″K 46°55′50″D / 39.99306°K 46.93056°D / 39.99306; 46.93056
Bu madde Azerbaycan'daki şehir hakkındadır. Aynı adlı rayon için Ağdam (rayon) sayfasına bakınız. Türkiye'deki köy için Ağdam, Kağızman sayfasına bakınız.
Ağdam
Ağdam
Şehir
ÜlkeAzerbaycan Azerbaycan
Nüfus
 (2020)
 • ToplamBelirsiz
Zaman dilimiUTC+04.00 (AZT)
Azerbaycan üzerinde Ağdam
Ağdam
Ağdam
Ağdam şehri'nin konumu

Ağdam veya Akdam (Azerice: Ağdam) - Azerbaycan'da şehir. Ağdam Rayonu'nun idari merkezidir. Bakü'den 365 km uzaktadır.

Ağdam adının kökeni hakkında farklı görüşler vardır. Bazı kaynaklara göre "Ağdam" kelimesi eski Türkçede "beyaz kale" veya "küçük kale" anlamına gelmektedir.  Bu versiyona göre, uzak geçmişte bu bölgede yaşayan Türkçe konuşan kabileler, esas olarak kendilerini savunmak için küçük kaleler inşa etmişlerdir.  Zamanla şehrin adının anlamı değişti. 18. yüzyılın ilk yarısında Karabağ hanlığının kurucusu Penahali han bu şehirde kendisine beyaz taştan bir bina yapılmasını emretmiştir. Uzun bir süre bu bina çevre köylerin sakinleri için bir tür simge haline geldi. Bu anlamda "Ağdam", güneş ışınlarıyla aydınlanan bembeyaz bir ev demektir.[1] Penahali han Cavanşir'in yazlık sarayının ve Javanşir aile mezarlığı da Ağdam'da bulunur. 1828'de Elisabethpol Valiliği'ne bağlı Şuşa Uyezd'inde şehir statüsü aldı. Sovyet döneminde Ağdam, tereyağı, şarap, brendi ve ipek fabrikalarının yanı sıra hırdavat ve alet fabrikaları gibi birçok endüstriye sahipti. Bir havaalanı ve rayon arazisinde iki tren istasyonu bulunuyordu. Eğitim açısından Ağdam'ın teknik, ziraat, tıp ve müzik okulları bulunmaktaydı ayrıca dünyada alanında bir ilk olan Ağdam Ekmek Müzesi vardı.[2][3]

Stratejik olarak "Karabağ'ın giriş kapısı" olarak adlandırılan şehir, 23 Temmuz 1993 tarihinde Ermenistan Silahlı Kuvvetleri'nin desteğindeki Ermeni güçler tarafından işgal edildi ve yerleşim merkezi tamamen harap edilerek şehir nüfusunun doğuya, Azerbaycan'ın içlerine ve Ağdam rayonunun işgal edilmemiş kesimlerine göç etmesi sağlandı. İşgal devrinde Ermeni ve Azeri kuvvetleri arasındaki tampon bölgede yer almış Ağdam, tamamen hayalet bir şehir görünümündedir. Hâtta bu sebeple şehre "Kafkasya'nın Hiroşima'sı" denmiştir. 10 Kasım 2020 tarihinde Azerbaycan ve Ermenistan arasında imzalanan ateşkes antlaşması gereği tüm Ağdam Rayonu 20 Kasım 2020 tarihinde tek bir kurşun atılmadan Azerbaycan kontrolüne geçmiştir. 2008 sayımına göre nüfusu 39.900 kişidir.[4]

Ağdam işgalden sonra

Kaynakça

  1. ^ Gan, Karl Fedorovich (1909). объяснения кавказских географических названий [Experience in explaining Caucasian geographical names]. Printing house of the office of His Imperial Majesty's Vicar in the Caucasus. s. 3.
  2. ^ Abdulvahab Salamzadeh (1964). Архитектура Азербайджана XVI-XIX вв. Baku: Издательство Академии Наук Азербайджанской ССР. p. 84.
  3. ^ Girchenko, Yuriy. "Юрий Гирченко. В Союзе все спокойно..." [Yuri Girchenko. All quiet in the Union] (in Russian). Retrieved 26 July 2010.
  4. ^ "Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi". 29 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2009. 
Wikimedia Commons'ta Ağdam ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ</span> Güney Kafkasyada bölge

