İçeriğe atla

Ağaiani Muharebesi

Koordinatlar: 41°54′45″K 44°32′45″D / 41.91250°K 44.54583°D / 41.91250; 44.54583
Ağaiani Muharebesi
Kartli-Kaheti isyanı (1625)
41°54′45″K 44°32′45″D / 41.91250°K 44.54583°D / 41.91250; 44.54583
Tarih1625'in ilk baharı
Bölge
Ağaiani Yakınları
Sebep Safevi yönetimine karşı Gürcü isyanları
Sonuç Safevî Zaferi
Taraflar
Kartli Krallığı
 Kaheti Krallığı		 Safevîler
Komutanlar ve liderler
Bilinmiyor Karçakay Han
Kayıplar
400 Çok az


Ağaiani Muharebesi, Kaheti Krallığı'nın soyluları ile Safevî Devleti'nin orduları arasında 1625'te meydana gelen savaş.[1]

Savaşın arka planı

1606'da, Kartli soylularının ve Teymuraz'ın annesi Ketevan'ın isteği üzerine I. Abbas, her ikisi de görünüşte yumuşak huylu gençler olan II. Luarsab ve I. Teymuraz'ı Safevî vasalı olan Kartli ve Kaheti krallıklarının yöneticileri olarak atadı.[1] Ancak 1612'de Teymuraz ve Luarsab, Karabağ valisi de dahil olmak üzere Safevî soylularını idam edince Gürcistan ile Şah arasındaki ilişkiler koptu.[1] 1613'te Şah, onları Mâzenderan'daki bir av törenine davet ettiğinde, tutuklanma ya da idam edilme korkusuyla gitmediler.[2][3] 1614 baharında ise savaş başladı.

Safevî orduları Mart 1614'te iki bölgeyi işgal etti ve iki müttefik kral, bir Osmanlı vasalı olan İmereti'ye sığındı.[1] Safevî sarayı tarihçisi İskender Bey Münşi'ye göre I. Abbas, en güvendiği iki tebaası ve hizmetkarının ihanetine kızmıştı.[2] 30.000 Kaheti köylüsünü Safevî Devleti'ne sürgüne gönderdi ve Kral II. İskender'in torunu İsa Han'ı Kartli tahtına atadı. İsa Han, İsfahan'daki sarayda Müslüman olarak büyümüştü ve Şah'a sadık olduğu düşünülüyordu.[1][2]

Abbas, kendisine kaçak kralları vermediği takdirde İmereti'yi yakmakla tehdit etti, İmereti, Megrelya ve Guria hükümdarları bu talebi birlikte reddettiler. Ancak Luarsab gönüllü olarak Şah'a teslim oldu. Abbas ona başta iyi davrandı, ancak Luarsab ve Teymuraz'ın Osmanlılarla ittifak kurduğunu öğrenince Luarsab'dan İslam'ı kabul etmesini istedi, reddeden II. Luarsab tutuklandı.[1]

Teymuraz, 1615'te Osmanlı-Safevî düşmanlığının yeniden canlanmasından yararlanarak Doğu Gürcistan'a döndü ve orada Safevî ordusunu bozguna uğrattı. Ancak Osmanlı ordusunun Safevîlere karşı seferi ertelemesi üzerine Abbas, Teymuraz üzerine bir ordu gönderdi. Tiflis'te direniş gösterilmesine rağmen, Doğu Gürcistan'ın tamamı yeniden Safevîlere boyun eğdirildi.

Şah Abbas, büyük cezai önlemlerin ardından Gürcistan'daki otoritesini yeniden sağlamayı başardı, ancak Giorgi Saakadze ve Kral I. Teimuraz, 1625 ve 1626'da bölgedeki Safevî kontrolünü azaltmada daha etkili olan yeni isyanlar başlattı.[1]

Savaş

1625 baharının başlarında Şah Abbas, Karçakay Han komutasında büyük bir orduyu Gürcistan'a gönderdi. Bu ordunun görevi, Kahetililerin direnişini tamamen ortadan kaldırmak ve hayatta kalabilenleri imparatorluğun orta bölgelerine göndermekti. Safevî ordusu Ağaiani Köyü yakınlarında kamp kurdu ve komutan Karçakay Han, onu ödüllendirmek için Kaheti soylularını (Tavadi ve Aznaurileri) çağırdı. Ancak ödülünü almak için çadıra giren soylular katledildi. Yaklaşık 400 kişinin katledilmesinden sonra Safevî komutanının gerçek niyeti ortaya çıktı. Bazı soylular kamptan kaçmayı başardılar ve Safevîlere karşı savaşlarını sürdürmek için isyancılara katıldılar.[4]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g Rayfield, Donald (2012). Edge of Empires. Londra: Reaktion Books Ltd. ISBN 978-1-78023-030-6. 
  2. ^ a b c Mitchell 2011, s. 69
  3. ^ Savory 1980, ss. 183–184
  4. ^ Gürcistan Sovyet Ansiklopedisi, II cild, s. 47
  • (Gürcüce) GSE, (1977) volume 2, page 47, Tbilisi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kartli-Kaheti Krallığı</span>

Kartli-Kaheti Krallığı (1762-1801) Kartli ve Kaheti krallıklarının 1762'de birleşmesiyle kurulmuş feodal devlettir. Krallık bugünkü Gürcistan'ın büyük bölümünü Türkiye'nin az bölümünü, Ermenistan'ın Kuzeyini ve Azerbaycan'ın Kuzeybatı topraklarını kapsıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Giorgi Saakadze</span>

Giorgi Saakadze 1484-1762 yılları arasında Tiflis merkezli olarak hüküm süren Kartli Krallığı'nda 17. yüzyılda etkili olmuş Gürcü siyasetçi ve komutan. Hizmetine girdiği Safevî Devleti'nde Mūrāv-Bey, Osmanlı İmparatorluğu'nda da Magrav-Han olarak tanınırdı. Kızı Ana'nın Erzurum kentindeki türbesinin kitabesinde adı Murav (موراو) olarak geçer ve bu isim Gürcüce "Mouravi"den (მოურავი) gelir.

<span class="mw-page-title-main">Kaheti Krallığı</span>

Kaheti Krallığı Doğu Gürcistan'da, Kaheti bölgesinde kurulmuş ilk başkenti Gremi ve daha sonra Telavi olan Geç Orta Çağ/Erken Modern Çağ monarşisiydi. 1465 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılması süreciyle ortaya çıkmış ve birkaç kısa aralıklarla 1762 yılında Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısıyla Kaheti ve komşusu Kartli Krallığı'nın birleşmesi dönemine kadar varlığını sürdürmüştür. Karışık tarihinin büyük bir kısmında Kaheti, Gürcü Krallığı'nı etki alanında tutmak için çaba gösteren bunun sonucu olarak birçok askeri çatışma ve sürgünlere yol açan Safevi Devleti'nin vasalıydı.

<span class="mw-page-title-main">Kartli Krallığı</span>

Kartli Krallığı Batı Gürcistan'ın Kartli bölgesinde başkenti Tiflis olan Geç Orta Çağ / Yakın Çağ Gürcü monarşisidir. 1478 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılma süreciyle ortaya çıkmış ve Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısı sayesinde 1762 yılında komşusu Kaheti Krallığı ile birleşene dek varlığını sürdürmüştür. Bu dönemin çoğunda krallık Safevi hanedanlıklarının vasalıydı ancak belirli aralıklarla özellikle 1747 yılından sonra bağımsızlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">I. Teimuraz</span>

I. Teymuraz (1589–1663), Bagrationi hanedanından 1606-48 arasında Kaheti kralı. 1625-32 arasında aynı zamanda Kartli kralıydı. On altı yaşında tahta çıktı ve bundan dolayı krallığı bir süre annesi Ketevan idare etti. Teymuraz şair olarak da Gürcü edebiyatında önemli yere sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Samtshe Atabeyliği</span>

Samtshe Atabeyliği ya da Samtshe-Saatabago, Samtshe Prensliği olarak da bilinir, Gürcistan'ın Zemo Kartli bölgesinde hüküm sürmüş Orta Çağ Gürcü prensliğidir. 1268'de kurulan prenslik 1334 yılından itibaren "atabagi" unvanı taşıyan Gürcü hükümdarlar tarafından yönetilmiştir. En geniş sınırlara sahip olduğu dönemde sınırları Taşiskari’den Erzurum’a kadar uzanan Samtshe-Saatabago, Cavaheti’nin bir kısmı ile Eruşeti, Kola, Artaani, Acara, Tao, Klarceti ve Şavşeti bölgelerinden oluşuyordu. Osmanlıların eline geçtikten sonra Çıldır Eyaleti’ne dönüştürülen bölge, 1574 ve 1595 tarihli Osmanlı kayıtlarında Gürcistan Vilayeti olarak adlandırılmıştır.