Dağlık Karabağ, Güney Kafkasya'da, Küçük Kafkas Sıradağları'nda Azerbaycan'a ait ancak uzun yıllar Ermeni işgali altında kalmış tarihi bölge. 2020 yılında Dağlık Karabağın bir bölümü 2. Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Azerbaycan tarafından geri alınırken kalan kısmı Rus barış güçleri denetiminde Ermeni kontrolünde bırakan 10 Kasım 2020 tarihli ateşkes anlaşması ile Ermenistan hükûmeti yenilgiyi resmen kabul etmiştir. Günümüzde Anti Terör Operasyonu sonrası Ermeni kontrolünde kalan kısımlar da Azerbaycan kontrolüne geçmesiyle bölgenin tamamı Azerbaycan hakimiyeti altındadır. 2. Dağlık Karabağ Savaşı sonrası, 90'lı yılların başında bölgeden zorla göç ettirilen Azerbaycanlıların dönüşü peyderpey sağlanırken aynı savaş ve 2023 yılındaki Anti Terör Operasyonu sonrası bölgede yaşayan Ermenilerin neredeyse hepsi Ermenistan'a göç etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ağdam (rayon)</span> Azerbaycanda bir bölge

Ağdam Rayonu veya Akdam, Azerbaycan'da rayon. İdari merkezi Ağdam şehridir. 1993 yılında Ermenistan Silahlı Kuvvetleri'nin desteğindeki Ermeni güçler tarafından bir kısmı işgal edilmiştir. İşgal sonradı rayonun merkezi, Ağdam şehrinden geçici olarak Kuzanlı köyüne alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Füzuli (rayon)</span> Azerbaycan rayonu

Füzuli Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idari bölüm.

<span class="mw-page-title-main">Cebrayıl (rayon)</span>

Cebrayıl Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idari bölüm. İdari merkezi Cebrayıl şehridir. 4 Ekim 2020'de Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından Ermeni işgalinden kurtarılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Laçın (rayon)</span>

Laçın Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idarî bölümlerden birisidir. Rayonun merkezi Laçın şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Zengilan (rayon)</span> Azerbaycanın birinci derece yönetimsel bölgelerinden birisi

Zengilan Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idarî bölümlerden Zengilan rayonu 20 Ekim 2020'de Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından Ermeni işgalinden kurtarılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Terter (rayon)</span>

Terter -, Azerbaycan'da rayon. Merkezi Terter şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'ın idari bölümleri</span>

Azerbaycan, coğrafî durum, ekonomik şartlar ve kamu hizmetlerinin gerekleri göz önünde bulundurularak meydana getirilmiş olup Azerbaycan'daki en büyük idarî birim, özerk cumhuriyettir. Azerbaycan'ın sonraki idarî birimleri "şehirler” ve “rayonlar" olarak belirlenmiştir. Şehirler ve rayonlar, Türkiye'deki illere tekâbül eder. Azerbaycan'daki bazı şehirler direkt olarak merkezî yönetime bağlıdır. Bu şehirler, ekonomik ve kalkınma açısından daha gelişmiş olduğu için Türkiye'deki büyükşehirlere denk gelir. Şehirler de şehir rayonlarına bölünmüştür. Şehir rayonları, Türkiye'deki ilçelere tekâbül eder.

<span class="mw-page-title-main">Kelbecer (rayon)</span> Azerbaycanda rayon

Kelbecer Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idari bölümlerden birisidir. 8 Ağustos 1930 tarihinde rayon statüsü almıştır. 1992 yılında Azerbaycan parlamentosunun kararıyla eski Ağdere (Mardakert) rayonunun 20 köyü Kelbecer rayonuna katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Dağlık Karabağ Savaşı</span> 1988-1994 yılları arasında Karabağ bölgesinde Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanmış askeri bir çatışma

Birinci Dağlık Karabağ Savaşı, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlanmasını isteyen Ermeniler ile bunu kabul etmeyen Azeriler arasında başlayan ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Azerbaycan ile Ermenistan arasında çatışmaya dönüşen Şubat 1988-Mayıs 1994 tarihleri arasında süren savaştır. Savaş öncesinde ve etnik çatışmaların sıcak savaşa dönüşmesi sonrasında Sumqayıt Pogromu, Kirovabad Pogromu, Bakü Pogromu gibi pogromlar, Hocalı Katliamı, Malıbeyli ve Kuşçular Katliamı ve Maragha Katliamı gibi katliamlar yaşanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mardakert Rayonu</span> Dağlık Karabağ Özerk Oblastına bağlı eski rayon

Ağdere Rayonu veya eski adlarıyla Cerabert Rayonu ve Mardakert Rayonu, Azerbaycan'da rayondur. 1930-1991 yılları arasında Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'na bağlı idi. 1992-2023 yılları arasında sınırları içerisinde Azerbaycan'ın Kelbecer, Terter ve Ağdam rayonları bulunmakta idi.