III. Kvarkvare Cakeli 1518'den 1535'e kadar Samtshe Atabeyliği'nin prens ve atabeyliğini yapmış Cakeli hanedanı üyesidir. Samstshe Atabeyi I. Kaihosro Cakeli'nin oğluydu. Babası Kaihosro'nun ölümüyle beraber amcası Mzetçabuk tahta geçmiştir. Buna karşın Mzetçabuk Cakeli, Kvarkare'yi halefisi ilan etmiştir. Amcasının hükümdarlığı sırasında Kvarkvare aktif olarak devlet işlerinde yer almıştır. 1515'te Mzetçabuk hastalığı nedeniyle tahttan feragat etmiş ve keşiş olarak manastıra yerleşmiştir. Kvarkvare, ikinci amcası Manuçar isyan edince yeniden tahta çıkamamıştır. Kvarkvare destek vermesi için Şah I. İsmail'in yanına gitmiş ve onun vasalı olmuştur. Sonraki 3 sene boyunca Şah İsmail'in Tebriz'deki sarayında yaşamıştır. 1518'te Kvarkvare komutasındaki Kızılbaş ordusu Samtshe'yi işgal etmiştir. Safeviler I. Manuçar'ı tahttan indirmiş ve Kvarkvare'yi tahta geçirmiştir. Manuçar, Osmanlıların Safevilere karşı savaşmaları ve yeğenini devirmeleri istemiştir. Kvarkvare'nin kuvvetleri Erzurum yakınlarındaki savaşta Manuçar'ı yenmiştir. Savaşı kaybeden Manuçar Osmanlı İmparatorluğu'na kaçmıştır. Kvarkvare'nin saltanatında Samtshe'nin üzerindeki İran etkisi gün geçtikçe artmıştır. Bu nedenle Türkler ülkeye ve özellikle güneybatı bölgesine büyük zararlar vermiştir. Ahaltsihe derebeyleri Kvarkvare yönetiminde Samtshe'nin düşman tarafından ele geçirileceğini anlamıştı. Bu yüzden İmereti Kralı III. Bagrat ve Kartli Kralı I. Luarsab, Samtshe'yi Müslüman imparatorluklardan korumak için ittifak yapıp Cakeli hanedanını devirmeye karar verdi. 1535'te Kral III. Bagrat yönetimindeki ordu Samtshe'yi işgal etti. Bagrat, Ahılkelek yakınlarındaki Murcaheti Savaşı'nda Kvarkvare'yi yendi ve esir aldı. Samtshe Prensliği Gürcüler tarafından işgal edildi. Kvarkvare hapishanede öldü. Birkaç yıl sonra, Kvarkvare'nin hayatta kalan küçük oğlu II. Kaihosro bölgeden İmereti ve Kartli birliklerini sürmek için Osmanlılardan destek istedi. 1545'teki Sohoista Muharebesi'nde Kaihosro III. Bagrat'ı mağlup etti ve Cakeli hanedanı yeniden tahta geçti. Samtshe, onun yönetiminde Osmanlı İmparatorluğu'nun vasalı oldu. III. Kvarkvare'nin soyundan gelenler sırasıyla Samtshe Atabeyliği'ni ve Çıldır Eyaleti'ni yönetti.

I. Abbas'ın Kaheti ve Kartli seferleri, Safevi Şahı I. Abbas'ın, Osmanlı-Safevi Savaşı (1603-18) sırasında Doğu Gürcü vasal krallıkları olan Kartli ve Kaheti'de 1614-1617 yılları arasında yürüttüğü dört seferdir. Seferler, I. Abbas'ın eskiden en sadık Gürcü gulamları olan Kartli Kralı II. Luarsab ve Kaheti Kralı I. Teymuraz tarafından gösterilen itaatsizliğe ve ardından çıkarılan isyana bir yanıt olarak başlatıldı. Tiflis tamamen yakıp yıkıldı, ayaklanma bastırıldı, 100.000 kadar Gürcü katledildi ve 130.000 ila 200.000 kişi İran'a sürgün edildi. Bunun sonucunda Kaheti ve Kartli geçici olarak İran egemenliği altına alındı.

<span class="mw-page-title-main">I. Simon</span> 1556dan 1569a ve 1578den 1599a kadar Gürcü Kartli kralı

I. Simon ya da diğer bir bilinen adıyla Svimon, 1556–1569 ve 1578–1599 yılları arası hüküm süren Gürcü Kartli kralıdır. İlk yönetim süresi boyunca Gürcistan'daki Safevi hâkimiyetine karşı savaştı. 1569'da Safeviler tarafından esir alındı ve dokuz yıl boyunca esaret altında kaldı. 1578'de serbest bırakıldı ve Kartli'de yeniden başa geçti. Bu dönemde, Gürcistan'ın Osmanlı hâkimiyetine karşı bir İran tebaası olarak savaştı. 1599'da Simon, Osmanlılar tarafından esir alındı ve esaret altında öldü. 1557'den 1569'a kadar Mahmud Han ve 1578'den 1599'a kadar Şahnavaz Han olarak biliniyordu.

Kartli Kralı, Bagrationi Hanedanının Kutsal Şehidi II. Luarsab, 1606'dan 1615'e kadar Kartli'nin kralıydı. İran şahı I. Abbas'ın kollarının arasında ölümü ile Gürcü Ortodoks Kilisesi, onu aziz ilan etti ve öldüğü 1 Temmuz gününde anısına dualar edilir.

Martkopi Muharebesi Gürcü Kartli Krallığı ile Safevi İran arasındaki 1625 yılında meydana gelen askeri çatışmadır. General Giorgi Saakadze liderliğindeki Gürcüler, Şah Abbas'ın İran müfrezesini imha ettiler.

Garisi Muharebesi, 1556'da Garisi köyünde Gürcü ve Safevi İran orduları arasında gerçekleşen muharebedir.

<span class="mw-page-title-main">Marabda Muharebesi</span>

Marabda Muharebesi İran Safevi ordusu ve Gürcü ordusu arasında 30 Haziran 1625 veya 1 Temmuz 1625 tarihlerinde gerçekleşen muharebedir. Bu savaş, aynı yıl İran ordusunun bozguna uğradığı Martkopi Muharebesi'nden sonra meydana geldi.

<span class="mw-page-title-main">II. Konstantine</span>

II. Konstantine 1478'den itibaren ölümüne dek birleşik Gürcistan Krallığı'ın 23. ve son kralıdır. 1490'ların başlarında, rakip İmereti ve Kaheti krallıklarının bağımsızlığını tanımak ve gücünü Kartli ile sınırlamak zorunda kaldı. 1505 yılında II. Konstantine öldü ve yerine oğlu X. Davit tahta çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Arçil (İmereti kralı)</span>

Arçil Bagrationi Hanedanı'ndan, Batı Gürcistan'da İmereti ve Doğu Gürcistan'da Kaheti (1664-75) kralı. İmereti tahtına çıkmak için bir dizi başarısız girişimden sonra Arçil, yerel bir Gürcü topluluğunun kültürel yaşamına öncülük ettiği Rusya'da emekli oldu. Ayrıca bir lirik şairdir.

<span class="mw-page-title-main">I. Luarsab</span> Gürcü Kartli Krallığının kralı

I. Luarsab Bagrationi hanedanından, 1527'den 1556'ya veya 1534'ten 1558'e kadar Gürcü Kartli Krallığı'nın kralı.

<span class="mw-page-title-main">Nahiduri Muharebesi</span>

Nahiduri Muharebesi, Osmanlı-Gürcü Savaşlarında evre. Tebriz Beylerbeyi Hadım Cafer Paşa komutasındaki Osmanlı birliği, isyan ederek Gori kalesini ele geçiren Gürcü Kartli Kralı I. Simon komutasındaki Gürcü ordusunu 1599 yılında Nahiduri'de yenerek Kral I. Simon'u esir aldı.

Şah İsmail'in Gürcistan seferleri; Safevi şahı I. İsmail (1501-1524) döneminde, günümüz Gürcistan topraklarına yapılan Kızılbaş yürüyüşleri olarak bilinir.

I. Tahmasb'ın Gürcistan seferleri - Safevi imparatorluğunun ikinci hükümdarı I. Tahmasb'ın Günümüz Gürcistan topraklarında bulunan Kartli ve Kaheti krallıklarının topraklarına yaptığı seferler olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Karçakay Han</span> Safevî komutan

Karçakay Han, Safevî devlet adamı ve asker (ö.1625).


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.