<span class="mw-page-title-main">Martakert</span>

Ağdere, tek taraflı bağımsızlığını ilan etmiş Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin illerinden biri. De jure olarak Azerbaycan'ın bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Martuni</span>

Martuni, de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyeti, kendini feshetmeden önce Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin illerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Kelbecer</span> Azerbaycanda şehir

Kelbecer Azerbaycan'da bir şehir.

Kuzenli Olimpik Kompleks Stadyumu, Azerbaycan'ın Ağdam rayonunda yer alan stadyumlardan biridir. 2000 kişi kapasiteli stadyuma Karabağ kulübü ev sahipliği yapmaktadır. Stadyum, Ağdam şehrinin Ermeni kuvvetleri tarafından 1993 yılında işgal edilmesi sonrası rayonun geçici merkezi ilan edilen Kuzanlı köyünde inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Askeran (şehir)</span> Azerbaycanda şehir

Askeran - Azerbaycan'ın Hocalı ilinin idari biriminde şehir (ilçe).

<span class="mw-page-title-main">Şuşa Devlet Tarih ve Mimari Koruma Alanı</span>

Şuşa Devlet Tarihi ve Mimari Koruma Alanı, bir Azerbaycan devlet koruma alanıdır. Azerbaycan'ın Karabağ bölgesinin Şuşa Rayonu sınırları içinde yer alan koruma alanı Azerbaycan'ın geçici Dünya Mirası listesinde yer almaktadır.

Horadiz Azerbaycan'ın Füzuli Rayonu'nda İran sınırında bulunan bir şehir ve belediyedir. Azerbaycan SSC döneminde Bakü'yü, Nahçıvan'a bağlayan ancak SSCB'nin dağılması sonrası bir kısmı Ermenistan sınırları içinde kalan ve bir kısmı da Dağlık Karabağ'ın Ermeni işgali altındaki dönemde işlevsiz kalmış olan Alat-Culfa Demiryolu hattı üzerinde bulunur. Birinci Dağlık Karabağ Savaşı sırasında 24 Ekim 1993'ten 5 Ocak 1994'e kadar Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından Horadiz Operasyonu'yla geri alınana kadar Ermenistan ve Karabağ birlikleri tarafından işgal edildi. Horadiz, 23 Ekim 2007'de şehir statüsü aldı. 23 Ağustos 1993 tarihinden 17 Ekim 2020 tarihine kadar Füzuli şehrinin Ermeni işgali altında olması nedeniyle bu süre zarfında Füzuli Rayonu'nun geçici merkezi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ çevresinde Ermenistan tarafından işgal edilmiş Azerbaycan toprakları</span> Eskiden işgal edilmiş Azerbaycan toprakları

Dağlık Karabağ çevresinde Ermenistan tarafından işgal edilmiş Azerbaycan toprakları, de jure Azerbaycan'a ait olan ve Dağlık Karabağ Savaşı'nın sona ermesiyle birlikte Ermenistan ve uluslararası alanda tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin askerî kuvvetleri tarafından işgal edilmiş, eski Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın dışında yer alan topraklardır. Günümüzde eski Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın bir bölümünü içeren Kelbecer rayonu dışında tüm rayonlar, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin eski rayonlarıyla aynıdır.

2010 Dağlık Karabağ çatışmaları, Azerbaycan ve Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu'nu askerî güçlerini birbirinden ayıran temas hattında 18 Şubat'ta meydana gelen bir dizi silahlı çatışmalardır. Azerbaycan, Ermeni güçlerini Tap Qaraqoyunlu, Qızıloba, Qapanlı, Yusifcanlı ve Cavahirli köyleri yakınlarındaki Azerbaycan mevzilerine ve Ağdam Rayonu yaylalarına keskin nişancılar dahil hafif silahlarla ateş etmekle suçladı. Sonuç olarak, üç Azerbaycan askeri öldürüldü ve bir asker yaralandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.